Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 33, 12 August 1876 — Page 2

Page PDF (1.94 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

                Hooholoia, waiho i ke Komite Wae.
            Luna Leta Nui 5000 Noi o Mr Birch 4050
            Hooholoia 5,000
            Kakauolelo mua Luna Leta Nui 2,400 Noi o Mr Pilipo 2,000
            Hooholoia 2,400
            Kakauolelo elua Luna Leta Nui 1,200 Noi o Mr Nakaleka 1000
              " Kanealii kapae loa, Hooholoia l,200
            Na Luna Leta o Hawaii 800 Noi o Mr Nakaleka 700
              " Birch hoopanee loa,   " Pilipo, e hoopane keia mau haawina a pau me ko na mokupuni e ae, a hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i ka nui o na luna leta i uku ia ma na mokupuni. Hooholoia.
            Kela me keia lilo oihana leta 3,280 Noi o Mr Kanealii 2,400
            Hooholoia 3,280
            Na Luna Alanui 9000 hoopanee iki ia.
            Kiaai Hale ilina alii 600 Noi o Mr Martin, no na ilina alii o Maemae a me ko Lunalilo 800
Hooholoia 600 Noi o Mr Pilipo, e hookomoia ma ka Bila Haawina.
            No ke kiai hale ilina o Lunalilo 200 Noi Kiaaina Kapena, e hoopanee loa ia keia haawina.
            Noi o Mr Lilikalani 400   " Kaai 300   " ka Loio Kuhina, aole kuleana o ke aupuni maluna o keia ilina, nolaila, aole au e koho ana no keia mea.
            I ka ninau ia ana no ka hoopanee loa ana i keia haawina, ua hoole ia.
            Eia ka poe makemake e hoole i ka haawi ana ae ke kiai ilina o Lunalilo, me ka manao ole ae i ka makana $25,000 ana i kauoha ai ma kana kauoha no ke kokua ana i ka poe ilihune, ua ane like keia hoole ana me ke aloha ole ia ia e moe malie mai nei i kona ilin, Kiaaina Kapena, Barenaba, Nahaku, Wana, hui ia he 4 wale no a he 25 ma ka hoole, nolaila, ua haule ka hoopanee loa, a hooholoia he $200.
            Hoopau ia ke komite me ka hai aku i ka Hale, ua noonoo ia kekahi mau haawina o ka Bila Haawina a hiki i ka haawina, kiai hale ilina o Lunalilo. Apono ia ka hoike a ke komite.
            Hoike mai ka Peresidena i ke komite wao no ka noonoo ana i na haawina o na " Luna Leta o Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Oahu, Kauai, a me na haawina o ka Lunawai a Kakauolelo Makeke" Preston, Kakela-opioi Green, Ake a me Barenaba.
            Hoopanee ka Hale.

LA HANA 77.— Poaha, Augate 3.

                Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
            Heluhelu mai o Mr Mahelona he olelo hooholo e kauoha ana i ke komite o na ahahookolokolo e hoike mai i ka lakou hoike e pili ana i ka hoopii a Mr Haalou no kona uku lawe leta. Waiho ia a noonoo pu me ka hoike a ke komite ma keia Poakolu ae.
            Heluhelu mua mai o Hon Kaai he bila e hooponopono ana i ka lawe ana mai a me ke kuai ana aku i ka opiuma. Waiho ia e pai a e heluhelu alua ia ma ka Poaha.
            Hoike mai ke komite pai, ua pai ia ka hoike a na komisina e unuhi a e hoohui ana i na kanawai a pau o ke aupuni.
            Heluhelu mai o Mr Birch he olelo hooholo e halawai keia Hale ma na Poaono a pau e like me na la e ae. Hooholoia.
            Mr Kalaukoa, he olelo hooholo, e haawi i uku hoomau no Kahaleaahu a e kauoha ana i ke komite o na ahahookolokolo e hoike mai i ka lakou hoike no ka hoopii e pili ana ia mea. Hooleia.
            Heluhelu mai o Mr Birch he olelo hooholo e kauoha ana i ke komite o na ahahookolokolo e hoike mai i ka lakou hoike na ka bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ke kuai ana i ka awa. Waiho ia ma ka papa.

