Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 38, 16 September 1876 — Page 1
NUPEPA KUOKOA :
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XV. HELU 38. HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 16, 1876. NA HELU A PAU 772.
MAIKAI KA HOI KA PAPA !
— A ME —
Ka Laau o kou Hale ! No Hea la ?
KA I NO HOI NO KAHI O WAILA MA ! Nana aku no hoi ia la, OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO, i ka ua mea o ka nani o Na Papa, Na Laau A ME NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU, MA KE KIHI O Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE, Honolulu MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA makemake, no ke Kumukuai makeponoloa. PAPA, PAPA, PAPA Na PAPA huluhulu, Na PAPA manoanoa, Na PAPA i kahiia, Na PAPA kepa, PAPA holo keokeo, PAPA holo ulaula. NA LAAU! LAAU! NA KUA. NA KAOLA, AAHO, MOLINA, PEAPEA, PINE HULUHULU, PINE I KAHIIA, Na Papa a me na Laau Ulaula ! PILI ULAULA PILI KEOKEO, PANI PUKA, PANI PUKA ANIANI IPUKA ANIANI, OLEPELEPE. PENA O NA ANO A Pau Hulu Pena mai ka liilii a ka nui ! AILA PENA ! AILA HOOMALOO, WANIKI, PATE NA LAKO o kela a me keia ano. NA AMI-PUKA HALE, NA AMI-PUKA PA. ANIANI ! Pepa Hale me na lihilihi E LOAA NO MALAILA KA PAAKAI Helu 1, O KAKAAKO a me PUULOA No ke Dala kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.
O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia mai ana no ia me ka lawa pono.
E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio
761 3m 773
HE
IWAKALUA TAUSANI LEGUE
MALALO O KE KAI !
— NA MEA —
KUPANAHA O KA MOANA !
KE ALA O KA MEA HUNA,
— A O KA MEA —
POHIHIHI O KA 1866 !
MAHELE 1.
MOKUNA XIX. HE MAU LA MA KA AINA.
" HOAO IA paha, eia ka hoi kakou iwaena o kahi nui, nolaila, e hana oe e like me kau ike ana he pono," wahi a Mr Aronaka.
" Aole no e liuliu ke hana ae, alaila o ka loaa no ia ona mau hua ulu na kakou. Ia loaa ana mai o ko ia la lapulapu hele aku la no ia i ka laolao wahie, a ho-a mai la no i ke ahi, a pulehu ia na hua mua.
Oiai e waiho ana na apana ulu iloko o ke ahi, hoohali olelo ae la o Nede Lana : e ike ana oe e ke Kumu i ka ono launa ole o keia mea ke mo-a ae, aole hoi e like me ka ai ana o ka palaoa ; aka he ono okoa no ko keia hua. A aole loa no anei oe e ke Kumu i ai iki i keia hua ?" "Aole e Nede."
" Ina pela e hoao mai oe, oiai eia na mea i mo-a, a ina aole oe e ai mai ana, alaila, e pau aku ana no ia'u," i pane aku ai o Nede.
Ia hoao ana ae o Mr. Aronaka, ike iho la oia i ka ono, a o ke ala ua like loa no me ka atikoke (artichoke).
O ka hoa 2 ia o ka auina la, a puana ae la o Nede, " nani no hoi ka hikiwawe o ka holo ana o ka la ma ka aina paa."
Pane ae la hoi o Kosila, " e huli hoi kakou."
Hoomakaukau iho la makou i mau kihene e waiho ai ke kabigi, papapa a me kekahi mau mea ai e ae he nui wale ; ka hele ia a kaumaha like makou, i ka ua mea o ka ohi ana a nui na opala mea ai, a hooili iluna o ka waa, a o ko makou haalele no ia i ka aina ma ka hora 5 o ke ahiahi, a kaupe hele malie aku la makou a hiki ana iluna o ka Nautilo, aohe nae he mea i oili mai, a o ko'u hoi aku la no ia iloko o ko'u keena. A i ka pau ana hoi o ka aina ahiahi, hoi aku la e moe, a he maikai wale no hoi ia hiamoe ana, mai i no hoi kau e, e lilio mai ka opu, a nahunahu mai la hoi, no ka akahi a ai aku i kekahi mea hou.
