Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 18, 29 April 1876 — Page 3
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Na moku Okohola i hoopoinoia e
KE SANADOA A ME NA LUINA
Hawaii i kepaia maluna o lakou.
No ko makou ake e hoonuu mau ko makou poe heluhelu i na pomaikai a me na nu hou a ko makou ahonui, ke hoolaha aku nei makou malalo iho i ka nui o na moku okohola a ke Sanadoa i powa ai a me ka nui o na luina i kepaia maluna o lakou ma Honolulu. O keia poe, ina e hooiaio pono ia mai, e loaa no ko lakou mau koina iloko o ka puu dala nui a Beritania i uku mai ai ia Amerika Huipuia.
Na Luina oiaio o ka moku okohola Congress (Konilia) i kepaia ma ka la 7 o Nov M. H. 1864.
Inoa. Wahi noho.
Kekuaihehia Puunui
Nakaneihele Kaopuaua
Kekoa D. K . "
Haleliilii Keoneula
Kamaa Lepekaholo
Kalanihookaha Kakaako
Hakuole Puuloa
Keliilelepa Kaopuaua
Namakeha Pa o Pika Kaeo
Kalulu Halealii
Koiona Kaakopua
Kaunu Aala
Kahumoku liilii Kikihale
Kemaha D K. Kaakopua
Kapuniai Kauluwela
Huina kanaka 16.
Na Luina oiaio o ka moku okohola Favorites (Fewalaiki) i kepaia ma ka la 11 o Nov. M. H. 1864.
Inoa. Wahi noho.
David Kapuukolo
Maihui "
Kanoa "
Kahula Kaopuaua
Kaui Kikihale
Kaapa Kapuukolo
Kaneihalau Kapauhi
Manaa Kaakopua
Huina kanaka 8
Na Luina oiaio o ka moku okohola Martha i kepaia ma ka la 7 o Nov. M. H. 1864.
Inoa. Wahi noho.
Kainaina Kaopuaua
Pika Kaumakapili
Manuhoa Lepekaholo
Isaaka (die) Niupaipai
Kalama Apua
Ii Kapuukolo
Kelia-a Kaopuaua
Maikai Apua
Kalawaia "
Hopu Kikihale
Kekipi Apua
D K. Kilauea Kapuukolo
Pao Moanalua
Alapai Kaopuaua
Kaawaloa Kapalama
Aiamanu Apua
Hoomana Peleula
Kapela Apua
Kapou Honokaupu
Kealonui Apua
D. K. Kahue Lepekaholo
Huina kanaka 21.
Na Luina oiaio o ka moku okohola W. Thompson (Uilama Kamikana) i kepaia ma ka la 5 o Aperila M. H. 1865.
Inoa. Wahi noho.
Kahanupau, Keala Aole maopopo
Kahananui Kaumakapili
Kaailaau Kapuukolo
Kamakauila "
Mahoe "
Kauhailama Pukalale
Huina kanaka 6.
Kaumaka
Na Luina oiaio o ka moku okohola Nile (Naila) i kepaia ma ka la 20 o Nov. M. H. 1864.
Inoa. Wahi noho.
Naihelua he o-ia Kepohoni
Kuakolu "
Kanalu Pauoa
Kamaka Peleula
Hoaiki (dei) Kapamoo
Moeino Kepohoni
Kauhane Kikihale
Palakiko Palolo
Kaia Paeaki
Kaumealani Kaumakapili
Kalimahelehonua o-ia Honokaupu
Kanealii Kaopuaua
Kanuha Kikihale
Pau Kaopuaua
Kekahea 2 Halealii
Kalua Kapalama
Huina kanaka 16.
Na Luina oiaio o ka moku okohola Catherine (Kakalina) i kepaia ma ka la 14 o Nov. M. H I864.
Inoa. Wahi noho.
Samuela Kaopuaua
Piko “
Kealoha Niolopa
Epela Kawaiahao
Elia Ma ka Uapo
Simona Nuole Kaakopua
Poaeae Niupaipai
Keawe Kapuukolo
Kahololio "
Kanuha Kikihale
Peniamina o-ia Kapalama
Huina kanaka 11. Holo Dec l 1864.
Eia kekahi mau moku okohola, aole i akaka na kanaka i kepaia maluna o lakou Abigail, Aline, Australia, Runswick, Charter Oak, Delphine, Godfrey, Edward, Edward Carecy, General Pike, General Williams, Gipsey, Hector, Hillman, Isaao Howland, Isabel, James Maury, Jireh Swift, Lizzie M Stacy, Nimrod, Pearl, Sophia Thornton, Susan Abigail, Waverly, W C Nye.
E pane aku i ka pane ia mai.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—
Ma ka nupepa lolelua a ke Kahu Akua o ka pule i hala'e i oili hou mai ai ka pane a Makamaka, ka mea ana i hoopiha'i me ke kaena ; no ia mea au e noi aku nei i kou oluolu e ae mai ia'u pane aku ia ia. E Makamaka ! ka mea e noho hana la no " Ka Lahui Hawaii" eia oe maluna o keia mau kulana ma keia paio ana.
