Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 46, 11 Nowemapa 1876 — Na Kanawai o 1876. [ARTICLE]

Na Kanawai o 1876.

HE KANAWAI E pili ana i ka Aunau Hoa loua Pai. E hooholoia e ka Moi a uie ka Huie Abaolelo o«o Hiwa'i P.e Aiu* i akoaāoa iioko oka Ahuolelo ivau Kanawai o ke Aupuui : Pauku I. M>ii k» U aku o ii'o a» keia i kuuawa», e koi u eku » e uku ia aiai » ka Moi, 110 ka pjklap<j 1* ho.ililo, na pilapala ueh'ke a me na a puu i olelo ia u i lio.ikaka iu nui p:ipa helu i kakau la malnlo aei, r. i uo ua auhau houiloua pai i hoakaka ia nm i» P.ipa Helu. Pauku 2. Na ke Kuhina Waiwai ehoomakaukau, a ni.i keia ua huawi u iaia ka mana e hoom<*kauUau i na hao hoailona a ine na hoailona pai kapili kupono no ka hooko ana i na oielo o kei* kanaw-iii. Paukn 3. E waiho ia ka hao hooilona a fDe na houilooa pii kanili ma ka malama ana a ke Kaknuololo Buke Helu o ke Aupuni, a nana no e kuni i ih palapala a pau i kauoha ia © kuni me ka hoailona pai ku» pono no ka nui o ka Auimu HoūiUna Pa> i uku ir>, a nana no e hoolako aku keUi kanaka keia kanaka i n<i hoailoua pdi kapili, e line me ka nui an i i noi uiai ui, a e uku mai ai hoi Aka hoi, ai aka aianawa ake Knhiiia \V r nīw«tl e lioolaha ako ai ma na nupepa i paī ia ma Honuluiu, ua makaukau uia i na ho;iiloii:i pai kapili e hooUwa ai i ka lehuleho, e kau ia n-j na hoailona poo lotu o ke Aupuui malu'nn o na palnpula ku i ka auhau kuni inalnlo iho o ke dala hookahi c ka poe mn ia muu paUp*U. Pauku 4. E holoi koke kela me keia mea e laweUwo ana i ua hoailona pai kapili a me na poo ieta paha, a hoolilo i men ole, ma ke kakau ana i ko lakou inoa lualuna iho, a me ka U i hoioi ia ai, a ma kekahi auo e ae paha e holoi i ua mea U, i hiUi ole ai ke kaa hou ai, ma kekuhi palapula.

Pauku 5. £ kuui mo.ikaka ia oa paUpaia a pau i kauoha ia e kuui, i mea e hiki ole bi ke luwe iu ia kuni uo kekahi pulapa* la e ae ma ia upana pepa hookahi. Pnuku G iM i na paiapala a p&u i komo kekahi mau me.i kaawaie, a i hona ia pahi', O'» na kumukuai kaawale, e kuui ia no keU a ene keia me;>, a kuinukuai pakahi paha. Pauku 7. K hoakaka pono ia ma ua huaolelo oioakaka oa kuuiukuai duU iloko 0 na palapala a pau, h o na kumu 'e oe a pau e pili aua i ka uuhau ani o kekahi paUpaU e houkaka pono ia. Pauku 8. O ii» palapila a pau, koe nae aa polapala i hiki ke kauia na hoaiiona pai kapili, ua hiki uo ke kum ia e ke Kakaoolelo Buke Helu o ke Aupum iioko o na mahina ekolo oiahope iho o ka haua ia aoa oia puUpalu, me ke kau ole ia aku o kekahi hoopoi, aka ina e kuui ia uiahope o ka pau ana o na mahiaa ekoiu i olelo ia, alaila e kau ia ka hoopai maiuaa oia paUpala, a e uku ka mea naoa i Uws eoai i- paUpaU i ka hoopai he hookahi huuen hapa haneri o ka auhan kun<. Aka iioi, o na palapala i hana ia mt aa aioa e, ua hikt no ke kuni ia iloko o na mnhioa ekolo, mahope iho o ko lakoo hiki aoa mai īloko o keia anponi, me ka uku ole i kekahi hoopai. Pauku 9. Aole e kakau kope ia kekahi palapala i kopono ke kuni ia e ka luoa kaluo kope, aole no boi he maoa oia palapaU tloko o kekahi hha houkoloaolo o keia Aoponi, ina aole i kunī pooo ia. Ako, ua hiki no ke Uwe U na p«Upata i