Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 9, 3 Malaki 1877 — Page 4
| This text was transcribed by: | Patricia Ravarra |
| This work is dedicated to: | Kumu Mark Keali'i Ho'omalu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 11 – SABATI, MAR. 18.
KUMUHANA.–Ka uhane malua o Elisai.
PAUKA BAIBALA.–2 Na Kuu 2:25.
13 A lawe aka la ia i ka aahu o Elia, ka mea i haule iho mai ona iho la, a hoi aku la a ku ma kapa o Ioredane.
14 Lawe aku la ia i ka aahu o Elia, ka mea i haule iho mai ona mai la, a hahau iho la i ka wai, i aku la, Auhea la o Iehova ke Akua o Elia? A i kona hahau ana i ka wai hooka, waleia’e la ia ma o a ma o ; a hele mai o Elisai ma keai aoao.
15 A o na ha mana a ka poe kaula ma Ieriko, i ku mai la, ike aku la lako @ i ia ia, i ae la, Ua kau mai ka uhane o El a maluna o El’sai. A hele aku la lakou e halawai me ia, a kulou iho la lakou ma ka honua imua ona
16 A i aku la lakou ia ia, Aia hoi, eia no me kau poe kaawa he kanalima na kanaka ikaika ; ke nohoi @ ku nei makou ia oe, e hele lakou e im i kou @aka ; ma ia paha na lawe aku k@ m@k ni o Iehova ia ia, a ua hoo@i ia ia ma ke@ahi m@una, a ma kekahi awawa paha. i mai la ia, mai hoouna a@ oukou.
17 A koi aku la lakou ia ia a hilahila oia, i mai la ia, E hoouna aku oukou. A hoouna aku la lakou i kanalima kanaka ; a @au lakou @ ia i na la ekou, aole i loaa.
18 A hoi h@u mai la lakou ia ia, (no ka mea, e noho ana no ia ma l@,) i ak@ la ia ia lakou, Aole anei a@ i olelo aku ia oukou, Mai he@e oukou?
19 I aku la na kanaka o ke kulanakauhale ia Elisai, Aia ho@, ua m@k@i ke kahua o ke kulanakauhale, e like me kuu haku e ike hei; aka, ua ino ka wai, a he aina hoohanau h@p@.
20 I aku la ia E lawe mai ia’u i kiaha hou, a hahao i paakai maloko : a lawe mai lakou ion a la.
21 A hele a@u ia i ke kumu o na wai, a hoo@i iho la i ka paakai maloko, i aku la Ke olelo m@ i o Iehova pe@eia, Ua hoomaikai au i keia wai : aole he make hou maila@la mai, aole hoi he hoohanau hapa.
21 Pe@ i hoomaikai@a’e ka wai a hiki i keai la@ like me ka olelo a Elisai ana i olelo ai.
23 Pii ae la ia mailaila aku i Betela; a i kona hele ana ma ke al@, hele na k@m@l@ mailoko ae o ke kulanakauhale, a hoom@ ewaewa aku la ia ia, i aku la ia ia, E pii oe iluna, e ka ohule; e p@i oe iluna e k@h@le.
24 Hal@ ae la ia, a nana mai ia ia lakou, a ho@ mai la @ lakou ma ka ino@ o Iejova : a hele main a @ea wahine elu@, mai ka oluaa@ mai, a hae h@e i na kam@li, he kanaha kuma@alua o lakou.
25 Hele aku la ia mailaila aku i ka mauna o Karem’a : a mailaila aku, hoi aku la ia i S@m@ria.
Pauku gula. Pauku 15.
Pauku hooppa naau 23, 24.
Me e.––Him. 133, 8–7. Leo.
1
Mai ke kea kahe mau la
Ko ke ola wai maikai,
Ma ko Iesu uwao ana
Loaa wale ia wai.
2
Wai hoola, hoopohala,
Wai hooluolu mai.
He ko Iesu leo aloha,
@uu, o na make wai.
me ka pauka 3.
Pule i loaa mai ka mana o ka Uhane, &c.
Na Ninau a na Kumu.
P 13. Ua ha@hae Elisai i kaua lole iho p 12, no keaha ? Ka aahu owai kana i aahu ai ? No keaha ka a@hu ana ? i loaa pu me ia ka mana o Elia. Pela paha kona manao. Mai hea mai ko na hoi ana ? A ku oia mahea ?
