Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 4, 27 Ianuali 1877 — Na mea hou ma ka Apana o Kona Hema. [ARTICLE]

Na mea hou ma ka Apana o Kona Hema.

& kjl Nupepa. Kuoko4 k ; J£loha ot:— He wahi mea hou ki'u o kaaiiaa nei i ike iho nei, a no kuo ifte ana o oe ka ahai o»e»o omaj« i ke kat)ni, oiq» e boibe ako tn* na pilena o keU mau mokupuoi ; no» Uila, oa laua mai ko'o manto e hooaka aku maluu» o kou hokoa, a nta ka U\ye anik. Ua batlele aku au i ke kohnakauhale ; 'lii i ka bor* 5:30 ajiaoto o ka r. m., Dek. isi 1876, a hioiaai īho la malona o ia ihu kaoiele o Kihuea, ka oeea i oleio'a nooa aa holo eiu», a t>iki mai la i ko kai maokioki o Kooa nei i ka hora 4 o ka a. m. o ka !• 20 no oia malama, a ike ibo !a i ke kia hooi&anao o Kapeua Kuke i banahoija*ha ia me na pu kuoiahi he 12, e ku like aoa

\m« koaa m«o «oa? a p »u, a u;e ih po*a ; '■ ooī i iao ia ibo ma'ona o ka oia mt» : : PO- ; j La Hape Ncia. ( Ma ka bora I*2 o po Sabali aao ae j Poakahi U Hape Nni», (H»pp3* Htw Year) |ia muinwa i uieie ae ai na keiii puhi ohe i $o ka h»i o Nap<wpoo oei maluoa ooa iio,; ! nia n» tule o poe haoohano e noho aua ; I ma H ioalo a hiki ililu oej, o N-«p*>opQ<>, o ■ ka oui o n* me-» i I >ai mii it lakou tnt» ia i hele Uookaoi an* i na ohe a roe n% pnhu, 1 ma k*fai o $'20.00 a t»i ako. Ua m->biiu | pihaaku makoo i na me* i hav«ri mai i na | p<jla cofe paKahi i n* hoa a p-»», o«» hoi o \ Akma a oe Mr Kuhiimi ; oi*i o makou ia wa, oa auo pn inuaoo i oa kehau aou o k« p-o m ih.'in komne e pa rnai an«s ma ka hikem akau o ka 31-tuoa tlun.iaUi ; ia wu i hooanaao «e ai na keiki puhi otie i keia uau w»hi lalani meie : E kamau kiaha i ohi, I pahee ko puo ke nioni. N.V HASA OKi LA MUA, PoAKAHI. He U naui a maikui keia, knlae maikai na ao opua o ka lewa, laoa malie ke kai maiino a Chu, mehe l«u la no ka hau e haale malie aoa i ka ilt o k& wm. I ka wa i o mai ai ua kokuna malaniulama o ka la, e t>oike piha mai ana i kona uani niiluna 0 ka ilihonua, ia manawa i ike ia aku ai na keuuimaun a me na lede o ua aina kopo iua u«i i ku lai e hooru»ka ikau mai aua i ko lakou man aahu pihi, e like tue ka me^ 1 hooholoia eka hni, oi» hoi he omaumao ko na wahiue niai luna a lalo, a me k» pupale keokeo i hui pn ia lue ua r.bme e welo »na i ka makaui, ai ka hiki aua i ka hora 12 puuui } hiki maī ki uhaioielo o ku la maluua o Ka lio me koim kuhiko iiani lua ole, i haaa uiikioi ponoi īa iho no eia, me na ribme koho wai gu'a, mai koaa papale kapu lula-sikoi a hiki ila>o o kona lolewawae, o kan« hana nui i kohoi*'', oia uo ka lawe aku i ua olelo o fea Hui o Napoopoo a huike aku i ku Hui e Ivi>ei ; a i ko lanou uua mai a pau uie ua keiki puhi one me l :o Ukou aahu piha uo hoi i hele wale a pamo, ia m-iuawa » nn»k»ukau ui ka huakai holo okoa e kii aku i ka Peres'denj oka Hni o Napoopon o keia makaliiki, ke'lu uui hoi o ka la ; oia hoi o Mrs L Eleua, kekahi Kaiknmahiue ponoi a Mr A. Kalua