Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 16, 15 April 1876 — Nu Hou Kuloko. [ARTICLE]

Nu Hou Kuloko.

I nehinohi, ua hoopaaia na puka oihaua aupunlno ka malama anu i ka "Po. alima niaikah" _ Kilauea no Kauai,—A bei:i Poakoln ae, 0 holo kaapuni aku ana ko kakou mokuahino ka moka olalo. Aohe i hoopiiu ko lia Lmi lokomai* kai i keia kulanakauhiile, ma ka hookulukulu mau ana mai i ua paka ua. Ua make i p<tu i ke ahi ke kapa o ke ! keiki o J. Mitcholl o Moloaa, Kauai i kela pule aku nei. Ua lohe mai makou, he ewaiu ka nui o ka poe i make maloko o Honolulu nei | 1 ka Poakahi aku la i hala. ! | Ua kahnli kekahi waapa inōwaenal o Molokai a me Kahakuloa, aka aole nae o!a i poino. Ua hoi mai nei o Mekia Keoki Mokapolena mai kana huakai hele aku nei i ka Rtpubilika nui o Amenka Huipuia. O ko kapena inai nei o ka mokuehi "Kulanakauhale o Kapalakiko" ma ka huakai aka la i Kikane, oia no o Kapena Wttddell o ka mokn powa Sanadoa o k» aoao Hema o Auierika Huipuia. Au\ Euanelio o Oahu —I ka Poalua iho nei ka akoakoa ana o keia Aha Enene- i lio, maloko o ka loakini o Kaumakapili, a ī _ i ka Poalima nei ka hoopan ia ana. I l"a lele i ka pft!i kekahi kanaka ma j Wailua Molokai, i pii i ka la i, a i ka hoi I hna, e pakika iho ana haule i ka pali. Pa- I kele nae ke ola ae-he i poino. He e'ima mao kanaka aihne i hoopana ina ka aha Iloomalu o Wailnku i ka a 12 aku nel He ekolu aihue pipi, hoo- ! kahi aihue moa a hookahi aihoe kaula- j wthi. | na lona aopnoi kane wale no | aoei ke kaaiwai, a>;i a hoohiki kopa Ha- | wau kek&hi raao kanaka malihioi, alailala- i ; welawe i na othana aupnni, aole no na wahine kekahi ? j Mai Lihain4 iul —Ke olelo raai nei ki! D. W R. Naai palapala o Lahaiua, ke! emi nei ka nui o na kamka m% Lahaina, \ «oa ki pau i ka hele nni ana aku ena keka-' hi mao wahi. ■ j Hk haxa xi*uio.-~Ua koai iho nei ka i ekalrsia ooakua o Hilo i Ihoa kopapaa no | Ukoo, a e okiokiia »na na kaleaoa o kela a ' cda keia, me k» hoooaoe poooia o na als- ! nui. |

Li£itvixa-—t a Übe maī makoo, e ho» t»»i *ns i Haeolala nei eaoka kae* Acnerika raa* i ka u»bi ii. H»w*ii oei,! »h' oī .'.> maa d*U no kel* •me | keia oeie boo!«ko ai i« Ukou. | Ma ka moknahi ka»puaī o ka la 14 0 ktM9 miUen*, e pta ka ra«i fti na luui* makaainana ooa aoao makini ako oei o 1 k»koo t no ka me?, e ka &nu o ° Kilaoea" « HvLoiuiu eei i ke kakahuka eui Poaooo o j ia pale. | Make i iLOHi. Nt*iu —M4 k« hcr« 12 a ; rae J o k« po o ka U 22 o Mtr»ki ma Kc- [ na, Hawai?, aa make aka 1« o 3i«es [ Weeks, i ka 16 o koa» maa makahiki ma j keia ao, Oia ke kamalei heekahi a kont j naao makua, a be lei momi hoi no ko Una j Oiau la n». ! (Ja hoi hou mai ka moka kona JBo- j nanza ika iho ne«, oo ka aoa o! ke bilaka i ke poo o J. H. 6iiaka a me iaioa moka. I hoi hou mai nei e I?p)aa i keia raau kino i hoopoinoia. I keia