Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 31, 29 July 1876 — Page 2
KA NUPEPA KUOKOA. ME KE AU OKOA I HUIIA.
Hoopaneeia keia Haawina a akaka pono ka bila e hookaawale ana ia Hilo Akau i apana Hookolokolo okoa.
Uku o ka Lunakanawai Hoomalu o Hilo no na mahina o Ianuari, Feberuari ame Maraki 1876. $125 Hooholoia. L. Hoomalu o Lahaina $2,000 Noi o Mr Helekunihi 1,200 " Nakaleka 1,000 " Aholo 2,000 Hooholoia 1,200 Koena uku o ka Lunakanawai Hoomalu o Lahaina. $100 Hooholoia. L. Apana o Puna $600 Noi o Mr Kanealii 450
Hooholoia 600 L. Apana o Kau 600 Noi o Mr Kanealii 450
Hooholoia 600 Koena o kona uku mua $75 Hooholoia. L. Apana o Kona Akau $450 Noi o Hon Kaai 600 Mr Nakaleka 500 Hooholoia 600 L. Apana o Kona Hema 450 Noi o Hon Kaai 600
Hooholoia 600 Ina hookahi Lunakanawai no na apana elua, alaila $900 L. Apana, Kohala Akau 600 Hooholoia
" Hema 600 "
" Hamakua 600 " " Wailuku 1,000 Noi o Mr Kalaukoa 800 " Aholo 1,200 " Birch 1,000 Hooholoia 1,000 L. Apana o Honuaula $400 Noi o Hon Isenberg Hoopau loa.
Hooholoia 400 L. Apana o Makawao 600 Hooholoia Koena o kona uku 75 " L. Apana o Hana 600 " " Kaupo 600 " Ina hookahi Lunakanawai no na apana elua, alaila 800 Koena o kona uku 250 Hooholoia Hoopauia ke komite a noho hou ma ka Poakolu.
Hoike mai ka luna homalu o ke komite, ua noonoo pakahiia na haawina a hiki i ka haawina o ke koena o ka uku o ka Lunakanawai Apana o Hana, Maui. Apono ia ka hoike. Hoopanee ka Hale. LA HANA 69.— Poalua, Iulai 25. Halawai ka Ahaolelo i ka hora 10 A. M Ma ke noi a Mr Waterhouse, ua hoopanee ka Hale, a noho hou ma ka hora 2 auina la.
Halawai ka Hale i ka hora 2, e like me ka hoopaneeia ana.
Ma ke noi, ua hookuuia aku o Mr Mahoe no kona nawaliwali mai, a hiki i ka wa e oluolu ai.
Hoolaha mai ke lii Kaai, he bila e haawi ai i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina, e hana i aelike me kekahi poe hooholo mokuahi pili aina.
Heluhelu mua mai o Mr Birch, he bila e hoololi ai i ka pauku 53, o ka mokuna 55 o ke kanawai hoopai Karaima.
Ma ke noi, ua kupueu na rula, a ua heluhelu alua ia ka bila ma ke poo, a waihoia no ke kakau poepoe.
Hoike mai ke Kuhina o ko na aina e, ua halawai ka Aha Kukamalu i keia la, no ka noonoo ana i na dala " Solo, Peso," a ua hooholoia, aole e hiki ke heluia ia mau dala.
Ma ke noi a ke Kuhina o ko na aina e, ua hapai hou ia ka noonoo ana no ka olelo hooholo a ke'lii Kaai, e pili ana no na dala " Solo" a me " Peso."
Kamailio mai ke 'lii Kapena, ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, a waiho mai he hoololi, o na dala Solo, Peso wale no e waiho ana ma ka waihona aupuni, ke huikala aku.
Kamailio mai o Mr Birch ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, e hoihoi aku i keia ano dala ma ka waihona o ke aupuni, a e haawiia mai na dala maikai i ka lehulehu. I ka ninauia ana, ua hooholoia ka olelo hooholo, me ka hoololi a ke'lii Waila. Eia ka poe i makemake e hoihoi aku i na dala ino i ke aupuni, i loaa mai na dala maikai : Leleiohoku, Kakela, Green, Moehonua, Kakela 2, Kakela 1, Ake, Paulo, Kamauoha, Kaiue, Pilipo, Kauai, Birch, Helekunihi, Naili, Wakahauki, Wana, a me Kaina, huiia he 18.
Eia ka poe hoole : Kapena, Paka, Kaai, Kahuila, Kanealii, Lilikalani, Barenapa, Halstead, Gay, Kalaukoa, Aiwohi, Halemanu, Naukana, Nakaleka, Mahelona, huiia he 10.
Noi hou mai ke'lii Paulo, " e hapai hou ia ano, no ka noonoo ana i ka olelo hooholo. Hooholoia.