Kuakini ; i ka hiki ana o ka buakat ma koua home, la «nanawa oia i puka mai ai me kona mau ukali m<i kona mau aoao, me ko lakou mnu a«hu kinohinohi i' ka papa o Apoa ; oiai oka aahu piha o ka Peresiilena ia la, he silika keokeu kohu ano wai (iiimana ka auapa i ka 1«, a ua kahena hoi moluua ona he kahei silika ulaula i apo ia mi kona puhaka, i hiuai<\ hoi o hope a kohu huiu o ke puo o ka pikake kaoe, ka hele a kukulu kalaihi a K*tuaholio, a pela pu no hoi me kona papale ; a nona pahi ka mea i me e it», Ua nani no oe, £ ka pua nani mae ole. A ho iiko lioi uo ka wekiu, No ka muoli ili Uhilahi. O ka aahu pina hoi o na nkali, he kuka paina eleele ko luna, a he keokeo ko lalo, me ke kahei silika omaoauo i kaheiia maluna o laua, a me na papile lala-kikoi iike i bana maiau ia me ni mea hoopanio. Hoonoho ana o ka huakai.—Paa hae o ka poe puhi ohe mamua, ua keiai puhi ohe ako, ka Peres daoa me na okali ma ua aoat-, paa hae aku o ka Peresiiieua, (ka mea e kakau nei) ua wahine makui aku, ko lakou paa hae aku, na kaikannhme opiopio aku ona aina uei, a oko lukou paa hae ako ; o ka mea oana e hoopooopono i ka huakai ma ka heie ana, oia na k*t mnkai uui o kb la ; ua hao mai uo hoi ia ne kona aahu piha a pau, tne ka puhikaua e kawelo ana ma kona ao.io, rae kona hoo* kani aua no boi i ka ulili e l'ke me ke auo mau ona makai ; ua mahaio piha ka mea e kakaa nei i* ia, no kona uuki a uleu ma kana hana i haawi ia aku ai ; oiai he | w«ihi kino uuku palana iki koua, noua paha i ua makahiki i ka umi u oi. Ua kai hele ; liko aku ka huakai ma ke pailaka pololei ana a ka ahaiolelo oka la a hiki i ka lanai ahaaina, kahī i hooinakaukauid ai o na mea ano ai elua, oia hoi ka mea ano ai liUwaii a me ka mea ai haole, i liu'iu mua ia e na keommana oo ka iakou mau lcde a ine ka j lakou mau kamalei ; a i ka noho mahe aua | ooa mea a pau maluoa o ko lakou mau j noho, oia ka mauawa i hoouauna ai ka) iooa o ka Mea Maua Loa, ka mei naoa i : hooloihi nui ike ola ona me<t a pau a loaa keia makahiki hou, a inahope oia ina-1 nawa i hui pa iho ai na kamaaina me n« \ malihini e hoopiha mai i ka iua o ka wai- ; hooa i aa mea ai kuhikahinia a ka puukola,; • mahope mai oa mea ai hiole me na pola | cofe; oiai aa oui loa ia <nea m» na K jua ( oei, ua oi ioa aku no ko'u mahaio i kekahi | mau mea ai Hawaii, oia hoi te kalolo a ; me ka haupia, aa noke a<u a ano e kahi e i pili po ao» me ke kumu pepeiao, u» ai a j lawa pono i na mea i heomakaukama, aobe ! mea a ka maoao e pii*oi ae ai, ua hana n& i malihinī ona wahi e aku o na Kona nei a i me na m«lihioi o na mokopuni e mai i naue! mai ai e ike kumaka i na mea naoi o Kona kaiopua i ka !»i, Opua hioano ua mahe, Hiolo loa na «ai 000 a ke kehao, e like me ko lakoa makemake, a he mea nui paha ia na iakou e hoomanao mao ai i na nra a pau. i

1 k* wa no a d& kaoiaaiaa a me na oaalihioi e ooke haia ole ao« i oa uiea maikai » ka hulilaa 000 a ka moe, ia w* i ?ke ia aku

