Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 28, 8 Iulai 1876 — KA PUNI ANA O KA Haneri Makahiki ia Amerika Huipuia. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA PUNI ANA O KA Haneri Makahiki ia Amerika Huipuia.

Ka l.n «1 o lulai ma Ilonolulii.

K Uko mo ke ouo o iiu puuwai Amerika. he hikiwawo ma ka laukuhi ana i nu kokua a mo on umn&walea, pela no oa Ariicriko ma Honolulu nei i hspai ae ai i ua hebriljui(i akn nei elua i huhi i ka lulo ana i mau mukana e hiki oi ia lakou ke olioli palena ule no ka la i puni ai na oiakahiki he hookahi hauen o ka noho aupuui kaokoa ana o Amerika Ilui, oia hoi ena ka la I ibo nei o lulai. Ma oa hakwai eiua i malamaia e na puuwai oiaio o ke kuUnakauhale nei, ua kolioiu oa komite o kela a me keia hana pakahi e makaukau pouo ai na haoa o ia U ano nui oia Uhui. Ua makaukau pooo keia tsau komite i hookaawaleia ai na ha» na, a he pono e mahaloia Ukoo. Ka Aiuaina inuki Ua weheia oa hana lealea me ka ahaaioa inuki maloko o ke Keena nui paina o ka »llotele Uawaii i ke ahiahi o ka U3o lul»i. Ho ah*ahi hoalohaloha ia a ka poe ipo e puaua ae ai, oiui ui knkoke e poepoe ka mahina a ua hele no hoi a konaoe pono, me he mea la, ua kahiko pau ka uioiwahine o ka po i kona aahu oia kulaoa a pali ke kun mahioa ke alo. A o kahi o aniaui mtkani a Laamaomao i hookuu mai ai oo ia ahi»b), ui lawa ia uo ka peapeahi kiani ana i oa weU a me na hahana o ia po. Ua lilo ka hokele ia ahiahi i wahi hoakoakoa oo ke aoaina akea i hele a "Le-i Kohala I ka nuku oa kanaka." Ua hoomalamalamaia o mua iho o ka llotele a malalo hoi o oa kumu kiawe oie oa ihoiho kuikui a me oa mea kau» a na Poe Puhi Ohe me ka lakou maa lamalama.

Aia oo boi maloko o ke keeo« ooi o kt Hoielo be iniio» noi oot hiole i hele ae e ihe komake i na hlohiooa oka poe i ho•00 e ia lakoa a like me na helehelena o ea wa kahiko he hanrri makahiki oko na Ameiika kupooa, oia hoi mla o Eeoki Wnaioetooa ine ke ano o kooa alo a)ii t iain i ooho ae ai i alakai oo ka K puhalika Aia i!oko o ke Kreoa noi hookipa oka Uoiiele kahi i hoooohoia ai o oa hiohiona o Gemerala Waeioeiona, ma o ke kioo la o ke Kohioa Noho o AoieHka» *o ka Le<ie W»Bioetooa ho», ma o ke kioo !a o ka w«hina ake Kanikela Aaerika. Ua kāhiko wale ia a atawebtwehi ke keeaa i na la a oalelehelo oka liko waokele a»e na hae Aaiierika a me Hawaii e kakao aoa ma na paia, He mea auo hou loa a eehia no hoi ——

