Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 49, 2 December 1876 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AUOKOA I HUIIA.

Mea kiekie ke Alii ke Kaioa Aliiwahine Miriam Likelike i Peresidena no ka Abahoi; Miss Emma Napoliona Nihi i Kakauolelo: Miss Mary Parker i Paako; a o ka Mea Kiekioke Alii ke Kama Aliiwahine Liliu Kainakaeha, Mrs. E. K. Kamakau a me Miss Emma Napoliona Niui i Komite imi kumokanawai, a hioke mai i ka halawai hou e nialamaia ana maloko o ka luakiui o Kawaiahao i ka hora 3 auwina la Poaba, Novemaba 30.

            Himeni hou na kamalii kula a Mr. Kiha i ke Mele Lahoi Hawaii a hookuu ia ke anaina me ka pule hoolaa mai ke Rev. B. W. Pareka mai.

E. NAPOLEON

Kakauolelo.

                                                            -----

            Luakini o Kawaiahao, Nov. 30- Hora 3 auioa la, Ilalawai hou ka Hui Hooulu Lahui i akoakoa mua ai maloko o keia hale i ka 28 o Novemaba i bala, a ua wehia na hana me ke pule a Iokepa.

            Ka Peresidena Likelike ma ka noho.

            Heluheluia ka moolelo o ka halawai I hala a aponoia.

            Hoike wai ke Komite Imi Kumukanawai, na makaukau Iakou e wai ho mai i ke kumukanawai na keia hui e apono.

            Mamuli o ke kono a Ka Mea Kiekie Ke Alii ka Peresidena o ka hui, na lawe ke Alii ka Moi i ka hoomalu ana o ka hale.

            Ma ke noi a Kekukahiko, ua hooholo ia e heluhelu a noonoo pakahi i na pauku.

            Heluhelu pakahi mai ka Moi i na pauku o ke kumukanawai a hooholoia na pauku 1, 2, 7, 8, 10 a me 11 me na hoololi pakahi; a o na pauku 3, 4, 9, a me 13 ua hooholo loa ia e like me ia i hakuia ai e ke komite.

            Ma ke noi a Keliipio, ua hooholo loa ia ke kumukanawai ma ka heluhelu ana ma ke poo.

            Maanei i hoi ai ka Peresidena ma kona noho.

            Ma ke noi a ka Moi, ua hoopaneeia ka halawai a akoakoa hou ma Kawaiahao i ka hora 3 auina la Pualua e hiki wai ana, Dekemaba 5.

            Pule ia e Iokepa.          E. NAPOLEON.

                                                Kakauolelo.

 

MA KE KAUOHA.

 

KUOKOA BUKE XVI.

            ----

Huro no ka Makahiki 1877:

            ----

HE MAKANA HIWAHIWAI

            ----

            KE KII o ka Makua Alii M. Kekuanaoa, ka Imilani o Hawaii nei, ke paiia nei kona kii hoolele-aka, e hanaia ana a olinolino me he Hoku Loa la o ke kakahiaka o ka makahiki hou, a haawi makana wale ia aku i ka poe lawe KUOKOA e bookaa e ana i kinohi i ka uku pepa no ka makahiki, oia

ELUA DALA WALE NO!

            Ke mau nei no paha ka makamaka o na hoomanao ana o oukou no Mataio Kekuanaoa, ke Kiaaina Alii o Oahu, ka hoahele o na Moi na Kamehameha I, II a me III, a imi haku hoi o na Moi na Kamehameha IV a me V. Ka Makua o ka poe aloha aiua a pukaua ikaika o ke auponi. A i ka wa i hoihoiia mai ai ka Hae Hawaii e Adimarala Tamaki iaia i popo ia ai ka Hae Hawaii a hilinai ia aku nana e huki hou i ka Hae a hoo pulelo ae i ka welelau makani kohaihai o ko kakou mau pukoa nani.