P 14. Heah kana i lawe ai@ ? a aha aia me ia aahu ? e li@e@ne wai? Heaha kaua nioau ? A peha hoi ka wai ? A hele ola ma ke aha a keia aoao? Aoao hea ia? Ka olelo aha a Elia i hoo@oia? p 9, 10. Ua ike anei Elisai, i ko El@a p@ ana’au?
P 15. Heaha ka olelo a na haumana kaula ma Ieriko ? A he’e lakou e halawai pu me wai ? a aha imua ona ? He k@lou aha keia ? Pehea lakou i ike ai, ua haule ka uhane o E@ia maluna o Elisai?
P 16. Heaha ke noi a na haumana kaula a Elisai Malia paha na ahaia E@ia? He mea pohihi ia lakou ka pii ola aku i ka l@ni. Ua nalowale El a mamua a loihi a hoea hou mai. Ua like paha ko lakou manao me ko Obadi@, i Na Lii 18:12. Ae anei Elisai i ko lakou noi aea ? No keaha ka ae ole ?
P 17 Koi hou anei lakou e ae ia e hele? Hoole hou anei oia? Ehia hoole, a mahope ae oia e hele lakou? Koi na, a hoole, a koi h@u, a hoole hou ? a no keaha kona ae e he’e lakou? Ehia @a i hele? Imi lakou i ke kino o Elisai ehia la? Loaa anei?
P 18. A i ko lakou hoi hoka ana, pehea Elisai i olelo aku ai? Ko kana olelo ea.
P 19 Heaha keia hoopii o na kanaka o Ieriko ia Elisai? No keaha ka hai ana ia ia i ke ino o ka wai a me ka aina? No keaha ka hoohanau h@pa ana o ka aina? No ke ino o ka wai h@pa na mea ulu, hapa na keiki hou.
P 20–22. Pehea la i h@hanaia’i i maikai ka w@i? He ipu hou, he paakai maloko, a laweia e Elisai i@ea? a ahaia iloko? A he aha ke Elisai i olelo ai no ka wai, a no ka @ina? pehea hoi k@ w@i? Ehia ano o ka p@k@? Maik@i ka wai a @ i keia la, @ hea ia? He aha kekahi @ana like ma Puk. 15:2@–25?
P 23. Heaha kekahi ihi h@na hoo@eewaewa a kekahi poe keiki ? E pii me wai? Me Elia paha. He mau keiki paha keia a na k@l@w@he@h@e. Me kea no o na makua, pe@a hoi ke ano o na keiki. Pehea ka hoom@ewaewa ana o kekahi poe ia Iesu? Mat. 27:29, 30, 39–41.
P 24. He h@ ka hope o keia mau keiki hoom@ewaewa? Pehea na makou o keia poe keiki? Uwe kanikau paha no ka hoo@ele@a i ua keiki.
P 25. M@hea Elisai e hele ai? Lilo paha Karemela @ wahi noho no Elisai I kekahi manawa.
Mele––Him. 350. 6––S. Leo.
1
E na h@ipule nei,
Haule pu kakou,
E mele p@ e hoomaikai,
A po@i ia Iese.
4
E lo@a no maanei
Na @ ono no,
Malu@ e na h@a maikai,
No m@l@ pu@ mau.
Na ninau a ke Kahu.
Na makua. Owai ka i lawe ia’ka i ka @ni ma ka pu@h@hio ? Owai ka i ike a ka he@ku? Heaha ka i haule iho maluna o Elisai? He hoail@n@ ke Elia aahu no keaha? Owai ka i makemake e hoopa aku i ka aahu o Iesu i ola kona m@i? Heaha ka ha@a m@ a Elisai i han’i me ka aahu o Elia? No ka aanu anei ka m@n@? Mahea ka mana o Samesona? Mahea hoi ka mana o Davida? Mahea hoi ka mana o Petero ma, Paulo ma, @ ka poe mai, ka poe m@ke? Ma ke @ i h@ok@awele ia’i ke kaiula, me Ioredane mamua lo@’ku@?
Na keiki. @hea i lawe i@’ka ai Elia? Owai ko Elia pani h@kahi@ka? Heaha ka hana mana mua e Elisai i hana’i? A ike na haumana kaula i ka hookaawalei@ o na wai o Ioredane, olelo kakou, ka uhane owai ka i haule m@ la@a o Elisa? A make ko oukou kumu ma k@i kumu ikaika, makemake anei oukou e pili kona ano maikai ia oukou? Pehea e pili ai? Ma ka hoohal@ ke ana paha.
