Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 31, 29 July 1876 — Page 4

Page PDF (1.80 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

JESUS, HEAR ME.

Royal Diadem. p. 114.

1

Kuu Iesu la, e hoolohe.

A kokua mai, Make au ke ole oe

Mai kipaku ae, Mai haalele, kuu Hoola,

O poino au. Launa mai a hoopakele,

I ka make mau. Cho.— Kuu Iesu e hoolohe,

I ka'u pule nei,

Hoolohe, kuu Hoola,

A hoola mai.

2 Kuu Iesu la, e hoolohe,

Palupalu au, Oe no kuu koo ikaika,

Oe kuu ola mau. Mana ole no na hoa,

Ke make la au ; Oe no ka mea mana,

Oe wale no. Cho.— Kuu Iesu, e hoola, &c.

3 Kuu Iesu la, e kokua

I kau pokii nei ; Liilii au a hina wale,

Nau e hapai ae. Kala mai i kuu mau hewa,

Kala a hoomaikai. E hoolohe, e aloha,

A hoola mai. Cho.— Kuu Iesu, e hoolohe, &c.

HAWAII.

HAAWINA KULA SABATI

[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]

Ka Hapaha Ekolu. HELU 6 — SABATI, AUG. 6, 1876.

Kumuhana.— KA HOOPOMAIKAIIA O SO-

LOMONA.

Pauku Baibala.—1 Na'lii 10 ; 1 — 10.

A LOHE ae la ke alii wahine o Seba i ke kaulana o Solomona, no ka inoa o Iehova, hele mai la oia e hoao ia ia i na mea pohihihi.

2 Hele mai la hoi oia i Ierusalema me ka huakai nui loa, a me na kamelo e halihali ana i na mea ala, a me ke gula he nui loa, a me na pohaku makamae ; a hiki mai la i o Solomona la, kamailio mai la oia me ia i na mea a pau iloko o kona naau.

3 Hoakaka aku la o Solomona i na mea a pau ana i ninau mai ai, aohe mea hunaia i ke alii, ana i hai ole aku ai ia ia.

4 A ike ae la ke alii wahine o Seba, i ke akamai a pau a Solomona, a me ka hale ana i kukulu ai,

5 A me ka ai o kona papaaina, a me ka noho ana o kana mau kauwa, a me ke ku ana mai o kona poe lawelawe, me ko lakou kahiko ana, a me kona poe lawe kiaha, a me kona alapii i pii ai oia i ka hale o Iehova ; aole ae la he hanu iloko ona.

6 A olelo ae la oia i ke alii, He olelo oiaio ka'u i lohe ai ma ko'u aina no kau mau hana a me kou akamai :

7 Aka, aole au i manaoio ia mau olelo, a hiki mai nei au, a ike ko'u mau maka, aia hoi, aole no ka hapalua i haiia mai ia'u ; ua kela aku kou akamai a me kou pomaikai mamua o ko kaulana a'u i lohe ai.

8 Pomaikai kou poe kanaka, pomaikai kau poe kauwa, ka poe e ku mau ana ma kou alo, e hoolohe ana i kou akamai.

9 E hoomaikaiia'ku o Iehova kou Akua, ka mea i olioli mai ia oe e hoonoho iho ia oe ma ka nohoalii o ka Iseraela ; no ko Iehova aloha mau ana i ka Iseraela, nolaila i hoolilo ai oia ia oe i alii e hooponopono, a e hana ma ka maikai.

10 Haawi ae la hoi ia wahine i ke alii i hookahi haneri me ka iwakalua talena gula, a me na mea ala he nui loa, a me na pohaku makamae ; aole hiki hou mai ka nui loa o na mea ala me neia a ke alii wahine o Seba i haawi mai ai ia Solomona ke alii.

Pauku hoopaa, p. 9. Mele.— Him. 321, 8 — 6. Leo,

l

Pomaikai e, ka Haku — e, Na kauwa pono au ; O oe ko lakou alakai, A maluhia mau.

2 Maanei, a ma na aina e,

Nau lakou e hanai ; Ma kahi ino, wela, mai,

Nau no e pale ae.

Pule no na kauwa a ke Akua, no na Kahu Ekalesia, Kahu Kula Sabati, Kumu, Haumana, maanei, ma na aina e, i hoopomaikaiia, kokuaia i ka hoohuli ana i na kanaka, i na kamalii ma ka pono, &c.

Na ninau a na kumu.