            E ala mai oukou e lawe i kona kii i mea malama na oukou.

            E HOOLOHE!-- Aole e hoouna ia kekahi kii i kekahi luna nupepa a lawe pepa paha, ina he aie kona no ka makahiki mua.

 

Ka Nupepa Kuokoa

            --ME--

Ke Au Okoa

            I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, DEKEMABA 2, 1876.

            Ua hoi mai ke Alii ka Meiwahine Kapiolani i keia kakahiaka Poaono me ke ola maikai mai kana huakai hele aku nei i na moku o Keawe a me Mano. Ua kiia na pu aloha o Puowina nona.

-----------------------

            Ua IHO MAI ke Alii ka Moi mai kona noho kalaunu mai a komo iloko o ka luakini o Kawaiahao i ka Poalua iho nei me ka minamina a me ke aloha i kona lahui e laweia uei e ka make. Ua kukulu aenei oia ma na apana o Kamoiliili a me Waikiki he Abahui Hooulu Lahui a pale aku i ka make nui ana o keia lahui, a ina ka la maluna ae i hoomaka ai oia e kukulu ma ke kiko waena o kona kulanakauhale alii. Me ka lokahi a me ka mahalo nui i kana hana aloha i kona lahui, ke ku nei makou ma ke kiekiena e kahea aku ai i ka lahui mai kela a keia pea o ka aina, ina he aloha lakou i ko lakou lahui ponoi iho e laweia nei e ka ponalo, e ku ae lakou iluna me ka manao hookekeue old e kui liuna pu me keia hana ano nui a ka noonoo o ko kakou Moi e iioi nei, a e kaohi i ka make ana o ka lahui; e kukulu i ona mau ahahui e like me kana e makemake nei; koho i ko lakou mau luna iho; hookupu i na kokua i makemake ia; makaikai aku i na ohana palupalu mai a ilihuue; nana pono aku i na wahine banau keiki a me ka lapaau pu aku i na palapu o ka poe i hiki ole ia lakou ke malama, a e maka'u aua ke hele aku i ka halemai a e lapuu ana malalo o na puu iliili, na apu awa, na moa uakea, na puaa biwa a me na hoomauamana naaupo a ka poe opiopio o keia wa e ulupuni mai nei ka holokiki ana e pulama i na aumakua.

            Ia makou e apono loa aku ana i keia hana a ka Moi, ke kalokalo e ae nei makou, e hooholo ponoia kana hana a e hahaiia kona lahui e imi e hoopololei ia lakou ma keia kumu hana nui, he malama ana i ka ohana, oia no ke ola a me ka hanu o kekahi aina.

            Ua HOOHOLOIA ke Kuikahi Panailike, a o ka poe keia no lakou na mahiko, laiki a me ke kope mamua, ke hoopapau mai nei lakou i ka mahiai me ka hoomahuahua hou aku i ko lakou mau mahi ana. Oiai makou e hoomaikai aku ana ia poe, o lakou no ka io a me ka iwi o Hawaii nei, ke manaolana nei makou he mau aina lepo momona hoa aku no koe o Hawaii nei, aole i mahiia, a na kupono hoi no keia mau kumu waiwai.

            Oiai, ua hooholo ka Ahaolelo i hala e kohoia i ona komisina no ka imi ana i na kumu waiwai hou o ka aina a boike aku i ka Ahaolelo e hiki mai ana; a no ka mean hoi, ua hookohuia kekahi poe keonimana e ka Moi i komisina no keia komuhana, ke kanalua ole nei makou I ka hoike aku, e loaa ana he mau komu waiwai hou no ka aina nei ia lakou, e puapuai mai ana.