Ma ia la ae, o ka la 6 ia o Ianuari, aohe mea hou o luna o ka moku, aohe leo, aohe hoailona no ke ola. Oia mau no o ka moku ma kahi mua a makou i haalele iho ai, aohe i nee ae ma kahi e. A hooholo iho la makou, e hoi hou makou iuka. Aka, manao nae o Nede Lana, e oi aku ana na pomaikai e loaa hou mai ana ia lakou mamua o ka la i hala aku, oiai aole i ike ia aku kau wahi o ka aina e lakou ; aina e hoao hou ana, e loaa mai ana paha he mau mea hou ma kekahi wahi aku o ka aina.
I kakahiaka nui wale, o ko makou holo hou no ia iuka o Giliboa, aole no hoi i emo, a pae ana i kahaone.
Ia pae ana no, o ka hoomaka koke aku la no ia o makou i ka maau hele ana. O Nede Lana no mamua, a hahai aku la hoi maua mahope ona. O ka loloa no hoi o ko ia la mau a-u, loihi no ke kaina wawae, aohe i emo, o ko ia la kawa loa aku la no ia, a no maua hoi, kaulua iki ka ia la hele ; a pela no makou i hoomau ai i ka hele a hiki wale i kekahi kahawai, e ole ana ka leo o na manu iluna o ka laau, me ka lele eena loa, pilipili kanaka ole mai. No keia ano, i iho la o loko o'u, I kanaka no hoi paha ko keia aina, ina no la hoi aole e eena nui wale e like me keia, a he mea malihini loa paha ko makou mau ano ia lakou, nolaila, ia ike ana mai no, aia ko, o ka lele no ia — i laka mai no ka i ka pa kanaka.
No ka halawai ole o ko makou mau maka me na mea e ae, nolaila, i ae la o Kosila, " he manu wale no ka na holoholona o keia aina."
Aka, i mai o Nede, " Ae io paha, aka hoi, he mau mea ono nae wale no i ka ai ana."
I mai o Kosila, " Ka-ha-ha ! aohe nae o'u manao pela, oiai o ka hapanui o koonei manu a'u e ike aku nei, he manu aloha wale no, nolaila, noho o'u manao, he manu kupono ia ma ka ai ana."
Pane aku o Nede Lana, " E Kosila, o ka manu aloha, he manu ono no ia i ka la o ka pilikia, nolaila, aole pono ke wae i na mea i loaa."
Noho iho la makou malalo o ka olu o na laau, me ke kahaha o ka manao, no ka ike ana aku i ka nui hewahewa launa ole o ua mea he manu aloha, e lele ana mai kekahi lala a i kahi lala laau, me ke ano hoomaamaa i ka olelo kanaka, a he kohu kanaka no.
A ma ka nana aku, aole no i pepehi iki ia keia ano manu, a nolaila no paha ka mea i nui loa ai. Aka, ina he haku au no keia aina, aole loa no au e ae e lukuia keia ano manu maikai, i mau hoa hoolaukanaka no ka nahele.
Mahope iho o ko makou naku hele ana iloko o ka hihipea o ka nahele, hoea aku la makou i kekahi ponaha akea iwaena o ka ululaau. Ia loaa ana o ua ponaha nei, lana ae la ka manao, e loaa ana ia makou ka halawai ana me na holoholona, eia ka auanei aole, a he manu nui wale no ka mea i halawai mua me makou. A ma ka'u hoomaopopo ana, ua like loa me na manu o ka Paredaiso. O ka poe Malae, ua kalepa nui lakou i na hulu o kala ano manu me ko Kina poe. A o ka lakou hopu ana i keia ano manu, ua hana ia ke ahele manu maluo ka wekiu o na laau loloa, oiai o na wahi ia e kau pinepine ai ua manu o ka Paredaiso, a o ka makou hoi, he iliki ae no i ka pu, oiai e lele ana no, aole nae he ku aku ; a pela wale no makou i apa ai, a pau aku la ka hapalua o ka makou mau mea e make ai ka manu.