P 1. Owai kai lohe i ke kaulana o Solomona ? Aia mahea o Seba ? Aia ma Aitiopa, ma Aferika, wahi a kekahi poe. Aia ma ka hema o Arabia, wahi a kekahi poe. Nana ma Kin. 10 ; 7, 28. Manao nae ka hapa nui aia no ia ma ka hema o Arabia. Ua kapa o Iesu ia alii, ke alii wahine o ka hema. Mat. 12 ; 42. Luk 11 ; 31. Ua kaulana o Solomona no ke aha ? No ka inoa o Iehova, no kona kukulu ana paha i hale nani loa no Iehova, a no ka naauao paha a Iehova i haawi ai ia Solomona e like me kona nonoi ana. Hele keia alii e ike ia Solomona, a e aha ia ia ? E haawi ia ia i na ninau hohonu, me na nane pohihihi, a me na makana he nui wale.

P 3 Hele ke alii wahine i hea ? Me wai ? Me ke aha hoi ? E halihali ana i ke aha ? I mea aha ? Owai mahope loa iho kai hele e ike a e hoomana i kekahi keiki alii ? Owai kai oi ma ka naauao, Solomona ? Ie-

su ? Mat 12 ; 42. Heaha ka ke alii wahine i kamailio ai ia Solomona ?

P 3. A pehea o Solomona ? Paa anei a hiki ole ke hai aku i kekahi mau ninau a ke alii wahine ?

P 4, 5. Heaha ka ke alii wahine i ike ai ? 1 Ko Solomona akamai. 2 Kona hale alii. 3 Ka ai o kona papaaina. 4 Kana poe kauwa. 5 Kona poe lawelawe. 6 Ko lakou kahiko ana. 7 Ke alapii o ka hale o Iehova. Pehea iho la oia ? Maule ea.

P 6, 7, Heaha kana i olelo ai no kona lohe nona ma kona aina ponoi ? Ua like anei kona lohe wale me kona ike maka ? Mahea ka oi ? Ka hapa aha kai lohe ole ia ?

P 8. Heaha kana olelo no kona poe kanaka, poe kauwa e hoolohe mau ana i kona akamai ?

P 9. Hai paanau mai i keia pauku. He alii hoomana anei keia ia Iehova ? He alii mahalo no i ke Akua o Solomona, a o ka poe Iseraela, aole nae i maopopo kona hoomana ana ia ia. Aka, heaha ka Iesu olelo nona ma Mat. 12 ; 42 ?

P 10. Heaha ka ke alii wahine i haawi

ai ia Solomona ? 120 talena gula. Ua like

ia me na dala maoli he 1,200,000. Lua ole

na makana.

Mele.— Him. 117. 6 — 4. Leo.— America.

1

E pii ae i ke ao, Iesu, ke kamahao,

A alii ae ; E kaa ae, e na ao, Wehea na puka mau, I komo nani no Ke Lii maikai.

4

Me oe e hui ai Koonei poe akahai,

Na pokii ou, He kini, lehu no, Ua maemae ia Iesu, Me oe e noho pu

A alii mau.

Na Ninau a ke Kahu. Na makua.— Heaha ke kumuhana o keia haawina ? Ka hoopomaikaiia ana o Solomona ma na mea ehia ? 1 Ko ke Akua hoalii ana ia ia. 2 Ka lanakila ana maluna o na enemi. 3 Ke kokua ia e Hurama ma na mea e paa ai na hale elua, hale alii, hale no Iehova. 4 Ka launa o Iehova me ia a haawi mai i ka naauao a me ka waiwai, ka hanohano he nui wale. 5 Ka paa ana o na hale elua, ka luakini nani a me ka hale alii. Ehia makahiki i hala a paa ia mau hale elua ? mok. 9 ; 10.

Na keiki.— I ka paa ana o na hale elua, ka luakini me ka hale alii, owai kai ike hou ia e Solomona ? mok. 9 ; 2. Heaha ka Iehova mau olelo ia ia ? p. 3 — 9. Heluhelu. Pili anei ia mau pauku ia oukou, i na kanaka, i na 'lii, i na luakini o keia wa ? Pili no. Ina e malamaia ke Akua, heaha ka pomaikai ? Ina e malama ole ia, heaha ka poino ?

Ke kula a pau.— Heaha ka Solomona i haawi aku ai ia Hurama no kona kokua ana iaia ? mok. 9 ; 11. Oluolu anei o Hirama ia makana ? p. 12, 13. Kokua hou anei o Hirama ia Solomona ? p. 14. Ehia dala ? 1,200,000. Heaha kekahi hana a Solomona i hana'i i waiwai ai oia ? mok. 9 ; 26 — 28. Heluhelu. Hai mai kekahi kumu i ka moolelo a pau no ke alii wahine o Seba. Mahea o Seba ? Mele.— Him. 456. 8 — 6. Leo — Hoaliiana.

l

Hoano ko Ziona puu, Malaila makaukau Ka noho Moi no Iesu, Ke 'Lii hoano mau.

