Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 10, 10 March 1877 — Page 3
| This text was transcribed by: | Walt Kekoanahenahe Bodnar |
| This work is dedicated to: | Halau Malamalama 'O ka Mahina |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA. ME KE AU OKOA I HUIIA.
Hoike a E. Bailey, ka Ele-
LE O KA PAPA HAWAII, NO KA
PAEMOKU O MAIKONI@IA.
[Kakauia no LAHUI HAWAII.]
NO NA KANAKA O MAIKONISIA.
Elima lahoi kanaka okoa i loaa ia makou ma Maikonisia. 1. Na kanaka o ka pae moku o Kilipato. 2. Na kanaka o na pae aina elua o Kakala. 3. Na kanaka o Kusaie. 4. Na kanaka o Ponape. Mokil a me Pinelap. 5. Na kanaka @ Moetelok.
NA KANAKA KILIPATI.
Eia na inoa o na mokupuni o Kilipati a makou i ike ai: Peeu, Tajitenea, Nononti, Apemama, Maiana, Marakei, Taeanea, Apaian a me Butaritari.
Eia hoi na inoa o na moku o Kilipati, aole makou i ike ia lakou. Aeoeae, Oaoatoa, Nukunau, Aeanauka, Kueia, Tamana a me Makin. O na mea o lakou a makou i ike ole ai o Aeorae, Onotoa, Nukunau, Aeanauka, Kneia a me Tamana. Ua ike makou ia Peeu, No@ a me matin, aole nae pae i uka.
He lahui Polunesia na kanaka o Kilipati e like me ko Hawaii nei, ko Kahiki, ko Nuuhiwa, ko Sawaii a me kekahi hapa o ko Fiji, a pela aku. He kanaka kino nui pono ko Kilipati; aole nae oi o lakou mamua o ko Hawaii nei. He ki@ a ikaika, aka, he poe molowa loa. Oi iki ka ulaula o ka ili mamua o ko Hawaii nei.
He poe hele wale ka nui o na kane. He paahu lauhala ma ka puhaka ko na kane i kekahi manawa, aka, aole lakou makemake e uhi ia ko lakou kino "aia a he wahi ino, e huna" wahi a lakou. I ko kakou nei manao, he mo wale no ko lakoa kino, na ka mea, ua paapu i na eha i hanaia i ka pahi i ko lakou hakaka ana. He lehulehu na kuha i hanaia pela, a ua loihi na moku o ka ili, he kapu ai a keu aku ka loa o kekahi, a pokole wale no kekahi. I ko lakou manao, he nani ia mea, aka, i kuu ike ana, ma ko lakou kua ka nui. Aole nae o lakou hilahila i ka eha o ke kua. Ua hana ia mae paha kekahi o na eha i ka pololu, i ka ihe a me ka pahoa o lakou, no ka mea, me lakou kela mau mea; ua paapu i ka niho mano, a weluwelu ka ili a me ka io i ka hakaka ana; no ka mea, loko ino lakou i ka manawa huhu, makemake lakou e hoomainoino i ko lakou enemi, aole e make wawe, pela ko'u manao.
O ke kapa o ka wahine, he pau huluhulu a puni, aka, pokole wale no ia, elima a eono paha iniha mai luna a lalo; a o ka ke kaikmahine ekolu a eha iniha.
He huluhulu ia no ka nui i mahele ia a makalii. Oia wale no ke kapa o ka wahine. I ko lakou manao, he paa aahu ia no lakou; hele hilahila ole lakou ma kahi akea.
Hele wale ka nui o na kamalii, aohe kapa. Kukulu na kane i ko lakou lauoha, a i ka nana aku, nui loa ko lakou poo. Kupu wale ka lauoho o ka wahine elike me ka lau o ka niu ke kalewa wale. I ko'u manao, aole huikau nui wale na kanaka o na mokupuni Kilipati me na lahui e ae, e like me Makala a me Ponape.
He mau olelo like nae me ko na lahui e ae, aka, o ka pili nui o lakou me ko Hawaii nei no ia, a me ko Polunesia a pau. Me he la, ua hui aku lakou nei me ko Makala, ko Ponape a pela aku, aole nae hui mai kela mau lahui me ko Kilipati ma ko lakou aina.
I ko'u manao, he kumu maikai keia lahui ke loaa ia lakou ka naauao. Mahalo au i kekahi poe Kilipati a'u i ike ai ma na pae mokupuni e ae o Maikonisia. O na hale o ko Kilipati, ua paa i ke ako ia maluna, aka, hamama wale no maloko.
Ke pale ua a la wale no. Ina oe e noho ilalo, e ike oe i na kanaka a pau o ke kulanakauhale e noho ana iloko o ko lakou hale.
Aole aupuni maopopo ma na mokupuni o Kilipati. He alii no ma na mo kupani o Butaritari, Apaiar, Tarawa a me Apemama. He"Ahaolelo o na Elemakule" ma Tapiteuea, Nonuti, Maiana a pela aku.
Aole malu pono na mokupuni a pau, hookahi wale no, o Apemama. Ke noho nei o Tem Binoka ke alii oia moknpuni ma ke ano kahiko, a weliweli na kanaka.