NA HANA O KA LA

                Heluhelu alua ia na bila e hoololi ai i na pauku 64 a me 63 o ke kanawai kivila imua o ke komite o ka Hale. Noho o Mr Halemanu ma ka noho, noonoo pakahi ia na pauku. Mahope o ka noonoo ia ana, ua hoopauia ke komite me ke noi aku i ka Hale, e waiho ia na bila ma ka lima o ke komite wae. Aponoia. Eia na lala o ke komite wae, Waterhouse, Green, Loio Kuhina, Ake, Aholo, a e hoike mai i ka Poaono.
            Heluhelu akula ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 233 o ke kanawai kivila, e pili ana i na luna pa aupuni. Hooholo loa ia.
            Heluhelu akoluia ka bila e hoololi ai i ka pauku 12 o ka mokuna 86 o ke kanawai hoopai karaima. Hooholo loi ia.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 23 o ke kanawai e pili ana no ka oihana ao palapala o ke aupuni, e hoomahuahua ana. 1 dala no ka la, ka uku o na kumukula. I ka ninau ia ana, ua kakau ia na ae a me na hoole. Eia ka poe e hoole ana i ka hookahi dala ka uku o na kumukula. Nahaku a me Preston, hui me 7 alii, he 9 wale no. Eia ka poe ae he 24. Nolaila ua hooholoia. Hoomaha ka Hale.
            Halawai hou ka Hale ma ka hora 1 P. M.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1, o ka mokuna 41 o ke kanawai karaima a e pili ana i ka ona. Hooholoia.
            Heluhelu akolu ia ka bila e loaa ai ka lawelawe ana i ka lapaau naauao ana, a e kauoha ana i na kauka aole e haalele i na wa a pau e kii ia mai ai, ke ole lakou i paa i kekahi mea e ae. Mahope o ka noonoo ia ana, ua hooholo loa ia ka bila, me ke kakau ana i na ae me ka hoole.
            Eia ka poe e hoole ana i ka hele ana o na kauka e lapaau i ka poe ilihune, Green, Walker, Kakela-opio,. Kakela-makua, Kahanu, Ake, Naili, Gay, Waterhouse, Naukana, Preston, Kaina, hui ia he 12.
            Eia ka poe aloha i ka poe ilihune, a e kauoha ana i na kauka e hele e lapaau i ka poe ilihune ke kii ia aku. Leleiohoku, Kapena. Moehonua, Kuihelani, Moanauli, Martin, Kaai, Aholo, Kahuila, Kaiue, Kanealii, Kamauoha, Pilipo, Lilikalani, Birch, Halstead, Helekunihi, Kalaukoa, Aiwohi, Nawahi, Halemanu, Wana, Nakaleka, Mahelona, hui ia he 24.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 18 o ka mokuna 86 o ke kanawai karaima e pili ana i ke koho balota. Hooholoia.
            Heluhelu akolu ia ka bila a hoololi ai i ka pauku 53 o ka mokuna 55, o ke kanawai karaima e pili ana i ka lapaau. Hooholoia.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 485 o ke kanawai kivila, e hookuu ana i kekahi mau waiwai aole e auhau ia. Hoopanee ia a hoi mai ka mea nana ka bila.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i na pauku 1, 2, a me 30 o ka mokuna 59 o ke kanawai hoopii karaima, e pili ana no ke ola o ka lehulehu. Hooholoia ka bila me kekahi hoololi ma ka pauku 1.
            Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka mokuna 40 o ke kanawai karaima e pili ana i ka walaau po. Hooholoia ka bila me ka hoololi.
            Noi ke'lii Kakela e hapai hou ia ka noonoo ana. Hooholoia, noonoo ia ka bila a hooholo hou ia. Hoopanee,

MA KE KAUOHA

HE KANAWAI

                E hoopau ai i ka Mokuna L o na Kanawai o 1874.
            E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni.
            E hoopauia a ma keia ua hoopau loa ia no ka Mokuna L o na kanawai o 1874, oia ke kanawai i kapaia " He kanawai e hoololi ai na Pauku 1452 a me 1453 o ke Kanawai Kivila, i Aponoia ma ka la 1 o Augate, 1874, a o na Pauku 1452 a me 1453 o ke Kanawai Kivila, ke hoala hou ia nei, a ua like ka mana oia mau Pauku me ko laua mana mamua ae o ka la 1 o Augate 1874.
Aponoia i keia la 3 o Augate M. H. 1876. KALAKAUA R.

HE KANAWAI

                E hoololi ai i ka Pauku 1 Mokuna 34 o na Kanawai Hoopai Karaima.
            E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni.
            Pauku I. E hoololi ia a ma keia, ua hoololi ia no ka pauku 1, o ka Mokuna 34 o na Kanawai Hoopai Karaima, a penei e holuholu ia'i ua Pauku 'la.
            Pauku I. O ka mea ona ma ke alanui paha, a ma kahi akea a ma kahi kanaka paha, no kona inu ana i kekahi waiona mamuli o kona makemake iho e hoouku ia oia no ka hewa mua aole e oi aku mamua o na dala eono, a ina i hoahewa hou ia oia mohope o kela hoahewa mua ana, e hoouku hou ia oia, aole nae e oi aku mamua o na dala he umi kumamalua, oia ka pau o ka pii ana o ka uku, a i ole ia, e hoopaahaoia oia ma ka hana oolea, aole nae o oi aku mamua o na malama ekolu, ina nae e hoopii ole ia a hala na la eono, aole no e hoopai ia kekahi no kela ona ana.
            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la i Aponoia'i, a o na kanawai a me na hapa kanawai e kue ana i keia ua hoopau ia no.
Aponoia i keia la 3 o Aug. M. H. l870. KALAKAUA R.