ka tke soa aku » n« kiiiO t boa»o e i« oa *»ha • iike la» me oa k*btko o r. j a kopoo? i k« wm be ksiifthikn « k«o«iwa m«k«btki i haia «ko. Ooa mea ka !<»* in« kii on« kopnoa i b»U c, oia no «e Kuhin* noho « me k« wahioe « *e K«n?ke!« Amenka, B< rua opio « me kso« w«bine, K»ukā K« (Oika • me k«na wahioe, Mr \Vest, kc Kan«kel« Amenka a me Hopern*n> w«bioe. 0 ko Hopeouna wahioe mea «m lo«, <;ta koo* komi «o« be paa kaio-»* k«»biko be baueri mnkahilii, a oa maUmaia iloko o koaa ohao« no oaoiakahi&i be kaoalima. M#wafn« hot 001 keooimana, hook«b! w»le no oi, o ke Itilsa, ka me» i hoohalikc iho iai« <ne UU U o ke a!o alti o Loi ( XV». U<« ae na »?ii o» Moi kaoe ame wahine, ti« Ula oka ohana alii a ne oa luoa aoponi kiekie o n« aioa e, i ka haoa o keia abuhi. O kekahi ona mea akaaka, oia uo ko Keoki Wi»Bsm tona boo* maoao boa ae i kabi kaao o ke oki Boa ia ai oka laaa rae kana *ahi koi. E»a kaua "E o« ltde « me oa keouiuiaua, i n« makabiki loihi i liiia aku, kokoke pth» e haaen Haoaiim-» ui&kahiki, e wabi ketki ooko ana oo au uule paha I oi aku inamua o urui (oa kahiki ko'o oui ; a i kekahi la poka ako U ao i waho, a hele iho U mawueiia o ka raa- ' l»pua o ko'o makuakane, a oki iho Ume ka'u wahi koi i kekahi kumu Uau. Ua io* he paha ka hapa nui o onkou i keia wahi k (ūuolelo, a malia paha e makemake ana ou- | koa e ike i ua wahi koi lu, ke lioike aku nei au, eia uo wahi koi U."