1 Aole i loaa ka io o ka mea i pane ia ia oe ; no ka mea, wahi au, " ua lolelua me he muhee'la," ma ia mea e hoomaopopo hou oe i ka io o ka manao. O ke ano nui o ka'u mea i pane ai, oia keia ; e kue ana i ka L H. no kona hoahewa i ko'u hoohalahala no na nane ; no ka mea, ma ka nupepa i puka mai ai, ua hoopuka pu mai no me ka hoohalahala a kekahi mea, aole nae he hoahewa'ku.
Eia kekahi ; ma ka L. H. o kela pule, ua hoopuka ae oia i kekahi Anoai pahenehene, penei kekahi mau olelo —" Ehiku itamu Kuokoa Ha !—" I loaa i mai kuhewa Ha !—" O Lackawana ua ku mai. A o Lackawana ua ku mai." A eia hou kekahi olelo " ina he omaimai, a he ano mai kuhewa, eia mai o Ekake i wai no ka apu, a nee aku ma o." Aole anei keia he pahenehene e S K. Makamaka ? A he hana pono ia i ka nupepa mikanele, ka mea ana i olelo ai, " aole paonioni, aole haanui, aole hikiwawe ka huhu, aole noonoo ino, &c.
Eia hou kekahi, " aole ae ia ka pilikino. ke kuamuamu, ka hoino, ka huhu, &c."
Ua pane oe ia'u no kou pahenehene, a pehea hoi keia — E pane ana anei oe ? I ka nana aku aole oe e pane ana, no ka mea, o oe kekahi o kana mau keiki hoonoho hua kepau.
2 He kulana pai a kaena ia ia iho — penei e maopopo ai, ua haawi aku oia i ka nane ia Kealakuhilima mamua, ma ka inoa Velocior, a mahope iho hai hou aku la no i ka haina o na nane ana me ka inoa S. K. Kepau, me ka hoopunipuni aku i ka inoa o ka aina, o Wailupe. A mahope mai, hoopuka hou i na nane ma ka inoa Oahu ; a i ka wa i hoopuka ia'i kela poo manao ma ke Kuokoa, holo hou oia ma ka inoa o Makamaka a pane mai, me ka mahalo aku i kekahi inoa ona, oia o Oahu.
Ma keia mea e ike ai oukou e ka poe heluhelu i ke ano o keia wahi keiki. Nana ponoi no i hoi mai ia'u i kela mau inoa Velocior a me Oahu, a na ka poe hoi ana i pai, aku ai ua hoka au, i hai nui i kela mau inoa, S. K. Kepau a me Makamaka. Me keia mau hoike oiaio e kanalua ole ai au a hiki i ka hui kino ana. Ua olelo mai oe, ' aole oe e hopo ke hanaia ka oiaio ;" eia ka'u malaila, i hakalia wale no ia oe.— Nawai e hooholo ? No 10, C —
Mr. LUNAHOOPONOPONO ; Aloha oe :—
1 Ua paa maikai loaa'e nei ka hale halawai o Iwilei, ua paa pu me kona hale bele, ua nani a maikai ke nana aku. Ma keia mea, ke haawi nei au i ko'u mahalo piha i na kamana, nana i hana na noho a me ka hale bele, oia o Mr. Maluoikoo. H. M. Kahanaumaikai jr. Eleu maoli no ! Eleu no !!
2 Ka loaa ana o ka bele. I ka paa mai kai anu no o ka hale, kii no ka bele, a ma ka Poaono nei, la 22 o Aperila, ua kau iluna o ka hale bele, a ke kani nei oia, e hea ana, E ala ! E ala !! E ala a e hele mai e ike i ka nani.
3 E hoolaa ia ana. E hoolaaia'na ka hale halawai o Iwilei, i ka Poaha la 4 o Mei, a na na kahu ekalesia o Kaumakapili a me Kalihi a me Moanalua na hana ma ka hoolaa ana, me ke kahea pu ia o na hoahanau e hele ilaila, ma ke kokua pu ana me ko laila poe kakaikahi ; a, e hoolawa pu ia ana, ua houpo lewalewa o ka poe hele aku, me kahi ai lau limu, alamihi, papai paha a pela aku. Nolaila, o na mauu hululike, e lele like no lakou me na lau Oliwa a ko aloha.
4 Na Leo Himeni. E malama pu ia'na he mau himeni hoonani no ke komo ana i ka luakini, a he mau himeni hoonanea pu hoi, malalo o ke alakai ana a Mr. W. P. Kapiioho e naue au e ike i na iwa o Iwilei, i ike i ke kani o na aukuu kiai makaha oia lai. Kuu ka luhi e ko Iwalei. ua komo na poo iloko o ka hale, a, aole hana i koe no ia. Hookahi no mea koe, o ka hele nui mau iloko olaila e launa mau ai me Kristo ka Haku. " Imua ke alo a lanakila, a na na lani e kokua mai !!
S. P. K NAWAA.
Honolulu, Oahu, Aper 25. 1876.