Kamailio mai ke'lii Kaai ma ka aoao e kue ana i ka olelo hooholo.
Kamailio mai o Mr Pilipo, ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo. Mahope o ka noonooia ana, ua hooleia ka olelo hooholo, he 23 ma ka hoole, a he 6 ma ka ae. Hoopaneeia a ka hora 10 apopo,
KE'LII PAUAHI BIHOPA — Ma kana leta i hoouna mai nei na kona ohana makou i ike iho ai, " o ka mokuahi mua o Sepatemaba malaila e hoi mai ai i Hawaii nei." Aia laua i ka laula o Amerika me na makamaka o ke kane e luana la, keia mau la e hiki ae ai i Kaleponi. Ua oluolu wale no ko laua mau ola, me ka maikai, aohe no he luai mai Pelekane mai a Amerika. Ma Kaleponi e luana iki iho ai, a hoi mai
PINAAU.
MA KE KAUOHA.
Ke hoikeia aku nei ka lohe, mamuli o ka Olelo Hooholo
a ke Alii ka Moi, iloko o ka Ahakukamalu, nolaila, mai keia la aku, ua hoopaaia ka waiwai io o na dala malalo iho e like penei :
Dala Kini Amerika, gula like me 40 hapalua Amerika
Hapalua " " 20 " "
Hapaha " " 10 " "
Hapawalu " " 5 " "
Hapaha " Pelekane " 10 " "
Hapawalu " " 5 " "
Hapalua Farani " 16 " "
Hapaha " " 8 " "
Hapawalu " " 4 " "
Hapaha " Italia " 8 " "
Hapawalu " " 4 " "
Hapaha " Rukini " 8 " " Dala maoli Farani, like me 2 hapawalu dala keokeo Am. Dala Mekiko kahiko 2 " " " Dala Belegiuma 2 " " " Dala Italia 2 " " " Silina Beritania 1 " " "
I kulike ai me na hooko ana a ke Kanawai, e hooponopono ana i na dala, i aponoia i Iulai 29, 1876, alaila, e ohiia keia mau dala maluna ae, e like me na waiwai io i hoola hale, no ka uku ana i ke aupuni i na aie, dute a me na auhau, ma ke Keena Waiwai, a no ka uku ana i na aie i aieia e na kanaka, a e ukuia ana iloko o keia aupuni, e like me ka hookaawale ana a ia kanawai.
JNO. S. WALKER, Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Iulai 26, 1876 765 4ts 768
NA LUNA HELU.— Ua hookohoia na poe malalo iho i mau Luna Helu no na apana ohi auhau o ke aupuni :
Oahu.
Honolulu .......................C. H. Judd.
Ewa and Waianae..........John K. Unauna.
Waialua.........................S. M. Naukana. Koolauloa.....................J. L. Naili.
Koolaupoko..................W. C. Lane.
Hawaii.
Hilo...............................Edward Hitchcock.
Puna..............................L. Kaina.
Kau...............................Chas. E. Richardson.
S. Kona........................K. Kamauoha.
N. Kona........................J. W. Makanoanoa.
S. Kohala......................S. H. Mahuka.
N. Kohala......................J. Wright.
Hamakua.......................G. W. D. Halemanu.
Maui.
Lahaina.........................Thomas W. Everett.
Wailuku........................Thomas N. Birch.
Makawao.....................J. W. Ukumea.
Hana............................E. Helekunihi.
Molokai and Lanai........D. W. Kalae.
Kauai.
Hanalei.........................A. S. Wilcox.
Anahola........................H. J. Wana.
Lihue............................S. W. Wilcox
Koloa...........................P. Puhiula.
Waimea........................S. K. Kuapuu.
Niihau...........................J. Kauai.
JOHN S. WALKER,
Minister of Finance. Department of Finance, June 30, 1876. 379
Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, IULAI 29 1876.
UA PAU KA hoihoi i ka hapanui o na poo hakahaka o kakou i alapahi ai i mua o na makaainana e hele mai ana i ka ahaolelo e hoemi ai i na lilo o ke aupuni. No ka mea, mahope iho o ka hanai ia ana o kekahi poe i na Luna Helu a ma ka hoohali ia ana e loaa aku ana na oihana Luna Auhau, ua lawe ia mai nei ka Bila Haawina, a ke kakahele nei na noonoo ana o na haawina me he wai kahe la. Nolaila, o ka poe i hele mai ma ka aoao o na makaainana, ke hoi aku nei lakou me na puolo o ka puni oihana.