kuui pouo ole ia i hoike ioiu* uaa Ah t Kakau, ma ua haawī ia k& auhau kuni i kue, & me ka hoopai i ke Kak»uoleto oka Aha, a na ke Kakaaolelo ma ka loaa ana mai Uia o ta uko, e hooona koke aku ia palipala i ke KakauoleU B ;ke Helu o ke Aupuui e kuui pōno ia. Pauko 10. Na ke Kakauolelo Buke Helo oko Aupuui e auhau t n« naaawaa pau ! ka aohau « uku ia ai ma na piUpala i Uwe ia aku iaia e kuoi, a i ka wa e hookaa ia aiia auhau aUīU e kapil» ou ! na hoailooa pa) • hoakaka aua i ka ooi o ka auh«u t oko ia a e hoaaaka pu ia no boi ka U 1 oku U ai. Pauku 11. Tna oa oaaaao ke Kakauole!o Baki HeU o ke Aopuo», aole i kupono ke kao ia ana o ka auhau naiuna o kekahi palapaU 1 Uve ia imua ooa oo ka pili ole q ka auhao ia palapala e koopili oia i kuui e hoike ana pela. Pauku 13. loa e kaewloa ke Kakauolelo Buke Helo o ke Aopuoi no ka piU a pill oie paha o ka auhau kuui i kekahi p»Upa*

U, a oa kanalua pah« i k* nui o ka euhau kuni e kau t>ka ai, alaila e w.iiho aku oia io mea imu<» o ke Kuh»na Waiwai. Prtuku 13 Iria oa hoohalahali kekahi mea i ka auhae, i auhiu is e ke Kuhina Waiwai. ua hiki no iaia ma kona nku ana i ka auhau knni iloko o oa la he iwakaluakumamalima, a me kn waiho ana me ke Kuhiaa Waiwai i na d ila he umi ©o na koina, e hoopii aku imua o ka Aha Hookoloko!o Kiekie, mu Ua hihU ana e knuoha ako ai i ke Kuhma e hoomakaukau, a e hoohu* lo ka Aha no ia mea ma ke kan o ia Aha, e hiki moa mui ana. Ina ua hooholo ka Ah* ua pololei ke Knhīna, alaiU e haawi ia na d ila i waiho ia mai no na koina i ke Kakauolelo o ka Aha f a i ole ia e hoihoi bou ia aku f ka mea hoopii. P«nku 14. Iri9 ma kekahi palapala ua olelo ia e ukn ia ka uku ma ka hookaa ana i kela nnuaw.i keia manawa, no kekahi maiHwa i honkaka ia, alaila e kau ia ka auhuu kuni maluna o ka huina oia mau hookaa ana. Pauku 15. Ina aole e pau ia mau hookaa ana i kela m.inawa kei.i manawa oiaie ola ana ka mea nana ia palnpala, alnila e kau ia ka auhiiu kuni maluna o ka huina oia mau liookaa ana no na makahiki he nmikumamalua mahope iho o ka hana ia ana oia palapaU. Pauku 16. Ina ma kekahi palapala ua hoakiika ia ke kumu oia palap.iU he mau pnu d'ila e hookaa ia ana i keU maoawa keia manawa, 'oiai e oU ana kekahi mea, aUila e kau ia ka auhau knni malnna o ka hnina oia msu hnokaa ana, no na makahiki ehiku mahope iho o ka hana ia ana oia palapala. Pauku 17. Ina ua kuai ia kekahi waiwai no ke kumnkuai hookahi, aka ua hoolilo ia aku ma kekahi mau paUp*U kaawale, i ka mea nana i kuai mai nlaiU e mahele ke kumnkuai iwaena o na palapala kuai e like me ka makemake o ka mea nana e bnai ana. Pauku 18. Ina o ka mea kuai i loaa ole ka paUpaU kuai, e kuai aku oia me.kekahi, a e h"olilo pololei ia aku ka waiwai i ka mea hope, alaila, e kuu ia ka ouhau maluna o ke kumukuai mawaena o ka mea kuai hope loa a me ka meo knei mua. Paukn 19. Ina he waiwai kalepa a he m»u aina paha ke kumnknai i hoakaka ia iloko o kekahi palapaU hoōlilo waiwai, a hoolilo e ae paha, aUila e helu ia ka auhau kuni maluna o ke knmukuai io oia waiwai, a ina paha i hoomaopopo ia ma ke ano a ke Kuhioi Waiwai e kauoha ai. P-iuku 20. Ina e kuai ia kekahi Rina i raoraki ia, aloiU