Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 49, 2 Kekemapa 1876 — Ka Haiolelo a ka Luna o Kona [ARTICLE]

Ka Haiolelo a ka Luna o Kona

Akau imua o ka Hale Ahaohlo no ke Kanawai e hoootnana ona i ke Kuhina Jf r aiw:u e aie i $300,000 no na Makahiki he 20, ma ka 9 kenehi no ke \ dala i ka Mikahiki, ma ka la 21 o Sepatemaba 1876. | [Koena mai ka Helu 4-1 mm ] ! Mimua o ka hiki ana mai o ke:a mau popillkia inalona o kakuu. ua pooo i keia aha ke ku me ka makaukūu, e kue nui me ; ka ikaika a pau i keia kanawii. He \va i maikai loa keia a ke kanaka ololia uioa, a aloija lahui lioi e kue aku ai kti mea nana kokon e houkokoke mai i mau pilikia. A i he pono ia kakou ke uana ma ke hoohalike aoa ia kaumoha ma na huaheiu. 0 ko kakon aie lahui i keia wa ma ka la I o Aperil;i, 1876, $459,187 59 Uku hoopanee 81,000 00 Huina aie $546,181 59 j lua e >ie ia ka aie ana ma kein kanawai | ma ka la 'l o lanonn, 1877, $300,000.00 Ukupanee a hiki Apr. I. 1878 30 000 00 Huina nui $882 187 59 ! 1 ua e hookaa ia kahi hnpa o ku aie uiua i j a ma ka ukuhoipmee liee m9 n» mea i ! oleloiii ma ka Bi!a Uiawina ; a me na lioo- | kaa ana i ka ukupanee i oleloia raa keia | kanawui e loa-i auanei keia mau me». | Aie leua e hookaa ia ana, $90.000 00 ! Ukupanee bie maa 87,000 00 | Ukupanee no keia aie hou. 3f).000.06 ! Huina i hookaa ia $213,000 08 ! Koena aie ma ka la 1 o Apr §666,187 59 (\laanei i paue mai ui he Kuhma o ua , aina e, ua hoonui waleia keia mau huahelu) | De aie keia e ulu ana mai ko kakou honuua lue ka uaau lokoiuo i ko kakou lahui. 0 Ueia Pau D*la uui i hoo- ; kaaia ini keia olelo »n >, ao'.e \ \ l<e loaa i

imiia me ke di! t, e like me na uie e ae a ka niea aie aku i me.i hoopukapuka, a e loaa hoi kahi no kona luhi, a e hook;vaia hoi ia aie e ia iho, kka, i keia aie, ua omo mai oia i ke koko o ka iehulehu, a hiki 1 ka wa e pau ioa ai i ka ukuia'ku, ma ke ono kaumaha a oi loa aku i ke kaomeha. 0 Uekahi mau aie mua, be anēane e 16 makahiki e hoomoeia'i, me ko ka lahui »ke mau aku i ka ukuhoopanee ; a rna keia kaoawai hoi, e paa aoa ko kakou aie no na makahiki he 20, mai ka la eku e ohiia mai ai keia aie ana. luao ke kulana hooponopono keia a na alakai aupuni o kakou, o ka puni aie aku, he mea akaka, hiki hou mai no ua (Cau Ahaoleio hou, a malie, he mau aie hou aku no. Peia waie ihu ia no paha auanei kakou e nokeia'i a hiki i ko kakou pili ans i kahi e pihkia loa at, a hēaha ka mea i koe ? Ua oieio mua au, he elua no mea e hiki mai ana : 1 Malona 0 ka Uhui e hookaa ai, he suhao nui kiekie loa i ike oie ia mamua. Ina paha i ha makahiki eha ma keia hope aku e hookaaia'i, a ina hoi me keia ka emi aua o ka lahah AlaiU, o hoomahu ihoaia aku ana ka .aie, ke hqi ki ukuhoopauee a oe kumupaa pu, he $919,262.63. A heaha ka auhau malonao keia poe keia poo kanaka, ina be 45,000 ko kakou haiuoa ia wa, e loaa aohuei keia, he $20 43. A ina hoi malonao oa kino auhauia, he 24,000 paha ka huina ia wa, e loaa aoanei k« aohao pakahi ana, he $38.31. Ina hoi maluna o ka auhau waiwai, iua he $150,000 ka hoina, ua auhauia, he $6.13 maiuna e keia a me keia dila. laa he pilikia a kaumaha keia, eia wale oo ka mea i koe, e mohai akn i ns pae moku o kakoo, Anwe ! Aloha ino He mea o pau koke ai ke kuokoa ana 0 ke aupuni. He mea akaka ia ao ka pee i aie ako ia hai, aka, heoi loa ae ka oiaio o keia me», ioa he Ate Lahai a Aie Aupnni hoi, e lilo aoa ka ikaika o ka Uhoi i mea o»waitwdl», a o ke aopuni i mea palupalu ; a 0 ka hopeoa, e make ana. Ko hoomahoahoa loa ia aku nei ka aie, a ke hooemi ia oei hoi ka Uhui; a kehelu aaku nei ka nuio kakou i koe o pau ai ko kuokoa aoa, a ke hoonni loa ia ako oei hoi ka aie ; a na ka aio oof e hooke aku 1 ke aopuoi, a kiki i kooa neie aoa he aopooi kookoa, momaa ae 0 ka wa e emi iho ai ka helona o ka lahui. He met ooi keia a kakoo o 000000 pono &i no ko kakoo oani hiwahiwa, a na mtna nui i makana mai ai ta ka-

