Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 42, 20 ʻOkakopa 1877 — O ke Aupuni Hawaii, he Aupuni Moi Kumukanawai-ia mea aku a ia mea aku. [ARTICLE]

O ke Aupuni Hawaii, he Aupuni Moi Kumukanawai-ia mea aku a ia mea aku.

(Kakauia e J. li. Kanepuu). slokdsl xxvi. Kanawai no ka haoa a ka poe i hoahewa ia a me ka waiwai loaa mai. ; PAPAIA ma keia kaoawai, ka | hana ana o .ka poe i hoahewaia T wa ka hana a kekahi kanaka, aole do hoi i ka hana a kekahi alii, i ka hana a ke aupuni w«le uo ; i na alanui, na pa alanui, na haiepanhao a aie na mea lioi e pono ai na papu. Eia hoi, iiia e hoohanaia ma kekahi. hana e loaa mai ai ka w*iwai f pono 110, a e hooliloia nae no na aie o ke aupuni, i uku i na iuua, i uaea kuai pu, kuai pauda, i noea hana aianui, a i mea no hoi e pono ai na halepaahao. He okoa no hoi ka hana kupono i na kane, a he okoa do hoi ka hana kupon© i na wahine. Mokuna XXVII. Kanawai hooponopono i na moku, na waa ame na awa.—Ma keia,' he 37 pauku kanawai e piii ana i na puilota a me ia mea aku ia mea aku i hanaia ia manawa, aua hoololi hou ia a hookomo hou ia i keia manawa. Mokuna xxviii. Kanawai hoomalu po—Ua papaia ka walaau leo nui wale i ka po ; a ina he walaau pau ahi, pono no, aole nae na walaaa ano ole. Mokuna XXIX. Kanawai no ka pili wuiwai:—E like no me ko keia wa, a ua hoololi a hookomo hou'ia kekahi, a ina i ka la Sabati, e papaluu ia ka uku hoopai. Mokuna xxx. Kauawai no ka epa—-Oja ka poe kakau wale i ka iuoa o kekahi me k>* ae 010 o ka mea nona ia inoa, e haawi ana i kekahi waiwai, a e hoopaiia no e iike me ke kanawai. Mokuna XXXI. Kauawai no ke daU hoopunipuui—E like uo ka uku rao ka poo hnna wahahee i tm dala hoopuuipuni, e loaa ole paha kekahi keueta, a e ino ai paha ina ka hui ana me kekahi mea iuo o ae, he hewa ia. Mokuna XXXII. He kanawai no ka hoike wahahee— U<» like no ia me ua kanawai o keia wa e noho nei, a he hewa inp ioa. Mokuna xxxiii. Kanawai no ka hakaka—E like no me na hoopai aua o ia manawa, peia no, a he okoa na mea o kein wa. Mokuna XXXIV. Kanawai 110 ua mea moekolohe—E like no me na hoopai o ia manawa. pela no i hanaia ai, a he nui na hoololi i keia uiauawa. ūe 1S pauku ma keia kanawai. Mokuna XXXV. Kanawai no fca holo malu i ka lio — 0 ka mea kii kolohe i ko hai lio i ka po, a ike ia, a hoopiiia i ka lunakanawai, a ku ka hewa, ahoopaiia he $25 ; he $10. uo ka mea nona ka lio, a he $10. no ka mea nana i ike, a he §5. no ke aopuni. Mokuna xxxvi. Kaoawai hookapu ika aihue—E like no me ke kanawai o ia manawa, pela no e hauaia ai. Mokuna XXXVII. Kanawai hookapu i ka wawahi hale. E like no me ke ano o ka hana ana ma ka wawahi hale, ina he noi a uuku pa* ha, aia no 1 ka manao ana o na lunakanawai. MOKUKA XXXVIII k XXXIX. He kaaawui keia e pili aua i ka pe* pehi i kekahi kan«ka ; oa kau mua ia keia kanawai i ka 1835, a ua hooponopono hou ia i ka 1841. . Mokuna xl. Ua pau mua keia kunawai i ka hnnaia i ka 1838, i ka ia 2 o Maraki, a ua ike mua no kakou ma ua heiu mua. MoKUNa XU. i He kanawai hook<«p» ika hana ena a i me ka iuu aua \ m mea ona.