e hoakaka ia ka uui oia d;ila oia moraki iloko o ke kino o ka palapala kuai, a e kau ia ka auhau kuni maluna o ka huina oia man dala moraki, a me ke kumukuai hou oku e uku ia ana. Pauku 21. Ina e kuai ia kekahi mahiko, aina mahi Uiki, a aiua hanai hipa a bipi paha, e auhau ia a e nku ia ka anhau kuui maluua o ka hnina holookoa o ke kumukuai i uko ia no ia inau aina mahi, a hanai holohoiona paha, na hana hou, na holoholona a me ea mea kann e ulu aua. Pauku 22. Ua hiki no i ke Kakai'olelo Bake Helu o ke Aopuni ke knoi i na palapala pai hakihaka, a hoolako aku i na Aba Uookolokolo, a me na oibsua hooko, ua luna dute, na UU o ka papa loio a me kekahi poe e ae e pono ai na hana o ka lehulehu i kela manawa keia manawa, nn ka )oaa ana mai i«ia o ke knmukuai oia mau kuoi. Ak« hoi, e haawi i» aku ia mau kuui i ka luna dute ooi, a lana oihaua e ae i kauoha la a UweUwe ia mau mea ma ko lakou mau oihaoa, me ka uku ole, e Oaawi nae lakou i na palapala e ho&kaka ana ua loaa ia likou ia mea (recceit), a e hoike oo ka lilo ana, a me oa ioaa oia mao me«, ma ko lakoo hoike i na keena kupono i kauoha ia ma ke kanawai. Pauko 23. Ua hikī oo i ke Kuhina KaUiaioa ke kaoi i na paiapala a pau i kauoha ia ma ke kanawai e kunī ia, iua ua hana ia mamua o ka maoawa e maoa ai keia kanawai, a iua na lawe U imua ona no ia mea mamua o ka pau «na o ka mauioa hookahi mahope oia U. Aka, o na palapala a pau i lawe ole ia aku oela i!oko oia mana- *», e kan ia a e aehan ia me oa knni e uku ia ai maUlo o keia kanawai. Pauku 24 E hoopau ia a ina keia ke hoop*n ia nei na kanawai mahope ibo nt i. Na Pauku 423, 4*23 « me 425 o ke kaoauai ktvi'a, a nie ke kaoawai i apouoiu ma ka la 13 o Mei, M. H IBGd, i kapa U '* He

Kaniwai e hoololi ; i i na Pauku 422, 423, ; a me 425 o ke Kanawai KiviU. ,f Panku 25 E lilo kein i kanawai a e hoomika ia ka lawelawe ana ma ka la mua 0 laouan e h»ki mai aua. { Ka Papa Helo i Uoakaka mua ia. | Olelo aelike §LOO r Ina ua waiho ia akn keH;ihi mau leU i mau hoike i mea e hoomaopopo ai ka aelike , mawaena o na iuea kakao »a lawa no ke | knni ana i hookahi oia mao leti. I Knlenoa iloko 0 kekahi w»iwai, no ke j kuai ana, hookuu ana, hoolilo hon ana aku, a kuai hon ana mai p-Un, ina aole e oi aku j ke kumukuai uiauiua o ka §1000 -$1.00 Na keU a me keia $1000 a hapa paha o ka $1000 Maluna akn o ka mua $1 00 j Na palapala aelike hoohui $5.00 : Na palapala hookama keiki §1 00 Waiho aua aku i ka waiwai paa a lewa paha ina ka liaia o hai i akuka ole ia ka uku $1 00 N'a paUpala kikoodala ma na aina e, na palapala lnna no no uku ana i kekahi puu daU, lua ao!e i uko ia ka mea nana e Uwa aku ma ko ike uoa, a ma ke noi ana paha, no ka $500 mua $ 25 A uo kela me keia -$500 a hapa puha o ka $500 maluim o ka mna ■ —$25 Na bila ma na aina e, paUpala kikoo i hana ta iloko o keia aupuni, aka e hookaa ia mawaho aku o keia aupuni, a kakau ia paha a e uku ia paha mawuho aku o keia aupuni, aka ua kakau inoa ia ma ke kua a hoolilo ia ilok ) o keia aupuni, a ua kakou ia mawaho aku o keia aupuni, aka e uku ia iloko o keia aupuni, ina aole i uku ia i ka mea nana e lawe aku ma ka ike ena a ma ke noi ana paha, e