la paha e holo bou ai ni moku nei. §§f» Ua lohe mei nei makoo, ua makaukau ka palapaU hoopii a ko Koolauioa poe no ka hoole i ke kupono ole oka laoamakaainaaa i kohoia no ke ku e i ke kuoiu kanawai no ka waiwai ole. Eia nue ka mea knpanaha, o ka mea nana ka hoopii ahe hoa ho!o balota no i huule, aia no oae ia lua hookahi, he neo. Haneeu e kf. ose —l ka Poakahi iho nei, oiai kekahi pupule o Kalaepohaku, e hoo-1 hanāia ana ma ka eii one eleele ans, aia hoi, hanee mai la kahi ana e paeli aku »n», a paa loa iho la enalalo. Ike ake ana e heopakele i kona ois, aia hoi, ua hala ioa e ako "la no ia. Ua lohe mai makou, ua lawe mai i kekahi kopena inoku he elua mau wahiue i i loaa ole na palapala ae holo i Houolulo ! uei, a hooleleia i uka nei. Nuho iho ue» a I | lnla he mau la, inu iho nei ua kapena nei i | ka rj[ua a ona, kii i ua unau wahine nei, e ! halo loa ibo a r .a iaua U e pee, akahi no a ! hai ae ua kapena ue'i, he raau wahiue pala- ; pala ole. Hu bo ka upaa kapena Hawaii. Na niioi.ELO ano i.ike ole—Ua lohe mai makoo, ua haiia ma Lne kekehi raau haiolefo ano like ole ma ke kumu manao, he ; ola aoei ka manaoio ike Akm. Ua hoole ; loa o Mr. Napela o Kbl = wao i ke ola o ka | uhaoe o ke kanaka ma ka manaoio, a ua | ku hoi kekahi haio'elo e ae, no ka ekaiesia j Moi'emoua no, a oUio, e ola no ka uhane o |ke kanaka manaoio ike Akua. Oke au> ! puni paha e mokuahana iaia iho aole e mau. TeU paha aunei keia hooinana. Alawa make emojle—l kekahi la o ka : hebed'j>na i halo, ma uka o Manoa, oiai o AUwa a me ka nui o na makamaka e lawe ana i kekahi makamaka make ona, he inoa wahioe, e kauu, aia hoi loaa iho U ia 1 ka umii, a Uwe kokeia aku U kona aho ia wa koke ro. NoUila he eln* mau hooj lewa ano kaumaha i ikeia ma ia U. Hoeikahi e Uweia ana i ka lua kupapau, a hookahi hoi e hoihoiia ana i kauhale. Alo-1 ha ino. Hou p.uii Kaaianak,—Ma kip o Poaouo aku nei i lnU, ua houia i ka p.hi kekohi makai kulaoakanhule o Lonoakeawe ka inoa, e keia kanaka maluna ae, ia ia e | hooko ana i kana haaa malnna o Kaaianae Uaona keia kanaka i ka wa i kiiia aku ai e hopu. U kahi i hanaia ai o ke>a hou pahi, aia no roa Kaopuaua, kahi kuluma nui wale |i na hana pono ole. Ua lohe mai makou, | i ka Poaouo koke iho uo ke no la ana, aole i e inu ona a hoohaonaele, aka loaa koke no ' nae. Ua waihoia keia hihia no ke kiure. Ua lohe mai makou ua hiki eku ma \ ka Helu 10 ma Alanui Papu ma ka Poaha ! oei kekahi keiki oka Ilale Poi palapala e ! hooweliweli wale a hoopahele paha i keka;hi keiki o loko oia halekuai i hoike ku e lai oia iaia iho. Malia paha i hookikina ia aku Uno e Lahui ma. He ano hana keia i ke-e i ka Pauku—Kumukanawai. Alua no ka hsr.a ia lakou, oka pane aku, ame ka hele okoa aku no e wahakole, kai no ma na maka peni e ikeia'i. « He hoiko keia ua h iu!ehia Ukou e ka liii a me ka inaina. HilahiU