Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 45, 4 November 1876 — Page 2

Page PDF (1.80 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

MA KE KAUOHA.

UA hookohuia o Mr. Robert Lishman i kela la, i Luna Alanui no ka mokupuni o Oahu, ma kahi o Kapena G. H. Luce ; a ua hookohuia no i Luna Wai ma kahi o Kapena

H S Howland. W L MOEHONUA.

Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Oct. 21, 1876. 770 2ts 761

UA hookohuia na Keonimana malalo iho i mau Agena Haawi Palapala Ae Mare ; oia keia :

K. Kamauoha...........No Kona Hema, H.

G W Kauwenaole ........No Lanai.

W. L. MOEHONUA, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Oct. 26, 1876. 779 2ts 781

I kulike ai me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, a e hookaawaleia ana kekahi Pa no na holoholona aea wale no ka Apana o Hilo, mokupuni o Hawaii, ma kahi i kapa ia o Kaakepa, ma kai o ke Alanui Aupuni.

W. L. MOEHONUA. Kuhina Kalaiaina.

Oct. 24, 1876. 779 3ts 781

I kulike ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ke hoonoho a ke hookohu aku nei au i Pani i Luna Pa no na holoholona aea wale ma ka Apana o Hilo, Mokupuni o Hawaii, ma kahi i hai ia ae la. S. KIPI.

Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Oct. 26, 1876. 779 2ts 781

NA LUNA AUHAU.— Ua hookohuia na poe malalo iho i mau Luna Auhau no na apana ohi auhau o ke aupuni :

Oahu.

Honolulu.........................George H. Luce.

Ewa and Wainae ...........A. Kaoliko.

Waialua...........................J. Armala. Koolauloa.......................Paukialani.

Koolaupoko...................John K. Wilder.

Maui.

Lahaina..........................J. O. Kawehe.

Wailuku.........................L. Aholo.

Makawao......................J. A. Nahaku.

Hana.............................J. B. Kamai.

Molokai and Lanai........J. A. Kaukau.

Hawaii.

Hilo..............................J. W. Keaomakani.

Puna............................F. H. Elderts.

Kau.............................W. T. Martin.

S. Kona.......................R. H. Nahinu.

N. Kona.......................J. G. Hoapili.

S. Kohala.....................R. P. Kuikahi.

N. Kohala ....................James Wood.

Hamakua......................C. Williams.

Kauai.

Hanalei..........................H. J. Wana.

Anahola.........................L. Kapahuelima.

Lihue.............. .............P. Puhiula.

Koloa...........................Palakaluhi.

Waimea.........................J. H. Kapuniai.

Niihau......... ..................Kaike.

J. S. WALKER — Kuhina Waiwai Oct. 24, 1876. 3ts.

UA hookohuia ka poe nona na inoa malalo iho, i mau Agena Hooiaio Palapala Kepa, i kupono ai me na hooko ana o ke Kanawai e hoololi ai i na pauku 1 a me 2 o ke kanawai i hoomanaia e ka pauku 1417 o ke Kanawai Kivila, i aponoia 1 Iulai 26, 1872, 1 i aponoia i Kepakemaba 25, 1876.

L. Severance.......Hilo, Hawaii.

J W Keaomakani...... " "

Simona K. Kaai............Kona Akau a me Hema.

G W D Halemanu }...... Hamakua, Hawaii

J K Kaunamano }

C K Kapule.................Makawao, Maui.

T N Birch.....................Wailuku, Maui.

D Aholo }..................Lahaina, Maui.

D Kamalopili }

J W Kalua................... Lanai.

W L MOEHONUA, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Oct 14, 1876. 777 3ts 779

Ka Nupepa Kuokoa

— ME — Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, NOVEMABA 4, 1876.

I KULIKE ai me ke kanawai a ka Ahaolelo o 1876 i hooholo iho nei i ekolu wale no wahi oihana liilii e pono ai ke hoohuihuiia, a na ke kanaka hookahi e lawelawe, oia hoi ka hoohuihui ana i na oihana luna alanui o Oahu, Hana Hou a me ka luna wai a me ke kakauolelo makeke, pela no i hooko ai ke Kuhina Kalaiaina ma ka la 31 aku nei o Okatoba, ma ka hookohu ana aku ia ka luna mua iho nei o na hana hou e hoopihaia mau makalua lehulehu.

I KA MANAWA i pae mai ai na luina Amerika o na moku okohola i paa aku nei i ka hau ma keia awa, ua lawe ae ke Kanikela Amerika i ke kaumaha o ka malama a me ka hanai ana i na luina Amerika maluna o ka hokua o kona keena oihana. Hoouna aku oia he 118 luina i ka Hale Luina, a iloko o na la pokole aole i anahulu, ua hoihoi aku oia i Amerika, a ua emi mai ka lilo nui o ke keena kanikela. He 20 wale no paha poe e noho ana ma ka la mua o keia malama ma ka Hale Luina. O ka mea hilu loa, aole hookahi o keia poe i hoike ia mai ua mui. Ua mahaloia ke Kanikela no keia hana ku i ke aloha kanaka.

