Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 22, 27 May 1876 — Page 2
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Na Mr. Kanealii mai Wailuku mai, e noi
ana, 1 — Aole e ukuia kekahi mau makahi-
ki i na Luna Aupuni holo i na aina e. 2 — E kauia ona auhau maluna o na bipi.
Na Mr Kalaukoa, mai Honolulu, 1 — E hoopauia na uku hoomau o Kanoa a me Mahuka. 2 — Aole e hoouluia kekahi kanawai e hoomahuahua ai i ka auhau maluna o na waiwai lewa a me paa. 3 — E hoonohoia i hookahi wale no Kuhina, a e uku ia i $14,700 (Maanei i eo mai ai ka noho ia Mr. Kalaukoa, e kakauia ma ke kaa o kana mau hoopii e heluhelu mai nei na ano nui o loko o na hoopii). 4 — E hoemiia ka uku o ka Moi, i $30,000 ; waihoia ma ka papa a noonoo au me ka Bila Haawina.
Na Mr. Kauai mai Waimea mai, 1 — E hoopaiia ka auhau kino ; waihoia a noonoo pu me ka bila. 2 — E hoopauia ke Kahukula Nui. 3 — E hoopauia ke Kauka kaahele o Kauai. 4 — E hoopauia ka auhau lio a me waiwai lewa. 5 — E hoopauia ke kanawai hoohana alanui, a e uku ma ke dala ma kahi o na la hana.
Na Mr. Kanealii mai Wailuku mai, e noi ana, e hoopauia na pauku 11, 12, 13 o ke kanawai e hoopau ana i ka mokuna 10 o ke Kivila.
I KO MAKOU POE HANOHANO, NA 'LII I KOHO PONO IA MALALO O KE KUMUKANAWAI O KO HAWAII PAEAINA ;— Me ka mahalo :
Mamuli o ko oukou ano he Ahahookolokolo, a he Ahaninaninau Nui no ke Aupuni, e like me na olelo o ka Pauku 59 o ke Kumukanawai.
Nolaila, o makou o ka poe nona na inoa malalo iho nei, he mau Hoa no ka Ahaolelo Kaukanawai o ko Hawaii Paeaina. Ma na inoa o ko makou Apana, ke noiia aku nei oukou, e hookolokolo i ke Kuhina Kalaiaina e noho nei i keia manawa, mamuli o kana Oihana, no kona kue i ka pauku 15 o ke Kumukanawai, no kona hoolilo ana i na
$2,739.48 no ka ahaaina ma Hale Alii Iolani Feb. 26, 1875, me ka ae ole o ka Ahaolelo. Kakau inoaia
Joseph Nawahi............L. M. o Puna, H.
G. W. Pilipo................ " " Kona A. H.
J. Kauai...................... " " Waimea, K. S. K. Mahoe .............. " " Hilo, H.
J. K. Kahuila............... " " Kau, H.
L. W. P. Kanealii........ " " Wailuku, M.
H. Waterhouse............ " " Honolulu, O.
A. P. Kalaukoa........... " " " O.
Olelo mai ka Loio Pelekane, a luna haole hoi o Lahaina, ua halahu ka hoopii mawaho o na rula.
Kamailio loihi mai o Mr. Nawahi, ma ka aoao e hoapono ana ka pololei o kana hoopii Luna Nui, i ke Kuhina Kalaiaina, no ka uhauha wale i ke dala o ka lehulehu me ka mana ole.
Oiai oia e kamailio ana, rula mai la ka noho, aole i pololei keia hoopii. Hoopii o Mr. Nawahi i ka rula ana o ka noho, a hoaponoia ka noho, he 21 poe kokua, a he 14 poe hoole.
Heluhelu mai o Mr Kalaukoa he hoopii no Honolulu, i elua wale no Kuhina, a aole e oi aku mamua o $481,000 na lilo no keia mau makahiki elua e hele aku nei. HOIKE A NA KOMITE.
Hoike mai ke Komite Pai, ua pau i ke paiia ka hoololi i manaoia no ka pauku 20 o ke Kumukanawai a me ka bila e hoololi ana i ka pauku 780 o ke Kivila.
Hoike mai ke Komite i waihoia aku ai e noonoo i ka bila e hoololi ana i ka pauku
215 o ke Kivila a e hoopau loa ana i ka pauku 216, e hoopanee loa. Ae ia.
NA OLELO HOOHOLO A ME NA BILA.
