Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 39, 29 September 1877 — O ke Aupuni Hawaii, he Aupuni Moi kumukanawai-ia mea aku a ia mea aku. [ARTICLE]

O ke Aupuni Hawaii, he Aupuni Moi kumukanawai-ia mea aku a ia mea aku.

| (Kakauia e J. 11. Kanepuu). \ ! OK KA, no ka hiki ana m ii o ka pono j o ke Akua, a me ka uaauao ina! \ keia pae aiua, nolaila, ua hoop.tlupaluia! | ka oaau o a kaapu waie «ku ia oo na makaaiuana, a uiu ae la ka paoo K«-| ristiano iwaena o keia Uhoi, a kau ia ua kanawai e hoomuiu ana i ka pono o na kanaka a pnu, a hala aku la ke ano noho'oa aupnni bopepe t a hookahi no mea nui a na kauaka e kulou aku ai, oia ka olelo a ke kanaka o kahi alii ; a i ka hoomaka ana o na kanawai oke aupuni, mai ka wa i hanaia ai a hiki i keia la, ua kuokoa ke kanaka, maialo nae o na kanawai, ua akea ka manao, ua heiuhelu i uh kanawai i pai paiapainia, ua heiuhelu i n. nupepa me ka olelo akea no koeia mau pono iho. no ko kq aupuui pono. Ua hooponapono akea ia ka olelo e na kanawai pono Kiviia, a oia ht»i keia a kakou e kam>iilio uei, oia hoi no ka wa i kaU (1840 &c). A mahope no a hiki mai ka kakou kamaiiio aoa no keia a kakou e nobo nei. 6 No ke Kuhina Nuio ke Aupuni— He mea pouo i ke aiii nui ke koho i kekahi aiii akamai, i aiii um hoi, a e iilo i oia i kanaka ponoi nona. a e kapaia oia, ke Kuhina Nui o ke Anpuni, a o iike no kona noho ana a me kana mau hana, mo ka Kaahumanu I M a me Kaahumanu 11., no ka mea, i ka wa e ola aua o Kaahumanu 1., ia Kaahumanu no ke ala a mo ka make, ka hewa a mo k»t I pono, a i kona wu i make ai, kauoha ae ' la oia, u uo Liholiho ko aupuni, a o Kaahumanu ke kanaka.*' A o kela pono a Kamehameiia 1., i imi ai i Kuhina, e hoomauia kela pono ma Hawaii nei, e iike nae me ka oleio o ke kanawai. 0 na mea iiui e pili aua i ke aupuni, a ke alii i manao ai e hana, na ke Kuhi- i na no e hana, ma ka inoa o ka Moi. a pula no i keia a ma keia mea a ke Ku- j hina e hanaai, ua ke aiii nui uo ia mau I hana ; aoie no hoi e hana wale ka Moi,' me ka lohe ole o ke Kuhina, a aoie no I hoi e haua wale ke Kuhina i kekahi mea, me ka lohe ole o ka Moi. Ua ike ae la no knkou i keia man ole 10 maluna, e pili ana i ke Kuhina Nui, a nolaila, e naua «e iioi kakou, ua koiio 0 Kauikeaouii ia Kekauiuoiii i Kuhina j Nui uoua, a uiake ia i ka 1845. ua koho hou o Kauikeaouii ia Keoui Ana i Kuhina Nui uona, a hiki i ka make ana o Kauikeaouii, i ka la 15 o Dekeoiaba, M 11 1854, a ua mau iho no ko Keoni Ana I uoho Kuiiina Nui aua, i ka wa ia Lihoiiho, a hiki i ko Keoni Ana make aua, a ua kohoia o Kamaiuaiu 11., i Kuinu », a 1 ka mako ana o Lihoiiho i ka ia 30 o Novemab«i 1863, iilo ae ia o Lota Kamehameha i Moi, a koiio iho U oia ia Mataio Kekuanaoa i Kuhina Nui, a hiki i ka wa i hooholoU ai ke Kumukanawai