MoKr.\*A xur." Ua papaia ma keia kanawai ka mea inu uab, ipu, ko, maia, ki a me ktrk<«hi mea ona e ae : a ina e ku i ka hewa ma ka hookoiokoloia aua, e hoopaiia $1. Mokuxa xuii. Kanawai no ka uku ana o na makai i ko lakoa hopu ana i ua haole—Ma keia kanawai, o ka makai i nui kana lawehaia o ka hopu ana, e nui aua no kona uku, a ina emi mai ka kekahi, eml pu no me kona uku, ka makahiki, ka helu ; e loaa no nae kekahi uku no kona mau hemahema e hooiako ai. Ua hooholoia keia mau kanawai a pau maluna ae nei, a kakou i kamailio ae la, i ka malama o Aperila a me Mei, 0 ka M H 1841. Knmehameha lIL Kekauluohi. Ua paa na kanawai o Luaehu, Lahaina, Maui, a ua lawe ae nei hoi au ma na mea ano nui, a koe na pauku a me na .oleio a puu maioko, oiai ua hala lakou. Ua ike no oukou, ua oielo nui au ma kekahi mau mea, a oielo uuku hoi ma kekahi \s r ahi. A o ka poe nae i ike ole 1 na kanawai o Luaehu, e ike ana lakoa ma ke Kuokoa, ma na poo kanawai nae, ama kekahi mau weiiewehe uuku, Ua ike ae uei kakou, aia ma ka hapa mua, iie mau kanawai e pīli ana ma ke ano kiviia, a o ka iiapahope, e piii ana i ke ano Karaima. Ua pau kuu kakau ana no ke kanawaio ka M H 1841, a ke waiho nei au ika hana. Aioha no. Waiohinu. Kau, | Okat. 10, 1877. j Mr. Luxahooponopono; Aloha oe:— Mai kuu ia i kakau mua aku ai ia oe a hiki i keia la. ua hala na hebedocua eiua. Ua palapula mua aku au, me ka manao e hookomo ia ua uieao ke kahua mahiai ko, a ma keia, ke palapula nei au no na mea hou. No Mose Naluai a me A. Kalauli.— Ua loaa ko laua aina mahiko, mau>a o Naalehu, kokoke i Kahilipali a me Waiohinu. Ke ku uei oia ma ke kahua palahalaha kiekfe mui ke ilikai ae, kokoke hookahi tausaui kapuai ke kiekie, a he akea ka nanaiua ma ka aoao ma Ko» ua, a e ike ia aua no ua kapakahakai, m;«i ka lae o Kalae a i Kaalualu, a hiki ioa aku ma keia lae, iua ka aoao o Apua, kokoke i Puna. Ua kupouo ho paha i kela oielo hoolaha a laua, "Kiekie Kau hanohano i makani." He aiua maikai uo keia a kupono no ka mahiko a me ka mahi kalo. Oua weuweu nae e uiu ana ma keia apana aina i lilo ia laua, he manieuie akiaki, he kukae mauu, he mauu uaua o Hiio a me ka amau o uka, no ka mea, ua kokoke piii amau loa aku uo. Aoie nae he pohaku e kuia ai oua wawae. I ke»a mau 2a nae, ke lawe iiilii nei m»kou i na pohaku mai ialo aku nei o Waiohiuu. i pohaku ho-a imu, a i mea paepae kukuiu hale. no ka uele ioa o keia wahi i ka pohaku ole, he iepo wale iho la no.

Ke holo aku eiei o Moae Naluai i Honolulu, no ke kuai laau haie, i wahi punana uo makou e hoi aku ai a noho ma ia aina kiekie, a i ko ai hoi ka oleio a lesu, "O ke kulanakauhale e ku ma kahi kiekie, aoie no ia e nalowale." I kai no ka makamaka o Kaalualu, a iluna uo hoi o ka moku, e ike mua mai aua no ia i ko makou wahi o uoho uku, e like la me ko Lahainaiuna noho ana. A e kanalua aua paha ka makamaka ke ike mai, a hoi hou i Honolulu. Na kauaka kepaia.—Be ehika wale po wahi kanaka kepaia e hana uei, a he eha no hoi makou, o Mose Naluai no a me kona makuakane Naiuai, a owao no hoi a me A. Kalauii, umikumamakahi wale iho !a do makou a in* paha he m«u makamaka e ae no kekahi o Mose Naluai a me A. Kalauli, e noho aon maloko o keia pae aina, aote no i papa ia ko lakou hele ana mai a kokua pu aoa paha i ka hana, iloko o ka wa e ai ana ka haua i ka waiu, a kolo, a ku ka haua a hele» &o ka loaa ana mai no ia o ka huapala, alaila, olelo iho, U na j u keia, a ua*a kela," oiai ua hoomanawanui po ia uo i ka wa nele. Ua hoomanawaaui pu