Waiho mai o Hon S G Waila he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e kapili koke i ona mokuahi hou a e hookaawale i puu dala kupono. Hoopaneeia a hiki i ka wa e lawe mai ai ke Kuhina Waiwai i bila kapili mokuahi.
Waiho mai o Mr Preston he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e lawe mai i mua o ka Hale i na bila o ua lilo o ka ahaaina. Hooholoia.
Waiho mai o Mr Preston he olelo hooholo, e noiia aku ke Kuhina o Ko na Aina e, e hai mai i keia Hale ina paha ua ku-e mai kekahi Kuhina noho o na aupuni e maanei i ka hoololi i ka pauku 4 o ke Kuikahi Panailike. Hooholoia.
Hoolaha mai o Hon Kaai he bila e laikini ai i ka poe hoaie dala ; a he bila e huikala aku ai i ka poe manuahi loihi o ka noho huikau ana.
Waiho mai o Mr. Waterhouse he olelo hooholo, e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoohana aku i na paahao ma na alanui ma kahi hiki iaia. Hooholoia.
Heluhelu mua mai o Mr Barenaba, he bila, e hoololi i ka pauku 4 mokuna 9 o na kanawai o 1874. Mamuli o ka kapaeia ana o na rula ua hooholoia ka bila ma kona heluhelu alua a kauohaia e kakau poepoe me ka heluhelu aku la i ka Poakolu ae nei.
Waiho mai o Mr Birch he olelo hooholo e kohoia ona Komite Wae e ukali aku ia S M Kamakau a e ninau ina paha he hiki iaia ke lawelawe i ka hana kau kanawai, a e hoonoa i kona kohoia ana ina aole e hiki. Hooholoia. Kohoia o Birch, Kahanu, Halstead, Nawahi, Wana.
Waiho mai o Mr Kalaukoa he olelo hooholo e Kauohaia e unuhiia na hoolaha o kela a me keia la halawai o na hana o keia Hale, ma ka olelo Hawaii, a e kau pu ia me ka olelo Haole.
HAPAIIA KA HANA O KA LA.
Oia ka bila e hoohoihoi ai i ka hoomahuahua ana i ka Lahui Hawaii. E hookuu ana i na auhau o na makua i hanau elima keiki a oi aku, a e uku makana aku hoi i $100 i ka ohana ilihune i hanau he umi keiki a oi aku. Waihoia i ke Komite Wae nona na inoa : Green, Castle, Kapena, Kauai, Pilipo.
Hoopanee ka hale, a halawai hou i ka la apopo, hora l P M.
HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA PAUKU 1035 O KE
KANAWAI KIVILA.
E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni :
PAUKU 1. E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 1035 o ke Kanawai Kivila a penei e heluheluia'i.
PAUKU 1035. E kuuia keia waiwai o ka poe mea hale, a me ka ohana, aole ohiia, aole hoi e kudalaia'ku. O ka baibala ohana, o na kii ohana, a me na buke kula, elua puaa, eono kao, a me na ia a pau e pono ai, a me ka io, a me ka palaoa, a me hookahi apana aina, kahi e ulu aua ke kalo, a mea ulu e ae paha i hoomakaukauia no ka ohana, aole nae e oi aku ka nui oia apana aina mamua o ka hapa eka hookahi, a me ka pahale, aole nae e oi aku mamua o ka hapaha eka ka nui, a me ka halenoho, a mau hale e ae paha e ku ana maluna o ua pa-hale 'la, ina nae aole e oi aku ka waiwai iloko oia hale, a mau hale paha, mamua o na dala elua haneri a me kanalima. Aole nae keia e pili i ka poe nana i hoolako na mea kukulu hale, a me na mea nana i hana, oia hoi ka hana i hanaia, a me na lako hale i hooliloia no ke kukulu ana i keia mau hale. Na aahu a pau e pono ai, o na moena, na bela moe a me na laau bela moe no ia kanaka, a me kana ohana. Hookahi papa kui poi, elua umeke, hookahi oo, hookahi papa aina, eono noho, eono pahi a me na o, eono pa, eono pa-ki, hookahi ipu-ko, hookahi ipu waiu, hookahi ipu-ti, hookahi ipu-kope, a eono puna, o na mea paahana e pono ai ka hana ana i kana oihana, aole oi aku mamua o na dala he kanalima iloko.
O ke kahiko koa o kekahi luna koa a
koa maoli paha e pili ana i ka oihana koa o ke Aupuni, a me kona pu a me ka lako.