            Ke hoikeia aku nei ka lohe, mamuli o ka Olelo Hooholo a ke Alii ka Moi, iloko o ka Ahakukamalu, nolaila, mai keia la aku, ua hoopaaia ka waiwai io o na dala malalo iho e like penei :
Dala Kini Amerika, gula like me 40 hapalua Amerika
Hapalua " " 20 " "
Hapaha " " 10 " "
Hapawalu " " 5 " "
Hapaha " Pelekane " 10 " "
Hapawalu " " 5 " "
Hapalua Farani " 16 " "
Hapaha " " 8 " "
Hapawalu " " 4 " "
Hapaha " Italia " 8 " "
Hapawalu " " 4 " "
Hapaha " Rukini " 8 " "
Dala maoli Farani, like me 2 hapawalu dala keokeo Am.
Dala Mekiko kahiko 2 " " "
Dala Belegiuma 2 " " "
Dala Italia 2 " " "
Silina Beritania 1 " " "
            I kulike ai me na hooko ana a ke Kanawai, e hooponopono ana i na dala, i aponoia i Iulai 29, 1876, alaila, e ohiia keia mau dala maluna ae, e like me na waiwai io i hoola hale, no ka uku ana i ke aupuni i na aie, dute a me na auhau, ma ke Keena Waiwai, a no ka uku ana i na aie i aieia e na kanaka, a e ukuia ana iloko o keia aupuni, e like me ka hookaawale ana a ia kanawai.
JNO. S. WALKER, Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Iulai 26, 1876 765 4ts 763

            Ke hoopomaikai mau mai nei ko ka lani i ko Honolulu nei, ma ka hookulukulu ana mai i na paka ua o ka lewa, e hoomau mai i na kukuna kikiki o ka la e pa olina nei.

Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, AUGATE 12, 1876.

                I KE KILO AKU i na hana a ko kakou poe Kaukanawai o keia Ahaolelo, e kakahele mai nei ma ka Bila Haawina, aole no e hiki ke ike iho he wahi manaolana kekahi no kela a me keia makaainana, e emi iho ana na lilo o ka hooholo ana i ke aupuni malalo o na loaa i kohoia aku no ka manawa e hiki mai ana. Ua akaka ma keia hana ana, aole kakou he poe naauao ma ke kalaiaina ana. Ina aole e oi aku na loaa mamua o na hoolilo he makehewa ka hana ana. A ina kakou e hoomau i ka uhani ana e like me keia ano, alaila, aia i hea ko kakou hopena ? Ua mamao aku anei ia i ke keneturia, eia no paha i ka maka e kau mai nei ?

            MANA LONO HOPE mai na Hale Ahaolelo nui mai o Amerika Huipuia, ua ike iho makou, ua hooholoia e ia mau Hale Elua, ka bila e ae ana i kekahi poe hui e hoomoe i ona waea moe moana mawaena o ka papaku o ka moana Pakipika, mawaena ae o Kapalakiko a me Asia me ka ae ole mai o ke aupuni e haawi kokua mai a e hoouna mai hoi i moku nana e hoomoe i ka waea olelo. Ke noonoo nei no hoi o Enelani e hoonioni iho iaia ina keia kumu hana hookahi no ka pomaikai o kona mau panalaau ma ka Hema, ma ke ano e hoohui ia lakou ma ka waea olelo me Kapalakiko ma ke ala ae o Fiji a me Honolulu nei. A no ia mea la, ke haupu e mai nei makou, malia paha iloko o na makahiki pokole i koe ekolu e anapu no ka uila lawe olelo mawaena o Kapalakiko a me Honolulu nei, oiai ka papaku o ka moana mawaena o keia mau wahi elua, ua hoana e ia e ka Mea nana i hana no kekahi hana nui i ike ole ia mamua.