KE PAUMEUME mai nei kahi waihona wai nuku nana e hoolawa nei i keia kulanakauhale holo okoa. No ka hapa mai i na ulu laau ole o uka o ke awawa nona mai keia wahi kumu wai e loaa nei ia kakou a me ka hookikina loa hoi a na kukuna la, nolaila ke puoho mai nei ka poe kuonoono o ko kakou kulanakauhale e walaau mai i ke aupuni no ka hopohopo a haili wale, aole i ikeia aku ka holapu mai a ke ahi, aohe mea nana e kinai e pio ai. Ua ike io no hoi makou i ko ke aupuni hemahema no keia hana puka nui wale o ka waihona aupuni e ohi nei, i ka makaala ole e hoomahuahua aku i kahi e loaa mai ai ka wai, a e lele ole ai na hauli no ka hapa mai o ka wai.

HE HOIKE ANA UA PALEKANA.

Ke hoolanaia mai nei ko makou noonoo mamuli o kekahi olelo paipai e noi mai ana i na ui naauao o Hawaii nei, ina ia he ili ulaula, hapa ulaula paha a keokeo holookoa, e ku iluna a e alakai i kona lahui opiopio ma ka haku manao ana iloko o ka nupepa, ka unuhi ana paha i kekahi mau manao naauao i hunaia mai ka ike ana aku a kona lahui holookoa, ka lawe ana mai i na manao kii i ke akamai a me ka naauao, ka unuhi ana paha i na rula no ka malama ola a me kekahi mau mea hoonaauao e ae kupono no ko ka lahui hahai ana a loaa ka pomaikai, ka hoopukapuka waiwai ana, na mea pili i ka helu, na mea hoomalamalama i ke kuamoo no ko ke kanawai hele ana, a ia mea aku. Pela no ka hana ana mawaena o na kanaka ui

o na aina naauao, a ke ake nei makou, e ike i ka hoomahui ana a ko makou mau kanaka ui ma keia hana maikai a hoonaauao i kona hoakanaka.

I ko makou hoopaa ana he mea pono ia makou e lawe mai i kekahi mamala olelo naauao a na mea kakau nei, a eia no ia oia na huaolelo pokole :

" E ala, e noonoo ka poe ui naauao iwaena o no haole, hapa haole a kanaka maoli o na kane a me na wahine, e hoike ia oukou iho imua o ko oukou lahui ma na hana naauao."

Hulu Hipa.

Ua hoopuka aenei o Kipikona o Lanai a me ke Kauka Farani o Kona Akau, he palapala hoike i ko laua manao i ka poe a pau e komohia ana ka makemake ma keia hana mikiala he hana hulu hipa, e kukuluia ona ahahui malalo o ka inoa, " Ahahui Hana Hulu Hipa" a o ka manao o ia hui i kukuluia ai, oia ka hookomo mai iloko nei o ka aina i na hipa maikai, ka hoopaa ana i ke kumukuai maluna o na hulu hipa a pau, ka makaala e kauia ona kanawai e luku ai i na ilio pepehi wale i na hipa, ka hooholo aku imua no ka hana hou ana i na kula hanai holoholona, ka hoohalike ana i ke kaumaha o ka bena hulu hipa, a me kekahi mau kumu e ae e pipii mai ana mai loko ae o keia hana. Ua koho wale aku keia palapala hoike manao i ka nui o na eka kupono no ka hanai hipa, o ia he 1,500,000 eka, oia no hoi ka akahi hapakolu o ka ili holookoa o ko kakou wahi aupuni.

O kahi maikai loa nae paha o ua palapala la, oia ka manaolana wale ana aku malia o kukulu ua ahahui la i hale hana hulu hipa iloko nei o ka aina, a loaa ia kakou na huluhulu. He mea makehehewa i ko kakou mau hulu hipa ke kuai aku ma ka 15 a 20 keneta o ka paona, alaila kii hou mai no i ua mau keneta la a ko na aina e i kuai mai ai, a lawe hou aku, ma ka hookomo ana mai iloko nei o ko kakou aina i na kapa huluhulu o na ano a pau ma na kumukuai i oi papalua ae i ko lakou mau kumu lilo a me na luhi. Ua hooholoia he kanawai e hoohoihoi ai no ke kukulu ana i ona hale hana lole mailoko ae o ka hulu hipa, aka, ua make wale nae ua kanawai la no ka hala o na makahiki i manaoia ai e kukuluia ana o ia hale hana lole.