PAUKU 2. E lilo keia i kanawai mai kona la aku e aponoia'i, a o na kanawai a pau e kue ana i keia, ua hoopauia. Aponoia i keia la 13 o Iulai M H 1874.
KALAKAUA R.
MA KE KAUOHA.
Hoolaha Kula — E malamaia ana na la hoike o na Kula Olelo Enelani o Honolulu nei, i ka malama ae nei o Iune, e like nui keia malalo iho :
Poakolu, Iune 7 — Kula o Alanui Papu. Poaha, Iune 8 — Kula o Kehehuna,
Poalima, Iune 9 — Kula Kaikamahine o Pohukaina.
O keia mau hoike, a ka lehulehu e konoia aku nei, e hoomaka ana ma na hora 9 A M., o kela a me keia la. E hoomauia no ka hoomaha a hiki i ka Poalua, Aug. 1, 1876. Ma ke kauoha a ka Papa Hoonaauao.
J. W. SMITH, Kakauolelo.
Aliiolani Hale, Mei 29, 1876. 735 3ts 753
UA oluolu i ke Alii ka Moi ka huikala ana aku a me ka
hoihoi aku i na pono Kivila o Samuel Nowlein a me B Ka-
aoao. Halealii Iolani, Mei 15, 1876. 755 3t
UA hookohuia keia mau inoa malalo iho i keia la : D Mamaki, i Luna Ae Haawi Palapala Mare no Lahaina, Maui : J A Nahaku, J F Kauila, D H Kaialiilii, i Komisina no na ala liilii a me na pono wai. W L MOEHONUA,
Kuhina Kalaiaina, Keena Kalaiaina, Mei 11, 1876 755 3ts 757
E ike auanei na mea a pau, i keia la, ua hoike mai o
JASON PERRY Esq., i keia Keena, i ke kope o ka pala-
pala o ka mea hanohano A. d Andrade Corro, Kuhina o
ko na aina e, no ke Alii ka Moi LOUIS, o Potugala, nolaila,
ke hoikeia aku nei ka lohe, e ikeia oia, mamuli o ke kauo-
ha o ka Moi, ma ke ano Kanikela no ke aupuni o Potugala, ma Honolulu, Oahu, a e hilinaiia kana mau hana pili Au-
puni a pau, e na mana o keia aupuni.
Haawiia malalo o ko'u lima, me ka Sila o ke Aupuni,
ma ke Keena o ko na Aina e, i keia la 9 o Mei A. D.
1876, ma Honolulu.
(L.S.) W. L. GREEN,
754 3ts 736 Kuhina o ko na Aina e.
Hoolaha — Ke hoike aku nei ka lohe, e noho ana ka Hon. A. F. JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, no ka hoolohe ana i na hoopii mai na apana lehulehu mai o ka mokupuni Oahu, penei :
Ma ka Hale Hookolokolo ma Ewa, i ka hora 9 A. M. o ka Poalua, Mei 30.
Ma ka Hale Hookolokolo ma Waialua, i ka hora 9 A. M. o Poakolu Mei 31.
Ma ka Hale Hookolokolo ma Kahuku, i ka hora 3 P. M. o ka Poakolu, Mei 31.
Ma ka Hale Hookolokolo ma Kaneohe, i ka hora 1 P. M. o ka Poaha, Iune 1. Ma ke kauoha a ka Aha.
Jno. E. Barnard Hope Kakauolelo. 753 3ts 753
Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA. Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, MEI 27, 1876.
Hoike a ke Kuhina Waiwai.
Ua waiho ia mai ma ka lima o ko makou mea kakau nupepa iloko o ka Ahaolelo ka hoike a ka oihana waiwai o ko kakou aupuni, a i ka nana pono mai i na huahelu, me he mea la e ao mai ana ia he haawina maikai na kakou e noonoo ai. O ka huina pau o na loaa o ke aupuni iloko o na makahiki elua e pau ana i Maraki 31, 1876, ua hiki aku no ia i ka puu huahelu, he $877,791.85 ke helu pu ole ia na dala nui i aie ia aku e ka oihana. O na lilo hoi iloko oia manawa, ke helu ole ia na dala i hookaa ia no ka aie lahui, ua hiki aku ia i ka $894,356.93, me he mea la e hoike mai ana, ke huki ia nei kakou e ke au o na dala like ole he $l6,565.08. I ka la 31 o Maraki, 1874, o ka aie lahui ia manawa, he $355,050.70 wale no ; aka ma ka la 31,
o Maraki, 1876, ua ike ia o ka aie lahui ua pehu ae ia a i ka puu he $153,187.59, e hoike mai ana ia i ka pii ana o ko kakou aie iloko o na makahiki elua i hala a i ka $404,136.83 pakui hou.