            KE HOIKE AKU NEI makou i ke ku ana mai o ka moku kaua ao haumana aukai Amerika Jamestown ma ke awakea Poaha iho nei mai Kapalakiko mai, ke awa hoi ana i haalele aku ai i ka la 21 o Iulai. A hiki i kona wa i haalele ai, aole no i hapai hou ia ka noonoo no ke Kuikahi Panailike Hawaii e kona mau makamaka iloko o ka Aha Senate. Nolaila, ke ku nei ke kuikahi ma ke kulana mua a kakou i lohe iho nei, oia hoi, ua waihoia ua kuikahi nei iloko o na lima o ke Komite o na Aina e, a ua hoike hoapono aku lakou imua o ka hale i ke kanawai e hoomana ana i ua kuikahi la. I ka hiki ana aku hoi imua o ka hale, ua waiho ae la ka hale iloko o na lima o ke Komite Waiwai. He hana maalea paha keia a kona mau enemi. E hoopanee ana ka Ahaolelo i ka la 7 paha o Augate, a ina, aole e hapaiia mamua o ia wa e kali hou aku ana kakou no ko lakou akoakoa hou i Dekemaba ae nei.
            " Ua hala i ke ala hoi ole mai I ha paha hopu o ke kino," O Kimo Robinson (Kimo Pakaka) o keia kulanakauhale, i ke ahiahi Poalua iho nei, Augate 8 ma kona home noho ma Nuuanu. Ua hanau ia oia ma ke kulanakauhale o Ladana, Enelani, i Novemaba o ka makahiki 1798, a ina oia i ola ahiki i keia Novemaba ae, ina la, ua puni ke 78 o kona mau makahiki. I Aperila o 1822, ua ili kona moku ma na kuaau o Pearl a me Hermes. A oiai o kana hana ike a me Mr Lawrence he kamana, nolaila, ua kapili iho la laua a me na luina i ona wahi moku kuna uuku mai na papa mai o ka moku ili, a maluna o ua wahi moku la lakou i holo mai ai a pae i Honolulu nei. Ma Honolulu nei i hoohui ai laua me kona hoa kamana ma ka hana kapili moku no kekahi mau makahiki loihi. Ua waiho iho oia mahope nei, he wahine o he ohana nui o na keiki he eiwa paha ka nui, hookahi o lakou e noho mai la i Kaleponi. Ua koho ia ka nui o kona waiwai, aia mawaena e ka $300,000 a me $400,000. E hoolewa ia ana oia i ke ahiahi o ka la apopo (Sabati) mai kona home mai ma Nuuanu i ka hora 4 ahiahi.

He kaahele ana e makaikai i ka Hoikeike Nui.