UA puka ae nei ma ka nupepa haole " Hawaiian Gazette," kekahi manao i hakuia e ke Kahuhipa o Lanai, a o ka io o ia manao, oia no ko kakou o Hawaii nei malama, a hoomanao ae la hoi i ko kakou wa i ike mua ia ai he pae aina a he lahui. No ka mea, hookahi makahiki mahope aku o ka la 20 o Ianuari 1877, alaila, oia no ka puni ana o na makahiki he haneri o ka ike ia ana o Hawaii nei, mamuli o ka pae ana ae o Lono (KapeKuke) ma Kekupua, he mile paha ka mamao aku ma ka hikina ae o ka muliwai o Waimea, i Kauai. Aole io no paha he mea kupono e ae, o ka malama wale no i la hookahakaha nui no kakou o na mea o ka wa i hala. He uuku wale no ka manawa i koe, a ina e hapaiia ana kekahi hana o keia ano, me ka eleu wale no e hiki ai, aole me ka lomaloma, no ka mea, he makahiki wale no a keu iki ka manawa i koe. Eia wale no ka mea e hiki koke ai, o ka hookaawale o ka Ahaolelo i puu dala, alaila, e kohoia i mau Komisina Hawaii a haole, no ka hooholo ana i na hana. E lilo ana keia i mea nui no kakou e Hawaii nei, a malia o pau nui mai kekahi poe o na aina e i o kakou nei, e ike kumaka ai i ka kakou mau hana o ia la nui hoomanao, hookahi wale no hoea ana i ka haneri makahiki.
Aole ana anei e hiki ia Hawaii ke hapai i keia hana, a hookomoia maloko o ka moolelo o kona noho aupuni a lahui ana ?
Ka Loaa Aupuni.
Ma ka halawai ana o ka Papa Kalepa o Honolulu i ka Poalua aku nei i hala, ua hoike ia mai ka hoike a ke komite, oia Papa i koho ia ai no ka noonoo ana i kahi e hoopiha ai i na dala e poho ana mamali o ke Kuikahi Panailike. Ua manao ke Kuhina Waiwai, e poho ana ke aupuni he $60,000 i ka makahiki ke hooholo ia ke kuikahi. Aka i ka noonoo ana o ke komite o ka Papa Kalepa, aole paha e oi aku mamua o ke $40,000 e poho ana. Nolaila, he $20,000 e poho ana ke oiaio hoi, ka like ole, a he mea nui keia ia kakou.
Aole wale ke Kuhina Waiwai i manao o ka hoopiha wale no i ke $60,000 e poho ana ma ke kuikahi, aka, o ka hoili i na aweawe o na auhau maluna o ka lahui a hiki i ka wa e koe ai he $100,000 iloko o ka waihona iloko o na makahiki elua mamua ae o ka uku ana i na lilo o ke aupuni no ia manawa. Nolaila, me he mea la i ka nana iho, ma kahi i makamake ia o ke komo nui mai o ke dala iloko nei o ka aina ma ka auhau haahaa, e kipaku ana
keia i waho, ma ke kau ana o na auhau kiekie
Ua hoikeike mai keia Papa i keia manao, e hooholo ka Ahaolelo i kanawai e auhau ai i na loaa makahiki o kela a me keia makaainana, e hoomaka ana ka auhau mai ka makaainana loaa makahiki he elima haneri o ka makahiki, a i na heluna kiekie loa aku, ma ke kau ana i na auhau mama e huhu ole ai kela a me keia.
O ka Bila Kanawai nona ke poo,
" HE Kanawai e loaa ai ka lapaau ana a me ka lawelawe ana i ka oihana kauka o ke ano naauao, a e hoomaopopo ai no ka haawi laulaha ana me ka noiau i na laau lapaau," i waihoia mai e ke Kiaaina Kapena, a i hooholoia ma ka heluhelu alua, ma o hookahi wale la no lima koho oi, oia kekahi o na kanawai kupono a maikai loa a keia Kau Ahaolelo e hooholo ai, me ke koho kue ole o kekahi hoa, no ka pomaikai o ka lahui holookoa, mai ke kiekie a ka haahaa, a mai ka waiwai a i ka ilihune. A o ka mea e koho koe ana i kela bila ma kona heluhelu ekolu ia ana, ke kuni aku nei makou iaia a ia lakou paha, me ka huaolelo ikaika, he " aloha ole i ka lehulehu, he puuwai eleele" a he pono ia lakou e haalele i keia aina. Aole makou e maka'u, ina ia he Kuhina, he Alii paha, a he Lunamakaainana paha.