A ma ka hora 11, hiki aku la makou ma kekahi lalani mauna, o ke kiko waena ia o ka aina, hiki pu mai la me ka pololi, a nana ae la, aohe wahi mea kupono e ai iho ai ; ua ike iho nae makou i na pi-a e ulu ana, a he kupono no hoi ia ; a mai pono loa la hoi paha, ina ua make ia makou kekahi manu, loaa no la hoi ka inai, a o ka pu no ia o ka pilikia a ka pololi.
A oiai makou e au ana i kahi o ka pono, heaha la ia holu ana ae a Kosila i kana pu, ku ana elua manu nunu, a o ko Nede Lana miki aku la no ia, e like no me kona ano mau. Ho-a ae la no hoi i ke ahi, a hukihuki no hoi i ka hulu o ka manu, a koala aku la no hoi iluna o ke ahi lanahu maikai ; a o na hua pi-a hoi, kiola pu ia aku la no iloko o ke ahi. I ka moa ana ae, ai iho la makou, hele e no ka hoi ka ono o ka manu, a hele e no hoi ka ono o ke pi-a ; a o ka pulunui ole nae o ke pi-a, popopono loa ai hoi makou.
O ka manu nae o keia wahi, he ono loa ma ka ai ana, aala ka io, oia no oe i ka mea i kilihune ia me ka lehu aeae o ka hua ala (nutmeg). O ke kumu o keia ala ana o ka io, o ka hua ala no ka ai nui a na manu o keia aina, nolaila, aala ai no ka io, a kuhikuhi maoli no ma ka ai ana iho.
A ia kamau iki ana o makou, pau ae la ka houpo lewalewa, aa koke ae la no ka manao, o ka hele no i ka imi holoholona hihiu. A no ka loaa ole o kekahi ano holoholona hihiu iloko o ka ululaau, i mai la o Kosila, " E aho paha e hele kakou ma na kapakahakai, akahi no ka hoi ua nele loa o loko nei."
No keia olelo a Kosila, haalele iho la makou ia wahi, a hele aku la a komo iloko o kekahi ululaau sego (sago), hoihoi aku la ka manao i ka ike ana aku i na sego ; aka, aia pu malaila he mau moo-nahesa nui e oni ana, a e pakaawili ana iluna o ka laau ; he mea e ko'u maka'u, a kuemi hope mai la au, me ka i pu iho iloko o'u, Eia ka he mau olelo keia a Kosila e alakai pu ai iloko o ka pilikia.
(Aole i pau).
Ke Kau Ahaolelo o M.H. 1876.
LA HANA 100.— Poakolu. Augate 30.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau. Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka haawina no na kula $13,000 e noi ana e hoomahuahua ae i $25,000, a me ka haawina o na kula Hawaii a me Beritania, e noi mai ana e hooholo aku e like me ia iloko o ka bila. Waiho ia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka olelo hooholo, e noi ana i ka lokomaikai o ka Moi, e iho nui e hookuu i ka Ahaolelo, a me ka olelo hooholo e haawi ana i ka mana i ke Kuhina Waiwai e uku aku i na luna aupuni mahope o ka pau ana o ka Ahaolelo, e like me ka Bila Haawina o 1874, e noi mai ana, e hoopanee wale ia no ka Ahaolelo, me ka maopopo ole o ka manawa e akoakoa hou ai, a e uku aku ke Kuhina Waiwai i ua luna aupuni e like me ka Bila Haawina i hooholo ia e keia Hale, a o kekahi mau haawina i hoopanee ia ka noonoo ana, e uku ia aku ia mau haawina e like me ka Bila Haawina o 1874.
Kamailio loihi mai o Mr Preston ma ka aoao kokua i ka hoike, a e hooholo loa aku i ka olelo hooholo, me ka hoike pu mai i kekahi olelo i kamailio ia e kekahi luna Senate iloko o ka Aha Senate o Amerika, a ua pai ia ma ka nupepa haole " Hawaiian Gazette," " Ua hoouna mai ka Moi o kekahi aupuni e noho kuikahi nei me kakou i kekahi o kona mau luna aupuni kiekie a eia oia ke noho pu nei me kakou, no ka nana ana no keia kuikahi, a ua olelo mai oia, ina e hooholo ia keia kuikahi, alaila, o ka lilo mai no ia o ke aupuni malalo o ko kakou mana, a pau ko lakou noho aupuni ana," a nui aku. Hoopanee loa ia.