            O na kahawai lehulehu wale o kakou e kahe palaualelo ana ka wai i ka moana, e hoololiia no lakou e hoopulu i ka aina; o na wahi ku ole ia e na moku mamua, ua hiki no ke wehe ia a lilo i awa ku moku; o na aina kupono ke mahiia, e hooholoia nei i kula lio a kao, na hiki no ke kanoia a hoowaiwai nui mai i ka ona nona ia aina; o na kula ulu laau ole, ua hiki uo ke kanuia me na laau a uliuli ka nanaioa. O keia mau hiohiona a pau o ka hauoli a makou e ike e aku nei i o ka lilo loa, ke aleale mai nei ia imua o makou me he wailiula la. Me keia mau hiohiona o ka holomua a me ka hoihoi pu ana mai o ka manao, ke kali nei makou e ike ia Hawaii iloko aku o keia mau makahiki he umi e hiki mai ana e bapetizoia e ka pomaikai a me ka holomua.

            AOLE MEA KANALUA e lilo ole ana o Honolulu nei ma keia mua aku i kulanakauhale ulu, no  na kanaka a me na hana hou. He mea pono ia kakou ka poe e upu e ana no keia kahoaka ke nana aku na maka imua, a e noonoo no kekahi mau hana hou i manaoia ai e ka poe e kipa mai ana, ke holo nei ka naanao maanei. E lilo no o Honolulu i kiko waena no ka poe mea dala hoopukapuka a kalepa waiwai e akoakoa ai, e hoolulu no na moku e holo ana ma keia moana ma keia wahi oioina, a o ka mea a kakou i ike ua hemahema kakou no keia moa aku o Honolulu nei, he pono ia kakou e hoolawa ae. Ua koho wale ia e hiki no ka nui o na kanaka o Honolulu i keia mau makahiki aku he umi i ke kanaha a kaoalima tausani, a o kona waiwai io hoi, e pii ae ana ia. I ka lehulehu e lia aku ana e hooko io ia keia mau akaku, ke waele e aenei makou no kekahi o ka kakou mau hana mua i ko kakou nei kulanakauhale: e hoopololei e kakou i na alanui kekee e lakee mai nei, a hoakea ae i na alanui ololi i hiki ia elua kaa kikane ke alai ae paapu; e hoomahuahoa hou ia ka waihona wai; e hoomalamalamaia na alanoi a pau me na ipukokui i ka po; e wehe hou ia ona mau alanui hou mawaho aku o ke kulanakauhale; e kukuluia ona mau hale hookipa ma kahi auau-kai kanalan o Waikiki; e weheia ona kuea nui no ka hooluolu ana a me ka lealea ana o ka lehulehu me ka hoouluwehiia me na laau malumalu a me na pua aala; ka hoohohonu ana i ka nuku I ke awa; a o ka hope loa o ka makou mea e hoikeike aku nei, a oia no paha ke kumu hana waiwai hookahi o ke aupuni i like aku me ka wai, o ka eli ana i pa kapili moku maloo ma Honolulu nei.

            Aole no paha e hiki ia kakou ke hapai i keia mau hana a pau i ka manawa hookahi, aka, ua ae ia no nae kakou e hoomakili liilii ma na hana e ikeia mai ai kakou, aia ma ke kulana like me na kulanakauhale holomua o ke ao nei. Ke paa keia mea he pa kapili moku maloo, aohe a kakou lua dala e ae e ohi ai oia wale no. E houhuliia no a ladiepaudiia na ihu o na moku poino ma ka Moana Pakipika akau, e hookele pololei i Honolulu e kapili hou me na lilo nui ole i like aku me ko kekahi mau awa nui e aku.

            Me keia mau kumu hana ano nui, ke hookuu aku nei ke Kuokoa, na ka lehulehu e kaana no lakou iho, a i na lima hooko hoi o ke aupuni e nalu no lakou iho.

 

Ka la 28 o Novemaba ma Honolulu.