Nu Hou mai na Panalaau mai.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Beritania Zealandia iloko o na la holo he 15 mai Nu Kilani mai, ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho :
O ka mokuahi Colima, ua hai na epaepa a pau o kona hana, i ili maluna o ke kuaau. Aole pilikia e ae, oia wale no.
Haunaele ma Samoa.
O na lono haunaele mamua iho nei no ka haunaele ma Samoa, ua wehe puka nui ia mai nei. Ua koi na haole i ka Moi Malietoa e hoopau i ko Col. Steinburger noho Kuhina nui ana, a ua ae aku ka Moi ia noi. Aka, o na alii malalo iho, ua kue lakou i ka Moi, a ua hookeke maoli.— Laweia ka Moi i kekahi mokupuni e aku, a na ka manuwa Beritania i kii hou aku e hoihoi mai. Ia hoihoi ia ana mai, ua hakaka maoli na kanaka me na haole a ua make he ekolu a ehu o na aoao pakahi o laua. Ua huhu na alii malalo iho o ka Moi no keia kipakuia ana o ke Kanela, a nolaila, ala mai ai keia haunaele.
Ke maliu — nei au i ka kuu hoa pa kiaha, aka, ke ao aku nei nae au iaia, mai hele hou oia i ka po, e kiei ai ma ka pukaaniani o kekahi hale, e like me kana hana ana i na pule i hala aku nei, ma kekahi hale ma Kapuukolo. Pehea la kana wahi puali, he mahui iki no paha ia i kana hana aole paha ? Ke papa aku nei au ia nei mai hoowalewale i ka poe opio ma ka hula ana. Wai o ke kiaha. NEE AKU mao.
HANAU.
Mar. 28. Ma Kaupakuea, Hilo, hanau o Kuinahe k., na Kilinahe me Keaulama.
Aper. 8, Ma Kalihiwaena, hanau he keikikane na Pali a me Kuawela.
Feb. 13. Ma Laimiki, Hilo, H., hanau o Kealalakoiula w. na Kaaihue me Naomi.
Mar. 6. ma Kaupakuea, H. H., hanau o Kahuilaokalani na Ma me Hookano.
Apr. 7, ma Opihikao, Puna H., hanauia o Inoaole k., na Mr. B Manoa me Mrs R. Nahau.
Mar 12 — Ma Honokohau, Maui, hanau o James Halulu (k), na J Kapaku me H Keahiula.
Mar 12 — Malaila no, hanau o W Pue k, na John Pue me Niukukahi.
MAKE.
Aper 7 — Ma Kalawao, make o Kaiai k. no Kamalo Molokai.
Aper 9 — Malaila no make o Naolulo w, no Kailua Oahu.
Aper 12 — Malaila no make o Inoaole k, no Waialua, O.
Aper 13 — Malaila no make o Kaulunae w, no Ewa Oahu
Aper 7 — Ma Honokohau Maui, make o Kelumalimali k
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALAIA ANA
— KA —
Hoolimalima
AINA WAIWAI NUI !
I ka Poaono, Mei 6, 1876, i ka hora 12 awakea, MAMULI O KE KAUOHA A KE KUHINA Kalaiaina, ma ka Hale Kudala, i na hoolimalima o .....NA.....Apana Aina Ekolu, e waiho ia ma ke Alanui Moiwahine a me ke Kuea o ka Hale Hana Hao a me ka Apana e noho hoolimalimaia nei e Tibbets & Sorrenson.
E hoolimalimaia no ka manawa, he Elima Makahiki, mai ka $10. o ka malama e hoomaka a i ke kudala. E ukuia ka hoolimalima i kela me keia hapaha, mamua.
No ke kii o ka aina a me na mea i koe, e ninau ia C. S. BARTOW.
752 1ts Luna Kudala,
E IKE oukou e na kanaka maoli, na Pake, na Haole, Pukiki a me kela ano keia ano e noho ana ma keia aupuni, i loaa ko lakou mau Halekuai, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare ia Kamakaikolia Kealanui, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u i ke kane mare, aole au e hookaa i kona mau aie, mai kona la i haalelele mai ai ia'u a hiki i keia la, a mau loa aku, ke ole au e kakau i ko'u lima ma ka oukou mau Buke. Ke papa aku nei au, mai hookipa kekahi iaia a malama iaia i ka ai, no ka mea aole au i nele i ka ai me na pono kino ; aohe makuakane, makuahine, kaikuaana, kaikaina, kaikunane, kupunakane, kupunawahine, e malama, iaia i ka ai me ka ia a me kahi moe. Aole hoi he kane a mau kane e hookipa iaia ma ke ano hewa, e hoopii no au Ma ke Kanawai no ka hoopoino i ko'u waiwai ponoi. E lilo keia i Kanawai i kona la e puka ai ma ka nupepa Kuokoa.
D. P. KEALANUI. Kawela, Naalehu, Kau, H., Aper 13, 1876. 752 2t 753
KAHEA
OLELO * LEO NUI !