Lehuluhu kana mau wahine. Oki ia ke poo o na kanaka ke huhu ke Alii. Aole ia e ae i na kanaka e ao i ke kakau lima.
Maka'u lakou ke hai aku i ka hana a ke alii. Okoa ke alii o kela mokupuni keia mokupuni o Maikonisia, Aole kekahi alii e noho maluna o ka mokupuni e ae, ma kona mokupuni wale no. Malia palia he alii kekahi maluna o na mokupuni liilli e pili ana me kona wahi e noho alii ai.
Ma ka nui o na mokupuni o Kilipati, ina hewa ke kanaka, e mahuka oia a hui me kona mau hoapili e pale i ka poe hoopai. Nolaila ke kana pinepine oia mau mokupuni, a hakaka, a mokuahana. Jui na kanaka e hoopai i ka hewa. a hui no hoi kekahi poe e kokua i ka mea hewa.
Ua olelo au he Polunesia na kanaka e Kilipati. Pela ka pili ana o ka lakou olelo. Eia malalo kekahi mau olelo Kiiipati & Hawaii:
KILIPATI HAWAII
Teuana Akahi.
Uoua Alua
Tenua Ak@lu
Aua Aha
Nimaua Llima
Onoua Aono
I@ua Ahiku
Wanna Awalu
Ruaiwa Aiwa
Tebwina Umi
Tebwi ma teuana 11
Tebwi ma nona 12
Uabwi 20
Uabwi ma teuaoa 21
Tenibwi 30
Abwi 40
Nimabwi 50
Kona mauli Aloha
I laua Ehia
Aia Ae
Ulaula Ulaula
Mama Malamalama
Ekumalili Anuanu
Teika La
Wa Waa
Te matau Makau
Kaoweni (Eng.) Kawele (Eng.)
Kaowe imata Hainaka
Te pala Papale
Te aomata Kanaka
Te wae wawae
Kaibuke Moku
Moa Mua
Te Raian (Eng.) Ka Liona (Eng)
Ua hui aku, hui mai kekahi mau olelo o Kelipati ma ko na pae moku e ae.
He waa i huinuhuinu ia ko Kilipati. He apana papa ololi mai ka mua a i ka hope, a mailuna a lalo. He papa niu kekahi papa a he Noweke kekahi papa a'u i ike ai.
He lauhala ka pea, he moena makalii, he huinakolu ke ano. Aole lakou e hoohuli i ka waa, aka, lawe lakou i ka laau o ka pea mai kekahi poo o ka waa i kekahi poo, a pela e holo ai. Ina mamua mai ka makani, pii loa lakou i ka makani.
He ama ko ka waa. Ka pinepine lakou i ka liu o piha i ke komo nui o ke kai. He ka laau. He hoe papa, hiki ia i ka laau lima. Holo nui lakou i ka lawaia. No ko lakou lehulehu, a no ka ua ole i keia mau makahiki, pilikia lakou, a make loa kekahi o lakou i ka pololi.
O ka nui o na kanaka ma na mokupuni o Kilipati a pau, mai ke 30,000 a hiki i ke 50,000.
Ma Tapituea wale no 6000 a keu. Ma ka pepa hou e hoike aku au no ko makou holo ana maluna o Hoku Ao a i ka pae aina o Kilipati.
HOOLAHA HUI.
ONA mea nona ka inoa malalo iho. i keia la ua hui no ka mahi ana i ke ko ma ka Mahiko o Waikapu, ma Waikapu, Mokupuni o Maui, a o ka inoa o keia hui ua kupala o Corawell & Co.
HENRY CORNWELL,
WM. H. CORNWELL,
GEORGE W. MACFARLANE.
Honolulu, Maraki 1, 1877
UA hio mai i maua, ma ka la o Maraki, 1877, na apana aloa elua, o Pahukini a me Kaulu ma ka hoolimalima, no na makahiki eono, e waiho la ma Kapaa, Kailua, Koolaup@ko, Mokupuni o Oahu. A ke haiia'ku nei, ka lono, i na mea a pau, o maua wale no ka mana, ma ua mau apana aina ia.
MEHEKULU k.
KULOLOIA AKINA w.
Honolulu Maraki 6, 1877,
MARAKI, poalua ia 13, 1877, e hoohuli ai na Ripi o Nuuanu nei, no ka poe makemake e kuai, e hele mai ma ia la, ke ua ole mai. JOHN TAVARES.
Honolulu, Maraki 8, 1877.
KUOKOA BUKE XVI.
Huro no ka makahiki 1877!
HE MAKANA HIWAHIWA!
Ke KII o ka Makua alii M. Kekuanaoa, ka lunilani o Hawaii nei, ke paiia nei kona kii hoolele-aka, e hanaia ana a olinolino me he Hoku Loa la o ke kakahiuka o ka makahiki hou, a haawi makana wale ia aku i ka poe lawe KUKOKOA e hookaa e ana i kino hi i ka uku pepa no ku makahiki, oia
ELUA DAW WALE NO!