NA HANA O KA LA.
Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Mr Nakaleka ma ka noho.
Ke ola o na koa - - 58,840 Noi o Hon Kuai - - 70,686.36 Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hooholo ia $70,686.36 He 18 ae, a he 17 hoole.
Eia ka poe ae, Leleiohoku, Kuihelani, Kaai, Kaiue, Kamauoha, Lilikalani, Kaua, Birch, Naili, Helekunihi, Barenaba, Halemanu, Nahaku, Wana, Naukana, Kaina, Kanoa, Moehonua.
Eia ka poe hoole, Loio Kuhina, Kakela, Kapena Roke, Kahanu, Kamika, Kahuila, Kanealii, Pilipo, Halstead, Gay, Kalaukoa, Aiwohi, Nawahi, Mahoe, Waterhouse, Preston, Kaina.
Eia ka poe kanalua, Dominis, na Kuhina eha, a me Aholo.
Noi ka Loio Kuhina no ka unuhi a me ka hooponopono ana i na kanawai kivila, $2,000. Hooholoia.
Noi ke'lii Kamika, no na kula Hawaii a me Beritania, $38,000 Hooholoia.
Noi o Mr Birch, 30,000. Hooholoia.
Noi o Mr Aholo no ka hana hou ana i na uapo he 10,000, a penei ka hoonohonoho ana :
Hana hou i na uapo o Honolulu, 8,000 " " " Lahaina, 1,000
" " " Makena 1,000 Hooholoia.
Noi o Mr Martin, no ka uapo o Kaalualu - - - 250 Noi o Mr Kahuila - - 300 Noi ke Kuhina o ko na Aina e, no na awa a pau, koe ka mokupuni o Oahu, (aole hoi e hoolilo ia no kekahi hana e) $50,000 Hooholoia.
Noi o Mr Birch e hapai ia ka noonoo ana no ka haawina, no na elele i na aina e, $6,000. Hooholoia.
Eia na lunamakaainana i ae i ka hooholo ana i keia haawina maluna ae, oia hoi e haawi ana i 6,000 dala na ka lunakanawai kiekie e noho mai la i Wasinetona : Aholo, Kaiue, Kamauoha, Lilikalani, Kauai, Birch, Naili, Helekunihi, Barenaba, Halemanu, Waterhouse, Nahaku, Wana, Naukana, hui me 16 alii, like me 30.
Eia ka poe e hoole ana i ka uku ana aku ia ia i keia mau dala, oiai oia, e uku ia ana i kona uku makahiki iho : Kahuila, Kanealii, Pilipo, Gay, Kalaukoa, Aiwohi, Nawahi, Mahoe, a me Mahelona, hui ia he 9 wale no.
Noi ke Kuhina o ko na aina e, no ke Kuhina noho o ke aupuni Hawaii ma Wasinetona, 8,000. Hooholoia.
Noi o Mr Birch e hapai ia ka noonoo ana no ka haawina o ka Moi. Hooholoia. Ko ka Moi dala ponoi a me ka oihana alii - - $45,000 Hooholoia.
Ke'Lii Leleiohoku - - 5,000 Noi o Mr Kuihelani - - 6,000 Hooholoia.
Noi o Hon Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana no ka oihana koa. Hooholoia.
Noi o Hon Kaai e hooholoia aku e like me ia i hooholo mua ia iho nei.
Noi mai o Mr Nawahi, e koho na Kuhina o ka Moi ma ka aoao a lakou e koho ai. Ma keia manawa ua haalele mai kekahi mau hoa o ka Hale ua haalele ka lunahoomalu i kona noho, a hoi ka Hope Peresidena ma ka noho, ia wa ua komo mai na hoa. Nolaila, ua noho hou ka lunahoomalu ma kona noho.
Ma keia wa, ua uluaoa na hoa o ka Hale, a ano haunaele ke komite, no kekahi mau minute, ua kamailio loihi mai o Mr Nawahi ma ka aoao e noi ana e koho na Kuhina no keia mea.