UNUHIIA MAI KA LAINA AE.

Ma ka hora o kakahiaka o ka Poakolu iho nei, Novemaba 1, ua hikilele ko ke kulanakauhale nei i ka ike ana aku i kekahi mokuahi e hoopii mai ana, mai ka hema mai. Ua manao mua ia he manuwa, aka, i ke kokoke ana mai, ua ike pono ia aku la, a hoomaopopo koke ia iho la no ia wa, o kekahi o na mokuahi e holoholo nei mawaena o Kapalakiko a me na panalaau. I ka hora 10, komo loa iloko nei o ke awa, a maopopo ka inoa o ka moku, o " Kulanakauhale o Kapalakiko."

Ua haalele keia mokuahi ia Kikane i ka la 12 o Okatoba, me na kauoha e olelo ana, e huli hoi loa i Kapalakiko, ma ke ala ae o Honolulu.

Eia ka mea maopopo, hookahi o na mokuahi nui mailoko mai o elima mokuahi e lawelawe nei i keia oihana Lawe Leta, he ku wale iho no aohe hana, a nolaila paha keia kauohaia ana aku nei e hoi loa, he makehewa hoi ka palaualelo wale iho no, oiai, ua pau no na lawe leta a me na lawe ukana a ko Nu Kilani mau awa ku moku liilii i na mokuahi holoholo pili aina iho i hoolimalimaia e hooholo mawaena iho o na awa liilii a i ke awa ku moku nui o Aukalana.

Ma ka hora 9 kakahiaka Poaha iho nei, ua haalele iho keia mokuahi ia Honolulu nei, a ua huli hoi aku no Kapalakiko e like me na kauoha paa. Aole i maopopo ka holo hou mai o keia mokuahi ma keia laina, aka manao wale makou, e hooholoia ana paha i Kina.

He Ahahui hoomoe wai nui.

O ka ahahui nui hookahi paha nana i hoolimalima i ka hooko ana e hoomoe i mau paipu wai, oia no ka ahahui e hoolala nei e hoomoe i ha-wai no ke kulanakauhale o Rio Janeiro. O ka poe nana i ae i ka hoolimalima na lakou e hoolako mai i paipu wai, aia i Glasgow kahi i noho ai. He 80,000 ka nui o na tona paipu i hoolimalimaia ai no ke kumukuai he $8,500,000. He ekolu mau hale hana hao nui i hui ae a e hooikaika ana e pau keia mau tona paipu nui mamua ae o elua makahiki a me ka hapa, a o ka lawe mua ana mai i na paipu e hookoia iloko o eha malama mahope iho o ka paa ana o ka olelo aelike. O ke ana waena o ke paipu, he 3 1/2 iniha. Ne ke aupuni o Berazila ka hooiaio ana i ke dala a na kekahi kupa Beritania o ka ohana Italia, o Signor Gabriele e hoomoe. Na keia haole hookahi no i hoomoe i na ha-wai o Vienna a me kekahi wahi kapili moku hoomaloo ma Malta a me Chatham. Ua nui loa ka olioli o ka Glasgow poe hana hao no ka loaa ana ia lakou o ka hana i keia wa hune hana.

E Hoolohe !

Ke makemake nei makou e lohe pono na Luna Kuokoa a me ka poe lawe pepa ina aole e loaa aku ka pepa o keia pule i kekahi poe o oukou, alaila, e manao iho lakou no ke kaa ole o ka uku nupepa ka mea i hooneleia ai lakou i ka pepa ole. No ka mea, aole no e hiki ia makou ke pai wale i ka pepa me ka uku ole ia.

Na Nu Hou Kuloko,

Ua hoonohonoho maikai loaia aenei na hale e pili ana i Kinau Hale, a ano pahaohao i ka nana aku.

O ka hale keaka pea e ku nei ma Ainahou, oia paha ka oi o na hale pea i kukuluia, o na ano keaka, ma Honolulu nei

Eia na moku e hooili ukana nei no ke awa o Kapalakiko. Mary Belle Roberts, American Lloyd a me ke kuna Bonanza Ua piha ka Bonanza a ua holo aku i ke kakahiaka Poakolu iho nei.

Ua kipa mai ka moku Colombo ma ke awa o Honolulu nei i keia Poalua no ka nele wai, a i ka piha ana no, ua holo loa aku oia no Kina. Loaa io no ka puu pale o na moku hoino o Honolulu nei.

