Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 13, 25 March 1876 — Page 1
NUPEPA KUOKOA
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XV. HELU 13. HONOLULU, POAONO, MARAKI 25, 1876. NA HELU A PAU 747.
E Pau na Pupupu Kahiko !
E pani me na Hale Laau.
PAPA, PAPA, PAPA O KELA ME KEIA ANO, A ME NA LAKO KUKULU HALE O KELA ME KEIA ANO, MA KA PA-PAPA O S . G. WAILA MA KIHI O ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! ae like ka nui me ka makemake. LAAU NOUAIKI ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, AAHO LIILII, &c LAAU ULAULA !! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, POU, AAHO LIILII, MOLINA.&c Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale, o na ano a pau, Na Puka Aniani, o ua ano a pau, Na Olepelepe Puka, o na ano a pau. Pepa Hale me na lihilihi. NA LAKA PUKA NA AMI-PUKA, NA AMI-PUKA LIILII. NA KUI NAO PENA, AILA-PENA, VANIKI, WAI HOOMALOO. PAAKAI Helu 1, O PUULOA. E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.
Aia maanei ke Keena o ka MOKUMAHU " KILAUEA," L. MARCHANT, Kapena.
S. G. Waila ma.
709 3m 721
HE
IWAKALUA TAUSANI LEGUE
MALALO O KE KAI !
— NA MEA —
KUPANAHA O KA MOANA !
KE ALA O KA MEA HUNA,
— A O KA MEA —
POHIHIHI O KA 1866 !
MAHELE 1.
MOKUNA X.
Nana mai la o Kapena Nimo ia'u. Aole au i ninau aku ia ia i kekahi ninau hookahi aka, ua ike e mai kela i ko'u mau manao e nune ana iloko o'u, pane koke mai la i na haina o ua mea i pono na'u e ninau aku.
" Aole oe i ike i ka hapa nui o keia mau mea ai," wahi ana. " Aka hoi e ai oe me ka hopohopo ole. Ua kupono lakou no ke ola kino, a he ono. No kekahi manawa loihi i hala ae ko'u ai ole ana i na mea ai o ka honua, aole loa i loaa ia'u ka mai a hiki i keia wa. O kuu poe kanaka, he poe ikaika, a maikai pono o ke ola kino, o keia wale no ka lakou mau mea ai." I aku la au. " No ke kai wale no anei keia mau mea ai ?"
" Ae, e ke kumu, na ke kai i hoolako mai i ka'u mau mea a pau i makemake ai. I kekahi wa ua hookuu aku au i ka upena, a ua hei mai na ia he nui i makaukau no ka wa ai. I kahi wa, ua hele kino aku au e huli iwaena o ka moana, he mea i hiki ole ke hanaia e kekahi kanaka, a ua hue mai i na waiwai huna e noho la iloko o na ululaau o ka moana. O ko'u mau ohana holoholona, ua like lakou me na pu-a holoholona a na kahuhipa kahiko o Nepetune, e hanai ana ia lakou iho me ka makau ole maluna o na kula weuweu nui o ka moana. He nui ko'u waiwai malaila, na'u ponoi i mahi, aka, na ka lima o ka mea nana i hana na mea a pau i lulu, a nana no hoi i kanu."
" Ke ike nei au, ua hoohei aku oe me kou mau upena i na ia maikai loa no kou papaaina. Ke hoomaopopo nei au, ua hele aku oe e huli iwaena o na ululaau o ke kai, i mau mea ai hihiu ; aka, aole e hiki ia'u ke hoomaopopo, pehea la ka nui o kou bila aie i ka mea kuai bipi, no keia mau io bipi a kaua e ai nei."
" Ae ! e ke kumu, o keia io au e kuhihewa la he io bipi, aole ia he mea e ae, o ka io ia o ka hai o ka honu. Eia keia, he ake lakou no ka Naia, aka, e kuhihewa ana oe he io puaa. He kuke akamai loa ka'u, a he oi aku kona akamai i ka hoanoe ana i na mea he nui i loaa mai loko mai o ka moana. He holotulia keia i hoomikomikoia, a e kapa auanei ke kanaka Malae, aohe ona lua ma ke ao nei ; eia hoi ka hala, no ke kohola mai kona waiu i hanaia ai. Eia no hoi ke ko-paa, noloko mai ia o ka fukusa (fucus) o ke Kai Akau i hanaia ai ; a o ka panina hope a kaua e hoolawa aku ai i ka mokae o ka ai ana, e ae mai oe e lawe aku i kekahi mau anemone i kopiia i ke ko-paa, a e kuhihewa auanei oe, noloko mai keia o na hua laau kuhikuhinia o ka aina."