Owai ka poe naau@o i hele e h@i ke kino o Elia ? Heaha ka mea nui i pono ke imi ia? Pehea e loaa’i o Elia ia oukou? He wai ino a he @ina i@o ma Ieriko, heaha ka hana i m@kai @i? Ua ino ka naau o na k@m@hi, heaha ka mea e maemae ai? Ehia keiki hoomaewaewa ia Elisai i haeh@e koke ia a make ia na @ea@el@a? E mak@u oukou i ka hoomaewaewa ana. Heah ka hewa o Isemaela, a ki pak@ia oia?
Ke kula a pau. Heaha kea no o keia hu@, na haule ka aah@ o mea maluna o mea? Pehea e oi ai ko kakou mana i ko Elisai? Owai ke imi naaupo nei me ka loaa ole? Heaha ka @ like me ka wai a me ka aina o Ieriko ? Heaha hoi ka i like me ka ipu hou a me ka pa@ak@i a Elisai i hoomaikai ai ia wai me ia aina? No keaha ka hooh@n@u hapa ana o Hawaii nei? Owai ka paakai ma Mataio 5:13? Heaha ka mea e ino ai ka paakai? Owai na hea elua ma ka hooh@like ana ?
Mele. Robiaa G@la. Mele 75. Pauku @ me ka l@a
Pula no na keiki kolohe, auwana kuamaamo, &c.
Haawina no Maraki 2@. Ka hoi i hope.
NA MEA PILI I NA HOME.
Helu 4.
Ma ka helu 3, na kakau ia kekahi mau mea e ulu ole ai na mea ino iloko o ka home, oia hoi ka hoopaha ana i ka home i na hana maikai. Ua pa kekahi mau hana i ka wahewehe ia, aia hoi keaha? Nalowale anei? Makehewa ke kakau hou, i na ua nalowale na mea mua. Hoohalahala ka peni gula, ka lima nan@ i paa, ka lolo nana i noonoo, ka @ka, ka pepa, nui na mea hoohalahala ke heluhelu ole ia, a paa ole na mea i kakauia, a paiia.
Eia ilalo kekahi mau hana maikai e hoopihaia’@ ka home i kaawale aku na mea ino.
1. Ka okioki a humuhumu lole. He hana keia e pili pono ona i ke kane, i ka wahine, i ke kaikamahine. Aka, na na wahine a me na kaikamahine ke kup@n@ loa. O@oa paha na hana a na kaue me na keikikane. I holo pono ka hana humuhumu, pono ke ikeia ia hana. A ike ole, e aoia paha. Aka, ua nui ka poe i ike i ka humuhumu i keia manawa. N@i ka humuhumu ana. Nui na lole, na aahu, na kapa apana e humuhumu ia nei. Pono ke hoolako ia ka ohana i ka lole, i ke kui, i ka lo@i
A ina he kane waiwai, e hoolako oia i kona hale i ka mikini humuhumu. Aole nui ke kumukuai. Hiki no ke kuaiia’ku na mea i humuhumuia, na kapa apana paha a me ke dala i loaa mai e kua ai i mikini humuhumu. A e ao ia ka humuhumu ana. Aole ia he mea pohihihi. Loaa koke no ke @aoia.
Malama nae o humuhumu wale, i mea e hoahu ai a nui na lole, na kapa apana, i mea kuai, i mea kokua i ka pae ilihune, a hemahema, na wahine kane make, na keiki makua ole, ka pee palupalu, ka poe malihini, a i mea e loaa’i ke dala kokua mahina @ me na kokua aloha e ae.
A i ka wa humuhumu, e hana kike, ehumuhumu kekahi, a e heluhelu kekahi. Penei ina elima mea humuhumu, e lilo kekahi i mea heluhelu, a l@he na mea e@. A pau ko h@pa’ua hora, e like ka heluhelu i ka mea e, a e komo ka m@a mea iloko o ka @ana a e hoolohe pu i ka mea i heluheluia. A pela aku. Pela na wahine h@ole e h@a nei ke humuhumu pa lakou. Ina n@e @e kane, he keiki, he mea ike o@e i ka @um@hum@, ua ike nae i ka heluhelu, hiki iaia ke heluhelu no ka poe e humuhumu @.
2. He @ lole, a aiain@ lole kekahi hana no na @ o ka ohana, a n@ h@ paha, i mea e @ ke dala, i mea kuai ai, ku@i lole, ku@ buke, i mea kokua hoi. E aoia na @ala apau o ka ohana ma keia hana. E aoia na keiki. E hana i ka wa kupono. Mai hoop@nee a Poaono. A @ki ia @, pilikia paha, a hiki ole ke @ @ a kau@ai i malo@ a@. A hiki i ka la Sabati, haole ka halawai, ke kula Sabati no ka lole maemae ole.