A keia Poalua ae paha e ku mai ai ka mokuahi mai na Panalaau mai o ka Hema no ka holo loa ana i Kaleponi. O ka poe mea maia mala alani, lemi a pela aku, hoomakaukau e no i o la honua

Maluna aku nei o ke kiapa " D. C Murray" i laweia aku nei, he 5706 eke kopaa, 870 eke laiki, 200 ahui maia. 434 pahu malakeke a me 61 ope ili-kao. Ua hele no hoi ka moku a komo.

I kekahi o na huakai huli hoi mai a Kilauea mai Maui, ua ikeia kekahi mau makua paele, e hii ana he keiki haole me ka hooia na laua ponoi, e ia ka auanei, aole na laua, he mea okoa wale no. Ua lilo i mea nune nui ia.

Iloko o keia wa hahana a ka la a me ka maloo nakeke o na hale o ke kulanakauhale nei, ke hooikaika loa mai nei ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu, e malama loa ia na pali hooponopono o ka oihana kinai ahi no keia kulanakauhale.

I ka piha ana o ke kiapa D C Murray i ka ukana a makaukau no ka holo aku i Kaleponi i ka Poaono aku nei i hala, ua ikeia kona liu. Ua hookaulua, oia no ka hana hou ana ia puka liu, a ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua huli hoi aku oia.

Ia makou i naue hele aku ai ma ke alanui Nuuanu i kekahi ahiahi o keia pule iho nei, ua ike aku makou, ua olepeia kahi pupupu hale i noho kuai io pipi ia iho nei ma ka inoa Makeke Wasinetona, a ua paniia ma ia wahi, he hale laau hou iluna a i lalo.

Ma ka huli hoi ana mai a ke " Kilauea" i kela ahiahi Poalima aku nei, ua huli hoi mai ke Kiaaina o Oahu nei mai Mana, Hawaii mai, a o kana aliiwahine, ua lele ae ma ka Malu Ulu o Lele e hoooluolu iki iho ai, no ka hoolaa ana i ka ogana o Wainee, oiai, oia ka mea i hooikaika kino e loaa ona pila no ia luakini.

I ke ahiahi Poalua iho nei, he wahi paina ka ke alii Ake i haawi ae ma kona Home ma Hulaia, a ua kono ia kona mau makamaka a me na hoaloha, Mawaena o na hoa-ai kiekie, oia no ke Alii ka Moi a me ka hooilina alii.

I ka po Poalua iho nei, ua puka ae ka mahele B. o ka puali koa hele wawae pualu o ka Hawaiian Guard malalo o ka noho kapena'na o ka lutanela Walter Brash, a hele paikau aku la i Kawa, makai iho o o ka hale paahao. Malaila i loheia aku ai na kipu hoomaamaa ana, a huli hoi wale mai no i ka hoolohe aku, paapaaina lua ke kani ana a na pu.

HEIHEI WAAPA.— Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua heihei ka waapa o ka Moi, i hookele ponoiia e ia a me ka waapa huelopoki o Kilauea, no ka uku makana he $25. i ka waapa e eo ai. O ka pahu holo, mai ka hope aku o ke Kilauea a i ka mouo i waho loa, alaila huli hoi hou a kahi i hoomaka aku ai. O ka waapa nana ke eo, oia na ka waapa o ke alii. He eono hoe o ko-na waapa, a he elima wale no o ko Kilauea. Ua manaoia ina i likealike na hoe, alaila aole akaka na mea nana ke eo.

MAHI KOFE O HONOKOHAU — Ua hoouna mai o Mr. T. A Dudoit (Kuakua opio) io makou nei, he kofe ua hoomoaia a ua wili ia a loko o ka omole mai na hua mai o kena mala kofe e ulu la ma Honokohau, Maui Komohana, nona paha ka mamao he 18 mile a emi mai paha mai Lahaina ae. Me he mea la, e like ana no paha ia ma ke kofe kaulana o Kona, ka mea i hookaulana ae iaia iho a puni ke ao. Aia no na kumu kofe a pau ke ku la me ka maikai a me ka hiohiona ole o ka ponalo. Ke makemake nei makou e ike he 1000 o na mala kofe o keia ano, e ulu ana ma na aina kiekie o ko kakou mau mokupuni waiwai nui, na ka lima iho ka nele i ka waiwai ole.

KUAU NUI.— Ua hiki mai ka lono i Honolulu nei, ua hoopomaikai ae ko ka lani i

ko Waianae ma ke haawi ana mai i kuaua koikoi e hoomau ai i kona lepo momona no ke kanu ipo.

HE AHI I KA NAHELE — I ke ahiahi Poakahi iho nei, oiai e pa konane ana ka mahina, ua ike malaelae ia aku ka a ana mai o ke ahi mahope aku o na mauna o ke awawa o Makiki. He ahi paha na ke kolohe, a no ka maloo maoli no paha kekahi i ka pa lua ole a ka la.