E na makamaka aloha o ka ua Kanilehua o Hilo, a me na hoa hoolaukanaka o ka la mehameha o Hamakua :
Owau o ko oukou hoaaloha oiaio loa, e noho nei ma ke ano malama Halekuai, no no makahihi loihi i kaahope ae nei, ua ike oukou i ko'u malama pono me ka hoolako pinepine mai i na mea maikai e kupono ana i ke kane, i ka wahine a me ke keiki. Nolaila, ua hu a nui ke aloha ia oukou, me ke kaumaha pu i ke kahea leo nui ae, e hookaa koke mai ka poe i aie mai ia'u, mai keia la aku ; aole no ka manao e hoopilikia aku la oukou e na hoaaloha, aka i mea e mau ai ko kakou kipa ana, i lako mau i na mea nani e kahiko ai i ke one o Punahoa ame ka la piha kanaka o Hamakua Waipio.
Nolaila, e ala, e ku, e pau ka hiamoe, e hele mai e nana, e kilohi i ko'u mau halekuai, ua piha i na nani o kela ano keia ano o na mea kuai me ka oluolu loa, e kupono ai i ka makemake o ke kane, wahine, keiki a me ka ohana, e loaa no ma kuu Halekuai ma Hilo, i " Hale Kalewa," a me Kahalii, e loaa no ma Hamakua Waipio, A pela no oukou e makaala ai e hookaa koke mai, i loaa hou ai na mea hou no oukou. Nolaila, e oluolu oukou e hoolohe i keia leo kahea o ko oukou makamaka aloha nei, a e kipa mai ma ka hale, a loaa no au ia oukou me na launa maikai ana me ka leo oluolu. E hoonaauao ! Owau no o
C. Y. AIONA (Pake), Malama Halekuai.
Hawaii, Aper 24, 1876. 752 8t° 759
KE KAUOHAIA AKU NEI NA KANAKA a pau loa he mea Bipi a mau Lio paha ko lakou e holo nei maluna o na aina i kapuia o Honouliuli. Waianae-uka. Pouhala-uka. e lawe koke aku iloko o na la he UMI mai keia la aku. O na holoholona a pau e loaa aku ana mahope o ia wa, e manaoia he komohewa. Ke hookapu loa ia aku nei na kanaka a pau aole e hele wale maluna o ia mau aina mahope iho O ka la 30 o Aperila 1876, aia wale no a loaa ka palapala ae mai a'u aku. JAS. DOWSETT, (Kimo Pelekane), Nona iho , a ma ke ano he Kahu Malama Waiwai no Thomas Richard, Eliza Meek a me Mr. a me Mrs. H. G. Crabbe.
Honolulu, Aper. 12, 1876. 731 3ts 733
HOOLAHA.
Kuai a ka Ilamuku.
MAMULI O KA MANA O KA OLELO Hooholo i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie, i ka pono no F. Preston, mea hoopii no $415.25. kue ia EDWARD EVERETT, mea hoopiliia, ua lawe mai au i kela la, a e kuai aku ana ma ke akea, maluna iho o ka aina, i ka hora 12 o ke awakea o ka Poaono, la 20 o Mei, i na pono a pau, ke kuleana a me na pomaikai a me ka pa o Edward Everett, e nohoia nei e Edward Everett, e waiho ia ma Alanui Papu, mauka aku o ke kihi o Alanui Kukui.
O ka nui o ka aina, he hookahi Eka, a oi aku a emi mai paha ; o ka Hale Noho a me na hale kuwaho, ua maikai wale no ; ua nui na kumu laau i kanuia e hoomalumalu mai ana ; a he aina maikai kela. Aia wale no ke koe a hoakaka e ia mai ka olelo hooholo, ka uku kuala a me na koina, a me ko'u uku a me ke Komisina mamua ae.
He kuike ke dala, a o na lilo no na palapala, na ka mea e lilo ai.
Aia he $300 ka moraki maluna o ka aina, e ai ia no e waiho kekahi hapa. W. C. PARKE, Ilamuku.
Honolulu, Aper. 18, 1876. 751 4ts 754
Kuai a ka Luna Hooponopono Waiwai.
MAMULI O ka mana o ka olelo kauoha a ka Aha, e kuai aku no au ma ka Poaono, - - Mei 23, 1876, Hora 12 awakea, maluna o ka Pa Aina. I ka pa e waiho la ma ke kihi o na Alanui Uniona a me Hotele. A o ua aina nei, he 55 kapuai ma Alanui Hotele, a he 98 9/12 kapuai ma Alanui Uniona, a ua hoolimalimaia a hiki i Ianuari 1, 1881, ma ka Hookahi Haneri Dala o ka makahiki, me ka uku mua ia, ke nohoia mai e kekahi kamaaina maikai. Ma ka wa e pau ai ka hoolimalima, e hoihoiia ka hale, hale lio, na hale kuwaho a pela aku, i ka ona nona ka aina.
He kuleana keia e kanalua ole ia ai, a o ka poe me dala hoopukapuka, eia ka wa pono.
O na lilo no ke kuai ana, aia na ka mea e lilo ai. Kuleana Helu 1967 W. L. WILCOX.
751 3ts 853 Lunahooponopono Waiwai.