Ke mau nei no paha ka makamaka o na hoomanao ana o oukou no Mataio Kekuanaoa, ke Kiaaina Alii o Oahu, ka hoahele o na Moi na Kamehameha I, II a me III, a imi haku hoi o na Moi na Kamehameha IV a me V. Ka Makua o ka poe aloha aina a pukaua ikaika o ke aupuni. A'i ka wa i hoihoiia mai ai ka Hae Hawaii e Adimerala Tamakii iaia i popo ia ai ka Hae Hawaii a hilinai ia aku nana e huki hou i ka Kae a hoo pulelo ae i ka welelau makani kohaihai o ko kakou mau pukoa nani.
E ala mai oukou e lawe i kona kii i mea malama na oukou.
E HOOLOHE!-Aole e hoouna ia kekahi kii i kekahi luna nupepa a lawe pepapaha, ina he aie kona no ka makahiki mua.
Na HIONA O KE ANO KAKAUAKA.-O@ hoi mawaena o na opau pua G@, Rose. Tiele a me ke @. Ia@na, me ka haumau pakahi ana ia lak@u. mai hui na Daw@hoi a ke kehau e ko mai ana i ka hora 5 @ ke a@ kakahiaka. me he kui''ia ia e hou ae ana i ko'u p@wai a m@ a oiai hoi au iw@ena a n@ bi@hiona o na na@i, ma alo ae @o@ keia mau mea nani. a'u hoi i hoomaopopo ae ai, me he mea la he mau liko lenna no ka p@ko@anuke@o Keala. A hala ka la ka nani a me ka nohe@ me ke'a@ loa a huli ae la au a aku iho la i ka@n G@d nia a kau ke ia ma ko'u umauma me ka ho @ la@hi iho. A o@ai hoi au e k@loh@ho ana maluna o kona nani, me kona ala waia@he@, @k@ hi aku la au i ua mau na@u kor@ka nei me na lau O@ moem@e. e naue ne ana me ke kilakila a ka wai p@he, a hoike mai la ko lana mau hiohiona ma na o@ i o ka hiehie waia nuhea, ka mea a'u i h@o ae @ he@ni no keia mau kakahiaka ano huihoi; a i ka @alawa loa aoa'ku mawaena o @a l@laau, ike pono aku la au he inoa eehia ke kikohu mai ana maluna o ko lana mau helehelena nohenohea o ke ano kakahiaka; a penei i palapalaaia; "Ke kilohana Puokela o ka Lahui Hawaii"I ke hoomaopopo ana iho, he "Kuokoa B ys" ka; a puana ae la au i keia lalani mele: "He nani okua no mai Kaena a Waialua." Laweia ke "Kookoa" a nui, i lai pono ka
Fairest Morning.
OLELO HOOLAHA
eia Poko o ka Pa Aupani o Kaholaloa, Apana o honolulu. 5 lio i pipi e kudala ia kea ke hiki aku i ka la 15 o Maraki, hora 12, awa@ea poaono. Lio k poakea wiwe, ak PS, He@a powehiwehi, lio k ano puakea wiwi 4 w keokeo, ak TT lio k ulaula wewe 3 w keo@eo kapuai hao ma noa, hema KA, ak hapala, lio w k@o wiwiw ak hao ano, lo k ulaula mai no kaui, ho k ulaula laekea 1 w keo@eo uiahope, ak hao ano e, pipi w hem (1) mau lo hou mai no kahi. lio k uiauia laek@ nui u hiki i ka ihu 4 w keokeo ak puai @ e ka mea manamana hema VV@ho w ahiuahiua wiwi, hema hapala ka hao, lio ka huiapaia wiwi kua puka ak MN me ka noho Malek@ 2 pale no h@lo no, hao ano e. @. B. KAAUKUU.
Luna Pa Aup@i,
Maraki 9, 1877.
LEO KAHEA.
I KA Hui Hoolimalima aina o Makiki a me na laia a pau o ua hui la, ke kauohaia aku nei oukou a pau loa e aku@koa ae ma ka hale noho o ka Puuku o ka H@ (John Karati) ma Makiki i ka hora 7 A. M. o ka poakahi la 12 o Maraki, A. D. 1877, no ka noonoo ana i kekahi kumu hana nui e piii ana i ua hui la, a ma e hiki ole ae kekahi lala a mau lala paha i @a hui la, e heokaawale koke ia aku no la malioko aku o ka hui. Ma ke kauolia a ka Luna Nui.
M. KANIKANIHIA, Luua Nui.
Pauoa, Maraki 8, 1877.
E IKE auanei na kanaka a pau, ke hookapu a papa lea ia aku nei na aina kumu Wahikuli, Ha@akea a me Punakea, aole e hookau wale i na holoholona ma ia mau kuia, ke hele ole mai e hoiku ia'u, a aole e lawe wale ke hoike mua olo mai ia'u.
JOSE ESPINDA.
Lahaina, Feb. 24, 1877.
OLELO PAPA
KE Hookapu a papa loa la aku nei na holoholona a me na mea a pau, aole e hele wale maluna o ka a paha akahi o Naleipuleho i make, e waiho la ma Haiauia, Wailuku, Maui, a i@i mai i kana kaikamahine ponoi oia o Wahine w. i make mo nei ma Honolulu, a i hoolilo e @a mai ma ke kuai ia Kaimilaui Cummins he kaikamahine ou oie. Ke kauohala aku nei no hui ka poe e noho ku@eana ole ana maluna ilio, e houkaawale aku ia lakou mai ka nina asu. E hoolohe i keia!