                [Kakauia e Rev. S E Bihopa ] I ka hora 3, ala ae la au, aia ma Reno makou, a ua paa ka aina i ka hau he 2 iniha ka manoanoa. Ua hala ae la na kuahiwi, o ka hoomaka ana keia o ka waoakua nui o Nevada e waiho palahalaha ane he 500 milie a hiki i Salt Lake, kahi o na Moremona. He aina ino wale no ka nui o kela wahi. He mau kauhale uuku e waiho kawalawala ana. Aohe poe mahiai. Hookahi muliwai ma ia aina, o Humboldt, he wahi mauu iki no ma kona mau kapa, me na bipi e ai ana ma kau wahi. E helelei ana ka hau ia la okoa, me ka hehee ana nae ma ka hapa nui o ka aina. I keu makau wahi na hale pupupu o kahi poe Ilikini, e hele makilo mai ana i na kaa. He palahalaha ka nui o ka aina, me na kuahiwi nae e waiho pinepine ana me he mau mokupuni la, he oluheluhe loa , aohe laau, me Puoina a me Leahi ke ano, aole nae he ooi. Hookahi wale no ano o ka nui o ka nahelehele oia aina ino, he "Sagebrush," he mea ahinahina makalii. Ma ia waoakua ko makou hookikina ana ia la okoa, a kakahiaka nui o ka la Sabati, hiki aku makou ma Ogden, he 880 mile mai Kapalakiko aku. Huli ae la au ma ia wahi, a komo aku la i ke kulanakauhale noi o ka poe Moremona, e waiho kokoke ana. Ikea'ku ma kahi loihi, ko na Moremona luakini nui, e moe kiekie ana maluna o kulanakauhale, me he huamoa nunui la, no ka mea, ua keokeo i ka hau. Hookahi hele ana o makou na malihini e makaikai i ko lakou hoomana, a ua ike i kekahi mau hana ano e. I ke ahiahi, ua hele au me kekahi luakini Karistiano, a ma ke noi ana o ke Kahu, ua lilo ia'u ka hana, e wehewehe i ka noho ana o ko Iesu aupuni ma Hawaii nei. He mau ekalesia Keristiano no ma kela Kulauakauhale, he ikaika, he hoihoi.
            Poakahi ae, i kakahiaka, hoomaka hou makou i ka holo ana mai Ogden aku. Pii koke ka puali kaa mawaena o na kuahiwi a me na pali nui. Nui no ka mauu, a me na laau e hoomaka ana ka uliuli. Holo aku no ia la, a po aku mawaena o na kuahiwi o Wahsatch, a me Uintale, ma na kapa hoi o na muliwai "Weber, Bear," a me Ereen. Ia ao aku, Poalua, aia no makou ma ka aina waoakua he 7,000 kp. kona kiekie, ua paa ka wai ma kapa alanui i ka hau. He nui na kuahiwi kiekie ma kela aoao keia aoao e waiho keokeo ana ma kahi loihi aku. He palahalaha nae ka aina. Nui na hale loihi e ulu ana i ke alanui, e pale ai i ka hau i ke kau hooilo, i kapaia " Snow Sheds" He 40 paha na mile o ka huina loihi oia mau hale like ma na mauna Nevada, a makou i komo ai i ko po me ka ike ole aku, i ka Poalima mamua iho.
            Ma " Medcine Bow" kekahi o na papa o ke aupuni. Malaila i lele aku ai kekahi mau lunakoa e hui ana me Gen. Terry e kaua ana ai i na Ilikini Sioux. Nui na koa ma ia wahi. O lakou paha kekahi o ka poe i make iho nei me Gen. Custer. Awakea, iho aku makou ma Laramie. I kakahiaka nui ko makou loaa ana i na wai e kahe ana i ka moana Atelanika. Mai Laramie aku he kiekie ka pii ana iluna, he 20 mile, a hiki ma Sherman he 8000 a oi na kapuai kiekie maluna o ke kai. He ano e na pohaku nunui ulaula oia wahi. Ua uhiia nae ka aina a pau i ka hau he 6 iniha ka manoanoa. Nui ke anu.
            Mailaila aku, he mama ko makou iho ana i Cheyenne, a po hiki aku ilalo loa ma na aina palahalaha o ka muliwai Platte, kupu iki ana ka mauu. Aohe nae kanaka, koe wale no na hale o ka poe nana e malama i ke alanui hao, 700 mile ia wahi mai ia Ogden aku. I kakahiaka o ka Poakahi, aia no makou e hookikina ana mawaena o ka aina palahalaha uliuli. Ike pinepineia na kauhale, ka aina i mahina, a me na ululaau i kanuia. Aohe laau ulu wale ma ia aina a pau, koe wale no ma kapa muliwai. Pela no e mahuahua mau ana na hale a me na kulanakauhale, a awakea, hiki aku makou ma na wahi i paapu i kanaka a me na holoholona. Hora 3, komo aku la makou i ke kulanakauhale o Omaha, me ke kapa komohana o ka muliwai nui o Misouri. He eha la a me eono hora ka holo ana, he 1913 mile mai Kapalakiko aku.
            He hakalia iki auanei a komo aku i na kaa hou, a holo maluna o ka uapo nui loihi. Aia no ka muliwai nui malalo, me na mokuahi. Hookahi mile paha ka loa o ua uapo la. Kau hou aku la au ma na kaa e holo ai i Cikako, he 490 mile aku. He kawalawala iki nona hale o kanaka ma ka aoao komohana o ka mokuaina o Iowa. Eia nae, he nani na hale kula, he mau hale nunui e ku hanohano ana mawaena o na hale uuku o kanaka, me he mau hale aupuni nui la. I kakahiaka o ka Poaha, ua hoomaha au ma Cedar Rapids, he kulanakauhale e like paha me Honolulu kona nui, a malaila kahi noho o Dr. Kinney, i noho kumu kula ai mamua ma Kahehuna. Malaila hoi e noho ana o J T Waterhouse, nona kahi mau hale maikai ma ia wahi. Kakahiaka ae, holo hou aku au mawaena o na aina nani, a me na kulanakauhale maikai o Iowa. Hora 10, hala ae la ka muliwai nani o Misisipi, me kona mau mokuahi, a me na kulanakauhale nui ma kapa wai. O ka holo aku no ia ma na aina palahalaha o Ilinoi, e paapu ana i na hale o kanaka, a hora 4 hiki aku la ma kela kulanakauhale pookela o Cikako. Lele koke aku la no au.
            Pau ke paina ana a me ka auau ana ma kahi Hotele, o kuu puka aku no ia e makaikai iki ma ia wahi, komo aku no au ma kekahi kaa, he eono keneta ka uku, a holo 3 mile, a hiki aku i kekahi Park, he aina maikai e hoonanea ai. Ma kahi hoi i pau ai i kela ahi nui, ua piha hou na hakahaka a pau, me na hale nani i oi aku i ko na hale mua, me he la aohe no i poino. E waiho laelae ana ka moanawai nui o Mikikana, me na moku a me na mokuahi he lehulehu wale. Aia mawaho loa, he wahi puu pohaku mawaena o ka wai. Malalo ona i eliia ai he ana nui loihi a hiki iuka, malaila ke kahe ana mai o ka wai maikai a hiki iuka, a hookikiia me na pauma nununui e holo ai ma na piula e manamana aku ai i na hale a pau oia poe kanaka he 300,000. (Aole i pau).

Nu Hou Kuloko.