I ka makaukau aua o ka paiua, ua ko;kuiia akn la o h ele \V«isinet<jiia e ka Moi, o ka Moiwoliine hui me G?iifrula VVtsiuet.uu, o ke Kumu Aiiiwbbine KeelikuUui mo ke Kaoikeia Aiuerika, ka Hooīlina alii roe ke kaikaiaa o ka moiwahiue, alaila o na poe e ae i konoia mahope aku. Mahope o ka pooi ana a pui»i ke keeua, ua uoho iho la ka Mo> ma ke poo o kekahi pakaukuu e luwelaweia ana e Mis \Vtst. Oiai e hookomoia ana oa mea ai o ke ano o keia wa kahiko, aia hoi, ua mele mui la ka poe o ka papa himeni o Kaukeano, ua auhu lukou i na kap* o ke!a wa a me na leo n>ele 0 ia aoo a na makua e mele ai. O ka papa kuhikuhi o na leo melo o kela wa kahiko a ka papa i inele ai i keia po, ua paiia m«luna o kekuhi pepa kahiko pupuka o ka naoaiua. Ina be olelo Hawaii, ina oa kuu paa aku makou, aka, uo ka olelo āno maJiHoi loa, nolaila, ua kapae ae mnkou. Oiai e meleia aoa o Yt>nkee Docdle me ka maikai, aii hoi ua hui ae la ke auaioa ma ka leo hui. I waeua o keia luana paina ana, komo ana kekahi mea i kalnko iho iaia me tie koa Ilikini la. Mai na hulu mai o koua papale a hiki i ua manea ooi o kona uan kapuai, aole loa e hiki ia makou ke hoohalike ae, o Paohßtina paha ao kapeoa J> ek. puha o na Ilikim Mcdoc i. Ka Huakai kuikui. Aole i loaa i na opio Amer ka a me na opio Ilawaii ka hiamoe i ka po o ka la 3, no ka mea, i ka hora i2 oo o ko wehe ana ae o ba la 4, ua puka ae ia lakou me na ihoiho kuikui mai ke kuea ae o ke kaawai Helu 2. a hele pololei aku la i ka Hotele Hawaii, kahi a lekou i Bpo aloha ia mai ai e ke Kanikela Amerika me na huaolelo hookipa e pili aua i keia mua aku o Amerika a mo Hawaii uei. Ua hoihoi akn na kamalii i oa hoomaikai aua i ke Kanikela me oa huro ana ekolu. Ua iho ka huakai ma ke Alanui Rikeke a pii ma Alanui Moi, a mawaho iho o ka puka noi o ka pa alū, makai, ku iho la ka huakai a haawi aku la ioa huro ana ekolu. Mahope o ka haaieie ana i ka pa alii, oa hele !oa ako no lakou a hiki i ka owapo maluna aku o Kawaiahao a pelu hou, pii aku la ma ke alauui Puowina.hnli ma ke alanui Btr,Woia, pii ma ke alanui Papu a huli ma ke alanui Kukui a pii loa i oka o Maemee, a laiU pelu hou i hope a hoi hou 1 kehi i hoomaka mai ai. Ua ekolo a eha | paha baneri i komo iioko o kn huakai kui- | kui. Aia mawaeoa o oa ihe iha kuikui oa pahu a kela a me keia i hookelakela iho ai oo ka mahaloia mai o kana. Ka Huakai lloakaaka. : Mawaena o na hora 0 • rue 8 o ke kaka- | hmka, ua puka ae keia puali me ke kahiko | a kela a me keia i anoi ai oona iho o kooa like ia, maluna o na lio, hoki, miula a me oa kaa. Mamua o ka huak«ti he kaa me ka pukooiahi maluoa iho, ma ke aoo hoohalike me ke ano o ka pu i lilo pio ohi ai oia Yorktowu i ka 1776. Alaila, be wahi kaa lio kahiko uoko īho muhope, e hoike ana i ka noho aaa o ka u wa nele loa," o ka Aea haukae ooi Hawaii ka nana oui ia o ua w«hi kaa la, me m hoaolelo oa na aoao o ua wahi kea oe?, "Koikaiii" a *'aole Koikahialaila o oa mea hoakuka e ae mahope mai, e like la me ka bele oai, oa poe mele a pela aku O ka mea bu loa paha o ka aka, oia no ka paolu negero i paeleia a ua hoooohoia maluoao kekahi wahi kiekie i kapiliii maloaa Uio o ke kaa kikaoe I aa ka lio e kauo a&a. E mele •oa lakoo ma oa iēo i paanaau ia lakoo, a e hookauaheahe wale mai oo ka na mea kaoi hoomaauea i hoomakaakuoia i maa meaakaaka. Ilokookeia lioakai, aia he kopo», he akaa h»oa keaka, hii mau keko mapu a ao kekal IJmiQ aao iike o'a o te A oo lakoa ka hui&a i hiki aka p<iha i ie 45 ka noi. I ka puka mm ae o ka huakai mai ka

lloleU ae, na loheia aku keia niele hoo loa, akahi no a meleia, w Ua haoleo Hawaii, Ua H!o ka aina i ka pnke." Ua hookahakaha iho keia huakai ma na alanui a Likoo i koho e ai f a biki aka la i kalii o ka ooa nona keia nupepa, ka pahu hopa o na makaikai ana o keia haakai i na inakahiki e pnka ai» MaUiia, ua oluolu i kana Me ka hoohainu ana mai i na bo)a kope. Alahope ona ki paumaia ana o kekahi man leomtle laulah3, ua kai aku ka huakai a hiki a iho ma ke Alanui Nauanu, pii ma Alanui Moi, a mawaiio ihoo ka Pa Alii, na haawiia he ekolu mau huro no ka Moi, oiai oia a me KanaMoiwahine e kali mai ana e ike iua huakai nel Mailaila aka i kahi o Samuela Kaaka, a hooluana malaila no ka uk*em« liilii aka ana, hoi a hookuu ka huakai ina kahi i hoomaka niai ai. Ua lealea no na opio a me na hapuea i keia huakai hookahakaha.