Aole no i aie ia kekahi dala malalo o ke kanawai " aie miliona" o ka 1874, ke kanawai hoi nana i hooweliweli mai i ka lahui ponoi nona ka aina, a i lilo hoi i pula kaumaka no lakou iloko o na makahiki elua i hala aku. Nolaila, aole i pala ka maia a ua kanawai la, a ke imiia nei e hoopau.
O ke ake o na mea a pau o ka ai pakiko ano ke puni ma ka hoolilo ana. Maanei e nana ia kekahi mau hoolilo dala ana i mana paha a mana ole paha. Ua lawe ia he $21,911 31 mai loko mai o ka haawina o ka hoopae lima hana, a no ka hana hou ana i ka pa alii, oiai he $15,000 a ka Ahaolelo o 1874 i hookaawale ai no ia hana. He $2,700 a keu hoi i hoolilo ia no ka ahaaina hookipa, ua lawe ia mai no mai loko ae o keia haawina. O ka mea haohao, ua hoouku ia ka hoolilo ana o ke dala no ka mea nona ka haawina a ua hoomahuahua ia ma na haawina aole nona ia. Ua laweia no paha keia mau hoololi mamuli o na hua palapala o ka Pauku 5 o ka Bila Haawina. Aka ina he mana ko na Kuhina e lawe i kela a me keia haawina ma keia ano, alaila o aha ia no hoi na lakou wale no e kaana a e hoololi i na haawina.
No na lilo o keia mau makahiki e hele nei, ua koho ia a oi aku mamua o na loaa.
No ka hihia o ka moku Geremania " Anna."
Ke mau nei no ka pihoihoi no keia hihia. Ke hooikaika ino nei ka Elele o Geremania i ke aupuni o Kina e hookoia ka kona aupuni mau koina. Eia nae ke mahae nei na manao o na haole o Kina no ke kupono a me ka ole o keia koi ana. O ua moku Anna nei, ua powa hapa ia no e na luina, haoia a wawahiia me ka pepehi pu ia o na aliimoku. Aole nae i hoikeia ua ike na mana aupuni o Kina a i ole ia ua pale aku la hoi i keia powa ana a hopu la hoi i keia poe hana karaima a pau, a hoihoi hou mai hoi i ka waiwai. Aka he eha nae o eono poe powa i pau i ka hopuia a o kekahi hapa o ka waiwai ua lawe hou ia mai. No keia mea, ke kokua ikaika loa nei o Rusia, Enelani a me Amerika Huipuia ia Geremania.
He hana aupuni hoonui lilo.
Ua waiho ia mai ma ko makou pakaukau kekahi papa kuhikuhi no na lilo o ke aupuni Hawaii i ka mokuahi Kilauea, e kekahi keonimana i hele a paulehia ma ia mea, e hoomaka ana mai ka 1869 mai, oia ka wa a ke aupuni i uku ai no ka $6,000 ; a i ka hana hou ana, lilo he $54,807.51, a mailaila mai ka holoholo ana, oia paha he elima makahiki a me ka hapa. O keia papu kuhikuhi lilo o ke Kilauea, e hoike wale ana no i na puu dala i lawe ia mailoko ae o ka waihona dala o ke aupuni i mea e uku ai i kona mau lilo, me ka helu ole ia o kona mau loaa i pau e i ke aie ia ; a ua pakui ia ka uku kuala maluna o na lilo, no ka manao ia i loaa mai na dala no ka uku ana i na lilo o ua mokuahi nei, ma ka aie ana aku i ka hai dala ma ka 9 hapa haneri uku panee. O ka huina poho mahope o ka unuhi ana ae i ka waiwai io o na mokuahi nei i keia wa, he $108,396.73, oia paha kokoke e $20,000 i ke poho o ka waihona o ka lehulehu no keia hana huki eke a Hagai. Malalo iho, e loaa no ka papa kuhikuhi lilo o na piula hoinea kahu lehulehu nei :
Kumukuai a ke aupani i uku ai no ke " Kilauea" i ka 1869 $ 6,000.00
Na lilo o ka hana hou ana 54,870.81
Huina pau o na lilo o ke aupuni i ka wa i makaukau ai e holo Oct. 1, 1870 $60,807.81
Uku panee no keia puu dala maluna ae a hiki i Apr. 1, 1876 ma ka 9 hapa hanei uku panee papalua i kela a me keia eono malama 37,874.74
Na dala i laweia mai ka haawina ae o ka Ahaolelo o 1872 5,350.00
Uku panee o ia mau dala 1,616.00
Na dala i lawe ia mai ka haawina ae a ka Ahaolelo o 1874 7,094.37
Uku panee o ia mau dala 652.81
$113,396.73
Ka waiwai io o Kilauea i koho ia ai i Nov 1. 1875 5,000.00
Huina o ka lilo o ke aupuni no 5 1/2 makahiki $108,396.73
Ka lilo o ke aupuni ia Kilauea i kela a me keia makahiki maluna aku o kona mau loaa 19,708.50
Ina e hoohui aku ia $280,500 na loaa i koho ia a Kilauea i holoholo ai iloko o 5 1/2 makahiki, alaila na alapoho ia he puu dala nui i like me $388,897, oia na lilo o ke aupuni mai ka wa mai o Kilauea i hoomaka ai e holo, Oct l, 1870 — me he mea la, ua lilo poho ke aupuni he $70,708.54 i kela a me keia makahiki.