NO ka mea, ua ikeia ka olelo hoolaha a Kukahiko k Kahalepaakai w. a me Maila w., maloko o ke Kuokoa, ua komo pu ke ano o ka lakou mau papa ana maluna o ko'u aina kuai, ma Amakeahi, Hoaeae, i Ewa, Oahu, a nolaila ma keia, e ike auanei na kanaka a pau, aole o lakou kuleana maluna o ko'u aina kuai ma Amakeahi, nona ka palapala Kuleana Helu 899, a Palapala Sila Nui Helu 783 ; a ke papa aku nei au ia lakou, mai aehewa kekahi o lakou, a o ko lakou Luna, a o kekahi kanaka e ae paha maluna o kuu aina, a hana i kekahi mea hookapu, a papa, a hooulu hoi i na mea kanu, me he ona la nona ka aina, o ku lakou ma ke kanawai komohewa i ko hai wahi. Ua kapu loa ke kukulu ana o na holoholona malaila a me na holoholona e ae o kela a me keia ano e komohewa ana.
W G KAHUAKAI. Kamanuwai, Honolulu, Aper 19, 1876. 731 4t* 754
E IKE auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, a me ka poe mea waiwai a poe mea dala hoaie, a palapala moraki. Owau o ka mea nona ka inoa i kakauia malalo, ke hoike nei ou ma ke akea, mai hoaie mai oukou i kuu kane mare ia Kaiakoili, me ko'u ae ole, a me ko'u kakau inoa ole ma ia mau palapala, a me ko'u hooiaio ole. O ka mea a mau mea hoi e kue ana i keia olelo, aohe ia e lilo ana he mana mai a'u aku, nolalia, e makaala, a e nana, o paho auanei oukou.
MARY KEAKA. Kepohoni, Honolulu, Aper 10, 1876. 750 4t° 753
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
MA KE Keena o kekahi o na Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o MAKANA k. no Makapala, Kohala Akau, Hawaii i make
Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a Paumano k. e noi ana, e hoonoho ia P. Kamakana, i Lunahooponopono no ka waiwai o Makana k, no Makapala, Kohala Akau Hawaii H P A i make aku nei. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Iune, M H 1876,. ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, oia ka la a me kahi i kohoia ma ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
CHARLES F. HART, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Kohala, Mar 23, 1876. 734 3ts 754
MA ke Keena o kekahi o na Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KEALOHA k, no Kohala Akau. Hawaii i make.
No ka mea, ma ka la 24 o Maraki 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o Kealoha k, o Halawa, Kohala Akau, Hawaii i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaio la keia palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Luna hooko ia S W Kanohomauna, ua waihoia mai e S. W. Kanohomauna.
Nolaila, ke kauohaia, o ka Poaono, oia ka la 3 o Iune, M H 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, Kohala Akau, oia ka la a me ka hora i hooiaioia ai ua palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a ke poe i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala Luna Hooko.
CHARLES F. HART.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Kohala Akau, Mar 29, 1876. 732 3ts 754
AHA Kiekie o ko Hawaii Pai Aina, Oahu SS Kau o Aperila M H 1876. KAHALEPAAKAI VS. L. C. YOUNG, Hoopii Oki Mare.
Ma ka hihia maluna ae, ua kauohaia, e hookomo ia ka olelo hooholo no ke oki mare ma ka aoao o Kahalepaakai, no ke kumu, ua hookaawale kumu ole mai o L. C. Young hale, a e lilo keia i mea poa mahope iho o ka pau ana o na malama eono, mai ka la aku o keia hoolaha ana ma o ua kumu la i waihoia mai, ke ole he kumu kumu kupono e ae kekahi e hoohele ai.
Ua kauohaia, o ka mea nana ka hoopii, e hoolaha aku oia i kekahi kope i hooia ia o kela olelo kauoha, maloko o na nupepa aupuni, Gazette a me Kuokoa, no na hebedoma eono, maloko o ka malama hookahi, mai ka la aku o keia olelo kauoha ; a o na mea a pau ke pili ; maloko o na malama eono, e hoike mai lakou i kekahi kumu e lilo ole ai keia olelo hooholo i mea paa. Na ka Aha.
Walter R. Seal, Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Ma keia, ke hooia nei au, o keia ae la ke kope pololei a me ka oiaio, o ka olelo kauoha, no ka hihia maluna ae, i waihoia mai i ke Keena Kakauolelo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.
I hoike no keia, ke kau nei au i ko'u lima a me ka Sila o ka Aha Kiekie, i keia la 19 o Aperila M H 1876, ma Honolulu, mokupuni o Oahu, H. I.
(L. S.) WALTER R. SEAL,
751 6ts 716 Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
MA KA AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Oahu SS, Kau o Aperila 1876, he hoopii oki mare, KALEO w kue ia KAAIHAPU k, Poakolu, Aperila 12, 1876 Ma ka hoopii Oki Mare maluna ae, ke kauohaia nei, e hookomoia ka huaolelo oki mare ma ka aoao o Kaleo w, no ke kumu, ua moekolohe o Kaaihapu (k) i oleloia, a e lilo keia i mea poa, mahope iho o ka pau ana o na malama eono, mai ka la aku o keia kauoha ana, ma na kumu maopopo i waihoia mai, ke ole he kumu e ae kekahi e hooleia ai ua mau mea la.