3. He ulana moena me ka papale, he hana ah@ lawaia, kaula upen@, hana upena, hana kamana, hana laau noho lio, noho pipi, me ka pale noho, ka@ opu, ka mahi@i, hana pa, kanu laau, kanu pua, waele i ka ma@a, hookah@ i ka wai, kipula a h@ulu i na mea ulu, ka@ wahie, k@ka wahie, hana hou i na wahi h@olo, a hanee o ka pa, i na wahi popopo, a pukapuka, a haka@aka o ka hale. Oia no kekahi mau hana maikai i pono ka hanaia, a hooma@a i ole e ulu ae na mea ino, a i mau ke pomaikai ka home.
4. E@a kekahi hana nui a na wahine me na kaikamahine, ka hoomakaakau ana i na mea ai ma na manawa kupono. Ma ka nui o na home, ekolu no manawa pai@a, kakahiaka, awakea, ahiahi. O@i e lilo ana na kane i ka hana e, e ana na wahine, a e k@ke i ka ai a moa maikai, e hal@ i ka papa@n@, malalo paha, ma ka moena, maluna paha, ma ka papa kaukau, e kau ia ipu, na @la, na pa, na pahi, o, p@na&c E kokua na keiki i keia hana. A makaukau ka @, e k@ aku i na kane, i na pa@hana e hele mai e ai. E kali a akoakoa, a noho a @ like. Aole make e wikiwiki a a kekahi, a mahope puka mai kekahi, a hoohalahala no ka maali@ o ka ai, a no ka pau e o ka hapa maikai, o ka @o, o ke kopi, o ka poi &c. E ai like ka pono, i ole e maona kekahi, a pololi kekahi, a puka mai ka huhu, ka olelo ino, ka noho nunuha a @mule a holo huhu i kahi e, a hoolaha i ka pono ole o ka ai ana.
I mea hoe e lawa’i ka ai, e ai pakiko, mai ai pinepine, mai hoonua kekahi, mai komo wale kekahi a ai mal@, a haawi malu ia ha@, a hiki i ka wa kupono e ai, aia hoi, na pau e ka ka ai, a i ole, he wahi hapa lawa ole e koe ana. Uiaula ka papalina, imo inaina ka maka, wela ka huhu.
Apau ka ai ana o kela, o keia manawa ai na na wahine e @we a holoi a kaamaloo i na pa &c, a waiho ma ko lakou wahi ponoi, me ke kokuaia no e na keiki, me na kane paha ke ole e keakea kekahi hana e. Kokua hoi na mea noho wale apau ma keia hana, koe paha na malihini e kipa pokole ana. Oiai he hana wahine ke kuke ana &c. E hoomanao na kane, na lakou e hoomakaukau i ka wahie, me na mea e kuke ai, na mea e lako ai ka papaaina. A e hiki hoi ke kokua i na wahine i ke kuke ana, i kekahi manawa.
(Aole i pau.)
Nani ke kukukuai no ka Baibala.
O ka Baibala, he buke kahiko ia, a oia hoi ka buke oi o na buke apau.
Ma ka manao o ka poe pono, a me kekahi poe hewa, he buke keia ua ke Akua mai. Aole nae ma kona ano pai a paa I ka wahi i haawi mai ai ke Akua ia buke ia kakou.
Aole i loaa ka Baibala okoa i na kanaka Hawaii i kinohi. Na kanawai he 10 ka i paiia a haaw@a mamua i na kanaka. A mahope, na paiia o Mataio, Mareko, Ioane Kinohi, Oihana. Ua p@i liilii ia a kaawale kekahi buke me kekahi buke, a kuai liiliiia, hookahi kapa no ka buke hookah, oia hoi hookah kapa no Mataio, hookah kapa no Mareko, a pela i pakahi like ai ke kapa no ka buke liilii hookah. Ua like ia me ka hapaha hookah no ka buke liilii hookahi. Ina pela ke kuai ana apau ka Baibala okoa, ua nui loa ke kumukuai no ka Baibala okoa. Ua like paha ia me 50 kapa, oia hoi ($12.50) umikumamalua dala me ka hapalua. Ma ka hoi ana a paiia a wahi maikaiia i buke okoa, ua emi ka uku i ka elua dala.