                Ua hana hou ia iho nei ka moku kuna Marion, oia hoi ka Nene Aukai mua, a ua paa maikai loa.
            Ma ka Poakolu o keia hebedoma ae, e ku mai ai ka mokuahi " Kulanakauhale o Nu Ioka" mai Kikane mai no kona huli hoi ana i Kapalakiko.
            Ua hooponopono hou ia iho nei ka hale hana hau o Waila ma Nuuanu, a ua paa pono. Me he mea la ma keia hope aku, e holopono mau ana ka halihali ana, aole hoi ke kamukumuku.
            Ua hiki mai nei he kumu puhi ohe hou no na keiki puhi ohe, a ma ka ahiahi Poaha iho nei ke puhi mua loa ana maloko o ka Hale Keaka Nika malalo o ka lakou kumu puhi ohe hou.

            NO MAUI A ME KAWAIHAE — I keia Poaha aku Augate 17, e holo ana ke Kilauea no Maui a me Kawaihae wale no a hoi mai. E ku ana ma Houolulu nei i ke kakahiaka Sabati. A i ka Poakahi, la 21 aku, e holo kaapuni ana ia Hawaii.

            NA MAIA PALA MALOO — Ua hoikeikeia mai ia makou e Peccinini Ma, ka poe haole Italia mahiai e noho kanu maia mai nei mauka o Nuuanu kekahi mau maia pala i hoomaloo ia mamuli o kana hana akamai ponoi iho. Ke manaoio nei makou, he hana dala io keia, ke hana ia a nui, alaila hoouna aku iwaho e kuai ai. E pau no keia hua ai o kakou i ke kuai ia mai ma ka makeke o Kapalakiko i ka wa e hiki aku ai me ka maikai.

            KA MOKU KAUA " JAMESTOWN" — Ua ku mai keia moku kaua Amerika Huipuia, Kapena Glass, i ke awakea o ka la 10 iho nei o Augate, iloko o na la holo he 19 mai Kapalakiko mai. He moku pea keia aole he mokumahu. Aia maluna o keia moku, he 64 mau kamalii a he 18 kanaka makua e ao ia ana i ka holomoku a me ka lawelawe ana i na hana pili i ke kaua moana. Ke lawe nei oia he 7 mau pukuniahi. Ua ku mua no keia moku ianei he elua a ekolu paha manawa ma kona ano moku kaua maoli, aka ma kaia ku ana mai, ma ke ano moku ao haumana no ia, malalo o kela aliimoku maluna ae. He elua pule e ku ai oia maanei.

            MAKE EMOOLE — Ua make emoole loa kekahi kanaka nona ka inoa Kahananui, ma Waiehu, i ka Poakahi o kela pule aku nei. Ua hele oia i ka ahaaina a i ka hoi ana mai, make emoole iho la ia. Ua kii ia ke kauka a ua noho ka aha ninau no ke kumu o keia make emoole. Ua nana ke kauka i ke kumu o ka make maloko o kona kino, aka, aole nae e hiki iaia ke hoike pololei i ke kumu o ka make ana. Ua lawe ia mai ka opu o ka mea make i Honolulu nei me ka manao e huli ia ke kumu i make ai o kekahi mea ike o Hoonolulu nei. Nolaila, ma ka hoolohe ana o na kumu i na ike, ua hooholo lakou, ua make keia Kahananui no ka ai ana i kekahi mea make i ike ole ia.

            HAKAKA MA KAU.— Ua lono mai makou he hakaka ma ka mahiko o Hutchison ma Kau, mawaena o na pake hou aku nei a me kekahi poe kanaka Hawaii. O ke kumu o keia hakaka, ua hoomaka ia e kekahi mau kanaka ua ona i ka wai awaawa. E hele ana kekahi pake ma ke alanui, aka, halawai mai la ia me kekahi kanaka Hawaii. Ia wa, olelo ino koke aku la ua kanaka nei i ka pake, kui aku la me na lima a hoohina iho la ilalo i ka lepo. No kona lawa ole ia mea, peku iho la ia a hana e ae, a o ka mea wale no i pau ai, o ka hiki kino ana mai o kekahi poe pako e ae a hana ino iho la i kela kanaka Hawaii me na kookoo pahi, a mai make la paha ua kanaka la, ina aohe poe Hawaii e ae i hele aku e kokua.