Xa llan*a ma Kawaiahao. , Mamua iho o ka hora 11, ua haiama ae | la na puuwai Amerika a meka poe i komol pu iloko o ka lealea pu ana ine ua Amerika, maloko o ka lnakim o Kawaiahao, ne ka hoololie ana ina hana malaila. Ia makon i komo aku ai, aia hoi, ua hoonohoia ka Poe Puhi Ohe ma ke kihi Inkina o 10-! ko, ka Papa Himeni, ma kalii o ka ogana, a o na kauaka, ua hoonohoia ma na aoao maluna oka hale. makai a mauka. Ua kakauia na walii inaile ma na pale o inua a raa na kau ipukukui, a ua owaowaka mai na hoku wai gula he 38 mamua iho o ka pale o ka Papa Himeni, i poaiia e na lau nahelehele. Oka awai hoi, ua kukuluia he elua mau kumu he-i, me ka lau o me na hua uo, ua hikiikiiia a paa i na ku o ka awai. I ka niakaukau ana o »a mea a pan, aia hoi, aa ltoomaluia ke auaina eka Peresiilena o ka la, oiake Kuhina Noho o Amerika a hooinaka e like me ke kuhikuhi ana oka papa kuhikuhi hana. 3iaikai na leo puhi ohe, kau ke auo no hoi o na leo o ka poe oka papa himeni; a o ka haiolelo o ka la, oia o Kauka G. W. ka manuwa "Laekawana," ua halawai mai kana haiolelo me na pai-pai lima a uie na hehi hehi olioli no ka maikai o kana mau olelo 1 haku ai, ku i ka ii o na puuwai nona ka la e kulaia ia-ana. Ka Rev. HII Pareka i wehe me ka pule, a na Rev. M Kuaea i hookuume ka pule hookuu i ke anaina. Ua I hoohanohanoia keia anaina.ma ka hikikiI no ana ae o ka Hooilina Moi a ine na kail kuahine alii o ka Moi.

Mahope oka pao ana ona hana ma kn luakini, ua haawi ae ke Kuhioa ooho, he ahaama ma kona home mauka, a malaila i ikeia aku ai ia e Ka Mei Kiekie ke Alii W P Leleiohoku, oa Komiaina o B-ritania Nui a me Farani, ka poai o na Kanikela o me na Kiaama o na apana kiaaina o Mani, Ouhu ame Kauai. Malaila i iouia ai kekalii mau ola a me na pane ana no keia a me keia. Ua luana a lawa. Na hana »ia ke Kahua Aiiaaina. 0 ke keu ame ka oi ioa no paha ona hana leaiea o ia la nui, oia no ka ahaaina nui i haawi manawaleaia ma Kahehuna, ka lealea Eueopa ma ke Keena kula, na heihei eke a me na kukini, ka puaa i hamo ia apakika i ka aila ame ka pou iaau pakika i hamoia T ka oila. Waloko o kekahi lauai loihi he 150 kspnai ka loihi o me 50 kapuai ka laula i hormoeia ai he elima inau pakankau loloa, lawa paha uo ka hoonoho ana i IpOO ka tfdi oka poe ai ika wa hookahi. Ua kahikoia no hoi ka lanai ine na wehi o ka nahelehele. Ma ka puka omuaaku oka lanai e komo aku ai, e kau ana keia mau huaolelo: " 1776 —Kenetuiii 1816. tie mau haiolelu pokole kekahi i kukaiia maloko oka lunai mamuli ona leo kahea mui. Ua haiolelo pokole ka Loio Kohioa a me ke Kanikela Amenka, a ua ka Luna o Kona Akau i pane aku nia ka inoa oka Ahaolelo. Ua malamaia oa heihei, ua puhi ohe a me oa lealea Europa, e iike me ko t«koa mau maoawa i hookaawaleia. O ka panina loa o na lealea, oia q.i hoolele ahi kao lele mai ka hora 8 P. M. ako a me ka lealea haole mai ia wa aku. O ka mea hilu lo», o ka loaa o!e o kekahi ulia poiuo, ka mea kuluma mao ina 1a noi o keia »no.