I ka wa e pai liilii ia’@a na buke Baibala me ka loaa ole o ka baibala okoa, ua @hi, a hoopuka na misioneri i kekahi mau pauko, mau olelo noloko mai o ka Baibala okoa a hiki i ka wa i paiia’i ka Baibala apau, a hoopaa ia i ka wahi a kua@a’ku he buke okoa
Ma ka hoohalike ana, ua haawi liilii mai ke Akua i ka baibala i ka poe kaula kahiko, ia Mose ma; a kakau liilii no lakou, i kekahi hap@ i kekahi manawa, i kekahi hapa i kekahi manawa e ae. Haawi liilii mai ke Akua i ka baibala mai ia Adam@ a Malaki 3,600 paha makahiki. A oki ia a 400 makahiki, aole pan@ mai ke Akua.
A pau ia mau makahiki 400, hoomaka hou ke Akua e pane mai, e haawi ma’i kana olelo ma ka waha o na anela, o na kaula, o Iesu, a o kana mau haumana, Ioane ma. Haawi liilii mai no nae oia mai Mataio a Hoikeana, aneane haneri makahiki. Ka Hoikeana, oia ka buke hope loa o ka Baibala okoo.
Aole nae i hoiliiliia na buke liiliii i baibala okoa ia wa. Mahope iho no ia. Ua pau na lunaolelo, Ioane ma, e ka make.
Ua waiho @ E@ o Mataio, o Mareko, @, @ a me O@, a@ E@ @ a Paul@ m@. Ua kakauia ma ka iii i han@ a pahoehoe. Aole pepa ia wa, aole hua k@ mea pai palapala. Na ka @pa kanaka no @ k@ ma ka @ ma ka olelo Hebera, Helene, Latina, Ma kekahi manawa, ua hoohalikeia na @ kakau @e na h@ pai.
He @ @hi @a ia, ke kakau lima ana i na buke @ a me ka baibala okoa.
Ma ka makahiai eha han@ paha, ua kakauia ka baibala o@a i i@ ma ka olelo Latina. Nui h@ na apana baibala me ka baibala okoa @ kakau lima @ a hiki i ka makahiki @ 400, a mahope iki iho. Ua pai ia ka baibala okoa me ka @ @epau (@).
Ua @ keia mau baibala @ pai kahiko ia, a ua loaa a hoohu@a ma kekahi hale (muse@) @ L@d@na.
He la @ i na mea kahiko ma L@d@na m@mea aku nei, he kuai ku@. He mau buke a palapala @ ka i k@ mamu. A mahope @, he mau baibala kahi@o ka ia kuai k@dala @a aku. A o kekahi baibala i paiia ma ka @, ua @ ia no 17 tausani dala. A o ka baibala hookah i paiia ma ka pepa, ua @ ia no 13, 450 tausani dala. A ma kekahi baibala kaiko @ elua tausani dala a oi aku, a emi iho.
He mea nui ka ka baibala i ka manao o ka poe imi ma@, ma anei, ma na hale m@neke, ma Sinai, ma Roma &c, a kuai a heahu ma na hale ho@k@ A haawi kekahi 17 tausani dala, no ka iini nui e loaa kekahi baibala kahiko. Haawi anei oia i keia kumukuai nui, ina na manao oia he wahahee, he hoopua@puni ka Baibala, a ne ke kanaka, aole na ke Akua mai? Aole paha.
He oiaio na ka baibala, na ke Akua mai no. A pela no ka manao o ka hapa nui o kanaka Hawaii. A kuai no, a heluhelu no hoi paha. He mea hikiwawe ia. Aka, eia ka mea paakiki, a hakalia ka haawi ana, o ka malama i kona mau kanawai, me k@na mau kanoha me na olelo paipai. “E h@o oukou i poe malama i ka olelo, aole i poe lohe wale no, e hoopunipuni ana ia oukou iho.” Iakoba 1: 22
Hawaii.
Ka ahaaina a ka Ahahui Hawaii ma New Tacoma.
I ka Ageaa o ke kaa-mahu ahaiolelo o ka moana Pakipika, a me ka Isinia nui nae kulai ke ki e holo imua a e peti i hope, a me na paahana maluna iho ona. Aloha oukou a pau.
Ua ili mai maluna o’u ka hoike ana aku ia o@, no na mea i hanaia me ka hanohano piha no ka ahaaina o ka “Ahahui Hawaii” ma New Tacoma, a me na hana ma ua @a @.