Ua hoaiai hou mai ua papa kuhikuhi la, ua hiki na lilo a pau o ke aupuni i keia Kilauea mai kona hoomaka mua loa ana mai e holoholo pili aina i 1860 a hiki i Maraki 31, 1876 i ka $245,055.32 ! aka aole nae wehewehe pono ia mai ka hiki ana ia puu huahelu ko ke ahua.
Nolaila mahope o ke ike ana i keia mau lilo hoomaunauna wale ia o na dala o ka lehulehu ua komo iloko o makou ka manao aole aenei e hiki i kekahi poe hui ke lawe i keia hana, me ka uku kokua aku o ke aupuni i elima haneri dala paha o ka malama a oi iki paha. I keia mau makahiki
aku nei, aole i hoohoihoiia kekahi poe hoi imi waiwai e makaleho mai i keia hana, no ka manao ia ina na ke aupuni e lawelawe emi mai na lilo. Aka mahope o ka bila ana o kekahi mau makahiki, ua ike ia he mau haneri tausani dala i poho kanu loa ia o ke aupuni. A oiai o ka hana o keia mau la ka ai pakiko, nolaila aole anei he hana kupono na kekahi poe hui ka lawe ae maluna o ko lakou hokua i ka hooholo moku pili aina.
La hanau o ka Moiwahine Victoria
I ka Poakolu iho nei, ua hoomanao ae na puuwai Beritania e noho nei ma ko kakou anaina, ma ka hoike ana i ko lakou kahakahana iho, a ua kiia na pu hoomaikai mai ka manuwa Amerika Lakawana ma ka hora 12 awakea, no ka la hanau o ka Moiwahine kaulana o ke ao nei. Ua hanauia o Victoria ma ka Hale Alii Kensington, i ka la 24 o Mei, 1819 ; lilo i moiwahine no Beritania Nui a me Irelani, Iune 20, 1837, ma ka make ana o ke kaikaina o kona makuakane Kini Uilama IV. ; poniia i Moiwahine, Iune 20, 1838 ; a mare i ke kane i Feberuari 10, 1846. Nolaila, i keia wa, ua hiki kona mau makahiki i ke kanalima kumamahiku, a i ke kanakolu kumamawalu o kona mau makahiki o ka noho alii ana. Ke noho nei oia he moiwahine no na aupuni hui o Beritania Nui a me Irelani a me kona mau panalaau lehulehu i oi ae ka heluna o na kanaka mamua o kona aupuni mokupuni. I kekahi manawa ua kapaia oia ma kekahi inoa he Pale no ka Manaoio ; a i keia wa hoi ua hookau hou ia he inoa hoohanohano kiekie loa o keia ola hoomalu honua ana, he " Emepera wahine no Inia."
I ke ahiahi o keia la hanau, ua haawi ae kona mau makaainana ma keia pea mamao loa i ahaaina maloko o ka Hale Kalapu o ia poe. E hooloihiia kona ola a hala he mau makahiki hou maluna a ka aina aohe napoo ana o ka la.
Na Hana o ka Ahaolelo.