like ka auhau kuni u>e na biU i hana ia maanei. Na paUpala hooili ukana ma ka moku holo pili aina. $.25 Na palapala kuai moku a waiwai e ae paha, ina ua lilo lo i, alaila e k*u ia ka auhau kuni e like me ko ka pnlapala kuui, a ina ma ke ano hoopao, aUila e kau ia na dute e like me ko na moraki. Na palapuU bona, i haawi ia i mea e hoopaa ai ka hookaa ana o kekah; puu d ila m.iopopo, a me ka moruki ole, e kau ia ka auhau kuni e like me ko na moraki ina e huawi pu ia me ka moraki a ua like ka U i hana ia ai ka wonki a ua hoakaka ia ka moraki iloko o ka bona aole ukn. A o na boua e ae a pau, ina e pili i ka oihana «upuni a pili ole puha $1.00 PalapaU Hoolimalima mosu a olelo aelike no ka hoolimalima ana i kekahi moku, a e pili ana paha i ka ukaua $|0.00 Ni paUpala hoohui e pili ana i ka lehu lehu a pili paha i kekahi poe wale no $25.00 Na palapala hookohu no ka oihaoa aupuni $|,0O Na palapala oeline mawaena o na haku a me na knuwa, no ka haua $1 00 Ina e oi aku man/ua o ka makahiki hookahi, alaila no kela makahiki keia makahiki a hapa oakahiki paha mamua o ka makahiki mua $1.00 A e kau ia keia auhau kunimaluna o kela me keia kope, a e uku ia e ka baku. No ka hoolilo o kekahi waiwai paa a waiwai lewa paha, a knleana paha iloko oia waiwai, ina he hookahi paUpnla, iua aole e oi aku ke kumukuai i hoakaka īa maloko, i ka $500 $1.00 A iaa e oi aku i ka $500 alaila oo keia me keia $500, a hapa paha o ka $500 i oi $1.00 Waiwai i haawi ia ako e malama i mea hoopaa, e like ka auhao kuoi me ko ka morjki. Na paUpala hoolilo i hoakaka ole ia $1 00 Kope o kekahi palapala o kela ano keia ano.palapah hoolilo i hoakaka ole ia ka aohau kuni $1.00 Na paUpala hoolilo aku a hoolilo mai oo kekahi man aina ma ke ano panai. Ina oa hiawi ia ka puo d*U a mau poo d»la paha 1 oi ole aku i ka $500 i mea e ken like ai iapanai an» $1.00 loa malona o ka $500 o ke kumu waiwai | auhau, aUiU e auhau kani la e iike me na j hoolilo a dala paha i nko ia. | No na palapala hookomo, na paUpaU i helo v»i*ai, oie oa paUpaU hookno 8 a me j na paUpala e ae a pao i kanoha ia mt ke kanaw&i ma ka Hale Dote. $1.00 PuUpaU Hoolimalima no kekahi dala i oi aku i ki uku makahiki, e auhau ia ka

auhnu kuin r l>fce ii uie ka uui o ke diU i uku i<i, a ina oa hookoe ia ka uku hoolimalima ni ikuhiki, i hui ia me ka ufcu mu s a ina hofe mua i u?<u ia, ina .nole i oi aku ia uku makahiki i ka $1.000 i ka makahiki $100 Ina ua oi aku mumoa o ka $1000, no ka makahiki, uiaila oo kela a me keia $1000 | a hapa paha $1 00 Palapala ae, mai ka mea aie ia, i ka mea | aie $10 00 Palipala hooko kauoh», a luna hoopooopono waiwai a kuhu malami paha $1 00 Na palapala laikini i hoopoka ia, mai ke i Keeua o ke Knliina KaUiaina, a oihana j aupuni e ne paha $1 00 Na moraki f a aie paha maluna se e pili ona pah» i keKahi aina, a waiwai paa a le- | wa p?ha o keU ano keia ano, a me na pnlapala hoolilo o kekahi miu uina a waiwoi paha o kela ano keia ano paha i haawi ia e maUma, e kuai ia a hoolilo in no ko daia, j i manao ia ma ke auo houpaa wole no, a na j hiki ke hoihoi ia mai mamua o ke kuai ana, : a hoolilo ana aku ma ka hoakaka maoli j an>i pela a aoo e