Mahope o ka noonoo ia ano, ua hooholo ia $70,686.36 no ka oihana, 20 ae a he 6 hoole.
Hoopau ia ke komite me ka hai aku i ka Hale, ua noonoo ia ka Bila Haawina e like me ia i hoike ia maluna. Hoopanee.
LA HANA 101.— Poaha, Augate 31.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau. Heluhelu mua mai ke Kuhina Waiwai he bila e hoomahuahua ana i ke dute maluna o kekahi mau waiwai komo mai. Waiho ia no ka heluhelu elua.
Heluhelu mua mai o Mr Nahaku he bilaelu e haawi ana i kekahi apana aina leialii ma Auwaiolimu a me Kewalo no ke'Lii ka Moi. Waiho ia no ka heluhelu elua.
Noi o Mr Waterhouse, e heluhelu alua ia ka bila e pili ana i na laikini kudala, a ua hooholo ia.
Heluhelu mai o Kanealii he olelo hooholo e hoopanee ka Ahaolelo ma ka Poaono Sepatemaba la 9, 1876. Hooleia.
Hon Kamika he olelo hooholo, o na bila i waiho ia no ka heluhelu elua, o lakou na hana o ka la mai ka la apopo aku, a hiki i ka wa e pau ai keia Ahaolelo.
Hoololi mai o Mr Kalaukoa e noonoo ia no na bila a pau e like me ko lakou hiki ana mai ma ke pakaukau o ke kakauolelo a ua hooholo ia.
Noi mai o Hon Kaai e hoihoi hou i kana mau olelo i pane ikaika aku ai i ka Loio Kuhina i ka Poaono i hala.
NA HANA O KA LA
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i na pauku 64, 65 a me 66 o ke kanawai kivila, e pili ana i na laikini kudala.
Hoololi mai o Mr Pilipo koe na kanaka o na aupuni i kuikahi ole me kakou. Ninau ia a hooholo ia. Waiho ia ka bila no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poakahi.
Heluhelu akolu ia ka bila e hoomalu ana i na ulu laau. Hooholoia. Hoomaha ka Hale.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1 P. M. Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Noho o Mr Kamauoha ma ka noho Lunahoomalu,
Noi o Hon Waila e hookomo ia ma ka Bila Haawina i $1,000, no ke kuai ana i apana aina a me ka pa no ka Ilina o ka lehulehu ma Honolulu. Hooholoia.
Noi o Hon Waila no kela me keia lilo o ka Papa Ola, $12,000. Hooholo ia, he 25 ma ka ae, a he 9 ma ka hoole.
Noi o Hon Waila, no na kauka a me na malama mai kaahele $12,000. Hooholoia. Noi ka Loio Kuhina e hapai ia ka noonoo ana no ka haawina no ka lunakanawai hoomalu no Hilo.
Lunakanawai Hoomalu o Hilo, 1,400. Hooholoia.
Noi o Mr Martin e hapai hou ia ka noonoo ana no ka haawina o ka lunakanawai hoomalu o Honolulu. Haule.
Hoopau ia ke komite me ke noi aku i ka Hale e hooholo ia e like me ia i hoike ia maluna. Aponoia.
Ma ke noi ua kapae ia na rula, a hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka haawina no ka mokuahi Pele, e noi mai ana i $7,500 no ka Mokumahu Pele. Aponoia.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 102 — Poalima Sepatemaba l.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike mai ke komite pai, ua pai ia ka bila e hoomahuahua ai i ke dute maluna o kekahi mau waiwai komo mai. Aponoia. Hoolaha mai o Mr Kanealii he bila e hoakaka ana i ka manawa e noho ai ke kau Ahaolelo. Ma ke noi ua kapae ia na rula, a ua heluhelu mua ia ka bila, a waiho no ka heluhelu alua.
Heluhelu mai o Mr Kalaukoa he olelo hooholo e kauoha ia ka agena o ka mokuahi Kilauea, aole e hooholo koke i ka mokuahi Kilauea, a paa pono kona mau hemahema. Waiho ia ma ka papa.