iuo. E mihi aka ka pono. !'Aole no ka poe ola ke kahuna lapaau, aka, no ka poe mai no." Oia ka pane kupono ia "Lahui Hawaii," no ka iUmu nona ke poo, "Kohu ole hoa oo," ma keia Poaha mai nei. Aole no ka poe i ha~ napleikahewa ke kanawai, eka, no ka poe hewa no. PeU no hoi makon i olelo 'ai ike anaioa pule e k&mailioia nei. Aole no ka poo i hele e hoomana me ka oiaio, Aole loa. Ina e olelo enai kekahi ua pili pn ia lakoa, alaiU, ke kuoi aka nei mikou f ba knkahiko alaa ia, ka mea i kauUna, •'puka raa ka eke a Ha^ai. 1 ' Ua lohe mai makoa, ke hooUUia nei kekahi hoopii UipiU i ka lunahooponopono oka nupepa M Ka Lahai Hawiii" eka toao o ke alii oo ka hoolahi ana maloko o kana oopepa i kekahi laipila kiekie i keka hHoni aapuni oka mokopnoi o lalo. Ua kakaoia ua manao UipiU Uma ke kapa inoa maoli ana, e kekahi kanaka i pee m«la!o iho o ka inoa kapakapa A K Meawai. He karaima kiekie keia oki UipiU f aka, •o'e nae paha i hoopiiia kekahi h hia o ke 1« hdo ma Hawaii ne». No ka maopopo-ole i» mikou, nolaiU, ke ko nei makoa ika | wa.

O oa kaoifca llaw%ii a pau i kau ai n»a- | lon» o na nso»o okohola i huep o īa a) e ka kipi pow» S*c*nadoa i k* j makahiki 1865' e hoike kok* «ia» * | koUkoo tucu pcbo ma ke ano kopooo eoe ? k« keokauh a eie. Ma o kekahi olelo hoo-1 U!»a ia e ikeia at o A S Hartwetrka Loro | oana e hooniikaukau kua raaa koi pobo a pao, a waiho ali». E helt »e oukoo i en» ! U, mai boc-hjkalia o b«U ka inanawa pooo. j Mi kek«hi olelo hooUha e puka aka ; nei i ke>* U, o »ke at ka Uhu'ehu, ua we- j he aenei o S4moeia C. AU«« a me Maka ■■ R. Rob .son, keiki a Kfmo Kubiusoo o Pa- | kaka, i pa kuai papa no Uua, a e loaa oo j Una ma ka Hule Mahoe, aka o ka papa ma t PaKaaka no e loaa ai. He kumukiui ms- : kepuno ko laua inau Uko kukulu ha s e wahi ■ aka lina hoolah*. E hele uui ae i ike • maka. I i "O na noonoo o na manao | ehaeh» a me ka wikiwiki i ka be msa j euea ia e awaawa ai ka uoho oluolu ana " • Aole he haua oaaupo ke kaouia ana o ke | kino i hila i k& make mahope o eluna bora 1 mai ka make ana. Oia oo ke kaooha i ko- j \ na wd e ola an*. a ua hookoia na kauoha e j ae e like aie kona uiakemake. Eia kana ! kauoha hope, "mai kaa loihi iu'u ke make | au, aoio hoi e uwe oukeu." He mau bua- j olelo aloha keia i mua o kooa kaikunane i i makna, a i kulike ai me kona makemake, | ua hooko io ia me ka hookaulua ole. lua ' no ka manao e ola hou ae U, he mea hoo-; hiUhiU ia. — i i Ka hano a xie ka pu awa —Ua lohe mai | makou, i ka \va o akoakoa ana n* Moremo-1 na i kekahi o keia mau U &ku nei i hala o keU pule, aia hoi ua UUu ae kekahi kanaka lawaia i ka upena ulunlu a lun aku la i Ue kai, me kekahi poe e ae. ike kanaka i mua i luu a», ike akn U ia i kek«hi mano uui e nana pooo mai aoa ia ia. Wikiwiki ; ae la ia i ka hoi iluna a olelo i kona poe j lawaia, eia he i