Mamua ae o ka la 21 o Dec. ua hoomakaukau ia na mea pi@ no ka la 25 ae, a mamuli o ka manao o ka “Ahahui,” e hoowehiwehi aku i nani no ua la la ; penei. Ua ulua main a wehi o ka waokele, na lau lipolipo nani o noia aina ; lau sila, paina, na lau o na ano a pau, a me na rose ulu wale mai, a me na pua i kanu@a ma na kiha@ai. Ua hele ka hale o ka “Ahahui” a pao okoa i ke ala onaona o na lau lipolipo o ka waukele. He laau loihi he 67 kapuai kona kiekie, ua h@lia aku i na wehi o ka wao, ua hele a ohuohu l@a i ka @, aohe mau mea e ae o ko’u manao i ike ai me@eia, o ua laau la, he pahu hae noia. E ninau mai paha auanei oukou? He hae Amerika anei ke kau ae maluna o ua laau la ? Aole. O ka hae moku nani o Hawaii, a maloko o ka hale, ua nani no hoi, ina ano wehi nani o na mea ulu, a me na pepa kii o na aina, a me ke k@ o na Moi o kakou. E ola ke lani Kalakaua a kau i ka puaanea@e, a ma ka puka o ka hale, he pepa i kaka@ia ; penei e heluhelu ai. Ua ae ia na mea a pau e hele mai i anei me ka maluhia. “Ka Ahahui Hawaii.” Oia iho la na mea pili no na wehi o ka la ahaaina, mamuli o ke akamai o ka kuene nui o ka “Ahahui,” oia hoi o Mrs Mary Waipio, Wahiawa, a me kona mau okali he mau lede opiopio, na hoomakaukau nui oia i na mea ai no ka wa ahaaina. E i mai paha auanei oukou, he aha na mea ai i hoomakaukau ai ? Kai no hoi he poi, a he poi palau. Heaha ia poi ? Kai no hoi he poi palaoe, a he poi uala kahiki no hoi. Eia no hoi kekahi, he mau ia makamaka ano hou i hanaia me ka mikioi, oia na kamano, oopukai, a me na mea like, aole anei o oukou hilahila i ka ai ia mau mea ? Aole, ua kamaaina no na haole @a makou noia ano. O na mea ai haole, ua lawa ia ma ke papaaina o na ano a pau, a na kokua main a haole kamaaina i kekahi mau mea pili no ka la 25 ae. He mau pu, a me na mea hoopahupahu, a me na mea hoonanea e pili ana i ka lealea Europa.
I ka h@ki ana mai i ka la 24 Sabati, hora 12 o ka po, ua k@a he mau pu, a he mau holoaa hoopahupahu, ia wa i hui mai ai na keonimana, @ hoa hoi o ka noho ana o keia wahi he poe kamaaina a me na malihini. Ua ai a lawa, na @u a kena, no na hora ekolu kai ana. Ua kokua mai kekahi haole he mau holoaa kika no ka poe e lalau aku ana ia mea. Iwaena o ka wa e ai ana, hoea ae ana he mau p@olo, ia Kahou, Samuela, Nahale, Kahaawinui. O keia mau pu @ he makani i ka poe a pau i komo i ka ahaaina ia po. Oia na olelo i ka poe a pau maloko o ka hale o ka “Ahah@i,’ ke m@ana ia’au nei oukou na ka poe e I@’au mai a@. I ka wehe ana o kahou i kana puolo, me ka manao he p@ dala maloko, eia ka he mea hoak@ka wale, i we@ ae ka hana, he iwi @, ka Samuela hoi, he ili kamano maloo i ka Kahawin@i, he iwi @, i ka Nahale he hulu manu, ia wa @ @ ia ka aka a na mea a pau. I ka @ @ @ mau mea, ua ha@ na mea h@ a @ ia p@, a p@ ae la, hoi kekahi poe ; a o kekahi poe h@, @ iho ia i ka nani o ka “Ahahui,” @ manawa. I kakahiaka ae, Dec 25. Ua hele main a hoa i mahaloia o ka “Ahahui,” ma ko lakou hoa i pai ia, e @ @ i keia hoa keia h@. “Ka Ahahui Hawaii.”
“Ka hae moku nani o Hawaii,
E mau kou welo ao@,
I na la nui o ka Ahahui.”
I ka hiki ana i ka hora 8, na akoakoa na luna a me ke Kakaualele. P@ku a me ke Kahunapule o ka “Ahahui Hawaii,” a himeni ae @ i keia himeni. E mau ke ka pu ih@lani o keia Hui A wela ko Hae Hawaii @, a pela aku. Pu@, a mahope Himeni i@ he mau himeni i @, ma ka hora 12, he p@na ana, a pau, mahope iho. He mau m@ h@haloha i na hoa o ka “Ahahui Hawaii.”