DAVID P. ELDREDGE.
Kahu Malama Waiwai o Kaimilani Cummins @ ooo ole.
Honolulu, Mar. 1, 1877.
Hoolaha a ka Lunahoooponopono waiwai.
Oini ua hookohula mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o WAIWIHULA k. no Pauoa, Honolulu i make, e ka Hou. A. Fornander, nolalia ke kouohaia aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai e hoike koke mai hoko o na la ne kanakoiu, a o ka poe a pau i aie mai la la e hookaa koke mai la'u ma Wailuku, a i ole, i kuu hope @ J. W. Kalua ma Lahaina-a o ka poe e paa ana i kekahi waiwai ma ko lako@ lima, e huihoi mai. HOOMANA.
Lunahooponopono Waiwai no Kaiwihula no ka ,amawa/
Mar. 1, 1877 .
OIAI ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa maialo iho i Lunahooponopono Waiwai no FREDERICKei WELCH o wailuku i make, nolalia ke kauona@ aku na ua mea a pau ma he mau kuma ko lokou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai ia'u iloko o eono malama mai keiu ia aku, uaoiei ka Lunahooponopono no ka manawa ma ka Hawahau Gazette o Ianuaii 3, 1877, o ka eono malama e pau ana i ka la 3 o lulai 1877, a i olela e hooie loa la; a o na kanaka i ale i ka mea i make e hookaa koke mai ia H.W. DAIELS.
Lunahooponopono Waiwai o F. Welch i Make.
Feb. 8, 1877.
HE PALAPALA HOMAIKAI.
KE PAHOLA AKU NEI KA MEA NONA KA inoa maiaio iho i kona mau hoomaikai palena ole ia ka His Ex. W L Moehenua, Kinaina o Maui; T W Everett, Luna Makai o Mau: W M Gibson, ka agena, Kapena, na Aiiimoku a me na luina o ka Mokuahi Kilauea, a i na hoaloha a pau, na haole a me na kanaka, no lakou na kokua i haawila e hoopakele i ka moku kuna loluni mahope u ka haaleleia ana ma ke kai e na ahimoku a me na @uina ma ke kowa o Molokai, a mahope hoi o ka ulia ana mai o ka poino maluua o kona kapena hope iho nei ma ka po Paslua, la 13 o Feberuari.
O na hoomaikai a me na mahalo ana o ka poe e noho pilikia a e u nei i hoike ne i ko lakou aloha no Kapena A P Powers a me John Adamu kekahi luma i make i ka hohonu o ka moana, ke pahola pa ia aku nei.
A. F. COOKE,
No na oua o ke kuna lolani a me ka poe i pili.
Honolulu, Feb. 28, 1877.
HOOLAHA LAWE I KA MORAKI.
Ke hoikeia aku nei ka lohe, owau o Robert Love no Honolulu mokupuni o Oahu, i kuilae ai me ka mana kaui i hoo@moia Hono o ka palapala moraki i nanaia ma ka la 21 o Maraki, 187@, mawaena o ka ahahoi nona ka inoa i keia. "Ahehui Hooie Wai Ona lolani Helu 4" o Wailuku, moaiipuni o Muoi a me ua Robert Love ia, i hoopaaia maloko o ka buke kakau hope @ o ke aupuni ma Honolulu a ma na A@ 83, a me 84, o ua buke la. A no ka hooko ole ia o na olelo oloko o ka maraki, a mahope o ka puna pau ana o na he@do@o ekoiu mahope iho o ka puka ana o keia hoolana, e kua@ aku no ma ke kudala ka aina o ka hui nona na palena malalo ih@.
Ola KA apana aina e waiho ia ma Wailuku i hoike muaia ae ia a penei ka hoio ana: E hooaiaka aoa ma ke kihi he@lua hema o na apana aina ia e pili ana i ka Hale Hooko@o, ahaila hoiu akau @4 hikina 4.93 kaulanao, ahaila nolo akau 3@ komohana 2.70 kaulahao e pili La i ka mahiko o wanuku, @ he@ e pii la i ka halepule, alaiia hema 1@ 1.49 @hahao, e pili ha i ke alanui hele i waiapu a hiki hou i @a@i i hookanaka ai, ke hai pau loa he hookahi eka.
Ha@ i kala ia 26 o Feb A D. 18@7.
ROBERT LOVE.
Ma o kona lolo e Presion.
EIKE ananei na mea a pau ke nana mai i keia, owau o Ka mea nona Ka lava malalo iho, ke Loike kau nei au ma ke akea, e kukuiu ana au i ahaaina ma Waiawa Ewa, ke hiki aku i ka la 23 o Maraki nei, o@ hoi ka Puaha. No@a ke kono @a aku nei na mea a pau e naue mai, i ka'u wahi paiua, me Kahi aloha pu iho hoi, a o Ka poe hoi i Komo @ o ka hui "Pawai," ke kauoha pu ia aku nei lakou e naue pu mai.