ae p*ha, (koe oae ioa no i ka pomaikai o ka poe i aie it). | A ina he mea hoopaa no ka honkaa aoa i keUnhi puu d ila i haawi mua ia, u hoaie ; ia paha maia mauawa a ua hiki mua mai j ka wa e hookaa ai, a e aie ana a o kaohi ia : aua ku hookua ana, oiai ua hiki m ii ka wa 9 hookaa a», i oi ole aku i ka §1000 1.00 A ina ua oi uku muenua o ka $1000, aUi!a no keU me keiu $1000 a hapa p->ha o ka $1000, ioi $1.00 Ma n i dila i olelo ia ma keknhi palapaU e uku ia aku ana paha ma'lope, ma kela manawa keia muiawa a me ua daU i ukn mua ia a »ie ia paha, a i aie ole ia puha e like me ke ano o ka palapala. Ina ua oi ole aku ka huina o na dila i hoopaa ia, a e hookaa ia mai ana ua hoakaka ia, aole e oi oku i kekahi puu duU i hoakaka in, alaila e kau ia ka auhau koui e like me ko ka mornki maluna oia puu dala. Ina ua maopopo ole ia huina u aole hoi he palena, alaila ua kupono ia palapala no ka hoopaa ann i ka puu dila wale ii'», e like lue ka nui o na dala i hoomaopupo ia ma ua hoailona kuni i kuui ia. i\iahele waiwai. Ma na palapala mihiU I no kekahi aina a waiwai e ae paba t i hooli- j 10 ia, i mea e mahele ai i kekahi waiwa*, iua aole puu dala i hoakaka is, a ua eoi poha malalo o ka $500 kai uku ia i mea e kaulike ai ka mnhele ana $1 00 Ina ua oi aku i ka $500, alaiU eauhau kuni ia uo keU a me keia $500 a hipa paha. Pab>paU SiU Nui uo ka Aioa $1 00 PalapuU S:la Nui no kekahi mea haua akamai $10 00 No ka palapala hoopaa pobo moana, a paUpaU e &e oia aoo i hoopaa ia ai kekahi , moku a ukana puha i ke poho, oo na pilikio j ma ku moana. loa oia holo ana o ka moku i hoopaa po* ho la, he holo aoa i Euiopa a mai Europa mai paha, Kiua, lupana, a mi ka aoao hik>ua o Ameriko, a o kekahi awa olnia Hikina a Kouiohaoa paha. No kela me keia $1000 i hoopaa iasl.oo ina oia holo aua o ka moku i hoopaa poho la, he holo aua mai a he holo aku puha i Auseteralia, No Kilani, na Moknpuni o F»ji a o Samoa paha, a no ka aoao Komohaoa o Amerifca ma ka Hema aku o ka mo» koama o Cdbfdruia. No kela me keia $1000 a hapa $1000 i hoopaaia 50 ina oia holo ana o ka moku i hoopaa pobo ia, he holo ana akn i he holo aoa mai paha mai Calefornia, Oregen, Bretisb Cclumehia, Wasfnetona Territory, Bolahola t a mai kekahi paha o oa Mokupuoi o Poluoeaia a Maikoniaia a me na wahi e ae, ī like ka hoopaa ponoaoa, no kela a me keia $1000 a hapa $1000 i hoopaa poho ia .25 PoUpaU hookohu hope $1.00 Na palapala o na Aha Kakau, na paU* pala hoopii noi, na palapala keoa, palapala hoomalo, a me na palapala e te $2 00 Na palapaU Koe i ka baawi aoa i ka palapala ae holo i ka aina e $3.00 Ka hookon ana, a me ka hoihoi ana a hoopan aoa paha i ka palapala momki $1 00 Ka hoole aoa a hookua ana i ke knleaua iloko o kekahi aiaa a waiwai paa a lewa paha $2.00 K a hoolli ana o kekahi waiwai paa » le wa paha, dala a b'ua aupuoi paha ma ba mare aoa o kekahi mea, a auo e ae paha, no kekahi kumo kupono e ae, mawaho ae

0 uku p.uoi aua oke no ia mea $5.00 Ni me» hookuu it mat k« auhau kuni, t me Q4 auhau e ae, oi paUpala hooilioa, p kUpaU kauoh«, a rae nt palapiU hooih* Dieseo nn ano a pau. : Apouoia i keia U *2T • > S?pt. Xf. IT. IS?6. KALAKAUA R. |