I kekahi la o ka hebedoma i hala, ua heluhelu mua mai o Hon Mr Martin i kekahi bila kanawai me na kumu lehulehu. Eia no ke ano nui o ua bila la : E kukulu ke aupuni i na halepule o Iehova a e hele pu ka Moi e kuka pu me na kanaka no ka hoohaahaa aku i mua o ke Akua ; e kukuluia elua kula olelo Beritania ma kela a ma keia mokupuni no na kama kamalii elua. Eia ka inoa o ka Hale Kula o na keikikane, " Na Iehova e makia a hoomau i ka Lahui Hawaii," a o ko na kaikamahine hoi, " Na Iehova e hooulu i ka Lahui a hoolaupai hou i kanaka." E pai hooleleakaia na kii o na kama, a e kau akaka na kumu o na keikikane a me na kaikamahine i na kii ma kahi akaka ; a i ka hemo ana, e hoohuiia ma ka mare.
I ka Poaha aku, ua heluheluia kekahi palapala hoopii mai Molokai e noi hoohuakeeo mai ana, e aie aku ke aupuni i Umi Miliona Dala. He ake paha e nele like.
Ua heluheluia i ka poalima aku nei i hala, kekahi hoopii mai Lahaina, e noi ana i ka ahaolelo e hookaawaleia i ona uku no ka Luna Kakau Kope ma ka Bila Haawina a e hoihoiia na loaa a pau malalo o kana oihana i ka waihona aupuni.
He ekolu la i hoopau wale ia o ka hebedoma i hala ma ka hoopaapaa ana i ka bila rama, a ma ka Poalima iho nei ke umi loa ia ana a hoolewaia aku la no kona kanuia ana. He eiwa wale no poe ma ka aoao hoonoa i ka inu rama ana a he 29 a 31 paha ma ka hoole loa.
Ua minamina makou i ka hoike aku, ua hooholoia i ka Poaono aku nei i hala ma kana heluhelu alua ka bila e hoopau loa ana i ka hookomoia ana o na hana lima i loko o na kula la aupuni. He oiaio no paha, he hemahema ko keia kanawai ma kahi mau apana, aka, aole anei e paipai a hooponoponoia ma ia wahi hemahema. I ka Poakahi iho nei, aole i emi iho malalo o 26 mau hoopii i heluheluia, mai na apana pakahi mai o kakou. Mawaena o ia mau hoopii, e noi mai ana e hoopauia ke Kahukula Nui, e hoemiia ka uku o ka Moi, a pela aku a pela aku.
I ka wa a Mr Kalaukoa i heluhelu ai i kekahi mai Honolulu mai e noi ana i hookahi wale no Kuhina no ke aupuni, ua aoia mai ka luna hanohano e kakauia na kumu ano nui o ka palapala hoopii mawaho o ke kua a ua naauao paha oia ma keia hope aku.
Hookahi hoopii i heluheluia i keia la e ka Luna o Puna, a i kakau inoaia e na Hon J Nawahi, G W Pilipo, J Kahuila, J Kauai, S K Mahoe, L W P Kanealii, H Waterhouse, a me A P Kalaukoa, e hoopii luna nui ana i ke Kuhina Kalaiaina no ka hoolilo wale ana i na dala he $2,700 a kau no ka ahaaina hulahula ma Aliiolani Hale, i Feberuari o 1875. I ka nana ponoia ana o ka hoopii, ikeia iho la, ua halahu loa ka palapala o ke kakauia ana, nolaila, ua kiola mai ka Peresidena, aka hoopaakiki wale aku no nae a hooleia.
Ua hoolahaia mai no hoi i keia la he bila e huikala aku ai i ka poe noho moekolohe loihi. He keu paha keia o ka bila ano pahenehene loa ia maloko o na aha kau kanawai o ke ao nei.
O ka hana hope o keia la, oia ka heluhelu aluaia ana a waihoia i ke Komite Wae o ka bila Hooulu Lahui a Mr Helekunihi, e hookuu ana i na auhau o ka poe elima keiki a e haawi makana ke aupuni i na
ohana ilihune i loaa na keiki he umi e ola ana, i $100 manawalea !
I keia Poakahi no hoi, ua hooholoia kekahi olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i na bila aie i ukuia no na lilo o ka ahaina ma Aliiolani Hale.
I ka Poalua ae, ua heluheluia e Mr Mahoe he bila e hoopau ana i ke Kula hana lima o Keoneula, a e hookuu wale i ko kakou mau hana openi opiopio e hoi paha i ka hotele o Paipu a i hea la.