6 Hosana ! ola ! e Iesu !

Ko makou Haku mau, E kau ka lei maluna ou,

Pomaikai ko ke ao.

Pule no na aina e, i hoohuliia mai, &c. Haawina no Aug. 13, Sol. 1 ; 20 — 33.

Pau pilikia ! Ua loaa na Hale.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—

He aneane he iwakalua ae nei a oi na makahiki o ka noho ana iloko o ka pilikia ilihune, a me ka noho hoopilimeai ana malalo aku o ka malumalu ahonui o ko hai ipuka hale aloha Mokihana a me Kalauae.

O ka mea hanohano Mr Manahookalokalo o ka apana o Waialua, Oahu, ua haahaa kona hanohano kiekie ma kona kiei mau ana aku i ko hai mau home aloha. He hoike oiaio na kane, na wahine a me na kamalii o Waialua, i kokua pu ia mai e na Hon. Iona Kapena, W. P. Kamakau, J. M. Kapena, L. McCully, W. O. Kamika, F. A. Judd, C C. Harris, W. C. Parke, D Dayton a me kekahi poe e aku i kumaka ka ike i ko Waialua pilikia loihi no ka Hale Hookolokolo ole, kahi hoi a ka mana kanawai e hoopunana iho ai me ke aloha, aka i keia wa, ua pau ia pilikia, ua paa hoi na hale, o na paka ua, a me ka wela o ka la ua seku ia aku.

I ke kau ahaolelo o ka A. D. 1870, ua hooholo ia kau Ahaolelo hanohano a me ka lokomaikai palena ole, a hookaawale iho a i $1,400 no ka ilihune o ka maua hookolokolo o Waialua i ka Hale Hookolokolo a me ka Hale Paahao, mai ka wa i haawi ia mai ai oia haawina aloha a hiki i keia ahaolelo, ua hala na makahiki eono, i ka ekolu hoi o na Noho Kalaunu no Hawaii, a ua loa na maka i ka nana aku no ia aloha o ka A. D. 1870, malia paha ua pau no ke puhi like ia.

I keia kau ahaolelo no o A. D. 1870, ua noi hou aku ko makou lunamakaainana i $1,400 no ko Waialua ilihune Hale Hookolokolo ole, a ua kokua ia, ma ka malama

iho nei o Iune, ua hooili ia mai na lako kukulu hale no ka Hale Hookolokolo a me ka Hale Paahao no Waialua nei, oia ka laau pili, papa, kui, pena, aila-pena, maluna mai o kekahi moku kialua o Mokuohau ka inoa kapena, Lalahili, a me na kamana pu mai no Mr Aiku jr,, Anini Pale, a me Punana, holo ka hana a na lima eepa, aole lohe ia ka nakeke o ka pahi-olo a me ke koele o ka hamare o ka hana ia ana o keia mau hale aupuni, ua ane like pu paha me ka luakini o Iehova a Solomona i kukula ai. Ma ka la 26 iho nei o Iune, ua wehe ia ka hookolokolo hou ma ka noho ana mai o J. Kaiuhi ke kahu o ka aha, eia na hihia ma ia la :

Kaiaikawaha iki, koe i na hooilina o Kaiaikawaha nui, e koi ana hookahi haneri dala ka poho. Haule ka hoopii kau ka hae ma ka aoao hoopii ia. S. M. Naukana no ka aoao hoopii, Levi Keliipio no ka aoao hoopii ia. S M. Naukana kue ia Joe Kekukiha, he wahi lio makapaa ke kumu o keia hihia. Ma ka malama o Maraki iho nei o keia A. D. 1876, ua hoolilo loa aku o J. M. Kalehua i ua wahi lio makapaa nei no J Kekukiha no ka $13.00 ke kumu kuai a ua hana palapala ia keia kuai ana. Ma ka malama mai o Aperila la 8 a me ka la 11, ua palapala aku o Naukana ia Kalehua nona kahi lio makapaa, no ka mea, he aie ko Kalehua ia Naukana $7.00 a me $8.00 hou mai alaila, hui he $15.00. Ua hele aku o Kalehua a olelo aku ia Joe Kekukiha e hoihoi aku kana mau dala he umikumamakolu aole nae he ae mai o J. Kekukiha, nolaila, ua aua no oia i ka lio ma ke ano kuai mua me ka oiaio, a he hope na lauwili no ka lio makapaa. Nolaila, ua huhu loa o Naukana ia Kalehua a hoopii ia J. Kekukiha imua o J. Kaluhi me ka manaolana alunu o ko oia i ka lio. Aia nae, ua welo kihei a Keaeloa, ma ka aoao hoopii ia. S M. Naukana nona iho, C. N. Kalama no ka aoao hoopii ia.