A ua kauohaia ka mea nana ka hoopii, e hoolaha ae i kekahi kope e hoolahaia e keia olelo kauoha ma na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, no na hebedoma eono, a o ka hoolaha mua ana, maloko o ka malama hookahi, mai ka la aku o keia kauoha ana, a o na mea a pau ke pili, maloko o na malama eono e hoike mai ai lakou i kekahi kumu e lilo ole ai kela olelo hooholo i mea paa.
NA KA AHA.
(L. S.) Walter R. Seal,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Ma keia, ke hooia aku nei au, o keia ae la ke kope pololei a me ka oiaio o ka olelo kauoha no ka hihia maluna ae, i waihoia mai i ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, I hoike no keia, ke kau nei au i ko'u inoa i keia la 17 o Aperila, M. H. 1876, ma Honolulu, Oahu, H. I. WALTER R. SEAL, 751 3ts 756 Kakauolelo o ka Aha Kiekie,
AHA Kaapuni o Ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o FRANZ BERTLEMANN o Koloa i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Duncan McBryde. Kauoha e hoolaha i ke noi, a e apono i na palapala hoike, hookuu, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Christian Bertlemann, Lunahooponopono o ka waiwai o Franz Bertlemann, no Koloa i make, a e noi ana, e nana a apono a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Poalima, la 12 o Mei M H 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia ma ka.nupepa Kuokoa, he nupepa i paiia a he lahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Wahiawa ko Hawaii P Aina Apr 12, 1876.
DUNCAN McBRYDE.
751 3ts 753 Lunakanawai Kaapuni Aupuni Eha.
AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o HAAKULOU (w), o Honolulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunaahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nei a H Kuau, o Wailua, e hoike mai ana, o Haakulou, no Olohena, ua make kauoha ole ma Olohena, ma ka la 14 o Sepatemaba M H 1869 a e noi ana, e haawiia ka palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia H Kuau, o Wailua, Mokupuni o Kauai.
Ua kauohaia, o ka Poalima, ka la 12 o Mei M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa, ko Hawaii P A Aper 12, 1876. DUNCAN McBRYDE,
751 3ts 753 Lunakanawai Kaapuni Apana Eha,
AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o PUNUI, o Kamooloa, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Duncan McBryde. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Emily Kaio, o Koloa, e hoike mai ana, o Punui, no Kamooloa, Kauai, ua make kauoha ole ma Kamooloa, ma ka la 17 u Maraki M H 1876, a e noi ana, e haawiia ka palapala Lunahooponopono Waiwai ia A Ku, o Koloa, Kauai.
Ua kauoha ia, o ka Poaono, ka la 13 o Mei M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii. P A. Aper 12, 1876. DUNCAN McBRYDE.
751 3ts 753 Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai, ma ka waiwai o AUWANA (k), o Kamooloa i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Manu w, o Kamooloa, e hoike mai ana, o Auwana k, no Kamooloa, ua make kauoha ole ma Kamooloa, ma ka la 15 o Okatoba M H 1875, a e hoopuka ia na palapala hookohu Lunaponopono Waiwai ia S. Kamahalo, o Lihue, mokupuni o Kauai.
Ua kauohaia, o ka Ponono, ka la 13 o Mei M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, u ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa ko Hawaii P A Aper 12, M H 1876. DUNCAN McBRYDE.
751 3ts 753 Lunakknawai Kaapuni Apana Eha.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, ko Hawaii Pae Aina, SS. Ma ka waiwai o KENAO (k), o Honolulu i make. Olelo kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 7 o Aperila, M H 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa a Kenao, o Honolulu i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaioia kela palapaala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko no Paahana, ua waihoia mai e Paahana.
Nolalia, ua kauohaia, o ka Poalua, oia ka la 2 o Mei, M. H. 1876, ma ka hora 10, ma ka rumi Hookolokolo oia Aha, ma Aliiolani Hale, ma Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaioia'i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoopuka ia na palapala kena i na hoike no ia palapala kauoha.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Aper 7, M H 1876. A. FRANCIS JUDD.
Ikea ; Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno E Barnhard, Hope Kakauolelo. 750 3t 752
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAUHI (w,) no Lahaina, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kalua w, e noi ana, e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Kauhi (w), no Lahaina, Maui, HPA i make aku nei. Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 10 o Mei 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me ka hora i kohoia no ka hoolohe ana mai i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. H P A Lahaina, Aper 10, 1876. 730 3ts 752
E Holo ana ke " Keiki o ka Uaukiukiu," (J. Porter Green) Loio, e hana iloko o ke Kau Jure o Mei, ma Kauakanilehua o Hilo, Hawaii, nolaila, ina he pilikia hookolokolo kekahi o na makamaka, e palapala mai ia'u, a i ole, e kamailio me E G Hitchcock, (Edewe) ma Hilo, i makaukau au e kokua ia lakou.