a Kamehameha V., i ka U 20 o Aug *te 1864, oi» ka wa i pau ai ke auo uoho Kuhiua Nui aua no ke aupuni, a I lilo iho U o ka "Aha Kuhina," oia paha ko ano. KuiiinaNui i keia manawa e uoho uei. 7 Na Kiaainu—Ma keia haawina, ua haawiia ka maua i ua Kiaaina, e iike uo me ko keia w» e uoho nei, a ua Ukou no e hoomalu a e ohi mai i ka waiwai aupuui a haawi aku i ke Kuhiua Nui, (aole he Kuhina Waiwai o ia wa), e like uo ino kekahi mau pono i kaawiia i na kiaaiua ia manawa, a peia no i keia wa, a ke ni <u kaawiua kou koi kekaki i keia m aiawa. 8 Na'lii uialalo o ke Alii Nui—Eia na alii nui o ke aupuui i komo pu me Kauikeaouli, e kau i na Kanawai o ke aupuni U wa, (1840 &c.) Kamehameha 111., Kekauluohi, tlo*pit-wakine, Kuakini, Kekauouoki, Paki, Konia, Kahekilī, Keokokalole, Leleiohoku, Keku- | anaoa, Keiiiahonui, Kanaina, loanē ii, | Keoni Ana a me Haa!ilto t a o lakou nei [ ka poe alii naua i kau ke kannwai. a he | poe no koi natta i haawi mai ka pono | kaulike a kakon e n\ haaheo nei, a e

; noho hanohauo nei ka poe i hooko i kej la oielo kauiana a Kamehameha 111., a I oia hoi, "O ke kauaka a me ke alii hoi j e malama i ka pono, o ko'u kanaka ia,a| |0 ko J u aiii hoi ia." O P.tki me Konia, ; ! o Kekuanao a me Keohokaloie, o Ukon : | na'lii i puka ka lakou mau mamo e uo-: I ho nei i keia manawa, a o na mamo a ! : na'lii e ae a k<.kou i hefthelu ae nei, ua j j ioaa ia Ukou kahi mele o ka Hakuo! HaWaii. 0 ka hana a keia poe alii i oleloia ae nei, o ka akoakoa mau i kela a me keia makahiki, e imi i na mea e pono ai ka aina, a e kau hoi i na kanawai no ke aupuni. E akoakoa mau aua lakou ma ka maUma a Aperila. o keia a me keia makahiki, ma kahi a ka Moi e makemake ai. A no lakou no hoi ko lakou mau aina ponoi, ina he moku oia, ina hoi 'ne kalana oia no, a e hana no Ukou ma ko lakou mau aiua iho, e like me ka uiea i pouo i ko lakou manao, aole uae me ke kue i ke kanawai o ke aupuni. 9 No ka Poeikolioia—l kela inakahiki, e kohoia kekahi mau kanaka e aha oielo pu me na'lii, a e im» pu i kanawai no ka aina, oia hoi, no Hawaii kekahi, no Mrtui, no Oahu, a no Kauai, a na na makaainana e koho e like me ko lakou makemake. E hoakaka no ke kanawai i ke koho ana e iike me ka uui o ka poe i kohoia. Na keia poe i kohoia kekahi olelo o ke aupuui. Aole e knuia keknhi kanawai, ke ae ole ka hapanui o lakou. Ma keia mau olelo maiuua, kekahi pono nui o na makaainaua, a he piiipaa loa uo ke kanaka, ke koho balota ana o ke kanaka i kekaki kauaka naauao a akamai hoi, e iiio ia kauaka a o lakou paha i waha olelo no iakou, e hele pu me na'iii e kau a e hoole paha i kekahi kanawai hookaumaha, a e hoololi hou ae i ano kauawai kaulike, i ka pouo o ke aupuui a me ua makaainana. He mau pono keia i haawi wale ia mai e ka Moi Kiuikeaouli a me