Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 5, 3 February 1877 — Ka huakai a ke Kiaaina o Kauai. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka huakai a ke Kiaaina o Kauai.

E kl Nupepa K uokoa k ; Aloha ot:— lUa hora 10 o &e kakahiaka Poilinia, ua aku la ke Kiaaina , J. E. 3ush, ma knna huakai iie i 'na mkkaain&iīia o ka Moi ma Uaholo aku oia ma ke/ KiUiuea> i l*ahoin\4 ?. m., mo ka ukali ana aku o Mr. P. P. Kanoa, oiai o kōna hiki ftna mai no ia ma Honolulu nei i ka Poakolu, ua huli hoi koke aku la no o Mr. Kanoa, e hookamaaina no ko lakou Kiaaina opio, lie maa hailona e hoiko ana i ka ike a me ka oloolu o ko laiLa mau keiki na i ko lakou Kiaaina hou. Ua hookipa mai na kanaka & me na haole i liiki ae ma ke awa pae o Nawiliwili, me ka oluolu. Jlahope t ihoo jka luana ana no ka manawa pokole ina ka haie oka Hope Makai Nui o Kauai, Mr. William Loirell, ua hookipa la o Mr. P. P. Kanoa, ma kekahi o kona mau hale e ku ana ma kahakai t oia ka hale ikapaia ' M Luana ilio la ke Kiaaina ilaiia he la hookahi e hooluolu iki, a i ke ahiahi Poaono* kai aku lano Koioa» me na hoa knpKmo no ka ht?le hnakai ana aku i ke ahi&hi, ua loaa mai la i ko Koloa niau kamaaiaa; ua hopu mai la hoi ke keiki Lsnakatiawai ApaDa Maioho, a hookipa aku la i ka hnakai a ke Kiaaina me kona mau hoa he lehulehu

M;i ka la Sabati. ua lieie aku ke Kiaaina ika puie me ka manm e launa a e ike me na makaai&aua oka Mioi» a oia koaa lauaa mna aua ma ke akea me ka lehulehu o ia Mokuponi, kaM a kona Eaku i hoonolio aku ai ia ia e noho. He mea ano e, ma ko makonliai ia mai, ka pilia pono loa o ka Halepule ma Koloa : ua hiki ae o Dr. Smitli a me kona ohana, a me kekahi poe haole e ae. Mahope iho o ka pau ana o ka halawai pule a ka Rev. Miihoe, ua haawi ae ke Kiaaina i kana haiolelo launa. Ika nana'ku ua hauoli na makaainana, a ua hoomaopopo lakou i ka io a ni€ ka walwai ona huaolelo naauao a ko lakou Kiaaina. E heluhelu ia no me ka makahehi kana mau olelo ku i ke aloha a me ka naauao malalo iho nei : "13 NA MAKA.unana o KA Moi, Aloha oukou : —Mamuli o ka hiki ole ana mai o ka Hon. D. Mc. Bn*de a me ka Makai Xui, no ka holo ana aku nei o kekahi i Honolulu, a no ka pilikia hoi o kekahi i ka omaimai o ka ohana, ua lawe mai nei auika Lunakanawai Apana A. W. Maioho, e hoolauna aku ia'u ia oukou. Ua loheoukouikahookohu ana mai o ko kakou Moi ia'u i Kiaaina no oukou no ka Mokupuni o Kauai nei, e pani ana i ka hakaliaka o ka Mea Hanohano P. Kanoa, ko'u mua i waiho mai i ka oihana. Ua maopopo ia'u he nui ko oukou aloha i ko oukou Kiaaina inua iho nei, kona noho ana a me kona launa ana me oukou, ame kotn\ hwelawe aua, i ka oihana ma kona ano makua no oukou. E hoao no hoi au e loaa mai ko oukou alolia a e ike mai ia'u, e lilee me ko oukou aloha a ike ana ia ia. Eia an ke ku aku nei imua o oukou no ke kalaiaina ana, i ka aina oka Moi. Oka mua, no ka Moi. Oia hoi ka noho'na maluhia iwaena o kakou. oka lua, o ka imi ana aku ma ke kalai ana ame ka huli ana e hooikaika pu me oukou i na mea e pomaikai ai kakou.