Ua hiki ae ka luna onawaliwali mai o Honolulu nei iloko o ka Hale Ahaolelo me ka manao e hoohikiia a loaa kona haawina o ke kau. O kona helehelena, aole ia i ku no ke kau kanawai, aole hoi no ke kanaka ola, aka, he hiohiona o ke ao omamalu maluna ona.
Ua hoopanee ka Ahaolelo i ka Poaha mahope o ka pau ana o na hana o ia la, a halawai hou i ka hora 1 P M ka Poaha, no ka mea, o ka Poakolu la 24 o Mei, oia no ka la hanau o ka Moiwahine Victoria a Emepera Wahine o Inia.
Nu Hou Kuloko.
Nui loa na ipu haole a me na malolo ma ka makeke o Honolulu i keia mau la.
Ua pakui hou ia mai nei he moku kuna hou no ka holoholo ana ma ko kakou nei mau kai. O kona inoa o Kate.
I keia Poakolu ae, e hiki mai ai ka mokuahi " Zelandia" mai Kapalakiko mai me na ukana, leta a me na ohua no keia
awa.
Ua hoolako hou la mai nei ko kakou kulanakauhale e na lako kukulu hale hou ma ke ku ana mai o kahi moku papa hou.
Ua paiia i ke kii hoolele aka ka palapala aina o Hawaii nei, a ke kuaiia nei ma ka Hale Kuai Buke o Wini no ka $3.25 pakahi.
E holo kaapuui ana ke " Kilauea" ia Hawaii i keia Poakahi ae. No kona manawa holo mahope aku nei e nana i ka kakou nupepa o keia la.
He aha mele kai haawiia e na keiki puukani o Lahaina i ka po Poaono aku nei i hala ma Kaumakapili. Ua maikai no na mele i kuluma mau i ko lakou mau kileo.
Ua hoopanee ka Ahaolelo Hawaii i ka Poalua iho nei aole e halawai i ka Poakolu no ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Moiwahine Victoria a Emepera wahine o Inia.
I kekahi kakahiaka o kela pule aku nei ua puka like aku na moku kuna holo o kakou, oia o Ka Moi a me Neti Mele mai Honolulu aku nei, a ua loheia mai, na Nene Aukai ke eo
MALOLO I KA LOKO.— I ka Poaha iho nei, ua loaa kekahi wahi malolo uuku maloko o ka loko o ke alii ka moi ma Kuwili. Aia malalo o kona nuku he mau umiumi. Kupanaha no ka hiki ana o keia malolo iloko o ka loko.
NA PALAPALA HOOPII — Ua ikeia kekahi mau palapala hoopii ano ole i ka Ahaolelo mai kekahi mau Apana kuaaina mai a mai ko Honolulu poe maukauka hoe hewa no hoi kekahi. Mai pono loa ina i kuka pu ko lakou mau luna me ko lakou mau makaainana mamua o ka hoohilahila ana mai imua o ke akea.
Imua o kekahi aha hookolokolo, ua hookolokoloia kekahi keiki no ka hihia aihue. I ke ku ana o ke kokua o ka aoao pale e wehewe no ka pono o kona aoao, aia hoi wehe ae la oia i kekahi palapala hoomaikai o ua keiki nei. I ka nanaia ana'ku, ua ikeia ua hookukeia mai ua keiki nei no ka aihue. O ka olelo nae i kakauia ai ua palapala la, he olelo malihini. Hilahila loa ua loio la, aka he ano kuaaina no nae kekahi ona,
Owai la o J W Anehe ?
I lalama mai nei ma ka lapa manu ole, e kahili ana i na olelo a Kalaiokona maluna o ka hokua hala ole o ka mea i noho loihi ma ka hookele ana o " Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii." E ola makou no ka hana ole ana i keia hewa a J W Anehe e hooili mai nei. Aole na keia pulima ka mea i kakauia a hoolahaia ma ka nupepa au e pane mai nei, a nolaila, ke holoi nei makou i ko makou mau lima a maemae me ke noi aku ia oe, nau no e imi ae i kou ola ma ka mihi ana i keia hewa nui. Ke waiho nei ke kope a Kalaiokona me kona inoa ponoi i kapaeia mamuli o kana noi, ma ko makou keena i hoike no ko makou kuamoo a i malamalama no ke ala hele.