Iulai 5 Haole Pukiki kue i ka haole Holani, e koi ana he $84.00. Ua noi ka aoao hoopii ia e hoomoe a kekahi wa aku alaila, hookolokolo ; ua hoole o J. Koii ka loio o ka aoao hoopii, he mau minute ka hoopaapaa ana o na aoao elua, a hookau malie ia aku la ke poo o ka hihia iluna o Welehu no kekahi mau pule, J. Koii no ka aoao hoopii, Z. Y Squires no ka aoao hoopiiia Ma ia la no Kelii kue ia Aimea w. Kaaiahua w, Keakaalanui w., a me Panio w., no ka hula Hawaii me ka laikini ole ma ka la o 4 Iulai 1876 ma ka lanai ahaaina a Henry Gordon a me Halstead ma Kamananui, Waialua Oahu, ua hao Koolauwawahine ma ka aoao hoopii ia o Maleka i ke hoa la lilo, o J. P. Kauwalu no Kelii, C. N. Kalama no ka aoao hoopii ia.

Iulai 13, Kelii kue ia Kana Kukea a me Daniel K. Kukea no holo akahele ole maluna o ka uwapo o Piikalauae, no ka like ole o na olelo ike a na hoike ma ka aoao o Kelii ua hookuu ia na pio.

Kelii kue ia Makaulu k., no ka ka ona rama ma ka la 4 o Iulai no ka like ole o ka olelo ike ma na hoike o Kelii a me ka pohihihi o ke kumu o ka ona ana, he wai rama paha, he wai e ae paha, nolaila ua puka ka uahi ma ka hoopii ia. J. P. Kauwalu no Kelii, C. N. Kalama no na aoao i hoopii ia.

O keia ae la na hihia i hookolokolo ia ma ka Hale Hookolokolo hou o Waialua nei a me kekahi hihia e iho.

O ke ano o keia mau home aupuni aohe mau puka komo ma ke ano (door) aohe mau puka aniani, aka, he muahaaha pu wale iho no e huli ana i Halaulani i kahi e wehe ai o ka olu, he lepo ka papahele, he mauu manienie e ulu ana ka moe kina o loko, o ke kua a me ke kala o ka hale ma ka aoao ma Koolauloa kai paa i na pa pohaku, koe ke alo a me kekahi kala. He ui he ninau ia Huaa, heaha ke ano o keia mau hale aupuni ma ka apana o Waialua ? Haina, oia no na kumu ohai nunui e ku la ma ke kihi akau o ka pa o J. Amara lunamakai. O kekahi kumu laau ohai oia ka Hale Hoakolokolo hou o Waialua nei, o kekahi kumu ohai no hoi ka Hale Paahao, kahi e hoopaa ia na lawehala. Kei ! ka hiehie o ka apana Ehukai no kona mau hale aupuni hou ia hana loea ia me na pohaku oniga, opera, a me na laau Kedela o Lepanona a he helu ekahi no ko Hawaii au ae-kai. Eia keia mea hilu ua ike no ka aha hookolokolo kiekie, aohe ona Hale hookolokolo ma ka apana o Waialua he puni ka hoolaha ma na nupepa, penei, ma ka la e mea o mea e hookolokolo ai ka aha kaopuni a A. F. Judd ma ka Hale Hookokolo o Waialua eia ka, he neo, he piliwale, aohe manao ia oia nele, he pono wale iho no ia, me ka hookamani ole au e pahola aku nei i kela pilikia loihi imua ou e Hawaii pohoi, a me ka Hale Ahaolelo o ko kakou aupuni kahi nana e kaana mai i ko kakou mau pono a me ko kakou mau pilieia e leho ai na ai i ke ano, malia e puapuai malie ae ke kloha ona hoa hanohano o ka hale, a hookahe mai i na huna wai huihui o ke aloha no ko Waialua ilihune manao ole ia, aka aole makou e hilahila na kamaaina no ka mea he mau wahi pupupu hale no ko makou, o ka mana hookolokolo no ka hoohila no kona hale ole. Iolana.

JOHN MANULELE.

Puaena, Waialua, Oahu Iulai 17 187.