i ka ai laiki ana, i ke kna ana hoi i ka amau, i ka pii e kani ana ka hoe i na pali piiku o WHiohinu nei. Wi o Kaa nei.—He oia mau no ka ka wi o keia aina, a i ahona i ka laiki ; a ina e ku mai ka moku pai mai HonoInlu mai, a mai na wahi e ae o keia pae aioa, no ke kumukuai, he hookahi diiia a pii aku iluna no ke pai hookahi. alai« la, ola iho la kekahi mau la, a no ka la> iki aku no ka nui. Noho'na kuonoono,—o na keiki kuonoono o Waiohinu nei, oia no o W. T. Mirtin a me kanakeiki,a o Bila Kaaeamoku no hoi a me kekahi poe e ae, he mau haneri eka ko, ko lakou e ulu nei, a e kana nei, a ua oo kekahi, a ke wili nei kekahi. No ka Ekalesia. —He ekalesia eleu ko Waiohiuu nei ma na haua pono a ka Haku. I keia la iho nei, Okat*>ba la 7, aa eleu ae na hoahanaa ma ka lulu ana no ke ola oko lakou Kabu, Rev. J. Kahaila, a ua hiki aku i ke $85 a oi aku paha ka nui, a ua komo pu nae iioko o keia hoina he mau wahi malihini; a penei hoi ka lulu ana : Honuapo, - - $20 00 Naaiehu - - 20 00 Waiohinu - - 42 00 Maiihini • 3 00 Huina, $85 00 Aole nae i paa ka haawina i manaoia, no ka mea. mai lulai, Angnte a me Sepatemaba, Jie ekoiu ia malama, he $75 ; a he koena aie no ka hapaha elua, mai Aperila a hiki i ka lahope o Inne 1877, he $25 koena, e hui ana, he $100 a oi aku a emi mai paha. Ua holo no ka hana a ka H;*ku ma keia kihapai. Rev. J. Kipu.—Ua wehe iho nei o Kapu i kana mau mea hou o ria aina o Maikonisia, i keia ia Swbati iho nei, a ua loheia e makou a pau ; a ina paha e loaa ana ia'u he manawa kaawale, e kakau aku no au i kana mau olelo a pau, e ai kekahi kolamu a mau kolamu paha.

Ona miliona.—Ua manaoia ka haole mahiko e hana nei ma Naalehu, oia pa ha kekahi o na "ona miiiona" ma keia hope aku } ke kuaiia kana mahiko a me na mea a pau e piii ana, oiai he mahuahna loaT?eia aina mahiko, mni Honaapo a hiki i Waiohinu, a ke mahiia uei no ma ka maheie hapalua, no ko ia la aina a me ka wili. Ke hoopapau ne\ hoi ka poe mea aina ole i ka hana ma keia mau aina, a o ka haoie no ka haku, aoie hoi o na alii kahiko o kakou, aka nae, he hana naauao no ka keia haole. A o kona inoa o Aiekanedero Hakedona. Alua o ia la loaa, o ka aina maheie hapalua ke hui pn ia me ka wili, a o ka iioolako ana mai ko me ka nkupanee, a o kahi koena iho no ka poe hooponopono hana ia, ke hoiopono ka hana me ke kuia oie. Oua a me ka manuahi.—Ke hopuhopuia nei ka poe ona rama, a ke hookoiokoloia nei a ku i ke kanawai, a o ka hoopai no ka palena, a pel>* no hoi i ka poe "hookohukohu mea ipo ana ka nahele," ke huli nei na makai, ke ho;>lohelohe nei, ke makilo nei, ke makaaia nei, ke uinaninau nei, a ike no ua maopopo, o ka miki ae la no ia o ke owau, a i ike ia i ka "pupu o ke kai o ka alalaua. jy A ia'u no boi e knkau nei, hele oaai ana kekahi kanaka i ke Kahu o ka Ekulesia, e koho ai iaia i ioio, e p .le iaia, no kona inu oie i ka rama,.a ua hoole ia aku kana noi. He mau la ua keia.—la kakou no e ooho aua ma Houoluiu, ua oi aku ka la a me ka maloo o oa kau papa loi; a pela oo hoi ko hiki mua ana mai ena Kau oei, he ia no a me ka maloo, a i keia mau la, ua haule mahuaima mai ka ua malihioi. a hui pu ae la me ka oa hano, % he palapi ka nahelehele ma ka makou haua ana akn. No na Nupepa.—Ua maa no paba ko koaaina nei noho ana i ka lohi o na no« pepa, aohe paha a lakou hoomaoao ana ae no ka me ka Poaono, e like la me knkou o H »aololu. Hooknhi no paha a lakoo mea hoomaopopo, o

ke ku aua mai o ka uioku, a o ko Ukou ia hoopuka nupepa iho la no īa. M i keia hope aku, e hoouua hou aku no au i na mea hou o Kau nei. E aioha i n.i hoaaloha o ka Hale Pai a me na makamaka a pau. Aioh* no. J. H. Kanepuū. P. S. —Aia ma ka Helu 37, koiamu 2, no ka helu o na ma]am:T, I»nuari, Feberuari o Aperila 1, Mei 3 —Eia ka poloiei maoli: lanuari & 0 Mnraki 1 Apenla 2 Mei , 3 <£rc. • J. H. K.