Ua kauohaia maloko o keia kanawai, na kauka a pau i loaa na laikini ae lapaau, ina i noi ia lakou e hele e lapaau i kekahi mai, e hele koke no me ka hoohakalia ole, aole hoi me ke kali e ninau " nawai e uku mai ?" E lapaau me ko lakou ike i na palapu a pau i loaa i ke kanaka mai. Aole hoi i hooneleia lakou i na uku ole, aka, ua ae ia lakou e koi i na mai no ko lakou uku ; a ina i kekahi manawa, ua manaoia ua kiekie loa ka uku, alaila na ka Papa Ola e hooholo no ka uku kupono. Aka ina ua hoomaopopo ia ka ilihune loa e hiki ole ai i kekahi mai ke uku no kona bila kauka, alaila na ka Papa Ola e uku mai loko ae o ka haawina i hookaawale ia e ka Ahaolelo.
A ina aole e lapaau kekahi kauka me ke akamai, a aole hoi e hele koke aku i ka wa e noi ia mai ai a aole hoi ona pilikia ia wa, alaila, e hoopai ia oia no ka hewa mua, ke ku ka hewa i mua o kekahi aha hookolokolo, mai ka $10 a i ka $25 ; no ka hewa alua, mai ka $25 a i ka $100 : a no ka hewa akolu, mai ka $100 a i ka hoopau ana i kona laikini ae lapaau.
Ua nui ko kakou mau dala e hookaawale ia nei no ka malama ana i na mai lepera, i na lahui o kahi e mai, e hookomo ia mai nei, i na kauka kaahele hoi, aka, eia ka ninau, ua hoao aenei kakou e malama i ke ola o ka lahui ma keia ano a ka bila kanawai e makemake nei ? Ke hoole aku nei makou me ka hookamani ole. Aole.
I ko makou manao, ke make nei ka hapa nui o ko kakou mau make i keia wa naauao, no ka loaa ole o na lapaau naauao ana. He oiaio, ma Honolulu nei ua nui na kauka, aka, aole keia poe kauka e hele wale mai ana e lapaau ke kii ia aku, aia wale no a loaa e aku na uku. Aka ma keia kanawai, aole lakou e kanalua ana no ia mea. I kekahi wa, ua hoole na kauka i ka hele mai e lapaau i na mai ilihune, a ma ia hana ana, ua huli ka mai e ku nana, a kii i na kahuna hoomanamana, a make aku la.
Eia me makou ka moolelo o kekahi makuahine Hawaii nana na keiki eha, a e noho ana ia he elua mile ka mamao ma ka hikina aku o Honolulu. He malama a keu i hala aenei, ua hanau mai oia i ka ha o kana keiki, aka e like me ke ano mau o na wahine Hawaii o keia mau la, ua manao i ka hemo maikai ana mai o ke keiki, aohe la he pilikia i koe, aka i kela pule koke aku nei no, ua manele ia aku la oia ma kela aoao o ka muliwai o ka make. Ua kii ia ke kauka haole e hele e lapaau, ua hele no elua manawa me ka haawi ana i ka laau, aka no ka nui loa o ka uku, ua haalele ia ka kauka, a imi hou i kauka haahaa o ka uku laau, a pela aku i ke kii maoli ana i kahuna Hawaii laikini ole. O ka mea i loaa mai ma o ke kahuna hope la, oia no ke kaili ana aku i ka hanu ola o ka makuahine Hawaii e hoolua mai ana i ona mau pua makamae no ke au hooulu lahui. I ko makou hoomaopopo iho he makuahine oia no na kamalii lehulehu, oiai aohe i lu-a iho kona kino, aka, ako e ia kela e ka enemi hope loa o ke kanaka, oia ka make.
No keia mau kumu lehulehu a me ka makee ana i ko kakou lahui aloha, ke koi ikaika aku nei makou i na lunamakaainana a me na alii o ka aina kulaiwi e noho ana iloko o ka Hale Kau Kanawai nona ka lahui e upu ia nei e mahuahua hou mai, e koho lakou me ke kupaa a me ke aloha io i na pulapula i koe o Hawaii nei, a e hoomanao i alii no, i ke kanaka, a i aupuni hoi i ka lahui.
Ua hiki mai nei ka mai " Hepera", (small pox) ina e laha hou keia mai e like me ko ka makahiki 1852, auhea la ka mana e kauoha aku ai i na kauka e hele e lapaau i kanaka ilihune, ke ole e hooholo ia kekahi kanawai oia ano ? E pono e hooholo ia ka bila imua o ka Hale Ahaolelo i keia manawa.
Nu Hou Kuloko.
O ke keu ana paha keia o na Ahaolelo loihi o ka noho ana kau kanawai.
Ua hui aenei o Tom May me Henry May iloko o ka hui hale kuai mea ai e ku nei ma alanui Papu, Honolulu.
Ua kono ia mai oukou e hoolaha aku, ua makemake ia ka ahahui kinipopo Royal Nine e ko lakou kapena alii e hiki ae malaila.