na alii a kakou i heluheiu ae nei maluna, me ke uoi ole ia aku a me ka hookahe koko ole ia, oiai ua maa iho U no paha ke ano o ka uoho mau kahiko aua. Aka, ua aie ke aupuui Hawaii i ko Rikeke ao kuia kauawai kai'aiiua aua a me ke kuhikuhi aua i ke ano o na aupuni nui noho Moi Kumukanawai, e like me Beritania a me ua aupuni Kuiuukanawai e ae, a ua hoohoio koke ka Moi a me ua aiii malaio iiio, a oU koi keia mau pouo kolioia a kakou i olelo ae nei, u e kapa kakou, o Wiiiiam Rikeke ko kakou Luuamakaainana mua. Aoka pono a ia poe i imi ai a i haawi wale mai ai t oia ka kakou e lohe nei ma na hūina alanui a me na waiii e ae, ma oh waha e kakani aiia, a e olelo una, "lua oukou e koho mai ia'u, (aule ia'u i ka mea e kakau uei) e pau uo ko oukou piiiki», e lu au i ka mea, a e lu au i ka niu." Peia iho ia e oleio mau ai ka waha, a puni io no ka mea naaupo, a lawe i koia ia baiota, a peU aku aua, a o ko ia ia koino io no iā, loaa ke kulana hanohano, hilinai iua kela, kau na kik«. oki ka kana. Ke oielo maopopo uei au ia kakou, ma ko'u wahi ano ike iki i ke kauawai, oia koi t aole loa e hiki i ke akaiuai o kekahi kanaka, ua oi koua akamai ma na mea helu, ua ike i na mea o ka laui t o ka kouua a kiki i ka paa olaio o ka honoa ; a o kona ike kauawai nae, me ka koopaanaauia e U, inai ke kanawai o Luaehu a hiki i ko 1867 iho nei, ke hele mai oia me koua «no hookiekie, a ano olelo polo paha i na makaainana nana ia i koho m»i, a kn tne koua mau maka kaaheo, a keehi mai i ka maua o na ? lii he 20 a ine na Kuhiua 4. e noho ana iioko o ka Hale Ahaolelo, a kui aku hcti me na wahi Luuamaknainana h»p* uuku » kakou ma keU aoao, a o ka kolo no i* o ke kauawai» ma o ka uaki. Oiai koi, o na Moi mamua iho o KaUkaua 1., aole i ike i» «lu e ka po« oiohe uana kauawu mawaho aku uei, \ ka koopihaia ana o ua'lii ke 20, e like ine ka naauao o keia Jloi e noho nei v i | ka koopika ana a pika pono na kuine-1 ki, e lawa «i na aiii Ahaolelo ke 20 uo ka aoao alii. i kupono ai e like me ke \

kuhikuhi a ke kanawai, a pakeo waie : aku na Kuhina 4. Aole hoi ka ikaika 0 ka Lunamakaainana, e hoouakulukuiu | aua i ke pakaukan, ka mea e hio m>ti ai ; ka aoao a}ii, he o'e loa, oiai ua loli ano : e ae ke aupuni i keia manawa, a na ha- : ia e aku na'lii nana i haawi mai i keia • mau pouo a kakou e oielo nei, a ua koe | uuku na mamo a iakon, a o ua'iii haoie ! kohoia ka hapanui, he poe hoomakauiii aina a (Uia hoi a me na mea e pomaikai ai kakon, a e poino ai no hoi, wahi a Vanegoua. Eia hoi ; i hookahi wale no Lunamakaainana a kakon e koho 'aku ai, oia no hoi keia, "Mai manao onkou, o ka oukou koho ana mai ia'u e heie i ka Ahaolelo kau kanawai, he mea ia e pau loa ai na pilikia o kakou ia'u. aoie, e heie no au e like me ke alakai a ke Kumukanawai; aole e