            UA HALA I KE ALA HOI OLE MAI — E oluolu oe e ahonui i ka hookomo ana iho ma kahi kaawale o ko kakou " Kilohana Pookela" i kela mau huaolelo walohia, hoehaeha puuwai e kau ae la maluna, i ike mai ai na kini makamaka a pau o keia ao inea mai ka la hiki i Haehae, a ka welo ana a ka la i ka ilikai o Lehua, i ka make ana o Mrs Akeliela Hikiau ma Kapunahou, Makiki, Oahu. He wahine aloha nui ia e kona ohana a pau. Ua hanau oia ma Pawaa, Oahu, i ka la 17 o Dekemaba 1850, a ma ka hora 3 ponoi auina la Poalua la 25 o Iulai 1876, kii mai la ka anela a ka Mea Mana Loa, a lawe aku la i kona hanu hope, o kona ola ana ma keia ao, a lawe aku la ia ia ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make, a malaila oia i kuu aku ai i kona luhi, a hiolani aku la i ka moe kapu a Niolopua, moe i ka hale puanuanu o ke kino wailua. He eha ma ka waha kona mai i make ai. Ua hoomaka ka mai ma na pule hope elua o Mei, a ma ka la 30 o Iune hanau i ke keiki, mai ia manawa mai ka pii malie ana o ka eha, a ma ka Poaono la 22 pau ka ike i ke kanaka a hiki wale i ka haalele ana mai i keia ao. He wahine heahea i na makamaka, a he hookipa maikai i na malihini ke kipa ma kona ipuka hale, he oluolu kona olina kamailio, me ka waipahe. O ka nui o kona mau la o ka noho ana ma keia ilihonua, he 25 makahiki, 7 malama, me 8 la. Ua mare ia maua e Rev H. H Pareka i ka la 1 o Ianuari 1873, a ma ia makahiki ua lilo i mau hipa o ka ohana hookahi no ka ekalesia o Kawaiahao. Ua hoonaauao ia oia ma ke kula kaikamahine o Kawaiahao. Ua haalele iho oia mahope nei i ke kane, a me na keiki eha ka nui e ola nei, e paiauma aku ma keia kae o ka lua kupapapau. Pela i ko ai ka olelo i hoike ia ma ka Buke Nui. " Na ke Akua i haawi mai, a nana no e lawe aku ; e hoomaikai ia ka inoa o Iehova. G K. NOHOUA.

HOOLAHA HOOKOLOKOLO.

                Ma ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina mokupuni o Oahu, Kau o Iulai, 1876, he hoopii oki mare Kaonoi w, kue ia Keoni k. Poakahi, Iulai 10, 1876.
            Ma ka hoopii Oki Mare maluna ae, ke kauohaia nei, e hookomoia ka huaolelo "oki mare" ma ka aoao a Kaonoi (w) no ke kumu, ua moekolohe o Keoni k i oleloia, a e lilo i mea paa mahope iho o ka pau ana o na malama eono mai ka la aku o keia kauoha ana, ma na kumu maopopo i waihoia mai, ke ole he kumu e ae kekahi e hooleleia'i ua mau mea la.
            A ua kauoha ka mea nona ka hoopii, e hoolaha ae i kekahi kope i hooiaioia o keia olelo kauoha ma ka nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, no na hebedoma eono, a no ka hoolaha mua ana, maloko o ka malama hookahi, mai ka la aku o keia kauoha ana, a o na mea a pau ke pili, maloko o na malama eono, e hoike mai ai lakou i kekahi kumu, e lilo ole ai keia olelo hooholo i mea paa.
WALTER R. SEAL, Kakauolelo.
            Ma keia, ke hooiaio aku nei au, keia ae la ke kope oiaio a me ka olelo o ka olelo kauoha, no ka hihia maluna ae. I waihoia mai i ke Keena Kakauolelo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. WALTER R. SEAL. Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 24, 1876. 767 6t* 772

            AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o NIIHAU k., o Poipu, Koloa, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Duncan McBryde. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopono Waiwai.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Kauiliili, o Koloa, e hoike mai ana o Niihau, no Poipu, Koloa, ua make kauoha ole, ma Poipu, Koloa, ma ka la 27 o Dekemaba M H 1868, a e noi ana e haawi ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia A. K. Mika.
            Ua Kauoha ia o ka Poalua ka la 29 o Augate M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Wahiawa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaia ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke " Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii Pae A., Iulai 29, 1876.
DUNCAN McBRYDE,
767 3t 769 Lunakanawai Kaapuni, Apana Eha.

            AHA Hookolokolo Kaapuni,o ko Hawaii Pae Aina, Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o KEKELE (k), o Hanamaulu, Kauai, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Duncan McBryde. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
            Ma ka Heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Keliinui w, o Lawai, e hoike mai ana, o Kekele, no Hanamaulu Kauai, ua make kauoha ole ma Hanamaulu, ma ka la, makahiki M H 1863, a e noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia A K Mika, ma Koloa, Kauai.
            Ua Kauohaia o ka Poalua, ka la 29 o Augate M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, a ma ka manawa a ma ia wahi no e holo mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua Noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke " Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii Pae A. Iulai 29, 1876. Lunakanawai o ka Aha Kaapuui. Apana Eha. 767 2st 769

            AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KELIIHALEOLE (k), i make kauoha ole. I mua o ka Lunakanawai Duncan McBryde. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopono waiwai.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Hinaluka, o Kipu, Lihue, e hoike mai ana, o Keliihaleole, no Kipu, ua make kauoha ole, ma Kipu, Lihue, ma ka la 30 o Mei M H 1876, a e noi ana, e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia G Puuloa.
            Ua kauohaia, o ka Poalua, la 29 o Augate M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii P Aina Iulai 29, 1876.
DUNCAN McBRYDE. 767 3t 769 Lunakanawai Aha Kaapuni Apana Eha.