E like me ka noho ana i ka wa kaliiko, pela iho la no ka noho aua i keia wa, aole nae ma ka lioihope aiia ma na hoomaua kii ; aka, ma ka hiipoi ana mai i ke kanaka, a o ke kanaka hoi ike ,'Lii. He mea nui oukou ika Makua Moi o kakou, a pela hoi oukou e hooīnanao ai e na makaainana i ka Moi a me na 'Lii. Oia iho Ia 110 kekahi mea nui a kakou e hana ai i laupai ai ka aina. 0 ka~ Moi ka mea nona ka aina, owau kona kanaka, oia hoi ke Konohiki, a o oukou na hoaaina, Ma ia mea e maopopo ai ia ka&ou a pau, aia a huipu mai oukou me au makeia noho ana, alaila, pomaikai kakou, a pomaikai hoi ka Moi i ka ike ana iho, ua ola kona Lahuikanaka. oko ke 'Lii ike mai, ua pomaikai a ua waiwai kakou, alaila, ua lawa iho la ia i kona manao. He pomaikai ka ko kakou Moi i imi aku nei no kakou a pau, a.ke imi neino hoi 110 kona laliui, a okokakoumanawa keia e apo aku ai a lawe ae i mea e waiwai ai kakou. He mea mau ika meaa ka Moi a kona lokomaikai i hoonoho ai ma keia kulana i kona ike a launa ana me ka lehulehu, e hoike aku i ke ano nui o kana mau hana i manao ai e hoohana no ka pono a no ka holomua oka lehulehu. Ua ike au he liana nui kai ili mai maluna o'u.

0 ko'u ano e ku aku nei imua o oukou i keia wa, lie inakua no oukou, lie lioalaha, lie alakai, iie hoa kuka 110 na pono, a he houpo no ka lehulehu e hiiinai aku ai no ko lakou mau luuliiu, a ao ko lakou mau pilikia. Ua aa au e lswe mai i keia mau ano a pau maluna o'u. Uh hauoli au i ka loaa ana o ke kulana a me ke kahua e hiki ai ia'u ko j hooikaika e hooko i na iini o ko kakou j Moi. Ua kiai au i kana mau hana, ua j hoolono wau i kona leo, i na hana a ine ka leo o kona Kaikaina Alii, i ko ka j Moiwahine Kapiolani, a me ko ka Moi j mau Kaikuahine Alii. A ua lana ko'u I mau manao, eia ma ka Mokupuni o! liauai nei e ko ai na ake a me na manao o na Moi a me ka Ohana Alii. Ua hiipoi au i na olelo a ko kakou Moi, a ua ike au i ka nani okonamanmanao 110 kona lahui. A ua lawe mai au i alakai no'u ma ka'u mau hana iwaena o j oukou. TY*ahi a ka Leo Alii iloko o ke-! kahi k\lawai ana, i hele kino ae ai Oia, j e paipai i na manao hoopono o kona; ! huiui, "Ena makaainana, ke nana aku j 1 nei au ia oukou a o ko kanaka hoopono | 1 oia ko'u kanaka." Pela wau e hahai j aku nei i ka puaaa a ko kakoa Moi, a' ; olelo aku; o ka hoopouo ka hana mua [ e o !a ai ka aina, a o ke kanaka hoopono j | oia ko'u kanaka. E ike a lalau aku a | | hoonoho ae ma kahi kupono liiki ia'u. i O ka hookanaka makua, aole o ka hoo-1 ; lilo loa i ke kino i ka lealea. | £ na, makaainana o ka Moi, mamua o; ko*n lioopan ana i ka'u man olelo i keia \ nmnawa īmua o oukou, ke kauoha akn ( nei au ia oukou e liiipoi i keia mauole-' 10, 44 E hoomanao i lee Akua, e hoolo-1 he i ka leo o ke *Lii, e malama i na j walii elemakule a kakou, e hiipoi i ke! aloha mawaena o ke kane a me ka wa-; hiue, e Inalama i ka maluhia o ka noho' kane a wahine, e maiama i na keiki, i! mau ai ka uoho ana ma keiaainananL" \ O keia mau mea a pau, e loaa no ia oukou ke hahai i ka manao o ko kakou 1 Moi^—hoopono.** | 1 ka hoopau ana i keia ke nonoi aku v - — - — " ■ - Tgi