He mea haohao ka ike ana aku i na ilio make e waiho mokaki ana ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhale nei, iloko o kekahi mau la o keia pule. Ua umi a oi ae ka nui o na ilio make, ke huiia mai ko ke kakahiaka Poakolu nei me ko nehinei. Ua olelo nuiia ke kumu o keia make nui ana o na ilio, " Ua hanaiia e ka pake i ka opiuma." Ke i mai nei hoi ka pake me ka maalea nui, " Mahea loaa opium — la ? Aupuni nuinui huhu, aole makana laikini

kuai opiuma — la."

HAO KE AHI PAKA.— Oiai kekahi wahine Hawaii e puhi paka ana mamua ae o ko makou Halekuai Buke i ke kakahiaka o ka Poaha iho nei, aia hoi, ua hao ae la ka huna ahi paka, a lapalapa ae la i ka holoku o ka mea e puhi ana. Ina paha aohe mea i ike, ina la ua hao kela pau o ka lole o ke kino. Ua pio e nae, a hoi aku la ka mea puhi paka me ka puha nui mawaena o ka

holoku.

MARIA NAKIAUA. Me ka menemene a lihaliha makou e hai aku nei i na makamaka o Nakiaua, i ka make ana ma Kapookolo, Honolulu nei, i ke kakahiaka onehinei o ka mea nona ka inoa maluna ae, oia o Maria Nakiaua, a i ka 18 paha o kona mau makahiki ma keia ao. He kino nui kona a maemae, aka, ua kii mai ka make ia ia a lawe aku la. Aia no kona kaikua-

ana ma Makawao kahi i noho ai me ka ike ole i ka hele ana o kona kaikaina. Ua kiiia na lapaau haole a Hawaii e imi no kona maha, aole nae i loaa ka oluolu. Ua ikaika loa ka elele a ka make e lawe aku iaia. Aloha ino ia.

NA UINIHEPA HAWAII — Ua hai hunahuna ole ae o Mr. Baker, kekahi o na haale kukulu hale pohaku akamai i hiki mai ma Hawaii nei, a nana hoi i kapili iho nei i na hale uinihapa o Mr. Magaio a me Kauka Hopemana, ua hiki loa ke hanaia i uinihepa ma Hawaii nei, mailoko mai o ko kakou mau lepa no ke kumukuai he $12.00 no ke tausani, aole hui me ke kumukuai o na uinihepa kii aku i ko waho ma na kumukuai mai ka $25 a ke $40. o ke tausani. O ko makou makemake loa ka ike i na hana mikiala o keia ano e hapaiia maloko nei o ka

aina.

MAI HILO A KA LUA O PELE.— Mamuli o ka lokomaikai o Mr. John Lydgate, he anaaina, ua loaa mai ia makou na huahelu malalo iho, e hoike ana i ka loihi mai ke kulanakauhale o Hilo a hiki i ka lua o Pele. Oiai ua ana maoli oia me ke kaulahao, nolaila, he pono e hilinaiia kana ana oia ka oiaio. O ka loihi mamua mai Hilo a ka lua o Pele, he 29 mile, aka, he keu nae a na mile loihi maoli o na poe malihini e nauki ai i ka loihi loa. Eia ke ana hope : Mai Hilo a ka hoomaka ana e komo i Panaewa 4 1/2 mile ; puka ma-o o Panaewa 7 1/2 mile ; puka aku ma-o o ka moku ulu kai 9 1/4 mile ; hiki i ka hale o Hawelu 14 ; hiki i Kanekoa, 16 ; hiki i ka moku laau i uka loa 24 ; hoohiki loa i ka Hale hookipa i ka lua o Pele 30 1/4 mile.

HOOLE I KA HANA — I kekahi la o ka hebedoma i hala, mamuli o ka paipaiia ana paha e kekahi loio, pela na lono wale mai, ua hoole na kumakahiki o Waihee aole e hana, mamuli o na lono wale no, ua lilo ka mahiko i ke kuaiia. O Ka nui paha o keia poe paahana, ua hiki aku i ka 180. Ma ka Poaono iho nei, ua hookolokoloia keia poe hoole hana, a ua hoopaiia e hele iloko o ka hale paahao e noho ai a hiki i ka wa a lakou e ae ai e hoi hou e hana. Aka oiai aole he nui o na wahi makai o Wailuku, a aole no paha e lawa no ka hopu ana i keia poe lehulehu ina no e huiia na wahi makai a pau o Maui, nolaila, ke hele wale la no ua poe la i ka loa a me ka laula. Oiai aole makou e apono ana i ka lakou hana, aka aia maluna o ka mea nana i paipai hewa ko makou hoahewa a maluna no hoi o na paahana no ka puni wale aku.