J. PORTER GREEN, Loio. Honolulu. Aper 21, 1876. 751 2ts 752
OLELO HOOLAHA.
O KA AINA O POUHALA, ke Kula a me ke Kuauna o ka loko o POUHALA, ua kapu loa i na holoholona o na ano a pau, aole e hele maluna o na wahi a pau i hoikeia maluna. O ka mea kue i keia, na ko'u Hope no e hoopii ma ke Kanawai. Owau o WILLIAM HUNT a me Honuakaha ko'u Hope.
Aperila 4, 1876. 749 4t° 752
E IKE auanei na kanaka o kela a me keia ano, haole, pake, pukiki, kanaka maoli, o ka Apana Aina kula o Kamaka k, e waiho nei ma Moanalua, ua lilo ia'u ma ka hoolimalima ana, mai ka la 1 o Aperila nei ka hoomaka ana. Nolaila, ke papa ia aku nei na holoholona a pau loa, aole e komo maluna o ua apana aina la, lio, bipi, hoki, puaa me na ano like, kapu loa, ina komo hewa. Hookahi Dala no ke poo, ina pau ka mea kanu, elima dala, nolaila, e malama pono oukou i ko oukou mau holoholona a pau, oiai owau wale no ka mea mana a me ko'u hope, nolaila e hoolohe oukou, o ka olelo hoolaha mua a Kamaka, ua pau kona mana, nolaila, e lilo keia i kanawai paa loa mai keia la aku. APO (Pake). Honolulu, Aper 1, 1876. 749 4t° 752
E KIPA MAI E KE ALOHA.
I NA MAKAMAKA A PAU O KA UA Kukalahale, ke waiho aku nei au iluna o oukou, he olelo poloai, e pili ana i na Lole Nu Hou e waiho nei ma ko'u Hale KUAI, ma ka aoao ma Ewa o ka Hale Borabora, ma ke Alanui Nuuanu. A penei na ano : Na Kalakoa hou loa o kela a me keia ano. Alapia o kela a me keia ano. Kihei huluhulu papamu alokahi o na wai hooluu like ole he lehulehu. Kihei huluhulu pukapuka, me ka huhui mahope o na ano he nui wale. Kihei huluhulu nanahe a me na kihei huluhulu he huihui ke kae a puni, e hoohiolo na wainaoa i ke kehau. Papale wahine pinana o ka aoao, a luhe hoi kekahi ilalo o kela a me keia ano. Na hulu a me na pae papale he nui wale. Leta 4 Silika loloa o na Lede o na ano like ole. Mamalu Silika liilii a me ke nui. Kamaa wahine nihoniho o ka aoao. Iliwai huluhulu manoanoa o na ano he nui wale. Holoku Lilina keokeo, kakau a papamu he nui wale. Na Lole Kane. Kuka Kainahai manoanoa a lahilahi. Na Koheo huluhulu paina manoanoa a lahilahi, a me na koheo Lilina. Lole wawae huluhulu paikini hou a me na ano e ae he lehulehu. Na apa huluhulu paina a kakimea hoi. Na palule o kela a me keia ano. Na Papale o na ano a pau. Na Kamaa buki a me haahaa o na ano he nui wale. Na Pahulole koa a ili hoi. NA paiki ili. Na mea kamano, e lawa ai ka makemake o na kamana. Aole o keia mau mea wale no na mea hou, aka, e hiki hou mai ana no. A o ke kumukuai o keia mau mea i haiia ae la maluna, he haahaa loa no. A i mea e ike io ai, e hele mai no. Me ka mahalo. GOO KIMA. Honolulu, Mar 13, 1876 746 6m 799
No ka hihia o ka moku Alabama !
KE HOIKEIA aku nei ka lohe i na kanaka a pau, ina he mau koina ka lakou i ke Aupuni o Amerika Huipuia, no ka hihia a ka " Alabama" e laweia no na olelo ike no ia mea imua o ke Komisina ma Honolulu, ma na la e kohoia ai, a e ikeia no ma ka ninau ana i ke keena o ALFRED S. HARTWELL. Loio a he Kokua.
Hale Oihana, maluna ae o ka Hale Kauka o Hapemana. Alanui Kalepa, Honolulu. 750 4ts 753
E IKE auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, o maua o na mea nona na inoa malalo iho nei, ke hookapu aku nei maua i na holoholona helehewa a pau loa, e hele ana maluna o ko maua aina kuai ma ALIKA, Kona Hema, Hawaii, oia hoi na Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao a pela aku. Nolaila, o ka poe kue a hookuli i keia olelo papa, e hookuu wale ana i ko lakou mau holoholona ma ko maua aina kuai i oleloia maluna, e uku ia no Hookahi Dala ($1.00) no ke poo hookahi, ke loaa i ko maua Luna oia o KAUWAHI ; a e lilo keia Hoolaha i Kanawai paa, mai ka la e puka aku ai ma ka Nupepa Kuokoa ; a ina o ka mea a mau mea paha e kue i kela Olelo Hoolaha, e hoopii no maua e like me ke Kanawai. MAKIA OLULO,
S. KEAWEIKALIKO, Alika. S. Kona, Hawaii. Aper 10, 1876 750 4ts 753
Papa ! Papa !