a nui ilalo, oia hoi bc ma- ; no. Koi kahi poe eo, &ka hoole ua kana* j ka ner, me ka olelo ina e loja ona pu awa, j aluila nana e lawe a hii mai i ka mano. ; Pa aku la keia m ioao i kekahi poe a loaa ! ka euea e ho-<paapaa ai. Akf», lohe kekahi | luahine, he pupu awa ka mea e ike ai ia, nolaila, pii kela e huli pu awa, a loaa lawe mai nei ua kuhu manao nei. 1 ka loaa ana a Uwe aku i ka pu awa, aoho ua mano nei ua holo. Olelo iho la ke kahu mano, no ka hoopuukahuaia ka mea i holo ai. Pau ole no hoi ka hupo o kanaka Hawaii. Ehia mea luhi o kahi luuhine i pii pu awa | a». Ka Manuwa Lackawakna—Ma ke ahi-1 ahi Poakolu iho nei, ua ku hou mai ka | moku kaua Amerika L- ekawanna ma ke | awa o Uonoiulu noi malalo oka noho alii--1 moku uui ana o Kapeua JoB. A Greer. Ua | ku mua no keia moku kaua ma nouolulu ; uei i ka ISG3 a noho loihi maanei he mika* ! hiki. Ua holo mai keīa moku mai Maz t- ! Uu mai a ku ianei iloko o na la holo he 20 I Eia mai na aliimoku malalo iho : | Kapena—J.»s A Greer. j Malamamoku nui—M W Sanders. Hooke'e—Lieut. W H Parker. LulaneU—B S Richbr<ls, H Wmalow. Na Kokua Hoekele—G P Rets, FII Crosby, W Kilburn. Wiliki nui—A S Greene. Kauka—G W Woi.ds. Puuku—H T Wrght. Kokua Kauka—J II Hall. Kokua Wiliki—VV G Euton. Pikiniana—F E Bealt3'. Kupakako a ke Kapena—Claude. Kupakako a ka Puoku—Vaugho. Alii waapa—J Harding. Alii Kipu—J Rnsse!l. Kamana—Kichsrdson. Humu Pea—J„ncs. O ka nui ona kanaka maluna o keia moku, he 210 ke huipuia na alii me na kanaka. Ma ke ahiahi o ka U 8, o keia malama, ua wehe ia he hula Hawaii Laie Maloo nei, e kek*hi man kooiu, oia o Kiaimakani (k ,) a me Kekulanni (w ,) a o na hanmana oia o Kahinu (w.,) ame Kalo (w.,) be tnao kaikamahine laua. Ua nui ka poe i hele ae e nanai keia hana Upuwa!e. Ua hoomaka keia ban« m» ka hora 3 a oi iki ako ; am* ka hora 5f m, ua hiki mai la ka hope makai a knkala mai U me ka leo nui, pene», Anhea onkou ena ko-! aiu huU a pau eao nei i na kaikamahine i i , keia hana pono oIe ( ua oki loa onkou, aole i e pono ia oukou ke hapai hoa i keia hana | mai keia la akn j a ina e haoa hou ana on- | kou, e hopn no aa a e hoopii ienua o ka 10-1 mkanawai, i hookoia'i na kanawai • on- ! kou e hthi nei malalo o ko oukou mao wa-1 wae. la'o » lohe akn &i i keia leo kukala, j ua piba loa au ika olioli. Me ka Una o ! kua manao e pan ma keia hana, a keia poe ! e hoopapaa nei i ke ao ana ika la a po, e pau ana ke kani ana oka ponio ame ka nlele aoa o ka iima malnna o ka paho. Eia keia, na lohe mai au o hele kanpani aku ana aa hnla nei e hnh hele. ina pela io ea. Ke kanleo aku nei ao » na kanaka o ke T lii t a me ka poe hoopono, ina e hola an», hopa ! ia iho i pao ka hana ino o keia na*hesa ino. Ua oki au maanei. E aloha auanei oukou oa keiki houUle hua kepao. Me fce aloha. J. K. Kūikui»oolce. Liie Maloo, Aper»ri 8, 1876.