Ma keia ahiahi Poaono aku nei i hala, ua hookuku hou na ahahui kinipopo Athletes a me Star a na ka Athletes ka ai o ia la piha kanaka nui
Ua wehe aenei o Mr Horn he hale ai hau paa a paina liilii no hoi o ke awakea. Aia maloko o ka Hale Paina mua iho nei o Mr Rycroft ma Alanui Papu.
I keia mau la, ke ike nui ia mai nei na la Uwiuwi a ua hoonuu iho makou me ka hoohalale ae i ko lakou mau kai-hauna — a wahi hoi a ka poe lawaia po he kohu opala ke nana aku.
Mamuli o ka waiho ana mai o J. Lota Kaulakou i kona kulana kumukula no Maemae, ua olohani mai na makua mea keiki olaila e lilo o J Welewele i kumu, a e hoaoia ana paha ia.
No na lono oiaio o ko makou poe heluhelu no na dala e laweia ana ma keia hope aku iloko nei o ka aina, he pono ia lakou ke nana he ma ke kolamu o na mea malalo o ke Kauoha.
NA KULA LA O KONA NEI — E hoomaka ana na kula o ka Apana o Kona, Oahu nei i keia Poalua ae, Augate 1, a ua makemakeia na haumana kula a pau e hoi ma ia la ma ko lakou mau kula ponoi iho.
Ua ike iho makou i ka haku o ka mokupuni " Kaili La" i kela mau la aku nei. A mu ka Poaha iho nei, ua kau aku oia maluna o ka mokuahi e holo ana i Kikane no na Panalaau Hema. I ukali aku la oia i kona hapa maikai e hoihoi mai.
Oiai e ku ana ka mokuahi mawaho o ka uapo i ke ahiahi Poaha nei, ua mele koke aku o ka wai ua lana malie i ka inoa o na mokuahi la me ka wehe ana ae i ka papale, kikoo na lima, nui ka leo ; i ka lono ia ana mai, eia ka ua palakai mai.
Ua lohe makou ua pii aku kekahi kanaka ihu eha io Piipiilani la e lapaau ia ai — a hoi mai la o Ihueha, a olelo ua ola ia Piipiilani, a he hookahi la mahope iho, ua pii mai la ka eha a nui o kona ihu me he la ka e nahu ia iho ana e Ilio — a e ole ke kauka haole loaa ai ke ola o keia mau la.
I ka la Sabati iho nei, oiai e hoihoi ana kekahi makai haole i kekahi wahi luina o ka manuwa maluna o ka waapa, a i ke kokoke ana i ka moku, hao ae ana ua wahi luina nei i ke kui i ka makai a moku ka lehelehe hai no hoi kekahi niho. Ua hoopaaia ua wahi kolohe la no kona hookolokoloia uo ka hehi wale i ke kanawai o ka aina.
LILO I KE KUAI.— O ko ka Mea Hanohano C C. Harris hapalua iloko o ka mahiko o Waihee, Maui, ua lohe mai nei makou ua lilo aenei i ka Hon. O. A Widemann no ke $80,000 ; a ua lilo holookoa ae la na mahiko la ia Mr Widemann. Ua koho wale ia, o ke oo ko o keia makahiki, e hiki aku ana i ka 1000 tona nona paha ke kumukuai e hiki aku ana i ka $100,000.
KA PO MELE NUI !— E like me na hoolaha o kela pule aku nei e malamaia ana he anaina mele nui ma ka luakini o Kawaiahao ma ka po o ka la 15 o keia malama no na pomaikai o Mr Berger, pela no i hookoia ai. Ua ku no i ka ii na mele ana a o ka moiwahine o ia po ma keia mea he mele, oia no o Mrs. J H. Paty a he mea pono no paha ke kau puia ae o Mrs. Kamakau ma ia kulana, aka, ua hoalu iho nae makou iaia ma ka helu elua. Ua mahaloia no ka poe e ae.
PEPEHI KANAKA. MA PUNA—Ma ka la 14 o keia malama, ma kahi i kapaia o Kahaualea, Puna, ua pepehi iho kekahi wahine nona ka inoa Wahineleia ia Kamahine wahine no ia wahi no me ka pohaku kui poi a make loa. Ua malama ia he Aha Koronero oia ka la 15, a ua hoopaa ia ua Wahine nei no keia hewa a hookolokolo ia paha ma ka la 17 ae. I ka lohe ana o ka luna makai Severance ua hana ia keia karaima eleele, ua holo koke aku oia ilaila me ka hookaulua ole.