Ua kaapuni mau ia e makou mai Hawaii a Kauai, ua holo ia na pali, ua pii ia na puu, ua kiauau ia na kula palahalaha a ua

hookipa ia ma na home aloha o Hawaii, a ua ike io no makou i ka pilikia Hale Hookolokolo ole ma kekahi mau apana kuaaina o kakou, e like me ko Waialua pilikia e uwe ku-o mai nei no ka hale kanawai ole. O Puna, Kau, Kona Akau, Kohala Akau, Hamakua, Hana, Honuaula, Makawao, Lanai, Molokai, Ewa a me Waianae, Waialua, Koolauloa, Hanalei a me Anahola, Koloa, Waimea, aohe mau punana e hoomoe ai ka mana kanawai o kona poe e nali ia nei e ka la, a e pulu nei i ka ua, aloha ino, a ua ike makou me ka oiaio, ua oi aku ka ikaika hoonee imua o ka mana hoonaauao ma ke kukulu ana i kona mau hale kula kamalii mai Hawaii a Niihau, no ka mea, ma kekahi apana he umi halekula a oi, a me emi mai kekahi. Hookahi wale no hoi wahi papai hale o ka apana kanawai o ka pai ole iho la no ia, ua oki oe e hou poo nui ana i ko hai mau home ilihune. Hilahila ole. NUPEPA KUOKOA.

Ka lei aloha a ke kane he wahine,

ua hala aku la i ka opu mau o

ka houna.

E KA LUNAHOOPONOPONO, Aloha oe :—

E oluolu kou lunaikehala a me kou mau limahana e ahonui i ka hookomo iho ma kahi kaawale kupono o kekahi o kou mau kolamu nupepa i kela mau hua olelo walohia hoehaeha puuwai e kau ae la maluna, i ike mai ai hoi na kupuna, na makua, a me na hoa'loha a pau o ka noho'na o keia ao inea, mai ka la hiki mai ma Haehae a ka welona a ka la i ka ili-kai o Lehua i ka make ana o Mrs. Kamakini Naahumakua, ma Opihikao, Puna, Hawaii. He wahine oia i aloha nui ia e kona mau kini makamaka a pau. Ua hanau oia ma Honolii, i Hilo, Hawaii i ka la 17 o Iune A. D 1841, a ka la 24 o Mei A. D. 1876, kii mai la na lima o ka anela a ka mea Mana Loa a lawe aku la iaia ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make, a malaila i kuu aku ai ka luhi o kona kino e hiolani mau ai i ka moe kapu o Niolopua, moe kau moe hooilo, moe hookahi i ka hale puanuanu. He anu, wela, nalulu, a me ka umii kona mai i make ai, aole no i loihi na la o kona waiho ana i ka mai a make aku la, Auwe ! aloha ino !! He wahine heahea oia i na mea a pau e kipa aku ana a e maalo ae ana ma kona ipuka hale, he kuu i ka nanahe a me ka waipahe kana mau olina kamailio ana iwaena o na keonimana a me na lede o na ano a pau e launa pu aku ana me ia ; he oluolu a me ke akahai kona ano. Ka nui o kona mau la o ka noho ana maluna o keia ili-honua, he 34 makahiki, 11 mahina, a me 12 la, pela i ko ai ka olelo a ka Baibala Hemolele. " O ke kana i hanau ia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i ka popilkia. Ua like no na kanaka a pau me na pua o ke kula, pua mai no ia i ke kakahiaka a mohala iho, a i ke ahiahi ua oki ia

i lalo a ua mae wale iho la. He oiaio, aohe a kakou mea i lawe mai ai iloko o keia ao, aohe no hoi a kakou mea e hiki ke lawe pu aku i waho."

Ua mareia oia me Z. M. Naahumakua e Rev. T. Coan, ma Hilo, i ka la 23 o Maraki A. D. 1856. Ka nui o kona mau la o ka noho ana iloko o ka berita o ka mare, he 20 makahiki, 2 mahina, a me 1 la ; iloko oia man makahiki ua loaa he 7 mau keiki mailoko mai o kona puhaka, he 5 keikikane

2 kaikamahine. He wahine oia i noho pili paa loa me kana kane a hiki i ka wa i haalele mai ai ka uhane i kona kino lepo a hele eookahi aku la ma ke awaawa malu o ka po, akahi no a hemo ka pili me ke kane, i ko ai ka olelo a " Ioba," i ka i ana mai. " I hele kohana mai no au mai ka opu mai o ko'u makuahine, a pela no au e hoi kohana aku ai i ka opu o ka honua. Na ke Akua

i haawi mai a nana no i lawe aku ; e hoomaikaiia ka inoa o Iehova."