            I ka Poalua iho hei, Novemaba 28, oia no ka la a keia lahui i kulaia pinepine ai i kela a me keia makahiki i hala aenei no ka hoomanao ana i kala i ae ia mai ai ko kakou kuokoa e na mana nui o Beretania nui a mo Farani, no ka mea, ma ia la o ka makahiki 1843 i kakau iho ai laua i kuikahi e ae mai ana i ko Hawaii nei noho knokoa ana. Nolaila ma ka la 28 o Novemaba o keia 1876. i hiki aku ai kakou i ke kanakolu kumamakolu o na makahiki o ka noho ana Kuokoa.

            Ua wehe mai ke kakahiaka o keia la me ka maikai a malaelae. He hiohiona hoi o ka la malie e e ku ai na lealea ana a pau me ka makani kukolo hema e pakohaihai mai ana.

            I ka hora 10 o ke kakahiaka, ua we heia ka luakioi nui o Kawaiahao no ka hoolohe ana i ka haiolelo a ko kakou Moi i manao ai he poao a he pomaikai ne kona lahui emi a pela no hoi ka poe makee lahui a pau. Me kekahi wahi e ae o ka pepa o keia la, o loa ai ia haiolelo.

            I ka hora 12 awakea, ua kiia na pu aloha he 21 mai ka puo mai o Puowina e na koa ku man malalo o ka noho kapena ana o Bila.

            I ka hora 1 auina la, ua puka ae ka mahele A o ka Poali Pualu Raifela a hele hookahakaha ae ma na alanai o ke kaona me ka poe Puhi Ohe ma ke poo, a i ka pau ana o ka lakou paikau, ua hoi ae lakou a ko lakou hale paikau mau, hooluolu ia lakou iho me na mea ai a ka puali i hookaawale ai uo ko lakou pono hahao iho ia loko.

            I keia manawa hookahi no hoi maluna ae, ua wehe ae na “Poo La” i ka lakou ahaaina maloko o ka Hale Uapo Mokuahi, a oiai aole makou i hiki kino ilaila, aka ke lawe nei makou i na lono mawaho ae i pa-e mai i ko makou mau pepeiao, he okaikai ka kekahi maloko o ia ahaaina. He lohe keia.

            I ka hora 2 anina la, ua malamaia ka heihei o na moku kuna liilii makai o Ainahou, a he elua mau moku i loaa na makana. O ka moku holo, ka Ikuwa, aka, o ka moku holo pololei nae a i ka pohu hopu, o ka Kekipi.

            Mahope iho I keia manawa, a hiki i ke ahiahi, ua lilo nui na kanaka i ka holoholo lio a me ka holoholo kaa lealea.

            Ua nui no hoi ka poe i malama ae i mau wahi paina liilii no lakou ma ko lakou mau hale iho, e hoomanao pu me na obana.

            Ua lohe mai no hoi makou, ua malama ae o Mr Kiha a me kana mau haumana kula, i papa-aina hoomanao ma ia la maloko o ko lakou halekula. He mau hana lealea paha kahi a lakou mamua iho, o ka ike ole ia hoi e makou, nolaila, na mau ae la no hoi keia mau wahi kanaenae nona.

            O ka panina loa o na hana o ia la, oia ka haawi ana o Ka Mea Kiekie ke Kuhina o ko na aina e, ma kona home ma Hanaiakamalania, Nuuanu, i ke ahiahi, i ahaaina no ka hoohanohano ana i ka Lunakanawai Kiekie E. H. Allen no ka holopono ana o kana misiona hana kuikahi me ke aupuni o Amerika Huipuia. Ua hoohanohano kiekie ae ka Moi a me ka Hooilina Kalaunu i keia ahaaina ma ko lana hiki kino ana ae.

            Ua minamina makou i ka ike pu aku ma keia la hoomanao, e “kapakahi manuia” mai ana kahi poe kanaka, me he mea la o “keokoi ka moku.

 

Na Nu Hou Kuloko,

•                      Ke hana hou mai nei o Tarum a me Oat i ko laua hale kuai Buke.