MAKE I KE ONE LAUENA.— Ma na lono i hiki mai nei mai ka mokuahi mai Kapalakiko mai, ua loaa pu mai he lono kaumaha no ka make ana o ka Luna hoohana mamua o ko makou Hale pai palapala ; oia o Lewis Zublin. Ua make oia ma Nu Ioka iloko o Iune la 11, he keiki papa oia no ka mokuaina o Iowa ; he make ana keia i ke one i luana mau ia eia me kona mau ohana, a i kuluma hoi iaia a me kona poe hoaaloha. Li-a wale ka hele'na o ia hoaaloha oluolu. Aloha — no— o !
HE KEU KA HOOKANO — Ua lohe mai makou, eia ae no ma Waikahalulu nei kekahi kanaka ano kahuna hoopunipuni, a ua kapa oia iaia aho ma ka inoa o ke Keiki a ke Akua Mana Loa ; oia hoi, ua kapa oia iaia iho o IESU KRISTO. O ka palena paha keia o ka hana lapuwale a kanaka ke pii la ka hoohiehie a i ka lani me ke Akua. Aole anei ua hooheneheneia ko ke Akua inoa e keia kanaka? heaha ka mea i uhola ole aku ai ko ke aupuni mau lima kokua iaia e lawe mai e hoikeike aku i kona hale laahia o ka Halewai ?
HALE PAU AHI — Eia ma Kikiwelawela, Heeia, kekahi hale ua pau i ke ahi, ma ka la 19 o keia malama. Ke ano o keia hale he nale hula, oia no kekahi hale hula i hoolaha ia ma ka kakou Kilohana, i ke awakea ka pau ana. O ka mea i paa i ke ahi, oia ke akua hula Laka ; ua pau kona poo, na maka, na lima, a me na wawae i ke ahi, a ke hele momoku oia i kau hale, me ka maka ole, wawae ole, a lima ole. Auhea la hoi ka mana o keia akua ? Ua olelo ia e ka poe hula he akua mana i ka pu awa, a me ke poo puaa a pela aku. Ua hele iho la ka mana o ke Akua ma ka lani, o Iehova, pau pulu, aohe lau e kanu ai. Na mea nona keia hale o Kaili k., a me Kalama w., o ke kumu hula o ka Holoaa k
MAKE I ALOHA IA.— Ua hala'ku la ma ka aoao mau o keia ao. Ma ke ahiahi Poalima o keia mau hebedoma i hala aku nei. Ua haalele maila ko makou kaikuahine i aloha nuiia, Miss. Maraea, Hopekaa. Kanakaole, a ua alualu aku la oia ma ka aoao mau o keia ao, a me kona pokii i hele e aku. Ua hanauia oia na, Mr. Kanakaole a me Mrs. Kekualaula Kanakaole, i ka malama o Nov. 24, M H. 1856. A ua make oia iloko o ka malama o Iulai nei, la 14 mak. 1876, o ka nui o kona mau la, ma keia ilihonua, he 19 makahiki, 7 malama me umi la. Ua noho oia ma ke kula o Waikiki-kai no ka manawa mua loa, a mahope mai ua komo oia i ke kula hanai a Miss. L Bingham, no kekahi mau makahiki, malaila oia i hoonaauao loa ia'i ma na ike a pau, oia hoi ka ike palapala a me ka ike lawelawe ma na mea hana i aoia iaia, o ke ano o kona noho ana, he oluolu, akahai, hoolohe, a he aloha i ka ohana, a he makua oia no kona mau pokii, ua noho oia me ke akahai malalo o kona mau haku alii, a hiki i kona make ana. Me ke aloha no.
W. B M. KAWAILANAIA.
Honolulu.
MAKE I KA LIO.— Oiai, i ke ahiahi o ka la 20 o Iulai, make iho la kekahi kaikamahine opio, nona na makahiki i emi mai malalo o ka 8 a oi aku paha. Penei ke kumu o keia poino ulia wale : oiai, kona kaikunane i hele ai i ka holo lio, a hoi mai i ko lakou hale, a kukulu iho la oia mawaho i ka lio, a komo aku la oia iloko o ka hale. Ia manawa, hemo aku la keia wahi kaikamahine iwaho, a kau aku la maluna o keia lio. Ia manawa ninau aku la kona kaikunane ia ia, " e hele ana oe i hea ?" olelo mai la oia, e hele ana au i ka holo lio. Olelo hou aku la kona kaikunane ia ia e hele e kuai i pia ; a i kona hele ana a hiki i ka hale kuai o Baraunu, a i kona hemo ana'ku iwaho, ho-o aku la oia i kona wawae iloko o ke kaula-keeki, a poholo loa aku'la a ku kona wawae i ka uha mua o ka lio. Ia manawa i owala aku ai keia lio, aia hoi ua paa loa aku la kona wawae iloko o ke kaula-keehi, a kauo ia aku oia e
ka lio, a make loa iho la oia. Auwe ! Nani ka minamina i ke pulapula hooulu lahui o ke au o ka Moi Davida Kalakaua. Ua hanau ia oia ma ka " Malu Ulu o Lele," a ke ola nei kona makuahine a me ka ohana, e uwe helu aku ana ma ke kae o ka muliwai eleele o ka lua kupapau. Auwe ! Nani ke aloha i ka opuu rose makamae a ke Akua i haawi mai ai. H. Z. KAIPO. Lahainaluna, Iulai 20, 1876.