Ua hoao iho la au, a ua kupu koke mai la iloko o'u ka makemake a me ka hiaai nui no ke kanaka kamahao o na kai, oiai au e nalu ana no kana mau olelo kupaianaha.
" E ke Kapena, ua makemake anei oe i ke kai ?"
Pane mai la ke Kapena, " Ae, ua aloha au iaia. No ke kai mai ko'u mau lako a pau. Ke uhi nei ia i na hapaumi ehiku o ka poepoe honua. O kona ea, he maemae a me ke kupono i ke ola kino. He waoakua nui a akea ka moana, kahi a ke kanaka e manao ole ai he mehameha, a aole loa no hoi e hiki i kekahi ke puana ae, oia hookahi wale no ka i loko o ia waoakua, no ka mea, e ike mau no oia i na mea eleu ma kona mau aoao a pau, aohe wa e hoeueu ole ia ai kona manao. O ke kai wale no kahi i noho ai o na mea kino kupanaha, a oia hoi ka home o na mea kamahao.
Aohe mea e ae nana i kaohi mi ia'u e noho i ke kai, o ke aloha wale no a me na iini ana o kuu manao ; a o ka mea hoi a kekahi haku mele o oukou i olelo mai ai he 'mana palena ole' kona. O ka oiaio e ke Kumu, aia iloko ona i hoike mai ai ka Oulikino i kona mau aupuni ekolu, ke aupuni minerala, ke aupuni o na mea ulu a me ke aupuni holoholona. O ke kai, he kiowai nui aiwaiwa ia o ka oulikino. He kai ka makamua o keia poepoe honua, pela i oleloia ai, a owai hoi ka i ike, ina aole ia o kona hopena ? O ka mea nui iloko ona, o kou hele ana i ka loa a me ka laula me ka lanakila, me ka mea ole nana e keakea mai. Aohe kuleana o kekahi kanaka ma ke kai nei. Maluna o kona ili e hiki i na kanaka ke hoomau i ka lakou mau hana, a e hoomalu i na kanawai kupono ole ; e hakaka, a e haehae liilii ai kekahi i kekahi, a e hana aku ai i ka lakou mau hana weliweli. Aka, no ke kanakolu kapuai malalo iho o kona iliwai like, ua pau ka palena o ko lakou nohoalii ana, ua pio ko lakou holo moku ana, a ua make hoi ko lakou ikaika. A ! e noho — e noho iloko o ka poli o na wai ! Malaila wale no e loaa ai ia oe ke kuokoa ! Malaila i ike ai au, aohe mau haku maluna iho o'u ! Malaila ua lanakila au !"
Ua oki pu iho la kona kamailio ana iwaena konu o kona mau mahalo ana, ka mea ana e kuupau ana me ke kaulua ole iho. No kekahi manawa, ua holoholo ae la oia i o a ianei o ke Keena, me ke ano hakukoi iloko ona. A i ka maalili o kona hakukoi, ua loli hou ae la kona mau helehelena, a like me ko ka wa mua, a huli mai la ia'u, me ka i ana mai :
" Ano, e ke Kumu, ina he makemake kou e hele ma kela aoao o ka Nautilo nei, oiai aia wau malalo o kau olelo i i keia wa."
Huli ae la ia a hele aku la, a hahai aku la no hoi au mahope ona. Mahope o ke Keena ai, he puka elua pani, a oia puka kai weheia ae la, a hookomoia aku la au iloko o kekahi keena i like ka nui me ko ke keena a'u i haalele aku ai.
He rumi palapala keia, a he mau pahu kinohinohi kiekie ke ku ana, i hanaia no loko mai o ka eboni ula, uliuli, a i okomokomoia i ke keleawe hulali, a e hiolani ana maluna o kona mau ume laula na buke he nui wale, i paa pono me na pale nani. Ue mau pahu palapala ke ku ana, i hiki ke unuhi mai iwaho a hoihoi aku iloko e like me ka makemake, a maluna o ia mau mea, e waiho iho ai kekahi i na buke, ke makemake e heluhelu. Iwaena konu o ua rumi nei, e ku ana he pakakau nui, ua kaumaha pono o luna iho i na buke wahi lahilahi ; a mawaena o ia mau mea, he mau nupepa kekahi o na wa kahiko. Na ka uwila e hoomalamalama pono ana i na mea a pau o loko ; e kakahe iho ana ko lakou mau kukuna malamalama, mailoko mai o na ipu aniani hapa poepoe eha, i hoolaumania ole ia ko lakou mau ilihualala, a ua ouou hapa ia aku lakou iloko o na opuu poni nao maluna pono iho o kaupoku. Nana aku la au me ka mahalo pau ole i ua rumi nei no ke akamai lua ole o ka hana ia ana, a ua aneane hiki ole ia'u ke manaoio i ka mea a ko'u mau maka e ike nei.