Ua haalele iho oia mahope nei, he kane, he mau keiki, a me na hoa'loha, e uwe paiauma aku ma keia kae o ka luakupapau. No ka nui o ke aloha e haalipo ana iloko o ka puuwai o ke kane, nolaila, ua haku iho oia a me kona kaikuahine he wahi kanaenae aloha no ka mea i make, oia hoi keia : Kanikau he aloha keia nou e Kamakini, Kuu kaikuaana mai ka wai la e Waiaea, Oia wai awili pu no me ke kai, Aloha ia wahi a kaua e noho ai, E hoolono ai kaua i ka nehe mai a ke kai o Mokuolae, E na olelo ana me ka moae, Me ka makani halihali ala o ka hala, Hala oe ia nalowale, Wehe i ka pili hooko-o me ke kane, I pili alohaia kaua me ka makani.

Auwe ! ka mea aloha o kuu kaikuaana hoi — e. Kuu kaikuaana mai ka na noho mai i uka o Poupou, Oia uka ano he uhi ke kapa e mehana ai, Oia wahi mehameha kanaka ola a kaua e nono ai, Hoolaukanaka i ka leo o na manu, Aloha ka leo lea o ke kahuli, I ke kani hone mai i ka pili o ke ao, E hoolale mai ana, e ala kaua, E aloha ae ana au i na niu moe o Kalapana, I ka holo nape mai i ka makani, Aloha ka wai noho mai iluna o ka lau laau, Oia wai mukiki a ka manu, Me he waikahe la kuu waimaka e kaomi nei E hoopulu nei i ka lau o ka lihilihi

Auwe ka mea aloha o kuu kaikuaana hoi — e, Kuu kaikuaana mai ke pili enaena i ka la o Kalaipuni, Mai ka wai huleilua la o Punaluu, Ua luuluu au i ko aloha e noho nei, I huna i ke aloha pee maloko, O ko aloha ka'u ukana e malama nei, Kuu kaikuaana mai ka piha kanaka la o Hauaha Aloha ia wahi a kakou e luana'i, Aloha kahi wai o Waiaka, Oia wai noho mai i ka malu o ka hau, Hana ia iho nei loko eha i ke aloha, A hiki mai ko aloha e uwe no au — e, Auwe kuu kaikuaana, hoi — e.

MRS. KAHEA'LII.

Kuu aloha e kuu aloha. Kuu aloha i ka po anu kehau, Hana ia iho au eha i ke aloha, O ko aloha ka'u e lei nei, E kaohi nei la i kuu manao, I manao aku au i hoa oe no ka leo, Oia leo hala wale ae no mawaho, Iwaho kuu waimaka iloko ka manao. I manao aku au he hoa pili oe no'u, I piliia no e kaua ke anu. O kuu anu hoi a mehana i ko poli, O kuu maeele a wela i ko aloha. O kou la pololi hoomaona i ka manao, He manao aloha i kuu hoa, Kuu hoa pili hoi o ka aina, Mai ka wai aumeume pu me ke kai, Mai ke kai leo nui o Mahuna, Mai ka pihe uwa lua e Hakea, Mai ka wai hukihuki kaula o Pohaiki, Kuu wahine mai ka malu panee i ka la, Mai ka wai olelo mai ma ke kala o ka hale. Hala aku la oe noho au me ke aloha, O ko aloha hoeha nui kino, Hoohone ana la i ka puuwai, Ke loku nei la i ka manawa, Aohe no manawa kaawale, Hiki mai ana la io'u nei, O oe o ke aloha elua laua, Kuu wahine mai ka la pololi ai ole, Mai ka la lailai la e Wehekaolu, Wehe mai nei oe i ka pili a kaua, I ka pili no kaua a hele aku oe, O oe ka mea a ka manao i pau ele ai, I manua ai kuu kino na ke aloha, Kuu aloha e kuu aloha, Kuu aloha i ka pae opua makani, Makani kuu ike ana la nalowale oe, Noho iho au me na lei a kaua, Me kuu minamina ia oe, Kuu aloha pau ole i na kau, Pehea ia e pau ai ua piii ia, He wahi aloha no ka hoa pili he wahine, Auwe i kuu wahine hui — e.

Z. M. NAAHUMAKUA. Opihokao, Puka, Hawaii, Iulai 6, 1876

He lono oiaio ole.