— NO —
ALLEN A ME ROBINSON.
Ua wehe ae nei maua i PA KUAI PAPA ! MA KA UWAPO O PAKAKA. Na Papa Ulaula o na ano a pau. Na Papa Paina o na ano a pau. Na Pili Hale Ulaula. Na Pili Hale Keokeo. Na Pepa Hoonani Hale. Na Pepa Molina. Na Pena a me na Aila Pena ! NA KUI O NA ANO A PAU ! Na Pani Puka a me Na Pani Puka Aniani. Na Pani Puka a me Na Olepelepe. Na lako kukulu Hale. O NA ANO A PAU E kuaiia ma ke Kumukuai Haahaa Loa ! o keia Makeke. ALLEN & ROBINSON. Honolulu, Aper 13, 1876. 750 ly
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA !
KAPENA MARCHANT !
Poakahi, Mei 1...............................................................No Hilo
Poakahi Mei 8..................................................Kaapuni ia Hawaii
Poaha, Mei 18..................................................Kaapuni ia Kauai
Poakahi, Mei 22...............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mei 29...............................................................No Hilo
Poakahi, Iune 5.................................................Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Iune 12...............................................................No Hilo
Poakahi, Iune 19...............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakolu, Iune 28...............................................Kaapuni ia Kauai
I ka huakai hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a.m., a mahope iho paha ; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 6 a.m., a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku,
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai...........$ 5.00
" Lahaina, " " ................................................... 6.00
" Maalaea, " " .................................................. 7.00
" Makena, " " .................................................. 8.00
" Mahukona, " " ............................................. 10.00
" Kawaihae, " " .............................................. 10.00
" Kailua, " " .................................................... 10.00
" Kaawaloa, " " .............................................. 10.00
" Hilo, " " ....................................................... 12.50
" Kau, " " ....................................................... 13.50
Uku kaapuni ia Hawaii, ................................... 22.00
A hiki i na awa o Kauai ..................................... 8.00
Uku kaapuni ia Kauai ...................................... 12.00
Uku ohua Hawaii oneki ..................................... 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no ka paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui
Papu a me Moiwahine. 693 3m
OLELO HOOLAHA.
HALE * KUAI
WAIHUIHUI
— MA —
WAIALUA.
AIA MALALO IHO O NA EHEU oluolu o ka HALE KUAI WAIHUIHUI, o ke keiki puuwai wai-pahe, Mr. Ahuna, o ka Aina PUA, na wehi a pau a ka manao e moeuhane mau ai, oia hoi Na Kalakoa nani, Na Ulalii. Na Alapia, Na Keokeo, Na Iliwai Na Paina, Na Bolu, Na Makue, Na Ahinahina Pelekane, Na Ahinahina-hapa, Na lepo-nalo, NA Lainakini anee hale a hele kahakai. Na lole kane paa o kela a me keia ano, Na Papale kane a me na Papale wahine, Na Wai Lukini o kela a me keia ano, Na Kamaa kane, Kamaa wahine, Na Ipukukui mahu, NA Ipukukui hele po, Na Ipukukui Piula, Na Ipuhao nui, Ipuhao liilii, Na Bora a me na Pa, Na Pahi me na O. Na Hainaka Silika, Na Hainaka Kalakoa, Na Hainaka Keokeo,Na Hainaka Ulaula, Na Hainaka Lenalena, Na Kihei Huluhulu, Na Kihei moe, Na malo lawaia, Na Aniani, Na Kahi Lauoho. NA Kaula Lio,Na Lipine o kela a me keia ano, Na mea ai haole, Na i-a Makale Eia iho ka Ono, O ke Kamano io ula o Keomolewa, aohe poo, aohe hiu, o waena konu kuhinia wale no e ko'u ai ka puu.
Me ka Mahalo.
AHUNA.
Ehukai Maikai. Mar 1, 1876. 745 3m 756
Lole Makepono ke Kuike !
E LOAA NO IA MA KAHI O KAKELA ME KUKE, E LAA NA AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO, Pena, Aila, Aniani, Na Mea Piula, Kopa, Aila Honua. Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu, Kaula, Noho lio, Hulu-palaki, na Pulumi. A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na LAINAKINI-NAO, LAINAKINI-MAOLI, PALULE KALAKOA, ALAPIA, KELEPA, KILISA, Na Lole kupono i ka wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu,Na Lole no ka hoohehelo ana Lipine, lihilihi, a me ia mea'ku A HE MAU MEA AI KAHI Ka Palaoa, Kopaa, Raiki, Pia, Hoohu, Paakai, Huaala, Pia Kulina, &c A HE LAAU LAPAAU KAULANA LOA A Dr. JAYNES. Laau Kunu, Laau Hoomaemae Koko, Laau hoopau naio, Penikila, Huaale, A me na Laau Hamo, a pela'ku. 707 ly 759