Oiai nae kela e moe ana iluna o kekahi noho koki nolunolu, pane aku la au, " E ke Kapena Nimo, ua oi aku ka nui a me ka nani o keia pahu waiho buke, mamua o kekahi mea e ae o ia ano, ma na Halealii o Europa, a ua ane kupilikii au i ka manao ana, oia pu kekahi e ukali nei ia oe iloko o ka hohonu o na moana."
Pane mai la o Kapena Nimo, " E ke Kumu, aole anei malaila kahi oi aku o ke anoano a me ka neoneo, a wahi kupono hoi o ka heluhelu palapala ana ? Pela no anei ka maluhia o kou wahi huli palapala maloko o ka Museuma ?"
" Aole ; he pono ia'u ke olelo ae, o kou ka oi aku o ka maluhia. Eono a ehiku paha tausani ka nui o na buke maanei."
"He umikumamawalu tausani buke e Mr. Aronaka. O keia wale no na hipuu nana e hoopaa nei ia'u no ko ka honua. I ka la mamua ae o ka luu mua loa ana o ka Nautilo malalo iho o na wai, ua hoolako mua e au ia'u iho me na mea a pau o ka honua. Ia la no nae au i kuai ai i kuu mau buke hope loa, oia na buke wahi lahilahi a me na nupepa, a mai ia manawa mai i manao ai au e hoopale i ko'u hui hou ana aku me ko ke ao, i ko'u imi ana a palapala ana hoi. Aka nae, e ke Kumu, o keia mau buke a pau loa, aia lakou a pau malalo o kou makemake, ua noa wale lakou a pau nou e heluhelu ai, a noonoo a imi paha,"
Hoomaikai aku la au ia Kapena Nimo, a hele aku la i na auolo o ka pahu buke e nana ai. O na buke hoonaauao ka hapanui loa, na buke akeakamai, na buke mea helu kiekie, na buke o na olelo hoonaauao a me na mea pili i ka pono kino, i paiia ma na olelo nui like ole o ka honua ; aka, aole loa au i ike i kekahi buke hookahi e pili ana i ke Kalaiaina a me ke ano o ka aipakiko ana ; me he la ma ia kuleana nui o ko ke kanaka pono kivila, ua haalele loa oia i ka noonoo ana no ia mea. He mea haohao no hoi ia'u ke olelo ae, ua huikau wale no keia mau buke ma ko lakou wahi i waiho ai, aole i mahele pono ia na wahi no kela a me keia ano olelo ; a no keia ano huikau o ka waiho ana, i manao iho ai au, aohe i wae pono o Kapena Nimo i kana buke e heluhelu ai, o ka buke mua e loaa ai i kona lima, oia iho la kana e heluhelu ai, me ka wae ole i ke ano o ka olelo ; a me ia mea no hoi i maopopo ai ia'u, he kanaka piha ike oia, a i hiki e heluhelu i na olelo he nui o ke ao nei.
I aku la nae au, " Ke hoomaikai aku nei au no kou haawi ana mai i ka mana hiki ia'u ke heluhelu wale i keia mau buke. Aia iloko o lakou ka waiwai o ka naauao, a e pomaikai auanei au ma ia mea."
I mai la nae o Kapena Nimo, " O keia keena, aole no ia he keena waiho buke wale no, aka, he keena puhi-baka keia no'u."
" A ! he keena puhi paka ka ! He puhi baka no ka kekahi mea maluna o keia moku ?"
" Heaha la hoi," i pane mai ai kela, " Kuhi ka paha oe aohe o'u puhi baka ?"
I aku la au, " Ke launa mau nei no ka paha oe me ko Havana poe, i loaa mau ai ia oe na baka kika ?"
Pane mai la kela, " Aole hookahi. E hoao paha oe e Mr. Aronaka i keia kika, a e ike auanei oe, aole ia no Havana ; a ina he maa oe i ke puhi baka, e mahalo auanei oe i keia ano baka."