| loa ; 1 c|ji kaioo,? *&**■ I ako kakou mao E!e(e i h* - j manawioa! ai i n» kai miu o t« Painpik*, t ne At«rf<«jfSar, 'maa'o ni lfa4hl*T M*uoa Pob«ku t a hiki waie ato loa «lo aiii o ikht«oi« a me » ka ia kanUai o Nvveni»bi a me keii fna%«hifei a kakou e kuUia A m<»i bo»0 kikou e iiu«l« m-i ke aianuī e nhule at kein oi»iji * ke H»waiie ha»heo «1. He hookahe koko ke kuokoa i la»a ai u Amenko Huipuia, a iakon e hoomanao oei i ka U 4 o no na maknhtki he baoen i h«lat ae nei; aka, 0&o knkoū Kaaohmo 1 laai*, uie ka eha «ie, eue ke kuko ole a tse ke.pohu pui ole : lua ho aUnui ke a e pto koke ai ko k»koo kaukoa ui a aiuiL, ke noiioi aku nei ao 1 kj oukou uluolu, e kue ikaika kakou 1 keia Huaie hou aua a kei* kanaw*i e koi nei. Kia koe, a pau ke«a kamaiiio ana. U sa Wn o ka Lihui, Ve kahea mai uei p hn«.. emi 1 na nooiilo ana, i nui ke koena, i inea hookaa no ka A'e O ko ka lahui &ke nui keia, e heopau ka aie m ia, e h »loi n* lima o ka Uhui. e hoomaeiune i ka lepo n ke aopuni ; a o keii kanawai a knkou e hana uei, ke hana nei anei kakoo i ko I*»kou makemake ? A o ko iakou makemak'e anei ke:a a kakou e hana nei ? IKa uana ako, aole keia he hao* i ku ika hoolnolu i ka luhui, aka, ke ku nei kakou ma kahi o ka hoou»ukiuki uui aoa ia lakou. Ke lnna ole nei kakou i ka mea 1 ao la mai ai i? kakou e ka Panku 4 o ke Kumukanawai. He mea nui ia kakou ka nana aku i ka lahui, me ka Uwe oio ae ine ka hookrekie ana i keia hana a ku Miulehu i inakeinake ole ai. 1 Ahaohlo ka Jlhauldo ika Lahui. 1 Kanawai ke Kanawai i ka Lahui. I *iiii ke JMi ihe kanaka lua e hah iiia ua kaUi aupuoi aoa ojm ka oiaaao u ka hapauui 0 ka iahui, he aupuui tnutuhia ia, a he lahui uoho oluolu ia malaio o ka Noho Alii. He mea pono ia kakou e hookuikahi i ka j Lihui me ka Nobo Alii, i malohia a eluoln jka noho auu. hie noonoo kupouo ia aka j mea e olelo an», ,4 he tsioh-ī alii oia, he hoe- { uiau ana Iku noho Moi ana ia " pono ia kakou me u»> li.ma o ka lokahi e kue nui, e kue ikaiko, a o k;ikuu no a pou 1 keia kanawui, e huomahuahna aoa i ka aie. A i oleloia hoi e ka Meu llaoohiino ka L M. o Kau : 4, 0 ka Aie Miliona, he he moo nahesa hueloaiea oia " "0 keia Aie §800,000, he moo naheuo uuku iho oia." He iuo kooa auo, he ino kam haua."

Me na hoomanao ana 1 ka leo oko kako poe uana i koeo m i, a me ka hooiuanao ana i ka lakoumau hoopii iuioa o keia Ha!o, a me kd hoomaopopo ana, he mea kaumaha na hookaa aie ana mai a hai me ko lakou makemake ole, a he mea hoi e paia• lewnta ae ai kakou, mai ko kakou noho lanakila ana, ma ko kakon ano aupuni a la« hui kuokoa hoi. A ke ninau aku nei au, Mahea keia Haie e nana ai ? Ma ka aoao anei o na Kuhina e kuuo aku nei 1 ka poiuo maluua 0 kakou a nie ka pue nana kakou 1 koho oiai ? E kokua uaei oukou i ka aoao 0 na Kuhina. no ka wuuao ana, ua kohoia mai oukou 1 mau wahi Luna Aupuni maiaio 0 iakoa ? E minamina oukou i ka hanohano o ka noho kuokoa ana, a e hoomanue hoi, he mau Elele oukou i hilinoiia <9 ka poe oana oukou 1 koho mai, e hihn-ii ona ma ko lakou leo, a he poe kupaa hoi ma ka |akou kauoha aua. £ oa Hoa Luuamakaainaua, e>a na mea imua 0 kakou : O ke koho ma ka leo ualo o ka Lahui, a o ka huoholo anei 1 keia Kanawai ? Aka, no'uiho, neo na Makaainana o Kooa Akau, ke koho uei au ma ke kue i keia Konawai