NUI KA HULA MA HAIKU — Eia ma Haiku nei, ka nui loa o nei mea he hula. Ina e hiki i ka hora 4 a oi aku, alaila, o ka manawa ia e lohe aku ai na pepeiao i ke kani o na uliuli, mai kekahi kihi ma ka hikina, a hiki ma ke komohana, e pili ana me na hale kuai, a ina e hele ana kekahi malihini ma ia alanui, e paia mau ana na pepeiao i ke kulikuli ; a a a hala mai ua kulanakauhale ala, alaila, pau ka luhe ana. I kekahi wa, ua pilihua loa ka makou Kahu Ekalesia, no ke kokoke loa o kona hale ma kahi o na kumakahiki, a ua pono ole kona noonoo no ka wawa mau, a paia loa kona mau pepeiao, no ke kani mau a hiki i ka hora 9 a oi aku. A no ia pilikia ua hele aku ke kahu i ka luna nui, oia hoi o Samuela Alexander, ua hai mai oia i ka makua o ka pono, ua hiki no lakou e hula ana, aia

a hu aku mawaho o kou palena, alaila hewa. Nolaila, ua makemake nui ia ka hula aole i manao nui ia ka hana a ka Haku. Nolaila, ua puana ae au i kekahi mau lalani mele,

Ua ku no paha ka apa

A he lihi, ua kohu ia nei.

Ma Waikahalulu, make iho la o Kanakaole k ka mea i kaena iho iaia o Iesu Kristo, oia ka mea i hoolaha mua ia iho nei ma ka nupepa Kuokoa o ka malama i hala iho nei, ua hele a ha ka leo o ka poe like ike kapuahi kuni ana, akaka " Iesu Kristo," nei, ika hele ana aku e uwe i ke kino i hoonele ia i ka hanu ole, a ua ili iho la ka uhane daimonio maluna o kekahi wahine, a ke huli amahi la ko laila mau wahine ui, i kau a mea he imi ike ola, he mau pupu awa ke hoi ae o ke ahiahi i mea e hoolakalaka mai ai ina Aumakua a i mea e ola ai ka mai, a he mau mai e ae no hoi kekahi. He ike ole ka paha i ke ola nui, aia ma ka lani, hupo no hoi ka ike papalua o ka Hawaii i ka hoomanamana laau wale, he ike ole ka paha i ka Buke Nui o ke ola, mai hoohalike me neia poe. Ua pau wau maanei, me ka mahalo no i ka Lunahooponopono, ko'u welina. ALANUI KULA.

NA MEA HOU O KA UA HAAO — Mai ka

makamaka nui a maikai mai o ka ua kaulana he haao i kakauia ma ka la 20 o Okatoba, i loaa mai ai keia mau mea hou malalo iho, i mikana na makou i ko makou mau tausani maka heluhelu 7,800 a me na pepeiao hoolono he 3900 :

" Aloha oe.— Ma ko'u huli hoi ana mai ma ka ahaolelo mai, ua uwe pu mai au he ogana no ka Ekalesia o Kauahaao nei, nona na dala $175. A ma ka la 14 aku nei, ua weheia ka luakini o Kauahaao, me ka papa himeni a na kamalii liilii a Mokuhia Kauwila, me ka papa himeni i hakuia e ua M K nei, a me na wahine opio a me na wahine po, i hui puia me Malaea Martin, ma ia la, a ua nani, ua huna, me ka olioli nui. Ia Malaea Martin ka ogana, a ia M Kauwila hoi me na haumana a pau ma ka himeni. Ua hauoli nui ko Kauahaao no ka ogana, a ua lulu nui na hoa komite a me na hoahanau, a me na makaikai oia la. A ua loaa na dala he $336.95. Ua kaa ka ogana, a koe koena, i keena no ka ogana. Nani no ko Kauahaao ikaika. A pau ia, ua hai aku la Hon J Kahuila i ka hana o ka Ahaolelo, i kokuaia, e a'u Eia ka mea hou a na koa opiopio o Kauahaao, e kauoha ana i bana na lakou, no ka la 1 o Ianuari, ke loaa mai.

Oia ae la no ka'u e hai aku ia oe, a nau hoi e hoomahuahua loa'ku ma ka pepa i ike mai ai lakou la. W T MARTIN.