kauia kekahi kanawai hoomaiu o ko kakou Uhui kanaka, a e pom'«ikai ai paha kakou a iue ke aupuni, ina e ae oie ka liapanui o ka poe i kohoia. Ainie ike inakou ua Luna makaainana, he kumu Uau nui e hio mai ana maluoa o kakou, e ku like ana no makou a koo aku i koua hioana mai, a e hooikaika ioa paha i hio a hina aku ma ka aoao o na'lii, a peia no hoi lakou la e koo mai ai, a hio ma o kakou nei. Aia nae i ka hana ana, a ina e hio aua ua kumu iaau nei m i kahi e ae, (bila kanawai) a ua pakeie iho la ka aoao 'lii a me ko kakou, a peia no e hana mau ai i kela a me keia la. a ma kahi no hoi e kupono ana i ka pomaikai o ko kakou aoao, aiaiia, e wikiwiki ana no makou i ka ae koke aku." A eia ka ninau, Owai kekahi o na Lnnamakaainana mai Hawaii, a Kauai, 1 olelr> mai peia ia oukou, mai ka hoo* maka ana o keia mea he kau kanawai a hiki aku i keia kau koho balota ae ? E hoole mai auanei paha kekaei poe, a e ae mai ana no paha kekahi poe. Eia nae ka'u e oleio nei, Ina paha e olelo mai ana kekahi Lunamakaainana pela, aole e loaa ana kana wahi mea paina. a aoie no iioi e kohoia ana, a o ka poe uaauao io no a ike kanawai hoi ke kohoia ana, a o ka poe ike ole nae koho no, no ka mea, na kuhihewa ka poe poweliiwehi o ka ike, he oiaio keU man olelo akena ; a i ke koho ana nae a ko ole iho ia ko lakou makemake, ua oki oe i namunamu aua. a naha hoomakae aku ia i ua Lunamnkaainana nei ana i koho ai, a hooUUu ae 1 v n i maka i kahi e. O ka poe naauao io o kakou e noho mai uei, aoie Ukon e hele ana i ka H*le Ahaoieio, a kukuiu hewa ae i kona iima e kau mai i na kanawai hookaumaha uialuna iho oua pon<«i a me ka Uhuikanaka. Aoie no hoi oia e liele innia o na makaainana, e iiooiimalima ai i mau Inoh, i mau kaa a peU aku, i mea e komo •»i i Lunam ikaaiuana, he ole loa uo, n»» ka mea, ua oi aku keju pono, e noho aku maialo o uh kanawai a hai i kan ai m«luua iho o'u, ina paha he pouo a he hewa, oUi o ke ho h<»lookoa no ka mea uana e hoike mai i ka pouo a me ka he mahema o ia poe nana i kau kanawai. Mamua hoi o ko'u hele ana e kau i kauawai maluna iho o'u a me ko'u Uhu kanaka, a loaa ia'u ka mea e waia ia ai, a like hoi me ka mea i make i ke kanawai. PeU iho U ka oieio a ke kanaka ike maoli, a iioopono Karistiano e noho hoopu mai uei. A owai la koi o kakou e koho ana ia kanaka, a aia U mahea kon i wahi i noho ai, i hnii ai kakou iaia ? Ua iohe «u ma o* aina h »oie, i ka wa ka e noho ana kekahi kanaka paahana, he amara paha, he kamana, kumeka, bumo loie. hana wati a me kela ano kana keia ano kana naauao e ae, me kona ike ole nae e kohoia mai ana oia, «k», I ka pnka io aoa raa ia kol\o malu ia ana e ua makaa akahi no oia a ike, oia ka k»i [ koko i*. a o kou>« hele iho U no ia e f hoopo.»opoi»o pu me n*'!» i ka pono o | ke aupnni rna o na Kuhina !a a me ka | poao o na aiakaainaoa uana ia i koko ; | aole oia e hoopiiimeai, aole hoi e hoo-' | pili oihana, oiai aoke on i kumu lilo i ; ka U kohoia i. Aole uo «*ia © hoouuu