Ua ike iho au ma ka Helu 26, Buke 2 o ka nupepa Ka Lahui Hawaii, e mahalo piha ana i ka leta a ka lunakanawai apana o Kona Akau J. G. Hoapili a penei na olelo o ua leta nei :

Keauhou Iune 12, 1876. HON K. KAMAUOHA

Me ka mahalo. Ua hele mai o Pakaha k. imua o'u i keia la no na mea e pili ana i ka hoopii a S W Kaai ma, no kona kipe i na dala he $3.50. Eia na olelo a Pakaha imua o'u i keia la.

Pakaha k. no Kalahiki au i Kona Hawaii. He oiaio no ua loaa ia'u ka mana koho balota ma ka la koho balota hope o Kona Hema, ua hele no e koho ia K. Kamauoha me kuu maono maikai, aole me na kumu i olelo ia e S W Kaai, ua kipe ia au i na dala ekolu a me ka hapalua, mai hoolohe ia olelo, he epaepa kiekie ia.

A ke hoike nei au ia oe, wahi a Pakaha, na Kawewehi na dala i hookaa ia ai kona mau pilikia, oia hoi no ka ona ; 27 kilo kope ana, loaa mai ia Kawewehi ehiku dala

Malalo o na olelo o keia leta, i puoho mai nei " Ka Lahui Hawaii" me he Akua lapu ala, a kapa mai nei ia S W Kaai ma he poe hoopunipuni, opu ino, hoinoino inoa, hoolauwili wale. E " Ka Lahui Hawaii," minamina au i kou hanohano kiekie i kou hapala ana mai i keia mea maluna o ko makou mau poo hala ole, a ke hai nei au ia oe, o na olelo a Pakaha k. laua o J G. Hoapili, ke olelo nei au, aole ia he mea oiaio, penei : mamua iho o ke koho balota elua ana o Kona Hema, ua hopu ia o Pakaha k. Keaweopala k, Lilikoi k., no ka hewa he ona, a ua hookolokolo ia imua o ka Aha Apuna a D. H. Nahinu, " o na mea i hoopii ia, ua koho mai lakou ia'u i kokua pale no ka hoopii a ke'lii, i ka hoopuka ana mai o ka aha i kana olelo hooholo, ua hoahewa ia na mea i hoopii ia, $6 pakahi ke hui me ke koina. Ua noi mai ka luna makai Kumano i na dala koina ekolu o Pakaha k. a ua hookoia o Pakahi $2 50 ma ka oluolu o ka luna makai, ua hoopanee ia $2.50 a ka la koho balota elua o Kona Hema, alaila, hookaa pau loa o Pakaha ; ua holo ia mea ia makou. Ma ke koho balota elua ana o Kona Hema, a ma ka hora 12 o ia la, oiai e hahaua ana na balota o maua, ua holo mai o Kumano a noi mai ia'u e hookaa koke aku i na dala ekolu me ka hapaha a Pakaha k., no ka mea, he luna hooikaika ia nou. Ia wa i aku au ia Kumano ka luna hooikaika o K Kamauoha e kali a helu ka balota ; olelo mai kela, ina pela, hoopaa koke au i a Pakaha i ka halepaahao, paa ko'u kamailio ana Ma ia hora no, ike au ia Pakaha e alualu ia ana. K. Kamauoha, Kumano luna hooikaika o K. K., a me Kaluu, aole au i hopohopo no Pakaha, no ka mea, he luna hooikaika ia no'u, a no'u no kona balota ma ke koho mua ana. Ma ka hora 4 o ia ahiahi, lohe au, ua lilo ia K. K kona balota ma ka haawi ana o K. K. $3.50 no ka pilikia o Pakaha. Ma kekahi mau la mai ua ninau au ia Pakaha, no na dala ekolu me ka hapalua a K. K , i mai kela ia'u, na Kalua luna hooikaika o K. K. na dala i haawi mai ia'u ; pau ae la ko'u manao no keia mea. Nolaila, o ka olelo a Pakaha na Kawewehi ia mau dala i kala ia ai kona mau pilikia, he wahahee loa ia. O Kawewehi e olelo ia nei, no Keauhou, apana o Kona Akau, aole no o Kawehiwehi ma ke koho balota elua ana o Kona Hema. Ke olelo nei o Pakaha ua koho me ka manao maikai, ke hui nei au, Aole ! Aole loa no.

He mea oiaio keia, no ka mea, he luna hooikaika ia no'u, a owau no kana i hooikaika ai ma na la nei. Aka, he mea haohao loa ia'u kona huli ana i ka hapa mua o ka hora 4 ma ko K K aoao ; a ina makemake " Ka Lahui Hawaii" i ka oiaio, e ninau i na makaainana o ka apana o Kona Hema, Hawaii.