«» k« Hui «> e t%i iike on*» *u» m? m«u u«a. i he»e waie * kusulu k* pti k* i!o, me he *toi U e hele mai e p*to pu me kon% eoe»»i u > ka wa h(X>u%a kaa» ; u» hev {»#« U*ou * biki i ke ooe o KeaUkekna, t *ht o ket«hī heiao nai e w»ibo iw*i me koo* ®»oi, oia boi o Hikuo, k*"»» a oa'hi o k* w.a kahiio e nanea ai. Oko Uīl* p<>e pahi ohe oo niamua me ko lakou m»o taba !ike, o ka Peresrtltru* iho o ka hui'h» o ka U, oiu hoi o Mr Pelin rae koo* a»hu p'h», he paa paina koo* mai lan* a mo ke kahei s«lika keokeo e k?»he» aua m>» feon« kino, me ka p;»paie biva neke to»bi ; he niau ukali nn boi (ti4 kona mau »o«o ine ko laaa m«u H*bo pih» uo hoi, oia hoi ke keokeo luna a lalu, rne ke k»bei s hka oU»U e kahei ana ma ko laua ra»akiun, o ua keomaiina »nai inahope o lakou me'ko lakuu m«u aabu piha n » boi, oia hoi he paiole ulaula kj iooa a he lo!ewa*ae fc*?«>keo ko lalo, nie ua papnle ann hke o ka wiihooiuu, oka ahaiolelo a oie ka makni oka)a na

raea uana e hooponop>no i ka hu*kai ma ka hele l»ke ana, n>e na haellawAii o welo haaheo ana i ka makani, a hiki wale i ko Ukou nuli hoi «na a komo i ko Ukoo hnle aha&ina i knkuluia ma ka »e-kai o ka ulu niu o Keei ; a i mah&io p>ha ka mea e kakau nei \n hoi, no ko Ukou huna maoii aoa i ko iakou wab< e ai ) hale, i uie* e loaa ole ai i oa kuiu paki ua ame ka wela okaU, he h »le e hiki uo ka haoei'i kanaka ke uobo. Ua like nu na hana o keiamau ba> a i eluu, peU pu no hoi me na mea ai maoii ame na me» ai haole, koe aku nae m aihu m«Ulia ka i<ke ole

jPUikia nlia tcale mai.—U* hiki «uai k« iohe i ka Hui o Nipoopoo mai Ra hui mai 0 Keei raa o na ahaioleio la, ua mnkem&ke la hui e heie aku keia hui a paina like ma ko lakou hale ahaaiua ma ke auo hookahi puuwai, ua hooko k««ke ia iu m.inao ; a i ka makiuknu ana o oa mea a pau e kai buakai like aku, ia unnawi * hookani ia ai kekah» pu kaupoohiwi e Mr Au'<a», ia w» n» \ lohe ia mai ai ua moku pu ka hin* o ka mea uena i ki, a ua nahaha pu hoi me ka pn , oka manawa no ia o n» lona nni o ka īiui i kaohi inai hi i ka huakai hoiooko» e hoonioe ika hele aiM a ke«ahi la ee, oiai ua loohia kekahi iue.i i k*i piliki*, a Ika ike pono ana aku i ka nieu i loohia i kn poino, he ku i k» miku'o a me ka \ve liweli na hana akapn * o»«i, o k<* io pohekeheke o ka m*namana nui o ka liina hema e hui ou U me ka hookuin-i o ke kanolima me ka pulima, ua weluwelu i.i wahi, ua akaa pu <a mai ka ili e uhi ana mn ia wahi, a he ku i ka maooonao ke ike aku ;