Aole i loihi ka wa i hala aku, ua hoolaha makou ma ka loa a ma ka laula o keia aina puni heluhelu, aole maluna o na lunahooponopono ka hewa o na manao i hoopukaia ma ka pepa me na inoa i kakauia malalo iho. Nolaila, ina he kanaka heluhelu " Kuokoa" oe, a ina paha he naauao, ina la aole oe e hoahewa hala ole mai ia makou.
" Na kela a me keia e kaikai i kona mau hala iho."
E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, owau o Kapokaua w. moopuna a Alaala, ke hookapu loa aku nei au i na holoholona hele hewa a pau loa, e hele ana maluna o ko'u mau apana aina e waiho ana ma Kaanapali me Honokowai mokupuni o Maui, oia hoi na lio, bipi, hoki, kekake, hipa, kao a pela aku. Nolaila, o ka poe i kue a hookuli i keia olelo papa, a hookuu wale ana i ka lakou mau holoholona, ma ko'u mau apana aina, e uku ia no hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi ke loaa i ka'u luna oia hoi o Polikua a me kona mau hope, a lilo keia hoolaha i kanawai paa mai ka la e puka ai ma ka nupepa
Kuokoa, a ina o ka mea a mau mea paha, e kue i keia olelo Hoolaha e hoopii no wau e like me ke kanawai.
KEAOPKAUA (w),
Iwilei, Kapalama-kai. Oahu. 755 4ts 758
NU HOU ANO NUI !
Holo ke Kuikahi Panailike !
Ma ke ku ana mai o ke kiapa Mere Belle Roberts i ke awakea o nehinehi, mai Kapalakiko mai, ua loaa mai keia lono nu hou, oia ua hooholoia ke Kuikahi Panailike e ka Ahaolelo ma Wasinetona i ka la 8 o Mei. He 15 ka oi o ka poe makemake i ke Kuikahi mamua o ka poe ku-e. Nolaila, ua holo loa ke Kuikahi ma ko Amerika Huipuia aoao ! Eia ka lono oiaio malalo iho : MA KA WAEA TAREGARAPA MAI.
" Wasinetona, Mei 8, 1876. " Ua hooholoia ke Kuikahi Panailike me Hawaii.— 15 balota oi ! " He Lanakila Kaulana !
J. D. LUTTRELL. Lunamakaaina o Kaleponi."
NA MEA ANO HOU !
Ua loaa mai nei,
Eia ma ka Hale Kuai o Wini !
NA EA,
NA OMAU AI
NA KULA PEPEIAO NA OMAU HAO BUKALO,
NA MEA ANO HOU A EMI,
Na Buke Pakeke Ili a me na Eke Dala ! Na Lei Pilali,
Na Lei Eleele, a me na mea e ae he nui wale.
E HAAWI MAKANA IA ana i kela a me keia mea i kuai a hiki i ka
ELUA DALA.
E hele mai, e nana i keia mau mea maikai, a e loaa no e like me ka makemake,
Emi loa aole e like me mamua !
Eia ma ka Hale Kuai o
756 2m WINI.
Papa ! Papa !
— NO —
ALLEN A ME ROBINSON.
Ua wehe ae nei maua i
PA KUAI PAPA !
— MA KA —
UWAPO O PAKAKA.
Na Papa Ulaula o na ano a pau. Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na Pili Hale Keokeo. Na Pepa Hoonani Hale. Na Pepa Molina.
Na Pena a me na Aila Pena !
NA KUI O NA ANO A PAU ! Na Pani Puka a me Na Pani Puka Aniani.
Na Pani Puka a me
Na Olepelepe.
Na lako kukulu Hale.
— O NA ANO A PAU —
E kuaiia ma ke Kumukuai Haahaa Loa !
o keia Makeke. ALLEN & ROBINSON.
Honolulu, Aper 13, 1876. 750 ly
KOMO O LAHAINA.
KE kono aku nei oia i na kanaka o
Lanai Molokai
a me ka poe e noho ana mai
KAHAKULOA a i UKUMEHAME.
e hele mai lakou i Lahaina, a kipa ae lakou ma ka Hale Kuai, e nana ai
i na waiwai like ole o loko. Me he mea la, he haawi wale no, oiai ua ike no na mea a pau i ka makepono loa maoli no i na makahiki i hala.
MA ka POAONO, MEI 20, 1876,
ke manao nei ia e haawi wale i kekahi mau waiwai me ke kumukuai ole, i ka poe hookapeke wahi dala iho i ko
kapuahi. KOMO, LAHAINA.
Kikahakaiwainapali. 753 4ts 756