MAKE HIKIWAWE — Ua make hikiwawe o Samuela Kekapa ma ka la 12 iho nei o Okatoba, ma Ninole, Kau, Hawaii. Eia ka moolelo no kona make ana. Ma ka la i hai ia'la maluna, ua hele oia i ka mahiai a ahiahi hoi mai oia ma ka hale, aia no ka wahine, na keiki, me ka makuahine e noho ana. Ua hoomakaukauia ka papa aina, a kahea aku ka wahine, e hele mai e ai. Olelo mai kela, ua maona no au ; o ka wa no ia i kii ai i ke kapa, a moe aku la, kai no he moe pono keia, eia ka aole Pau ku ai ana a ka wahine me ka ohana ; hoi no hoi moe. Aia ka wahine me ke kaikamahine ma ko laua kapa hookahi, aia hoi ke kane me ke keiki kane ma ke kapa hookahi me ka makuakane. Moe na mea a pau a hiki wale i ke aumoe ana, puoho ae la ka wahine i ka uwe a ke keiki. I peku aku ka hiu, aohe oni ae. Haha aku la ka wahine, a loaa mua aku la ka waha, ua koekoe ; i lele aku ka hia ua make loa. Oia iho la ka wa i ikeia. Ua haalele mai oia mahope nei he wahine, he mau keiki ekolu, me na makua a me ka ohana e uwe paiauma aku ma keia aoao o ka honua. Ua moe kau a hooilo aku la oia. He kanaka oluolu a lokomaikai, e hookipa ana i na maka hanohano a pau e maalo aku ana ma kona hale. E hoomaikaiia ka Haku, Iehova Sabaota, nana no i haawi mai a nana no i lawe aku. JOSEPH HOOPII.

HE MAKE I ALOHA NUIIA — Aia ma ka hora poniponi o ka wanaao o ke kakahiaka nui o ka Poaha iho nei, la 2 o keia malama, oia hoi ka la e a aneane ana, e o i kona mau kukui malamalama, a pahola ae ma ka ili o ka honua me kona nani nui, ua kii mai la na lima menemene ole o ka make ia Samuela Kahoiwai, a lawe aku la ma ka aoao mau o ka honua, a waiho mai hoi mahope nei, he mau hanau mua, he mau hanau hope, a me na lehulehu a pau, e u ana me ka minamina, e paumako hoi me ka mokumoku ahua ia loko, e hualipo ana i ke aloha, e loku ana i ka manawa, a hele aku la ma kela aoao o ka muliwai uli, ke alanui hiki hoi i na lehulehu a pau o keia ao ke holi aku. Aka, ke haawi nei au i ko'u mahalo i ka Mana Nui o na Lani, no kona lawe ana aku i ka uhane mai ia ia aku, pela i ko ai kana olelo maloko o ka Buke Weliweli o keia ao, " Nana i haawi mai, nana no hoi e lawe aku." Ua hanau ia o Samuela Kahoiwai, ma ka la 18 o Mei, o ka makahiki 1876. O ka huina o kona mau la o ke ola ana ma keia ao, a hele aku la ma kela ao mau loa, he elima mahina, elua pule, me eha hora, oia ka loihi o kona mau la o ka noho pu ana me kona ohana, a kii mai la na lima menemene ole o ka make, a lawe aku la i keia ola ana ; ke kaula gula hoi i oi ae mamua o na waiwai makamae o keia aoao, ka lei momi nani lua ole o keia honua, a hoonele mai i na makua i ka lei momi ole. Pela i ko ai ka olelo a ka Palapala Hemolele, " E hoi ka lepo i ka lepo" KALEO Kunawai, Honolulu, Oahu, Nov. 3, 1876.

PAKELE I KA PILIKIA A KA POE KOA O KAONA — Aia ma ke kakahiaka a ka la 16 o Okatoba, ua ike ia aku la lakou maluna o na lio, me ka makaukau me na kaula hoohei ma na lima. Ua like loa no me ka la i pepehi ai ia Newala a me Kamai, eia ka i hele e powa i na lio i hoopaa ia i ke kaula maluna o ka aina o Johnson, i loaa ona wahi kenikeni na lakou, hookaaia ka aie o lakou i na pai o ka moku, a i ole ia i dala paha no na hale-laau e ku hakahaka nei aole i paa no ka papa ole ; e ole o G W Samuela, pakele ai ina ua heo ia lakou ala. Menei ka pakele ana. Ua hele mua o G W Samuela e huli i kana puaa, maluna o ka aina o Johnson, a ike iho la i keia poe lio, ua hoopaaia no e ka poe nona ka lio ma ia wahi. Hele huli aku la kela i kana puaa, a hoea aku la i ka hale ma ia kokoke no ; hookahi no kanaka ma ia hale Ninau koke kela i ka puaa, olelo mai kela ina aku no i ka hanele. Ia manawa lohe ia aku la ka pio, huli hoi hou keia. Mahope, ike aku la keia i na lio ana i ike ai ua pa i ke kaula, e alakai ana kekahi koa o Kaona, e pio ana no i ka nui o lakou, aia no ma ke kula kahi i huli lio ai, e komo hewa ana i ko hai aina. I ka nana'ku ke hoike hou mai nei lakou i na ouli o ka la hoouka kaua nui o ka 1868, i hoohewa ai ka puanai o Kamai i ke kaula. Olelo aku la o G W Samuela i ua koa nei, ua ike aku nei au i keia mau lio, ua paa i ke kaula, eia ka ua loaa mai nei ia oe, i wehe lima kanaka maoli ia mai nei no paha. Ua loihi no ko laua kamailio ana ma kahi i loaa aku ai oia me na lio, a hookuuia mai la na lio e na lima menemene ole nei, kino uhane ole, naau lokoino. Kai no ua pau ka lakou mau hana kipi, aole ka. E pau hoi na ailolo i ka haole me ke kanaka.