pakele nae Uona miu m.ieiaoiiuia linn a me kno» ola, i na pnhn aohe nao ai i ka (Ua kamaaina no keia kanaka ia ook<>u e ko Honolalu poe, oia no kekahi makai ku mau o ke kulanakanhalo i Keia iouu makahiki i hala aku nei), o eia no ia ke uoho nei me ia pilikia » hiKi i keia wa. 0 ka hapaou» o ua inea o kei ♦ pu he hao no ia, eia uae, ua okaoka iiilii i i ma« mea a p"\u, o ka hora -1 o ke ahiahi ka loohia ana i keia piiikia, a mahope mai oia manawa i ike i» aku ai ti;» b<>ys « me ua g-ir's o ua aiua nei e bo!o )<o mui aia, i hele a kikii kapakuhi m.i ka ao*o, k>hu moku i loaa i ka makani, > ! v manawa uo i hoonenao ae »i i ka huikau o ke kulannknuhaie 'iii qo na lio a me na kaa, k »e uae hoi im kaa maanei, no ka haiki p;tha n na alanui La auaain'a ell'a, Poalua. Ma keia la. i hoouiokaukau »i ka Ilui o Napoopoo e hooko aku i ke noi a ku Hui o Keei, i ka hiki ana i ka hora 12 pouoi o ke awaken, oia ka mauawa a k« ahaiolelo a me ka makai nui o ka la i ht>omikoufcav> mai ai ma ka hoonohonoho iike ana i ka huakai, a ua hauaia e like me ko kit la mua i hoikeia ae nei ; i fea m-ikaukan ana o na mea a p 3 ». ° ,a ka manawa o ku huakai holookoa i hele like ahu ai nie ke kani hone ana a na inea kani a na keiki puhi ohe, a me n» h«e Hiwaii boi eha e welo like ana i ka weleiau o ka mak'ini kolon*he i ka ili kai be Ekh ; mamo» o ke komo ana aku o ka huakai ilo'<<o o ka h»le aha«ina, oa kaaponi aelakou mawaho o ka hile i na kaapuoi anaekolu, a manope oia manawa i koaio aku ai kti* hu» a lanna pu kela hui e kn laina like njii ana ilokoo ( ka ha!e, a ma ia wa i kuili(ii4 pu m i ai ka : Peres deoa oia hui, u»e ka Peres»dena o keia hui, pela no hoi na ukali a me n» hoi a pau ; a mamua oka lalau ana o u» hua a pau i na pahi a me na o, ua hoooaui mua ia ka inoa o ka Mea \lana Lia, uo kona hooloihi aoa mai i be ola o na mea a pau a loa<i keia mukahiki hou. a mahope oia 1 nawa i ai aku ai na mea a pau e like me | ko lakou makemake ; a i ka pau ana o *a ! ni *na, ua hanaia na mea lealea o na h*;i a i i e'oa, oia hoi ka hookani aoi o oi keiki | puhi ohe i oa mea kani, ka himeni ana a : me ka lealea bao|p, a ma ka oana ana o kn i mea © kakm nei, kiekie no na keiki •» ks ; Hoi o Napoopoo, like na l'ina o na keini e | e hookani ana i na pahn lit)|i ma ka pii • ana a me ka iho a ma ka himenī hoi ; ka Hui o Keei, ma ke alakai ana a Mr K->- | luahioe me kaaa m»a w*hi haatn*aa opio- ; pio, (girls) kiekie ino ka maikai o kona !eo ( me kona puo, ke koa hoi a me ka hilahila ( ole, mahain piba ka ka niea e kakau nei i ! keka&i himeoi ana i haku ai, Momooi ko j pna song ; a : ka pao ana o o« hana leaj iea, ua hooknuia na liaua me ka uk»li pu ) ana mai o ka Hoi o Keei a hiki i k* hapa | kolu o ke alanui ma kahi i kapaia, (ma* 1 uamaoa ka ibu o ka waa e Kaoeiahue*), a | ms la w«bi i hookaawale ai aa hui a ba!i | hoi ako kela a me keia me ka naoi, j La ahaaina *kolo, Poakolo. Ma koia la i noooi aka ai k» Hui o Napoopoo i ka lokomaikai piha o k» Hui o Keei e oaae mai e ai i na mea oiana oki l*kou papaaioa ma ke ano hookah: punwai, aa >a mansr ; i ka hiki ana i ka bora 12 poooi. oia ka wa i tke ia aka »i 1 ia bai e naue iike mat ana, $ like &o ke | ano o ka hooooho aoa o ka huakai e like ] me ko ka U mua i hoikeia. maluna ; a t ke | kokoke aoa mai e h*fci i ka laoai ahaaioa, : oia ka maaawa a oa keiki pohi ohe o keia | bci i kii akn ai a hoolipa mai ia hkoa, a