R. KAUPENA ALINA.
Waiawa, Nwa, Mar. 1, 1877.
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
O ka mea nona ka inoa malalo iho, na hookohula i @ponopono no ka waiwai o M@RAK@ 10 @WS o@ao. Hawaii i make. Nolaila, ke kauona aku nei au i na maea a pau ana i aie aku ai, e hoike kuke mai ia'u @ o na malama @, ma! ka puka moa ana aku o keia hoo@, a me ka poi a pau i @ mai ia ia, e hookaa kuke mai ia'u i ka lukanooponopono Waiwai,
LUTHER SEVERANCE.
Lunahooponopono Waiwai o Mar@ I@ Brown.
Hilo, Feberuari 9, 1877.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Hookolo@
na ka @
Kaa@ ma Nawaiiw@ Kauai. Febe 7, 1877
Na Ka Aha-
Ke ho@ aku nei au, o ke kope oiaio keia malama ae no ka @ mai@ waiho nei ma ka @ ke Ka@o ka Aha Kaapuni Eha. ERANK BINDT.
Kakauolelo Aha Kaaou@ A. Eha.
AHA Kaapuni a@
A ha ka@
NA KA AHA.
Frank Rindt, Kakuoleo Aha Kaapuni A. I.
Fbeerua@i 7, 1877.
Ke hoola aku nei au, o na olelo maluna ap, ola no ke kope olaio o ka olelo hoohele, no ka hihia maluna ae e waihe nei ma ka moolelo o ke kaka@olelo o ka Aha Ka@puni Apana Eha. FEANK BINDT.
Kakanolelo Aha Kaapuni Apana Eha.
AHA Kaapuni Apana eha ko Hawaii Pae Aina. Kanai SS. I ke kau o Beberuari 1877. o NIHOKAHI WAHINEKIAI w, no ke oki mare kua ia WAHINEKIAI (k), ka mea i hoopiiia. i olelola maluna no ke oki mare, ano ua kanohaia o ka olelo hooholo e oki ana mai ka berita mare aku, ma ka aoao o Nihokahi Wahinekiai w. no ke kumu o ka haalele. loa o Wahinekiai i oleloia, eido i mea paa mahope o na malama eoeo. Mai ka la i hoepukaia ai neia olelo hooholo, ke hanaia e like me na olelo maloko nei, ke ole nae i ike ia ke kumu kupono e hoole ai.
A ua kauohaia ka mea hoopa, e hoolaha i ke kope i ho. eiaioia o keia olelo kanoha, ma na nupepa aupuni, i keia a me keia o na hepedomma eono, o ka hooiaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aku i hoopuka'a ai keia olelo kanona, i mea e hiki ai i na niea a pau i pili ke hoike mai hoko o na malama eono, lua he kumu ko lakou e hooko ole ia ai la olelo hooholo a lilo i mea paa ole.
Na ka AHA.
Frank Bindt, Kakauolelo Aha kaapuni Apana Eha.
Feberuari 7, 1877.
Ke ho@ia aku nei au. o na olelo maluna ae, oia no ka kope oiaio o ka olelo koohoio no ka hihia maluna ae, e waiho nei ma ka moolelo o ke Kakanolelo o ka Aha Kaapani Apana Eha. FRANK BINDT.
Kakauolelo Aha Kaapuni Apana Eha.
AHA hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina.-Kauai SS-Kau o Feberuari A D 1877. MERE PUHIMOKU w kue la PUHIMOKU k,
Ma ka hihia hoopii hooki mare maluna ae, ua kauohaia, ua kaa ka pono nia ka aoao o Mere Puhimoku w. no ka hookaawale ana mai ka noho ana mare, no ke kumu he moikolohe ua Puhimoku k. la, a e hookola mahope o ka pau ana o na malama eono mai keia ia aku, koe wala no ina he mau kumu e ae kekahi e puka mai ana no ke kue.
Ua kauohaia ka mea nana ka hoopii, @ hoolaha i kope o keia kuuona maloko o na nupepa Hawaiian Gazette a me Kuokoa. no eono hebedoma, a o ka hoopuka mua ana maloko no ia o hookahi mahina mai keia ia aku, a o ka poe a puu i pili, ina he mau kue ka lakou, e hoike mai hoke o la wa, i kumu e ne ole la ai ia noi.
Kakauia ma Nawiliwili, Kauai, Feb 7, 1877.
Na ka Aha.
Ke hooia aku nei au, o ke kope oiaio keia maluna ae no ka hihia maluna e waiho nei ma ka buke o ke kakauolelo o ka aha kaapuni apana eha. FRANK BINDT.
Kakauaolelo Aha Kaapuni A. @
A HA Hookoiokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina Kau o Ianuari 1877. CATHERINE WARREN m a hoopii kue ia THOMAS W WARREN, hiia oke mare, Poalna, Iaunari 16, 1877.