waie i ka oleio, aoie uo boi e hooioloiahili wale oia i ka oielo ana iioko o ka Haie Ahaoleio, no ka mea, he hana no kana e pomaikai ai oia, aia no ke waiho ; waie mui la mu kona keena haua, a e j ake no oia e pau ka Ahaolelo, a e hoi i | kana hana ponoi, aohe onA niauao nui i | kaua muu d«ila hoomaikeike iloko o ua hale l'«i. A ina ia e ike, ua paakiki loa ka ioaa ana o ka pomaikai o ka poe nana ia i koho aku, alaila, e uoi koke no aunnei oia i ka Lunahoomalu o ka Hale, me ka ae like mai o na hoa, e hookuu mai iaia, a e koho hou ia i Luoamakaaiuana no ia noho. E ka iahui naanao o ka pae aina Hawaii uei, ke kamaiiio iki uei au ma keia wahi me kakou, faole me ka poe ike ole, hawawa a waiaau waie). I ka wa a'u i ike ai ke hiki aku i ka manawa koho balota, ke kuhihewa ole itu, o kekahi poe ano palaualelo paha, aole paha, he poe paa uo paha lakou i ka ha- !]*. Ina e loheia, o H. ka kakou Lnnauiakaainana, o ka pipili aku la 110 ia o kekahi poe hoouuu, a olelo aku la, Ea. owau kau luna, a pela ae aua ia mea, a pela aku, a loaa he 10, he 20, a pela aku, a o ko lakou hoonuu aku la no ia i ke dala a kela Lunamakaainana, i manuoia e komo ana paha, o ka pau e no ia o na $250. a oi aku, aku hohoma wale īho la uo keia kauaka, a ninau, Heaia ka'u mea e hana ai, ina e komo ana i ka Ahaoleio ? A ku oia a lolii, a kikookoo, a uha ka waha e hamama ai, a houwiuwiki ka maka, a nana kapakahi ae la, aole kela eke dala nui nna i luhi mua ai me ka wahine, he mau la okoa ka imi ia ana me ka luhi, a nana ae la, aole k'ela poe hoonuu, ua hele, ua nalownle, aia iioko o na hale inu kope kahi i hoonuu ai, e uoke ana, e hoohialaai <»na, e hoolilio ana i ka opu, e hookaakaa ana i inama iki ae ka maona ; a o kekahi poe hoi o lakou, aia ma na apana mawaho aku uei, ma na lio me na kaa, a i ka wa helu o ua balota, haule iho la a nele ; a pa iho la i ka poe nana ke dala, oia kela kauaka a kakou i oieio (uua ae la malun », puana ae la palia oia i keia mau wahi lalnni mele, mahope iho o ka pan aua o ka nau o na kui : "Heie iako ke aikane." A ina hoi e ko iho, 'a komo ileko o ka Hale Kau Kanawai, hoi ae la ka eha a ka iwikuamoo, eia ka hoi he wahi eha ia o kakou, a hookahi haua o ka lomiloini i ke kua, e "Hiiiuai ai Puna kalele ia Kau." A heaha la ka hana i koe a ua Lunamakainaua nei a kakou i koho ai ? Heaha la, oiai aole kakou i ike aku i na mea poliuliu o loko o kona puuwai, aka, aole i papaia ka Hale Ahaoleio, no ko kakou hele ana e naua, e hele no kakou e uana hoaiki iaia, a ina e ike ole, e kau ine ka maka aniani, e kulou aku, e pee, e pili aku ma ke