' manioa o ke komo aoa mai ka ; loao <» k« iaiui ahaiia». u» k«ap-»ut ; l»k«u »n*w«bo o k* l*nai i oa ks*ap«»' j »n» ekflo r a mahope oia m*naw* » ko«yo } m*i *> kei* h*i * Uuoa pn me ke»» Uui e I fcn l»i«a »ko oei Hoko oka Unui, » ma *» i w* i kn«lim» pu aku ai ka Pere3 «i«?na v \ fee»a hoi me ka o kela hu», pe» ■ U po oo hoi me n* oHali a m« o* hoa a I p»a ; a mainua o ka lalau aOA o ii* l i niea & ; p<o i ks pihi nit o» o a me ua i-8, oa hof>Q ini aiua »a ku iuo* <» ka | Ktekie Loa ; a m»bope »U «wnawa i »i j*ku ai na eoea a p»u e like me k-> l»koo | a}*kemafce, a i ka pao *oa o ®' ®o», { koka pu oa laia o oa bui •» » eloa no kek*I hi knrnum*oao e pii» aoa i ai o«» j la mua o liinoan makahiki ISIS, a mu k- { uoon«>o l'ke ana o na »oao a i e»ut» oa huu- | holo Ukou i hookahi pouwai o na mea a | pau i* makahiki e biki mai ana ; a mah«>- | pe oia niAOHH'ii i hoakuu ai na hsi)», a hoh | n o i aku as Hu« o Keei me *<ohh naoi a no j fto iho «o !ioi keia hni nie k «na onni. I KA IA AHAAINA I KOE EKOLU, MAI KA POAHA A HIKI 1 S4 POAOSO. 0 ki han* uui o keia mau l*, oia no ke kuk» like #oa o n<« hoa a pau »o na ruea e pili ana i ke»a ae e hiki tuai aoa, oin hui ka noonoo like ana i ka aaho o oa hoa a me na koho ana i mau'li» hou. A | ma ia kuka like aoa i komo pu «ku ai ke- ! kahi id-»u m»!ih»ni o na Iv~»n* n*i a me na

<a»kuputii e !| » u .» «n kA tkp ana a*u I ».» ii. pu aie laKon, oo k» '*« *ou «»»oo hana ma»te*i. , . ... . Hookahi hebedomt* o loihi ok» uouo »u» o kei» m»I) bui ca<i n» me» „ D ,ui h<.omsk«ok»B.«. » pn oo me k» hi»ixoi »•>» mB k * P" ' * m . e , m " a U noinkoune. kaol-lo »n». Aol.e „ K.uiiiko» u» k»>» iU »k>! k"» ho. ke ~oo i k» »•»»» ° We!(ha *» n>B,a, " x U « keiamao I», »o'e i ike i» kck»h. oim » h ;oo»elo boi ; ua oklo ro». o» '»»»"»». he keo keia oka eoakahiHi o» <> m«nk u , ko ii» makahiki i U.l», ua uu. ka m.1m.0 u oa rrea a p»u. # A keia wahi ke h«aw« pihi akn nei ka meA kak»u i »ona aloha » na kamaiina e uoho ana m» Napoopoo a hiki «ku i Leei, nu ko lakou koku» !okoa>aik»i »na mui u tuako» in* ui*l*h»ni i kip;» «k'i m* >a omu wani ; a oia k« mao lalaui mele e hobw*utto »e nei. H»n anu ka iliki aoa iho, Kaon>i i Kiiliihe:!, K.koo ka moiuoni i ma««. L«ba iki Maluaka i ka i^oe. A peU pa oo bo» rae ka poe nana i knhi* kohi nu»i i na wahi kaolaua (pana) o ka wa kahi*o. Ake hooki nei au maanei. nie ka Lnnahoopooopono a me na keiki lawe nukioi o ka papa pai ko o welma. S. P. Kumalaa. / Kapoonoo. S K ona Hnwaii, I*n 19. IS'7.