Ma ka hoolohe ana i ka hoopii maluna no ka hooki mare, ua kauohaia, ua kaa ka pono ma ka hooki ana i ka mare ma ka aoao o Catherine Warren, no ka haalele kume ole o Thomas W. Warren no ua makahiki ekolu, a e hooholo loa la ka pono ma ka aoao o ka wahine, mahope o ka pau ana o na malama pono, mai ka ia aku i hoopuka ia ka olelo hooholo, ke kulike me ka makemake, aiu wale no ka nele a loaa he kumu kupono. Ua kauohaia ka mea hoopii, e hoolaha i ke kope o keia kauoha, ma na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, no eono hehedoma. a o ka hoopuka mua ana maloko o hookahi malama, a o na kanaka a pau i pili, e hele mai lakou Hoko o eono malama, a e hoike loa paha he kumu e ae ole ia ai.
Ma ke kauoha a ka Aha.
JNO. E BARNARD, Kakauolelo Nui.
Ke hooia aku nei au, o keia kope, oia no ke kope oiaio o ka olelo hooholo ma ka hihia maluna, e waiho nei ma ke keena o ke kakauolelo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii pue Aina.
I hoike no keia, ke kaka" nei au i ko'u lima, a hoopili mai i ke Sila o ka aha Kiekie, i kela la 22 o Ian. 1877. Jno. F Barnard, Kakauolelo Aha Kikie.
Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o W. J. KAULIA, no Waiohinu, Kau, Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihola ka palapala noi a L. R. MA COMBER, ka lunapooponopono o ka waiwai o W. J. KAULIA no Waiohinu, Kau, Hawaii, i make, e noi ana, e haawi aku iaia ka mana e hooilio aku i ka waiwai paa o W.J. Kuulin, e waiho nei ma ka apana o Kau. Hawaii, I mea e kaa ani na ale a ka mea i make' me na koina me na lilo o ka hooponopono ana. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili. o ka Puakolu, oia ka la 14 o Maraki. M. H. 1877, ma ka hora 16 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo. ma Waiohiau, Kau, oia kea ia a mea kahi i hahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue i ka hoike ia. F.S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Hilo, Hawaii, Fib 13, 1877.
Aha Kaapuni Apana Eha, ko Hawaii Pae Aina, Kauai, SS. I ke kou o Feberuari 1877. MOEAOAE e. ka mea hoopii no ke oki mare, kue ia HAPAUMI k. ka mea noopiiia.
Ma ka palapala hoopii i olelo ia maluna no ka oki mare ano ua kauonaia, o ka olelo hoohole e oki ana mai ka berita mare aku, mamuli o ka aoao o Moeaoao w, no ke kumu o ka hualele loa o Hapaumi k., i oleloia e@ i mea paa mahope o na malama eono, mai ka la i hoopukaia ai keia oleio hooholo, ke hanaia e like me na oielo maioko nei, ke ole nae i ikeia ke kumu kupono e hoole ai.
A na kauohala ka mea hoopii e hoolaha i ke kope i hooiaioia o keia olelo kauoha, ma na nupepa aupuni, i keia a me keia o na hebedoma eono; o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi. mai ka la aku i hoopukuia aku ai kela kauoha, i mea e hiki ai i na mea a pau i piii ke hoike mai iloko o na malama eono, ina he kumu ko lakou e hooko ole ia ai ole hooholo, a lilo i mea ole,
NA KA AHA.
Frank Bindt, Kakauolelo Aha Kaupuni A. 4.
Feberuari 7, 1877.
Ke hooia aku nei au, o na olelo maluna ae, oia no ke kope oiaio o ka olelo hooholo, no ka hihia maluna ae, e waiho nei ma ka moolelo o ke kakanolelo o ka Aha Kaapuni Apana Eha. FRANK BINET.
Kakauolelo Aha Kaapuni Apana EHA.
KE KAU LEO nei au i ua kanaka a pau. i aie dala maloko o kuu Halekuai, e waiho ia ma Waliuku mokupuni o Maui, e hookaa koke i ko iakou aie ma ka lima o Akea (pake) kuu hope ma Wailuku. J ASSEE.
Hooiaha a ka lunahooponopono Waiwai.
Ma ke kino o na keiki oo ole, a me ka waiwai o J.W. UKUMEA i make, na honuaula, mokupuni o Maui, ua hoonohoia ka mea nona ka inoa malao. I luaahooponopono no ka waiwai, e ka Hon. Abr. Foreander, Lunakauawi Kaapuni o ka Apana Elua, o ka H. P. A. Nolaila, ke kauoha ia'ku nei na mea a pau a ka mea i make i ale aku ai, e hoike koke mai i ko lakou mau bila olaio maloko o na malama eono mai keia la aku o hoole loa la. O ka poe hoi i aie mai i ka mea i make e hookaa koke mai. Ina he waiwai maka lima o kekahi poe e paa nei e hoihoi kuku mai. C>k> KAPULE.
Luna hooponopono Waiwai o J. W. Ukumea.
Makawao, Feberuari 10, 1877.
Kapu na Kuleana ma Moanalua.