•                                  Ma ka huakai aku nei a ke Kuhina Kalaiaina i Hilo, ua loohia oia i ke anu, a ua pehu hou kou mau wawae hoolawehala.

•                                  Ma ka huakai a Kilauea i Hilo aku nei, ua lohi loa ia oia a hiki i ka hora 3:30 ahiahi o ka Poakolu, hoohiki aku ia Hila.

•                                  Ua lohe mai makou, he omaiomai ko ke Kiaaina o Hawaii, a malia pana ua maha oia i ka wa e puka aku ai keia.

•                                  Ua malamaia e na puuwai Amerika he anaina pule hoalohaloha i ke Akua maloko o Kaukeano i ka Poahaiho nei, no ka hoolohe ana i ka olelo kuahaua a ka Peresidena.

•                                  Ke hoohalahalaia mai nei ka Misionari Hawaii Maka e noho mai la ma Kilipati. Ke olelo la na pegana, aole he misionari o Maka, aka, he kanaka piepiele. Pela io anei?

•                                  E hoomaha ana na Kula olelo Euelani o ka Apana o Kona, Oahu nei, a ke aupuui e malama nei, mai ka la 22 aku o Dekemaba, a hoomaka hou ma ka la 8 o lauuari 1877.

•                                 ma ke ahiahi Puaono aku nei i hala, mauka o Auwaiolimu, ua hoohuia ma ka berita mare, e Rev S C D. mon, o Kapena Thomas K. Clarke o ka moku kuna “Kapueokahi” me Mrs. Annie Harper. No Honolulu nae wale no laua a elua.

•                                  A keia Poalua ae, e noho ai ke kau kaapuni o na nokupuni o Maui ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina. Eia ka mea kupanaha, o ka lona makai o Maui i keia wa, “no ka minawa” a pela no ka lunakanawai hoomalu o ia Apana.

•                                 Me ka holo aua aku nei a ka moku kiapa “Mary Belle Robaerts” no Kapalakiko i ka la 27 o Novemaba, na lawe aku oia i keia mau waiwai Hawaii Malalo iho: 3902 eke kopao, 200 eke laiki, 3697 eke laiki ihi ole ia o ke ili, 237 pahu malakeke a me 175 ahui meia.

•                      I ka Puaha o ke hebedoma i hala, ua poholo ke keiki nuau a Mr. Walson ma Kea@hola, Kaneohe, iloko o ke kio wai a make loa. Ua hole ka makuakane i ka hana a koe o ka makuahine me na keiki. Ua hele aku ka makuahine i waho no kekahi mau minute pohole, a i ka hoi ana mai, ua poholo ke keiki iloko o ka wai, a ua lele ke aho. O keia keiki he ekolu wale no makahiki, a o kekahi keia o na ohana nui e ola nei. Ina eole makoa e kehinewa, me he mea la, u ka umikumamalua a kola paha ia o no keiki aia ohana.

•                                  Mawaena o na moku heihei o ka Poalua nei, eia na moku i eo ai ka makana: Makana mua- Heihei Akahi, ia Helino, na Saml. U. Maikai. Makaua Alua, no ka heihei elua, ia Ahiakalani, na Kuamoa.

•                                  A keia Poakahi ne, e holo ana ke Kilauea no Lahaina, Moaliea a me Makena wale no alaila no holi hui mai no Honolulu nei, a hooko aku i kana huakai kaupuai ia Kanai.

            PUHI OPIUNA – Ke laulaha loa mai nei ke puhi opiumi ma Honolulu nei i keia wa, ke puhi mai nei kane me ka wahue, a ke hoomaka mai nei no hoi ke Aupuni i ka pulumi aua. I ka Poalua ihu nei, ua ho poia kekahi mau wahine Hawaii no kepuhi opiuma.