Ka ha@ a P. Samuela ka Peres@dena o ka “Ahahui Hawaii” imua o na ho@.
Imua o ou@kou e na hoa, na oukou ka w@hona p@meha o ko’u aloha, na n@ ae nei @ la o ko kakou hoomakauhi ana no ka la 25 o Dec. ua akoakoa kako@ i keia l@ me ka hanohano piha e pili ana no ka “Ahahui,” aohe a’@ mea e ae @ hai aku ia oukou i keia wa, aka, o ka haawi wale ana aku no i @o’o mahalo a me ko’u o@o@ nui no na hana a keia “Ahahui” i hana ai me ka hoi hope ole. Aka, na makaukau loa oia e pale aku i na p@kia e @wal@ mai ana ia kakou, imua ke aio e na pokii a loaa ka @omaikai, e na hoa aloha maikai; a kupaa ka manao a kau i ka puane@e, nolaila, e hui lokahi like ka manao me ka oluolu pu ; e ho@pau i na manao kuko a hoinoino naau, i ole ai e ha@aele ka noho ana. E hilinai ina o Iesu la, ko kakou po@ai e lanakila ai, e paa ai ka kakou hana, e lilo hoi ia i ki@ hoomanao no na la e kau mai ana E malama pono kakou ia kakou iho i na hoowalewale he nui o keia aina malihini, a kakou e lono lauahea wale aku @ei no, e i @a ma ananei ka kakou Ahahui he “Ahahui" paholena, ma kakou e h@ au aku ana i ka malama i kona ole, e ola noia a kanikoo a palalauhale. E na ho@ i maha@ e ko’u puuwai, a pono oia iho la ka io o kau hana, o ka @alan me ka pono ole, ole ka iwi a @au mea i ike ai. O ka pau keia o ko’u wahi ma@o poloke imua o oukou e na hoa. Aloha oukou a pau.
O ke ku ana o ka “Ahahui Hawaii” ma keia aina malihini, a aina makamaka ole no hoi, ua @lo ia i kamaaina no ka malihini, i makamaka no keia aina makamaka ole, a he hale no ka mea hale ole, he ai na ka mea polol@, a loaa ka makana i na Hawaii ka poe i kipa mai me keia lihi o Amerika Akau nei. O na Hawaii i komo iloko o ka “Ahahui Hawaii” aia me lakou na hoa i mahaloia no ka “Ahahui Hawaii.” Oia keia (A.H.)
Aole makou malao o ka hae Amerika, eia no makou ma ke inoa o ko kakou aina aloha. Nolaila, loaa ai ka manao maikai i kekahi mau hoa o makau a pau maanei, a lawe ae ae a hana i A H o keia ano. He mea hou noia iwaena o keia aina, he nui na makahiki i h@la ia makou maanei, aole i ikeia ka hae Hawaii e kau una ma ka aina, e @ke me na wehi i noho ia e na Kanikala Hawaii. I keia manawa, ke @au nei ka Hae nani o Hawaii, a ke welo nei oia i ka makani, ke olelo n@i na hoa Hawaii o makou maanei, he hookiekie ka ka hana ana pela. Aole pela e pono ai. Ma ka inoa o ka “Ahahui Hawaii,” pela noia i kau @i @ na la n@i o ka hui. O ka poe Esq, me ka poe H@u, na aponoia mai, nolaila ko makou kukulu ana ma ke kahua ololi maikai, aole ma ke kahua palahalaha kekee. A ke noi aku nei ke a “Ahahui Hawaii” i ka mana o ka makua ma ka lani, e alakai ia lakou ma ke ala o ka malamalama, i ole e hehi ma ke alanui o na hoowalewale he nui ma keia aina ke noi aka nei hoi e hoohuli mai i o’u hoa Hawaii ma ke alakai ana a na luna o ka “Ahahui Hawaii” me ka olioli. Aole no e ae aku keia Ahahui Hawaii i na ua p@ho a ua pulu oia i ka ua n@ula o ka hilahila, a me na haku epa he nui. Nolaila, he mahalo ko’u i na hoa o ka A. H. no ka holo o ka hana, holo pu me ka manao, akahai, akahele, hel pololei imua a hiki i ka pahu hop@ o ka lanakila. Aloha kakou a pau.
Nolaila, ke puana ae ne au no ka kakou “Ahahui Hawaii.”
“Nani maikai Hemolele,
Ka Ahahui Hawaii,
E mau kou ku ana,
Ma na ae kai anu,
O Teretoria Wasinetona.