O makou o ka poe nona na inoa malalo iho nei ke hookapu, a hoomalu aku nei makou i ko makou mau kuleana malalo iho, e waiho ana ma ke Ahupuaa o Moanalua. Eia na inoa o na kuleana, o Kumuulu no Moana, Paahao, Pauika Kuamakahiki, Aipuaa, no Kaanaana; Mokulama no Koki; Umi ne ka mai/ Analoa no Pamali; Kapaha no Kumalae Kukoa a me Kaikainalii/ Kanenelu no Kahapaiani; Kiao no K@ne; Kealapi no hulaemanu;Mookahi no Pakele; Inaikolea ni Hap@u. Uma, Kapahi a me Kawaihae; Pleima no H; Muliwai no Lelehuna; Wao no Kalai, ke hoomalu aku nei makou i ka holoholoua bipi, No ho@i, &c., e hele ana e hohi a hoopilikia, na hoopoino i na mea kanu, kalo, maia ko uala, &c. E like me na olelo hoomal@, a hookapu, a ke konohiki; a pela no hoi ke konohiki o ke kula, a pela no hoi makou e hoomalu aku nei i ko makou mau apuaa mahiia. Ke papa aku nei makou aole hoopoino a hoopilikia i na mea i hoikeia maluna. E lila nae keia mau olelo i hoikeia maluna i mau olelo oiaio, i umi la mahope iho o ka puka ana ma na nupepa, a ina kue kek@ahi, alaila, na makou, no e hooponopono ina wahi e pili ana ia makou e like me na olelo i haikeia mal@e. Na ma@o@ M. Kukue, Keoni, Ohule, Naluahi, Pahoa, M. Alexander, Aiaake, Naluha, Kahae, Kaulenae, Merehoua, Hoopii,
Moanalua, Feb 12, 1877.
OLELO HOOLAHA.
KUAI KUDALA!! KUAI KUDALA !!
Ma ke ka@ a ke kanikeia Amerika e noho ana a@
W. T CONWAY.
Luna Ku@la.
Milo Kuai.
O ka poe makemake ku@ MILO laau hana ipu paka, e hele mai i ka Halekuai o KALE LONA, (Chas L@)
Alanui Kalepa, Honolulu
MAKEMAKEIA!!
UA MAKEMAKE IA E HOULDER BROS @
Kaui Kudala o ka Hoolimalima
o ka
AINA Lei A111!
MAMULI O KE KAUOHA A NAKom@alil@ e kaui aku no au nia ke kudana, uea ka
POAONO, - MARAKI ia 8,
i ka hora 12 awakea, ma kuu Hale Kudala, i ka hoolimalima o ka Aina Lei Ahi, nona ka inoa Keaau. e waiho ia ma ka Apana o Waianae, mokupaai o Oahu, nona eke he 2131 ka nui, a no ka manawa he
UMI MAKAHIKI
KA LOIHI, E HOOMAKA ANA MAI Sepatemaba 1, 1877 aku.
U@ hoolimalima kiekie,
$150 no ka makahiki!
a me ka hoolimalima o ka Loko@la me ka aina kuia, e waiho la ma wanupe, Kona, mokupuni o Oanu, no Umi Kumamalima MakaniKi ka loihi.
C. S. BARTOW.
Luna Kedala
KUAI MAKEPONO.
MA KA
Hale Kuai Buke o H. M. Wini,
Oia na waiwai o keia ano:
Na Buke Waiwai,
Na buke kakau moolelo,
Na Buke liilio pakeke,
Ma Buke Hoomanao o 1877,
NA LAKO KAKAU.
Na Pepa kakau,
Na Kanana Loio,
Na maka Sila a me na Peni,
Na wahi Leta.
Na mea hoonani o na wahine.
Na Pine @ma,
Na Kula Pepeii o pilali,
Na kii a me na laau kii,
E Kaai manuahi loa ia ana keia mau mea a
pau, a o ka poe e kuai ana, e koe ana
he hapaha mai kela a me keia
dala e lilo ana malaila,
H.M7 WINI.
UA MAKEMAKEIA
I kanaka akamai i ka hooiuu a hana ili ma ka Hale Hoolu lii o ko Hui Hanai Holoholona o Waimea, Hawaii, No na mea i koa, a oluau ia Francis Spencer, Luna Nui o ka hui hanal hipa o Puuloa ma Waimea, Hawaii, a i ole, ia F T Leneham & Co, Honolulu.
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA
Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumauu, Honolulu, H.P.A.
KAUKA LEKA!
[DR. LATHROP].
OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I Honolulu nei e noho ai, na hapai hou ae nei au I ka'u Oihana O ka poe e makemeke ana e lapaaula e a'u e looa no au lma ka Hale nono o Kapeua Kano (SaoW., e pili koke ia I ka Hale Holelo Hawaii.
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e laweiawe koke la me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hou makaukau ia no, a he Notari Hooialo Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kihi o Aiauui Kaahumanu a nie Ka lepa, Honolulu.
NO KE KUAI!
KE KUNA KEONIANA.
I makaukau me na mea a pau.
No ka hoomaopopo pono ana, e ninauia
CHAS. LONG.
(Kale Lona.)
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA !
KAPENA MARCHANT!
Poakai, Mar 12, hora 3 pm….. No Kona
Poakahi, Mar19, hora 3pm….. No Hilo
Poakahi, Mar 20, hora 5 pm….. No Kona
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Kona, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou, aia a hai hou ia'ku.
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haa eie ni ke Kilauea i ka hora 3. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 PM. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 AM., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Ma@la@a a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hoololila ka manawa holo.