            KANAKA KEPA HOUPUNIPUNI. - O kekahi kanaka hele wale iho uo ma keia kulanakauhale, aole uae i luno ia makou kuua inoa ponoi, aka ua ka nelo waho d@la ole, nele ia e kepaia mai i ke kumakahiki ma ka inoa Hookano. Ia hele aua, loaa ke dala, aka i ka imua ana aku, he inoa okua. Ua kii huuia ua dala ia ia, ua oki i hoka aua.

            HE HILAHILA ANEI KAKOU? - I ka Poaha hope o kela a me keia Novemaba, o na makahiki a pau, e malama mau aoa ka lahui o Amerika Hoipoia, i la hualohaloha no lakou i ke Akua, no na pomaikai i lona ia la Pou iloko o ka makahiki. Pehea hoi o Hawaii nei kana wahi keia, he hilahila nei jo kakou i ke kapaia mai he mikionari, i malama ole ai kakou i la o ia ano?

•                      Ua lili loa o Mr. Kipi kekahi o na ona moku kuna heihei o ka Poalua iho nei, no ke kapa ana o “Ka Lihui Hawaii” aia “no ka h@iolelo a Kipi me kona kapa olaula kuamu,” a ua noi mai ia makou o ao aku i ka Lahui, aole oia i komo i ke palaka ulaula ma ke auo hoomanamanoa, e like me ka “Ka Lahui Hawaii” e kapa nei iaia

            Aia me ke kulanakauhale o Buffalo Mokuaina o Nu luka, kekahi hui haoa mekini wili k, wili kope a wili laiki ma ua ano he kanakolo mai uuku mai, a i ka nui hewahewa. A o na kumukuai, he like ole. E moke ana ka mea haahaa loa i ke $40. wale no, a o ka mekioi nui loa hoi, i ka umi tauani dala. O na wili lulii, kupono no na wahi eka ko, raiki a kope nuku mai. A o ka wili nui, no na mala nunu

            Ua hoikeikeia mai ia makou kekahi wahi mea ola i like me ka ia mailoko mai o ke kai i ke Poakolu iho nei, a e inalawaia ana e ka Kauikela Farani. Ua like me ka maawe lopi kona loloa a me ka liilii a me ka walewale o ka hope kona waliwali. O kekahi keia o na mea kupanala a ke kai o Hawaii nei i hoikeike mai ai i mea na kakou a me ke ao holookoa e nana ai, mie ia looaia ana ia a hoikeike aku iloko o Parisa i ka makahiki 1878

            HEBEDIMA HAIPULE- E malama ana na Karistiano haipule a pau o ke ao holookoa i ka hebedoma mua o ka malama o lanuari o ka makahiki hou e hiki mai ana, mai ka la 7 aku o Ianuari, 1877. Ma kekahi wahi a ae o ka pepa o keia la. Ke konoia aku nei na akalesia a pau ma Hawaii nei, e malama i keia hebedoma haipule a na Karistiano he nui o ke ao nei i hooholo ai e malama.

            KA MOKUAHI LAWE LETA.- A ka la 4 aenei o Dekemaba, e ku mai ai ka mokuahi “Kulauakauhale o Nu Ioka” mai na panaleon mai o ka Hema, no ka holo loa aku i Kapalakiko ma kana hana mau he laweleta. Noleila, ke paipai e aku nei  makou i ko makou poe mea piepiele maia, lomi, alani, manako a me na mea ai e ae i o la honua, e hoakoakoa ae malaila no ke kuai ia mai e ka noe makemake, a no ka hooili loa aku paha i Kaleponi.

            HALAWAI HOOLA LAHUI- Ua noiia mai makou e huolaha aku ma ke akea, e maiamaia ana he halawai nui maloko o ka luakini o Kewaiahao, ke hiki aku i ka hora 3 auioa la Poalua e hiki mai ana, Dekemaba 5, na ka poe e hoao ana e hoola i ka lahui. Ua komo pu ka Moi a me na kaikamahine alii maloko o keia haua. A ia manawa e kakau inoa ai ka poe makemake me ka haawi ana i na manawalea no ka poe popilikiaa ka hui e kokua aku ai. E hele nui ne!