Nu Hou o na Aina e.
Ku mai ka moku Leta.
I ka hora 4 o ke ahiahi Poaha iho nei. Iulai 27, iloko o na la holo —, ua loaa mai keia mau mea hou malalo iho mai Kapalakiko mai.
I ka moku ma ka nuku o Mamala, ua ike ia aku he hae olenalena, e hoike ana he mai ko luna. Ua holo aku ke Kauka o ke awa a me ka Ilamuku, a ua ikeia he hookahi mea i loaa i ka mai samola poki oluna, maiwaena mai o na ohua o mua.
Aole i lawelaweia ka hooholo loa ana i ke Kuikahi Panailike, no ke omaimai o ka luna Senate Sargent.
Wasinetona, Iune 28 — Inehinei, ua hoolohe ke Komite o ko na aina e o ka Aha Senate i na olelo kue i ka bila e hooholo ana i ke Kuikahi Panailike me Hawaii mai ka luna Senate West a me Norwood, a o ke Komisina Allen hoi ma ka aoao apono. E hoao ana ka Luna Senate Sargent e kahea hou i halawai kuikawa no ke Komite i keia pule, me ka manao e loaa ka hoike maikai i ke Komite, aka, no ka nui loa o na hana no ka bila haawina a me ka pokole o ka manawa o ka Hale i kue, nolaila ua ikaika loa ma la i ke kue.
Ua kohoia o Samuel J. Tilden i inoa na ka aoao Democarata e koho aku i Peresidena no lakou i keia Novemaba ae, ma ke koho balota alua ana a ka Ahaolelo o na Democarata i malama ai ma Sana Lui i Iu
ne 28.
Ua hiki ae o Don. Carlos i Nu Ioka me kekahi mau hoahele eha ka nui. O lakou a pau he mau alii Sepania wale no.
Ua hoopaaia ko ka Luna Leta Nui o Amerika Huipuia noho Kuhina ana i keia wa.
Ua kauoha mai ke aupuni o Enelani i ka manuwa Beritania nana i hopu o Col. Steinberger e hoi aku i Enelani.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o SOLO-
MONA KALAMA, no Honokohau, Maui i make.
Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a M Makalua ka Lunahooponopono Waiwai o Solomona Kalama no Honokohau, Kaanapali, Maui. H P A i make, e noi ana e hoaponoia kona moo-waiwai a e hookuu iaia, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalua, oia ka la 22 o Augate, 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo
ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua Lahaina, Iulai 24, 1876 763 3ts 767
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o NA-
HUINA (k), no Lanai i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a D. Kahaulelio & H. Kauaohilo na Lunahooponopono o ka waiwai o
Nahuina (k) no Lanai H P A i make, e noi ana e hoapono
ia ko laua moo-waiwai, a e hookuu ia laua, a e hooholoia ka
waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na ka-
naka a pau, ke pili o ka Poalua, oia ka la 22 o Augate, 1876,
ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma
Lahaina, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua Lahaina, Iulai 24, 1876 763 3ts 767
AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekolu, o ko
Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma
ka waiwai o KAILIHAO (w) o Apua, Kohala Akau, Hawaii i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. F.
Hart.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala
Noi a Wm. Wilson, o Kohala Akau, Hawaii, e hoike mai
ana o Kailihao (w) no Kohala Akau, Hawaii ua make
kauoha ole ma ka la 13 o Iune, M H 1872, a e noi ana e
hawiia ka palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai
ia Wm. Wilson.
Ua kauohaia o ka Poaono, ka la 23 o Sepatemaba M. H
1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi
la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo
o keia Aha, ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, a ma ia
manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili
e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae
ole ia ai ua Noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma
ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke " Kuokoa," nupepa
ma Honolulu.
Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae
Aina, Iulai 14, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekolu, o ko
Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma
ka waiwai o KUENE (k) o Kohala Akau, Hawaii, i make
kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. F. Hart.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala
Noi a Kaaihue (w) o Kohala Akau, Hawaii, e hoike mai
ana o Kuene (k) no Kohala Akau, Hawaii ua makekau-
oha ole, a e noi ana e haawi ia ka palapala Hookohu Luna
Hooponopono Waiwai ia Kahele k.