i Mmi ke cclohb -M* ka " L-»ho« Haw.. J : iT O cehhi«i, I »*• >ho •» makoa 1 ka mihi a |ka l,tt#»hooponopnno o ka o«pepa maluoa [i kon* hwhal» law» *Q« »• Mr. Lon ff b« fkmi koc k«oa»"ii—o» kupooo ( m»oU oo ke boop»* i* «* L*io» H. ra» ke ī kue » ki c*okoo* 32 o d» k»n»wAi k»r»t(DAno k» La: Titx He rac» hiUhila keia oka t *awe vr*\* »na e h«ku wale »ko i hewa !no ke bo»'lobt e noho ekemu ole ro»« aaa. A m»bope oi» itiroo e o!e»o aoa; "he loho hew* kA i Uwe ia mai," ke uiaoao ne» matou, lohe he lehe h*-WA-io, ak», he mahaoi maoli oo e like oo me ia e kamailio kuienua o!e oei i ke kioo make o kekahi kaik»mahiee, i wahi e Hooheneheoe «a m»i ai paha kh poe e oia »na o ua ohaoa U, he hooheuehene on i« i na kino makee like rrektf kuhikuhi an» o ka mok. 3» o oa Kan»«ai K»r. p 9. Heaih kv mc.v 1 HA?HIQIV k\ ?—Owai ke ia J S Kokukahiko i puiwa mai oei ? l'a kv> paha ika pana a P»koiakaalab. OJ S K k» wea i paoeia e Makamaka o Kooa. a ma keia mai nei hoi o ka Po»b* ( o J 5> Kekukahiko. Ua ha»lele»a to oka bana, ake hele oei mawaho. Ua pono o!e keia, m»IU o» hoka ika hapai »n» i ke kumu h»na oo k» bo*ho«ra ia Kamauoha a me ka ho«pono ika L K apaoi o Kooo Hema, oolaila ko UUina oei i U l»pa uianu !-ole. Me ho mea Uo ka lonahooponopooo 0 ka nupepa kahuuapule ka hoike oua loa 'do ka hik» 010 ke bilioaiia oJS K. No |ka me», ua okiia oia mai ka ekaks:a aku, | no ka ai hookano «na i ka hai eiili, ka mea | aole oo koua lima palauaielo. K« lua o i na kumu e hiki 010 ai ke hilinwii», ku wehe I waio ia ana o ka leU a ka luna makai o na I Kooa eJ S Kao ka hoopai ka hiliiu aun |o koua kua ike kaula. Ke kolu ona ki:- ! mu, ka waoaoa e aua a kilokilo o Keliipio |a mo Kamoahakau na looomakaainana o ; Lnhaioa oo 1816 Ho mau kumu e hila--1 hiia loa ai uo J S K ko waiho nei Uoko o't», ! aka, uMe au makemake e hoine nku, no ku ! me», ina paha o puWa, lele ia ika p»b, i j ole, kaowe paha iaia ibo, a oki paha i kona ' puu. No ka mea, oa like ia me ka lima koko. Aole anei i Inwa oa kuhikuhi muluua no ka Uka ole o kooa olelo i Ko iuu* n»'o nei.au, na piha a hu ka hoeho lokahi aoa aoa leo, he kanukn hihnai 010 ia o JSK. oka moa hiUhilo uuku ke kapa ia ana o J S K e kekahi loio iloko o ka aha hookolokolo kiekie, ho lopa helo wale, ka mea hiki 010 kū kapaia i kekahi kino uhane ola e liko me io. koe wole oo ka popule a . mo ka sea haukne. j o Kona.