            PUKUNIAHI NUI IKAIKA- Mamua iho nei, ua kapiliia he pukaniahi e ka mea hana pu kaulanu Limaikaika. O ke kaumaha o na po la, he 100 tone. I ka la 28 o Okatoba ma Spezzia, ua hoaoia ua pu nei. Ua kukuloia ka mea e kiia aku ana ma kahi maomao kopono, he papai hao paakiki he 22 ioiha ka manoanoa, a ua pole hoa ia mai he papaa hao mahope aku o ka papaa hao mua nona ka manoanoa be 30 iniha, ua like ia manoanoa me ku ka moku kaua lialia “Diulis.” I ke ki ano o ua pu noi, he 311 pauna o ka paude i hookomoia ai i hiki ai i ka poke ke lele. O ka mama o ka lele ana o koa poke, ua like 1500 kapuai iloko o ke sekona hookahi. Ua puka pu ka papau hao mua 22 iniha, puke pu hou aku no ka papea hao alua 30 iniha, a ua koe aku ka ikaika o ka poke, me he mea la, ua lawa ka ikaika e wawahi i ka moku hao e like me ka “Diulia,” me ka loku po aku pahi i na mea o loko o ka moku. A me he mea, ua lawe ka halolu ana o koua kani me he mea la e hoopiho ana i ka moku a komo ka liu.

 

Na huuahuna mea hou o na aina e

            He Iapana no ke Komisina o ia aupuui i hele aku nei e malama i ko lakou mau mea hoikeike ma Piladelapia a o ka huaolelo nui ana e pane aka ai i na manawa a pau, “Fiftee Dollec.” No keia olelo Euelani pahemahema ana, ua kapaia kona inoa, o “Fiftee Dollec.”

            Ua hoike akeaia ae, he eiwa miliona dala ($9,000,000) ka waiwai io o kekahi poe wahine kane ole iloko o ke kulanakauhale o Bosetona, aole nae o lakou leo iloko o ka hoopouopono ana o na hana o ke aupuni o ko lakou kulanakauhale iho. No keaha la ko lakou mare ole i oua mau kane?

            Ma ka papa-aina a ka Moiwahine Victoria, aole loa i ae ia kekahi hoa-ai e kamailio, aia wale no a he pane aku i kana mea e kamailio mai ai. He mea ia no kona poe hoa ai “e lea ai kulou a ka lawaia i ka malie,” aole leha ana aku e ai kamukumuku ai.

            Ke olelo mai nei kekahi nupepa, ma Italia, ua papa loa ia ke kai huakai ana o na aoao hoomana a pau ma ke alanui, aia wale no a he huakai hoolewa ae ia. Mai oi loa aku ka pono i ke aupuni ina i papa pu ia me na huakai hoolewa kekahi.

            Ua oleloia, aole he kanaka i ola ma Bosetona a oi aku mamua o 90 makahiki, he make ui wale no.

            Ke olelo mai nei kekahi olelo kahiko o Sepania, o ke puhi ana i ke kika pepa, ka inu ana i ka wai huihui a me ka houi ana i ke kaikamahine ui, ua lawa ia ai nona no elua la me ka ai ole i ka ai.

            Aole e emo a e ku one kia hoomanao no Bisimaka ma Cologne. Ua hiki ae i mua ona na ano kii like ole he 27. E hewa ana kona maka i ke koho ana i kii o ke kia hoomanao ana e makemake ai. Aka he kanaka naauao oia malia e maopopo ana no ia ia kana kii e koho ai.

            Ua manaoia, he umikumamalua wahine iloko o ke kakini hookahi e kilohi mau ana imua o ke aniani nana me ka hala ole.