Ke olelo nei o J. G: Hoapili i kokua ia hoi e " Ka Lahui Hawaii" na S W Kaai keia hoopii, ke hai nei au, aole au i kakau palapala hoopii iki no K. K., na kekahi poe e ae no, mai Honolulu ae ; oia la i lohe, a pela e hoomahuahua ia ai kou paa i ke koloka eleele. SAMUELA W. KAAI.

Kahooululahui, Iune, 14, 1876.

KA HUNT'S LAAU OLA

(HUNT'S REMEDY)

HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI !

He Laau Maikai keia no

Na mai pehu o ka opu,

Na mai o ka puupaa a me ka opu mimi,

Mimi-paa, Mimi-eha, Mimi-helelei,

Ka lepo gravel iloko o ka opu-mimi,

Ka mana ole, kapalili, hui ono ole ka ai.

Na Mai Wahine,

NAWALIWALI O KE KINO,

LEPO ULA ILOKO O KA WAI MIMI,

MANOANOA PAHA KA WAI E like me keokeo o ka huamoa,

Like paha me na kaula silika keokeo, eleele, lenalena paha ; a i ole ua like paha me

ka lepo i anaiia i na iwi keokeo, a i ka mimi ana, ua wela oioi ka

mai, me ka eha nui o ke kikala a me ka puhaka.

HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae,

ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka

HUNT LAAU OLA. ("HUNT REMEDY)!"

UA HAAWI mua ia keia laau, e kekahi kahuna lapaau naauao, i ke kanaka mai

pehu o ka opu, e noho ana me ka ohana a Mr. Hunt ; John Hunt kona inoa, he 45 kona

mau makahiki, he kanaka nui poepoe, ua loohia i ka mai pehu. Ua haawiia kela me

keia laau no keia mai, aole nae oluolu ; ua mahuahua mau kona pilikia, ua pau loa ke

kino a me na wawae i ka pehu ; ua kokoke paa loa ka mimi ; kokoke pau loa ka hanu

ana ; a ua mahuahua loa ka wai iloko o ke kino. Aole hiki iaia ke moe ilalo ma ka

moe, nolaila, ua noho wale no iluna i ka po a me ke ao. Pela mau kona popilikia a hi-

ki i kona hoao ana i keia laau, a ke kahuna i kuhikuhi mai ai. A i kona inu ana i ke-

ia laau, ua hoomaka koke ka oluolu. Ua paipai koke ia ka puupaa i ka laua oihana ;

ua puka hou ka wai mimi a nui wale ; ua emi koke mai la ka pehu o na waewae ; a ua

oluolu hou ke ake-mama i ka hanu ana ; ua oluolu a maikai ka io o na lala, a e hoi nui

mai ana ke ola maikai, alaila, me ke kuhihewa, ua waiho oia i ka laau i kekahi mau

la. Ua pono ole nae ka waiho ana ia manawa, no ka mea, aole i ola io maoli kona mai

pehu. Ua molowa hou na puupaa i ka laua oihana, a ua mahuahua hou ka wai iloko o

ka opu, a ua popilikia hou e like me mamua. Alaila, ua inu hou oia i ua laau la, a ma

ka hoomanawanui ana, ua lanakila hou auanei maluna o ka mai, a ua ola io maoli, a

ua hoomaka hou oia i kana oihana mawaho o ka hale.

Oia ka lapaau mua ana me keia laau ; a mai ia wa mai, (he 25 makahiki) ua ha-

hanaia keia laau e like me ka hana ana o Mr. Hunt, a ua haawi na kahuna lapaau i ke-

ia laau i ka poe mai pehu a me na mai like.

Mai ia manawa mai, ua ikeia, e mahaloia hoi keia laau, mai o a o, e na kana-

ka, a ua inu ia hoi ma ke ao ana a me ke ao ole ana mai o na kahuna lapaau ; oia ka

mea i hoola mai i na kanaka he nui, ka poe pilikia i ka mai pehu, a kokoke i ka make.

Na kuhikuhi no ka inu ana :

E INU I KE PUNA TI PIHA, a hala na hora 4, alaila, e inu hou. E mahuahua

liilii nae a hiki i elua puna ti piha — a hiki hoi auanei i puna nui piha.

NO KE KEIKI hookahi makahiki a hiki i na makahiki eono, e haawi 5 kulu, a hi-

ki i na kulu 20 ; eha hora nae mawaena o ka haawi ana.

KUMUKUAI, he - - $1.50 no ka omole.

DILLINGHAM & CO.,

762 3m 774 Na Agena no ka Pae Aina Hawaii.