Ua kauoha ia o ka Poaono, ka la 23 o Sepatemaba M. H
1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa i kohoia
no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la,
ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Kapaau, Ko-
hala Akau, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e
hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina
he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia
olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule
ma ke " Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae
Aina, Iulai 11, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Kaapuni, Apana Ekolu, o ko Hawaii pae Ai-
na, Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Ha-
waii, Hawaii Pae Aina, SS. Ma ka waiwai o MANUELA
LOPE SELIS BUNO LELE DA FONT SIR i make. Olelo
kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha,
a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 8 o Iulai, M. H 1876, ua waihoia
mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia, oia no
ke kauoha hope loa o Manuel Lope Selis Buno Lele da
Font Sir i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana,
e hoolahaia kela palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka pa-
lapala Luna Hooko no Kainapau (k), ua waihoia mai e
Keaka (w).
Nolaila, ua kauohaia, o ka Poaono, oia ka la 21 o Se-
patemabama, M H 1876, ma ka hora 10, ma ka Hale Hooko-
lokolo oia Aha, ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, oia ka
la me ka hora e hooiaioia i ia palapala, a kauoha a e hoolohe
hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia
palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna
hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pu-
le ekolu iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia
ma Honolulu. Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko
Hawaii Pae Aina, Iulai 11, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii PAE Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Na ka waiwai o JOHN BRAY o Kaliua, Oahu i make kauoha ole. I mua o ka Lunakanawai Chas. C. Harris. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kalapuna o Kaliua, Oahu, e hoike mai ana, o John Bray, Kaliua, Oahu, ua make kauoha ole, ma ke kulanakauhale o Honolulu, ma ka M. H. 1871, a e noi ana, e haawi ia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kalapuna. Ua kauohaia, o ka Poakahi, la 31 o Iulai M H 1876 oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P Aina, Iulai 14, 1876.
CHAS. C. HARRIS.
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Kokua Kakauolelo. 765 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii PAE Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Na ka waiwai o KUMUOKALANI (w) o Ewa, Oahu i make kauoha ole,
i mua o ka Lunakanawai Chas. C. Harris. Olelo kauoha, e
hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopo-
no Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kiaaina k, e hoike mai ana, o Kumuokalani w, o Ewa, Oahu, ua make kauoha ole, ma Ewa, Oahu, ma ka la
_ 1875, a e noi ana, e haawiia ka palapala hookohu Luna-
hooponopono Waiwai iaia.
Ua kauohaia, o ka Poakahi, la 31 o Iulai M H 1876, oia ka
manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o
ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha
ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele
mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he
kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia ole-
lo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P Aina, Iulai 14, 1876.
CHAS. C. HARRIS.
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Kokua Kakauolelo. 763 3t 763
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o WILLIAM HOAPILI KAAUWAI, o Honolulu i make. Ma ke Keena, imua o ka lunakanawai Charles C. Harris. Kauoha e hoolaha i ke noi, e apono i na palapala hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o John Koii Unauna, Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o W H Kaauwai, no Honolulu i make, e noi ana, e aponoia na hoolilo he $2259.59, a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia, he $2653.20, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia ia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka Poakahi, ka la 14 o Augate. M. H. 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani a me Hawaii ; e paiia maloko o ka nupepa Kuokoa & Hawaiian Gazette, he mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 11, 1876. CHAS. C. HARRIS.
Ikeia e : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o J HAPUKU, o Lihue, Kauai, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai A Francis Judd. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Hanalaau w, o Honolulu, e hoike mai ana, o J Hapuku, no Lihue, Kauai, ua make kauoha ole ma Lihue, Kauai, ma ka la 6 o Aperila M H 1876 a e noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia J Kahina.
Ua kauoha ia, o ka Poalua, ka la 15 o Augate M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 11, 1876. A FRANCIS JUDD,
Ikea ; Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Ai-
na. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o
SYLVESTER ZABLAN yCASTRO o Honolulu i make,
kauoha ole, imua o ka Lunakanawai A Francis Judd.
Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i
Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala
Noi a Anna Sylvester Zablan yCastro o Honolulu e hoike
mai ana o Sylvester Zablan yCastro no Honolulu ua make
kauoha ole ma Honolulu ma ka la 5 o Iulai, M H 1876
a e Noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hoo-
ponopono Waiwai ia _
Ua kauoha ia, o ka Poalima, ka la 4 o Augate M. H. 1876,
oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Enelani a me
Hawaii, i ekolu pule ma ka "Kuokoa" a me " Hawaiian
Gazette" nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 12, 1876. A FRANCIS JUDD,
Ikea ; Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765