            Aia ke hele makaikai la i Suekena a a me Norewai o Mr Primsoll, ka hoaloha o na luina Euelani a pau e noho la iloko o ka Hale Ahaolelo o Euelani.

            I Tureke aku nei ke alakai o ka poe kuokoa o loko o ka Hale Ahaolelo o Euelani, ka Haku Hartington kahi i makaikai ai, a ua haiolelo malu oia imua o kekahi poe hui kuokoa ona, e kue ana i na hana a ke aupuni me ka manao e kahea i ka Ahaeolelo.

Na mea hou o Koloa.

 

            Ma ka la 16 Novemaba nei, ua kokulu ae o John N. Wright he ahaaine no na ka nake kumakahiki oua ma ke la i haoau ai ko kakou Moi i aloha nuiia, a ua hookuuia na paahana a pau ma ia la, o ma mahiko elua. A mamuli o ka hoomakaukau ana a ke kuene nui o ka la, oia o J Alapai, ua hoomaka ka paina ana ma ka hora 10 A.M. ia wa ua akoakoa ae na mea a pau, a i ke kani ana o ka pu, o ka wa no ia i iho makawalu iho ai ua puna Hawaii e hoonuu i na kelekele bipi, a me na poke momona o ka puaa i hooluaia i ka inoa, e honua ka, nakaikalua puaa a na'lii. A i ka pau ana o ka paina ua ane like me hookahi hora. Ia wa i ike ia'ku ai na lio o Hanapepe a me Wahiawa e makawalu mai ana i ka iho ana o Pihakamanao me ao lio heihei 2. Ia wa i puoho se ai na leo lehulehu walena ka lio keokeo o Palaunu ke eo i keia la a pela io no  hoi ka manao ana ae eia ka auanei be neo, i ka hele hoi a kalali ka mahiole- eia ka auanei e pau pulu ana aohe lau e kanu ai.

NA LEALEA O KA LA.

            I ke kupono ana o kela i ka lolo oia ka wa i akoakoa pau loa mai ai na mea a pau ma ka lanai ahaaina, o ka wa ia i ikea aku ai he kaoo ho nui, e pii ana mauka o kahi o A Dreier, keiki lala wai o Puuohewa, aole i kaua mai o na kauaka, ma na lio a me na wawae. Ma ko'u helu ana i ka wa a'e e noho ana ma ko'u home, ua hiki i ka 250, a o J N Wright kekahi, a me na wahioe elua. A ka wa lohi e kamakamilio ana na mea kona na lio heihei, oia o Palaunu me Pueo no Pokii, ia wa i ulele iho ai o Kaluna he $50 ka uku, a ia wa houlai iho ai, lohe ia ana kekahi mau wahine elua, ua haule, uia hui o Minamioa ke mua a me kona kaikaiua o Helokai. Ua holo nui aku laua mai uka aku nei, a hookui pu me kekahi lio nuku, a ua make ka lio, a o na wahine, ua hamo i ka kahi wiuiwiui- a mamua iki aku, he poe kanaka hakoakoa, a hookahi kaoaka ikaika, ua pahule ka ae i ke pohako o kona inoa o Pupulenui, a mahope iho o ka hoomaka mo ia o ke heihei o na lio i hei mua ia malona. O ka luihi o ka pahu, he hapalua mile. Ua eo ka lio o Pukii, a ua lilo o Palauau he $25, a mahope iho he lio keokeo no Hauapepe a oae ka lip eleole o Kauhau ne Kolou- ua eo i ka lio eleole- holo hou uo mahope iho a eo hou no i ka lio eleole. O ka pau no ia ua haua o ka la, ua lawe o Lehua i ka le, a hoi aku la no hoi au ma ko'a wahi a hoomanao i ne mua i hahala ma ka la hanau o ko kakou. Nui aloha nui in, a manei ke hooki uei au. “E ole ka Moi i ke Akua Maualoa.”   A. Ku.

            Kolda, Kauai, Nov. 18, 1876.