            AHA Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Kauai, Hawaii Pae Pae Aina. SS. Ma ka waiwai o KOAKAMALII, o Hanalei, Kauai i make. Olelo kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha. A no ka hoolaha ana.
            No ka mea, ma ka la 23 o Iune, M H 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o Koakamalii, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaioia kela palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Lunahooko no Pahauhau.
            Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakolu, oia ka la 30 o Augate, M H 1876, ma ka hora 10, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Wahiawa, ma Kauai, oia ka la a me ka hora e hooiaioia i ia palapala kauoha a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala Lunahooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu, iloko o ke Kuokoa he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii P A. Iulai 29, 1876. DUNCAN McBRYDE, 767 5ts 769 Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.

            AHA Kaapuni, Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina, Ma ka Hooponopono Waiwai. Mokupuni o Kauai, Hawaii, Pae Aina. SS. Ma ka waiwai o NAKAIEWALU k, o Koloa, Kauai i make. Olelo kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
            No ka mea, ma ka la 23 o Iune, M. H. 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o Nakaiewalu k, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaioia kela palapaala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko no A K Mika k, ua waihoia mai e Kapule k.
            Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakolu, oia ka la 30 o Augate, M. H. 1876, ma ka hora 10, ma ka rumi Hookolokolo oia Aha, ma Wahiawa, ma Kauai, oia ka la me ka hora e hooiaioia'i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii P A Iulai 29, 1876. DUNCAN McBRYDE,
767 3ts769 Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.

            AHA Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, mokupuni o Kauai, Hawaii pae aina. SS. Ma ka waiwai o JOHN HAPUKU, o Lihue, Kauai i make. Olelo kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
            No ka mea, ma ka la 29 o Aperila, M H 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o John Hapuku, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaioia kela palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko no B K Holi, ua waihoia mai e Pahia Hapuku.
            Nolalia, ua kauohaia, o ka Poakolu oia ka la 30 o Augate M H 1876, ma ka hora 10, ma ka Rumi Hookolokolo o kela Aha, ma Wahiawa, ma Kauai, oia ka la me ka hora e hooiaioia'i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i na palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolahaia no ia mea no na pule ekolu, iloko o ke Kuokoa, nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii P A Iulai 29, 1876. DUNCAN McBRYDE,
767 3ts 769 Lunakanawai Kaapuni, Apana Eha.

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o ANIANI (k), o Honolulu i make kauoha ole. Ma ke keena, imua o ka Hon. Chas C Harris. Kauoha e hoolaha i ke noi, e apono i na papa hoike, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o J. Kamio, Lunahooponopono o ka waiwai o Aniani (k), no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $1932.65. a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia, he $3,857.95, a e noi ana, e nana a apono ia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano Lunahooponopono.
            Ua kauohaia, o ka Poaha, ka la 7 o Sepat. M H 1876, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kuma io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i papai ia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Augate 3, 1876. CHAS. C. HARRIS.
Ikeia e : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Walter B Seal, Kakauolelo. 766 3ts 768

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o KALUAU (k) o Kamanuwai, Honolulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. C. Harris. Olelo Kauoha e Hoolaha aku no ke Noi ana mai e Koho i Lunahooponopono Waiwai.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Jos. Kealohanui (k) o Honolulu e hoike mai ana o Kaluau (k) no Kamanuwai, Honolulu, ua make kauoha ole ma Kamanuwai, Honolulu, ma ka la 11 o Aperila M H 1876, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Jos. Kealohanui.
            Ua Kauohaia o ka Poakahi, ka la 14 o Augate M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke "Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P A la 24 o Iulai 1876. CHAS. C. HARRIS,
Ikeia : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E. Barnard, Hope Kakauolelo. 765 3ts 767

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o NAHUINA (k), no Lanai i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a D. Kahaulelio & H. Kauaohilo na Lunahooponopono o ka waiwai o Nahuina (k) no Lanai H P A i make, e noi ana e hoapono ia ko laua moo-waiwai, a e hookuu ia laua, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalua, oia ka la 22 o Augate, 1876, ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua Lahaina, Iulai 24, 1876 763 3ts 767