Hui.––Bea ! Bea !!
O Bea Home,
Home o makou,
Ka Ahahui Hawaii,
E mau aku kou nani,
Nani, nani oi,
Ma keia aina malihini,
Nana puuwai aloha,
Kuka o ko aina,
O Hawaii ailana.
Hui.––Bea ! Bea !!
O Bea Home,
Home o makou,
Ka Ahahui Hawaii.
Nani, nani kamanao
Na opuu pua rose,
I kupu a ulu,
I mohala a pua,
He ala onaona.
Hui.––Bea ! Bea !!
O Bea Home,
Home o makou,
Ka Ahahui Hawaii.
Ke welo nei kou Hae,
Ma na @ la@,
Me na hua o ka H@i,
Na mokupuni o Hawaii,
He umi kumamaloa.
Hui.––Bea ! Bea !!
O Bea Home,
Home o makou,
Ka Ahahui Hawaii.”
E na heluhelu nupepa e noho ana mai ka la hiki ma Kumukahi, a ka wel@’na a ka la i Lehua ; a ku hele mai ma na aina e nei. Aloha oukou a pau. Pehea la au @ hanai aku la i na mea e pili ana no ka Ahahui Hawaii, a me kona k@la@a ? Ina na hewa au maia hoakaka noa e kala ae, ina ua hewa makou noia hana ana ‘ ao ia mai. M@ oi aku ko’u mahalo i na hoa o ka Ahahui Hawaii, ina e l@we nui ana lakou i ka “nupepa Koukoa,” like nui iho i ka lakou mea i hana ai no na la ih@ la, a me na la @ naue mai ana Aloha ouko@.
J. W. D. K Hoa o ka A. H.
Teekalet Wash Terr Am. Ak. Ian 7 1877.
Lole Makepono ke Kuike!
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE,
––e laa na––
AHINAHINA,
KALAKOA,
KEOKEO,
LEPONALO
Pena, Aila, Aniani,
Na Mea Piula,
Kopa, Aila Honua,
Aila Hoomaloo
Kui Kakia, Pakeke,
Tab@, Kaula, Noho lio,
Hulu-papaki, na Pulumi.
A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na
LAINAKINI–NAO,
LAINAKINI–MAOLI,
PALULE KALAKOA,
ALAPIA, KELEPA, KILISA,
Na Lole kupono i ka wawae,
Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu,
Na Lole no ka hoohehelo ana
Lipine, lihilihi, a me ia mea’ku
–––a he–––
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa, Kopaa,
Raiki, Pia, Hoohu,
Paakai, Huaala,
Pia Kulina &c.
–––a he–––
LAAU LAPAAU KAULANA LOA
A Dr. JAYNES.
Laau Kunu,
Laau Hoomaemae Keko,
Laau hoopau naio,
Penikila, Huaale,
A me na Laau Hamo, a pela’ku
788 3m 709
ANOI I KA LEHULEHU.
E kipa mai a e nana,
i kumaka ai ka ike i na waiwai nani i loaa mai nei iloko o na La Kulaia iho nei.
Penei ke ano o ua mau waiwai la :
Na Wati a me na kaula Gula,
a na Lede a me na Keonimana !
NA KAULA OPELE A NA LEDE
NA KOMO GULA NANI O KELA A ME KEIA
ano o na Lede a me na Keonima@a !
NA KUPEE GULA,
NA LIPINE GULA.
Na gula pepeiao o na wahine!
e oaka ai i na pepeiao, a e hulali ai hoi oa manamana lima, a e kilipohe ai hoi na a-i.
Na komo humuhumu gula a me ke kala,
Na pihi pulima gula wahine a kane,
Na @kela gula lei wahine nani,
Na komo diamana o na Lede.
Na Kaula laketa,
Na pine omau kihei,
Na laketa aniani,
Na huka gula wahine.
NA LAKO HALE.
NA PUNA,
NA PAHI,
NA KIAHA, KALA,
NA APO KALA
NA KAWELE holoi @ima,
NA O DALA o kela a me keia ano, a me na mea nani e ae no he nui wale.
E kuaiia aku ana no
ma ke kumukuai haahaa loa i ko na wahi e @e o ke taona nei.
UA MAKAUKAU NO HOINA
mea nani no kauaka makua a me na kamalii.
Na Kamaa Paa Loa,
e loaa no maanei e like me ka makemake ; a ina e loaa koke ka ino,
he hiki no ke hoihoi mai
M. McINERNY.
Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa. 799 3m 799