Noi o Hon Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana no ka bila e hookuu ana i ka auhau kino. Hooholoia.
Noi o Hon Kaai e hooholo loa aku no ke kakau inoa ana mai a ka Moi.
Noi ke Kuhina o ko na aina e, e hoopanee loa, a kamailio mai no ia mea.
Mahope o ke kamailio ia ana, ua hooholo loa ia ka bila, no ke kakau inoa ana mai o ka Moi.
Heluhelu mai o Mr Kanealii he olelo hooholo e hookuu ia na hoa lunamakaainana i koho ia i luna e hoi e helu i ko lakou mau apana. Hoopanee loa ia.
Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he bila e wehe ai i kekahi mau pilikia o na konohiki i loaa mai ko lakou ma apana aina mai a Kamehameha III.
Ma ke noi ua kapae ia na rula, a heluhelu mai o Mr Lilikalani he hoopii mai na koa mai, e noi mai ana, no ka hoemi ana o ke Kiaaina i ko lakou uku mahina, oiai, he 6 dala no ka mahina, a me na kumu lehulehu e ae. Waiho ia i ke komite koa.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu alua ia ka bila e hoopau ai i ka pauku 2 o ke kanawai e hoopau i ka mokuna 10 o ke kanawai kivila, i apono ia ma ka makahiki 1865, e hoomahuahua ana i ka heluna o na lala Hawaii ponoi iloko o ka Papa Hoonaauao. Waiho ia no ke kakau poepoe.
Heluhelu alua ia ka bila e papa ana i ka mea lawelawe i ka oihana aupuni, aole e koho ia i lunamakaainana.
Noi o Mr Birch e kapae loa ia keia bila. I ka ninau ia ana ua hooholoia no ke kakau poepoe a e heluhelu akolu ia ma ka Poalua.
Heluhelu alua ia ka bila a hoololi ai i ka pauku 793 o ke kanawai kivila. Waiho ia i ke komite wae, Preston, Aholo, Loio Kuhina Birch a me Kauai. Hoomaha ka Hale. Halawai hou ka Hale ma ka hora 1.
BILA HAAWINA.
Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Mr Martin oia ka noho lunahoomalu.
Noi ka Loio Kuhina e hapai ia ka noonoo ana no ka mokumahu hou. Hooholoia. Mokumahu hou - - $100,000 Noi o Mr Kanealii e kapae loa.
" Wana e waiho a noonoo pu me na bila e pili ana no ia mea.
Hoopau ia ke komite me ka hai aku i ka Hale, aole mea i hooholo ia. Aponoia. Ma ke noi ua kapae ia na rula a hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila no ka hooholo ana i mokuahi holo pili aina, e noi mai ana, ua hooponopono ia ka bila mua, a waiho mai i ka bila me ka hoololi ma ke ano bila hou. Waiho ia ka hoike ma ka papa, a waiho ia aku ka bila e pai, a oia ka hana o ka la oia ka Poakahi.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1249, 1251, 1253, o ke kanawai kivila a hoopanee loa ia.
Noonoo hou ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Mr Martin ma ka noho.
Noi ka Loio Kuhina e hookomo ia ma ka Bila Hawaiian, no na lilo o ka Ahaolelo o 1876, e hoomahuahua ae i $21,500. Hooholoia.
Noi ke Kuhina Waiwai e hookomo ia ma ka Bila Haawina, ka olelo hooholo e hookaawale ana i $20,000 no na lilo o ko ka Moi kaahele ana aku nei i Amerika.
Ninau mai o Mr Pilipo o na lilo oiaio anei keia o kona kaahele ana i Amerika.
Ua hoike mai ke'lii Kaai, oia na huaolelo ponoi i puka mai ka waha mai o ke'Lii ka Moi he $20,000 kona lilo no ia huakai. Mahope o ka hoopaapaa loihi ia ana, ua hooholo ia e hookomo ia ma ka Bila Haawina $30,000, no na lilo kaahele o ka Moi i Amerika, he 23 ae, a he 8 hoole.
Noi o Mr Mahoe e hookomo ia ma ka Bila Haawina i $600 no ka lunakanawai apana o Hilo Akau, Hooleia.
Nana ma ka Aoao Eha.