kua o kekahi kanaka, a e ku okoa ae no iluua, ma kahi kupono ke ku, ina uae aole e huhu mai aua ka liamuku o ka Hale. A i ko kikou ike aoa ia i», e hio aoa ma ka 8080 pooo kaulike, mai ke aopuni a na mokaaiuaoa, al«iila, o« holopono ka kakoo kobo aoa. Ua lilo makehewa kela mao da. la oui $250 000, a oi ae i kela poe looa a kikou i olelo aenei mamoa, oiai o ka kakoo luoa oou» i oaaoao ai, a i ko lakou oei hoibeike an« mai boi i o» kaa, oa ho, loaa w«le boi ia w'ahi mea e oloolu ai, pa aka kahi wai ki a ka pake, ke 010 la 00. Aka hoi, i Hke oo boi ka hooouu o keia luoamakaaioaoa me na iuoa hoolimalima aoa, ka hooaou like, aia oo malaila o Abuoa pake ka mea ia ia ka awaawa. £ oaoa huo kakou i kaoa mao baua t aia hoi kela poe looamakaainaaa a kakoo ke ioioi ioa ae ta ka o aoa o ka lima, a o kekahi malalo iho o ka pepeiao, a o kekahi hoi hoooeoeoe ae ia ka o o ka lioa, a pela me ke ko aoa iloo». A o kekahi hoi, huki okoa ibo la e noho iho ilalo, a o kekahi hoi, ho. ki okoa ae la iluoa, me ko ia la kaoaloa paha. A o kekahi hoi, hoopipili ae la me na kuhioa, e me na lona anpnoi e ae paha, A o a paha ka mea e oioiinioi aoa i ktf)s mao d«la ana a kakoo i olelo aeoi. E-ka labui kauhka Hawaii mai oao, na Lua<*(oak«aiaa ir .a i kau kanawai iho oei, {be oioe uhane paha keia *'n

e k&maiiio oei, iua he moe übane wale no kei» mao olelo, nolaiU, ke noi oei »n ma ke akea i lobe na kanaka a p 4u » e mai ia'a tna keia me*. Ama ko'u ooi aoa ia oukou e kata mai, a i puoho mai keka* hi, •Uila, aole an t ooi aku nei ia oukou no ke kala mai. E hoi hoa k»Wou e kamailio hon mamoa o ka kakou moole!o. Uookahi no lnUwai ana o ka makahiki, elike me ka oielo maluo». Aka, ina e mtnao na 'iii e halawai i kekahi maoawa, e hiilawai uo, elike me ko Ukou ataua<>. Po nei boi lakou e haoa ai, e koho na 'lii maoli i Kakauoleio na lakou, a i ka la e akoakoa ai, oana no e kakao i k« lakou olelo a pao, o na olelo hoi i hooholoia, a a e malama mau loa ia keia Buke i ole e nalowale a lakou e imi ai no ke aupuni. Pela no hoi ka poe I kohoia, e koho oo la« koa i kakauoleio ua lakou, a i ko lakoa la e akoakoa ai e imi i ka pouo no ke Aupuni, a holo kekahi olelo ia Ukou, alaila, e kakauia kela olelo iloko o kekahi Buko, a e malama loa ia ia buke i mea e nalowa>e oie ai na pono i imi ia no ke Aupim*. Aule hoi e kauia kekahi kanawai ho<: ke ae ole ka nui o na aiii mao!ī t ame ka poe koheia. | A ina holo kekahi oielo ia lakou, alaila, : e lawe>a kela olelo ma ka pepa, a i ke alii Dui, a ina i pono i kona manuo, a kakauia koaa inoa malalo, a me ke kuhina nui, alaila, lilo la i kanawai no ke paupuni. Aole hoi e noa ia kaoawai, a na ka poe naaa i i kau e hoomoe. Ma keia wahi, ua kaunui ko'u manao, e ike pono i na lunamakaainana mua i komo iloko o ka Ahaolelo ma Lahaioa, aole u«o e loaa, oiai, aole paha kakou e maoao, ua komo kekahi luoamakaaioana i keiu makahiki, oibi, aule hiohiona oko lakou komo ana, lie mea wehewehe, a he maa haawioa e komo ai Ukon mahope iho, ka kakou mea i heluhelo ae uei. ; 11 No na Lunaauhau.