Uku Eemoku mai honolulu aku.
A Hiki i Kauuakakai pela maluna mai… $ 3 00
" Lahaina, " " 6 00
" Maalae@, " " 7 00
" Makeua, " " 8 00
" Kawaihae, " " 10 00
" Kailua, " " 10 00
" Kaawaioa, " " 10 00
" Hilo, " " 12 50
" Kau, " " 16 50
Uku kaapuni ia Hawaii 22 00
A hiki i na awa o Kauai, @ 00
Uku kaapuni ia Kanai, 13 00
Uku Ohua Hawaii oneki, 2 00
Aole aie no na aku ohua.
Ma ka Hale Oihana o loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, ala wale no a kaa mua mai ka uka moku. Aole e lii ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noua aku ai.
SAMUEL Q. WILDER (Waiia,)
agena.
Keena ma ka Hale Kuai Pepa o Waiia ma, kihi o Alauo Papu a me Moiwahine.
OLELO HOOLAHA.
C. H. DICKEY (Kalekika).
LOIO !
MA HAIKU. MAUI.
UA NAKAUKAU E HANA PALAPALA Kuai. Palapala Moraki a me na mea a paa e poi ana ma ka @ Luna
J. M. Davidson,
Loio a Kokua !
Hale Oihana, mahina ae o ka Hale Kuai Buke o W@ ma ke ke@ i noho mua la no nei e J W Auk@ua Ua makaunau oia e lawelawe i na hihia o kela a nie keka ano. imua o na ana Hookolokolo a paa o kela Aupuni.
Richrd F. Bickerton.
(PEKEKONA).
LOIO!
E KE LOIO no oia i@ o na Aha Hookolokolo a pau ma keia m@i a ma na moku e ae na ua hihia a pau. Ua makaukau oia i ka hana ana i na ano pa. @pala a pau. E hoale la no na dala mai a iaia aku ma ua moraki maikana olalo wale no me ka @opaaee.
Keena Oihana. ma @ui Kalepa. Helu 23, ma ka hale maluna ae o Kauka Minutenie.
KAUKA C.S.KITTREDGE.
KE HOIKE aku nei oia l@ua o ka lehulehu, na h@ mai nei oia mai Kalepani a e noho ana aia Honolulu nei no ka lawelawelana i ka oihana iaoano. O ka poe a pau e makemake ana i kana lapaau, e loaa no ma alanui Nuuanu ma ka hale mauka iho o ka nape o Peleula.
Ua makemake nuiia
Ka nila Hua Kuli e KAKELA ME KUKE
MA, a ua lakou e haawi i ke kumukuai
Kiekie. E waeia na hua koli a maemae.
Ianuari 28 1877.
E.T.HALOLANI.
LOIO !
EIA HE $20,000 E MAKEMAKE ANA E hoaie aku ma ka ukupanee haahae loa mai ka $200 aku a pii ae ma ka moraki ana i na aina. Ua hoomakaukau e no oia i na palapala aelike, hoolimalima. moraki a me na hooilina, a he hiki iaia ke hoomaikai i na aina loaa ole na Palapala Sila Nui.
Hale Oihana, aie ma ka "Real Estate Exchange" Helu 31. Alanui Papu, Honolulu Malaila oia e loaa ai i na kanaka a pau, ina he mau aina kusi a hoolimalima ko lakou, a e hoopaaia me ka uku ole
NU HOU! NU HOU!!
KA
PENI KAKAU MANA KUPUA,
Hehou wale iho no iloko o kawai
maoli.,
He kakau wale aku no ka hana.
Kumukuai he 50 Keneta.
Hele mai a e ike.
E kuaiia ma ka Halekuai o
A. L. SMITH.
Helu 44, Alanui Papu
NA MEA ANO HOU!
Ua loaa mai nei,
Eia ma ka Hale Kuai o Wini!
NA EA,
NA OMAU AI,
NA KULA PEPEIAO,
NA OMAU HAO BUKALO,
NA ME ANO HOU A EMI,
Buke Pakeke Ili a me na Eke Dala
Na Lei Pilali,
Na Lei Eleele,
a me na mea e ae he nui wale.
E HAAWI MAKANA IA ana i keia a me keia mea i kuai a hiki i ka
ELUA DALA.
E hele mai, a nana i keia mau mea maikai a e lo-
aa no e like me ka makemake.
Emi loa aole e like me mamua!
Eia ma ka Hale Kuai o
Papa ! Papa !
NO
ALLEN A ME ROBINSON.
Ua wehe ae nei mana i
PA KUAI PAPA!
MA KA
UWAPO o PAKAKA.
Na Papa Ulaula o na ano a pau.
Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na pili Hale Keokeo.
Na Pepa Hoonani Hale.
Na Pepa Molina.
Na Pena a me na Aila Pena !
Na kui o na ano a pau !
Na Pani Puka a me
Na Pani Puka Auiaai.
Na Pani Puka a me
Na Olepelepe.
Na lako kukulu Hale
O NA ANO A PAU
E kuaiia ma ke
Kumukuai Haahaa Loa !
o keia makeke.
Allen & Robinson.
Honolulu, Aper 13, 1876.