nei aii iko oukou aloh-i, t\ iko oiih -n kokua no k;v hooko ana ika pono. ana na lani e ike mai i ka knkoa raau hana lokahi. Ke hele nei au e kaapuui i aina, e ike a e launa pu. me na makaainana o ka Moi. a i ka hiki ana mai oke ? Lii ka Moiwahine Kapiolani, e ukali hou aku no wau ia la ma kana huakai hoola e kaapuni ana i ka aina, a ia manawakakou e hui hou ai, a e lohe ai oukou i kona mad manao aloha no oukon." I ka pau ana o ka haiolelo a ke Kiaaina, ua hopu mai ia na kamaaina i konu aloha ma o kana mau oielo 'la, a haawi mai la i kaolelopappinahilo iho. ma ke ano he liookipa pumehana na na kamaaina i ka inakua hou i hoonoho ia'ku e ke Poo o ka lahui, no ka pomaikai a me ka kolomua o Hawaii, a penei ka pane : " I ko makou Makua Kiaaina, J. E. >Bughy (Ailuene Busi:) Aloha oe ; —0 iaate>ft,* £ ina ka ihoa o'iia' niakaalhaua aloha oka Moi, oka Apaua o Koloa, ke haawi aku nei makou i ka lima akau oke aloha pumehiina ia oe. He oiaio, o ke kulana au e noho īmu jiei, kahi hoi P. Kanoa kda i wniho m$L I m dib&na nui k ioikt>i. kiia e lawelawe aku ai; no ka mea, ua ili pono maluna o kou noonoo noiau aua na hana a pau i pili i ka pono a me ka pomaikai oko ka Moi. Aupuni. A oiai, mamuli o ko ka Moi hilinai i kou ike a me ka noiau, e lilo auanei kau maii han&i mes e pomaikai aukp lehulehu. 'He ōniid; oe i na mak.aāinana o keia Mokupuui, aka, ke lana nei ko makou īnanao e kamaaina ana oe mamuli o keia oihana nui a hanohiino i ili mai onaluna ou. Ana ia kamaaina e kono mai i ka lehulehu makaainaua e pvfili alolia aku ia de;' e kokua ina hana a pau i pili i ko ka Moi Aupuni. A ke laūa hou nei ko mtfkou manao e kokua ia oe ma na hanapili i ko k& Moi Aupuni, oia ka 4,: Hoonlu Lahui." A i ko makou hoopau aua i keia, ke haawi aku nei makou i ka lima akau o keiiloha maluna ou, oiai, o ke alolia kfe mea niii mawaena o kakou. Ake nonoi pu aku nei hoi makou i ka lokomaikai o ka Makua Lani, e kokua inai i kau hooponopono pili Aupuni ana a mau aku. Aloha oe. 0 makou o kau mau kauwa haahaa me ka hoolohe. A. W. Maioho, W, M. Kekoa, > J. Walewale, | ■ Na omlte - Puniwai. J

Ke lana nei ko makon manao e hookoia na manaolana o ka Moi a rae ka lahui no Hawaii, ma o ke Kiaaina. opio J. E. Bush, o ka Mokupui o Kauai.