—Aole paha a kakoo olelo no Ukou, oiai. ua iKe no ka p e oia wa i ka hana a na lunaauhuuoia uiaoawa. j 12 Na Luoakanawai.—Ua ike no ka poe oia inauawa ina haoa aua lonakauawai «paoa oiai, aole i nui loa na kanawai ia wa. 13 Na Lunakanawai Kiekie—o ka poe i kohoia, e koho Ufeou i mau luna 4, e ko> koa ike Alii nui ame ke Kuhina nui A o keia poe eono, o lakou na Luoakunawai KLiekie oke Aupuni. Ona hihia poooole i na luoaauhau ine na luoakauawai ke hoo« kolokolo, oi;i ka lakou haoa, ia Ukou ka make a ma ka oie, ka hoopaa a me ka wehe, ka uku ame ka uku ole, ua puu ka olelo aua. Aole kakou i ike i keia mau hoa 4, o oa luoakauawai kiekie. Ua olelo ia o Poki kekahi hoa o lakou. ! 14 No ka hoololi hou ana o keia kana- ' wai.—Aole e manaoia ua p«a loa k*-i* olelo, a lohe na kaoaka a pau mai u a o. a ko* hoia kenahi mau mea e like me Ka olelo ; umloHo, a oe lakoo, alaiU, ua paa loa aeia KuiuukanawaL A mahope &ku ina e ma« i naoia e hoololi hou, e hai mua ia a I he ui | kaoak* a pau i ke ano o kela hoa, i manio ! ia e hookomo, aia makahiki iho ika htU | wai aoa o u«r 'lii, a me ka poe i kohoia, i | na i manao liae lakou e hookomo hoo i ke I kahi olelo, a e hoole i kekahi oleU puha, | pouo no ia hana ana l A o ka pau ana keia o na kanawai i kao J : ia a i hooholoia i ka U 8 o Okat bi i ka ; M H 1840 ma Hoooiulu Oahu. (Ma Laha. ! iua Maui paha ka pouo.) ua ka poe ike e « hoike mai. Na Kanawai o ko H&waii Pae Ain». Ua p*u aenei i ka heluheiu ia e kikou na mea e pili aoa i ke Kumukanawai mua oko kakou pne aioa o Hawan nei. A ma i keia wahi ako na Kanawai mauli. A penei kekaūi mau hoakaka aoa. MOKUNAi ! $, He olelo hoakaka i ke ano oka hoola. 1 ha ana i na Kaoawai. n I Ma keia m«a olelo inalalo ibo oei, ua boJ | akakaia oa mea e pili aoa i keia. j 4< Ma keia hope aku aole • paiia kekahi ; Kaoawai no ke aupuoi, ke p»» oleia ka ole* | lo oke Kaoawai mnmai, noolahaia inai o a o." Ma keia maa pauku. £ hoakaka ana i oa poee hiki ke na«wai waie la ke k n - ' wai, A ma kekahi boi, loa pohihihi ke auo ! uke kaoawai, e oioau no i oa looakaka* j oawai kiekie. Pehea U i keia maoaw» ? i Ina lonaaaaawai kiekie 00, • i oa loio p.« ha a me kekahi poe ike kauawai e ae. Ua booholoia keia kaoawai ika la 2 o Novemaba M. B. 1840, ra« L*h*ioa M>ui e Kamehameha 111, oue Kekaoluuhi. MOKUNA 11. No ka poe e kohoia.—>MamuU o ka ote« lo o ke Kumokanawai a kakoa > heluhelu ae oei mamua. Ua hooponopono ia ka oaaoa koho ooa makaaioaua i mao luu«maaaaioana ao lakoo, peuei: . iĀolt ipou.) \