G P KEHUOKAWAI.

NA PALAPALA I KE KUOKOA. HANA KUPONO OLE I KA LA SABATI.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—

He mea nui ka La o ke Akua ma keia Pae Aina, oia hoi ka la Sabati, aka, i ka manao o ka poe aia, he mea liilii loa ia, penei i akaka ai. I keia La Sabati iho nei, la 22 o keia malama, ua kakau inoa iho nei kekahi poe hoolimalima aina ia la, a ua hooiaioia ia la e ka Luna Hooiaio a ke aupuni i koho ai i kanaka nona. Eia ka ka Haku i ao mai ai ia kakou, e uhi pu no ke kikania me ka palaoa ma ka mahinaai, a i ka wa e ohi ia'i, e hookaawaleia no kekahi o laua ma kahi e, pela no ka ulu ana o ka manao o kekahi poe o Waiohinu, no ka mea, o ka aina i hoiaioia i ka la 22 o keia malama, oia no ka aina i lilo ai ia J W Moi, a hooiaioia kana palapala e Rev. J Kauhane i ka la 21 o keia malama no, oia ka Poaono, a i ka la i hoike ia ae la maluna (la 22) mawaena o ka 7 a me 10 oia ahiahi Sabati, i noho mai ai o Kale e hooko i ka mana kanawai ma kana oihana. O ke kahunapule lunamakaainana o Kau nei kekahi i launa i keia hana, o ka poe no keia i holo aku nei i Oahu i ke kau kanawai, a hoi mai nei, ka uhaki koke iho nei no keia i ke kanawai o ke Akua. O ka mea i ike i ka hana pono a hana ole oia he hewa no ia nona. O ka waiwai i loaa ma ka pono ole, he lapuwale ia, pela no ka poe e imi nei i ola nona, aole nae e loaa, aole no e ae mai ke Akua i ka poe hana pono ole.

JOHN W. KALUA. Kau, Hawaii, Okatoba 28, 1876.

Mai Ladana, Enelani mai.

O ka palapala malalo iho i loaa mai ia Mrs. Mere Hanaike, ua kakauia no ia e kana kaikamahine ponoi e hele makaikai la ia Europa iloko o ka ohana o Hare Turton o Lahaina, Maui. E heluheluia keia leta me ka makemake nuiia.

{ LONDON,

{ SEPT. 13, 1876.

KO'U MAMA, Aloha nui loa :—

Ua hoka loa wau no ko oukou kau wahi leta ole mai na'u. Ma ka Poakolu nei, ua halawai makou me ka Mrs. Kinney leta, a ua nui loa kuu aloha, e hai mai ana kela i ka mehameha o Lahaina, aohe hoi i hai mai ia oukou, a ua hoohalahala iho no makou no ko oukou kau wahi aloha ole mai.

Eia makou i Ladana i keia mahina ; ia makou i haalele ai ia Amelika no ka holo i Europa, oia ka la 2 o Aug., haalele aku la makou ia Nu Ioka, a kau ma ka moku Bothinia, ma ia po a ao, nui loa kuu luai, ekolu la me na po ekolu, aole i komo ka ai iloko o'u, hoomanawanui loa nae au, hu mai ke aloha ia oe, a lana maila ka manao e huli hoi i ka home, aohe hoi e hihi ua kaa ka ihu o ka moku i Enelani. Ua lai no ko makou holo ana, he malie wale no, ua like ka moana me he muliwai la.

Ma ka po o ka Poalima, ku aku la makou ma ia wahi aina i kapaia o Queenstown, ke kuhi nei au o Enelani ia, eia ka aole. Ma ia po a ao ae oia ka Poaono, hora 4 o ke ahiahi, ikeia aku la o Enelani, hookomoia aku la no hoi ka moku iloko o ke awa, aole nae makou i ku a hiki i ka hora 7 oia po, a i ke ku ana o ka moku, he 13 mile mai ka aina mai, oia hoi o Livapula, (Liverpool.)