Lalau akuila au i ua kika la i haawiia mai ai, a o kona ano, ua like me na kika i kapaia, " Ladana kika," aka, me he mea la nae ua hanaia keia noloko mai o na lau gula, ka memele o waho. Ua kukuni aku la au i ua kika nei i ke kauwahi ku-keleawe uuku, kahi i waiho ai ka hia ahi, a omo mai la i na uwahi mua, me na ake a me na iini ana o ka mea puni baka, i puhi wahi baka ole no na la elua.
" Ona ka hoi keia kika," wahi a'u i olelo aku ai ; "aole nae he baka maoli."
" Aole," i pane mai ai ke Kapena kamahao o ka Nautilo. " Aole mai Havana mai keia kika, aole hoi mai ka hikina mai. Noloko mai keia o kekahi ano limu o ke kai, i piha i ka awahia "nicotine" o ka baka ; a na ke kai hoi i hoolako mai ia'u me ia mea ; he kakaikahi nae na wahi i loaa ai o keia ano limu."
"Nolaila, ua like ka moana ia oe me ke kihapai momona hoohua mau. Ua waele oe i kona mau kakalaioa, a ua kanu iho i na mea a pau i kupono ke kanuia ma ka aina maloo."
" Pela no," i pane mai ai kela. A ia wa, ua wehe aku la oia i kekahi puka ma kekahi aoao o ke keena, a hookomo ia aku la au iloko o kekahi keena hooluolu akea, he kanakolu kapuai ka loa, he umikumamawalu ka laula, a he umikumamalima ke kiekie. He pale malamalama i kinohinohiia me na kahiko hoonani hale o Arabia, ko luna iho ; a mai laila mai i kahe malie mai ai na kukuna malamalama oluolu o ka uwila, ka mea nana i hoikeike mai i ka nani o na mea kupanaha o loko o keia museuma. O ka oiaio, he museuma keia keena, kahi i hoahuia ai na mea kupanaha o ka aina a me na kai, na mea a ka lima mikiala o ke kanaka naauao i hoiliili ai noloko mai o na waiwai makamae o ka oulikino a me na hana akamai ; a i hoahu mikioiia me ka nani, e na lima maiau o ka mea mikiala, i kulike ai hoi ka nana ana aku me ka nani makaleho i hooliloia, a i pena ia hoi me na waihooluu a ka mea pena kii akamai.
Ma ka lokomaikai o ka mea heluhelu, ke nonoi aku nei au, e kala mai ia'u, no ko'u hoonui olelo ana aku ma keia wahi, aka, he mea hiki ole ia'u ke uumi iho i ke ana kaulike o kuu manao, no ka mea, i ko'u hana ana pela, he hoike pau ana aku no ia i na mea liilii a pau o luna o keia moku ano e, ka mea huna i ike ole ia e kekahi kanaka mawaho ae o makou.
He kanakolu mau kii nani e kau ana, no lakou na pale kinohinohi e pohai ana mawaho, i hoopipiliia me ka wai gula, a e kahiko ana lakou i na paia o ke keena noolu i ka pulu, i hoolaumaniaia e ke silika pua nunui, a i kaumaha hoi i na milo kuuwelu o ia lole kumukuai nui a ko ke ao i makahehi ai. O ua mau kii nei, ua ike au, he hana na ka poe akamai loa i ke pena kii, a ua haawi palena ole aku au i ko'u mahalo piha no ka hapanui o lakou, maloko o na gale hoikeike kii o Europa a me na wahi hoikeike o na kii pena o ke ao. Ua ulu ia mai ke akamai o na poe pena kii kahiko, iloko o ua koena nei kahi i kau ai.
Aole i pau.
Make i aloha nui ia.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—
Ma ka la 19 o Dekemaba M. H. 1875 i aui aku nei, ui kii ia mai la o Mrs Heneri Haiakeawe ka'u wahine e na lima menemene ole o ka make, a ua manele ia aku la ma kela aoao o ke lua, ua haalele iho i ka mea aloha he kane, me na keiki, na ohana, e u aku, a e uwe aku hoi ma keia aoao o ka lua, ma keia ao. Nolaila, ua haku iho makou i wahi kanaenae aloha nona malalo iho nei.
Ue uwe he aloha ia oe e Mama Kuu makuahine kuu hoa pili,
I pili ia ke anu a me ke koekoe,
Koekoe ka poli o na keiki, ua hele oe,
Hele aku la oe, ahu ka hoka ia makou,
I ka huli ana ae ma-o, a maanei aole oe,
Aia la oe ihea i hele iho nei la — e,
I haalele mai nei oe ia makou,
Auwe ka mea aloha he makua — e.
MISS LIPETA.
He uwe he aloha ia oe e Mama,
Kuu makuahine hoi e, aloha oe,
Aloha Honolulu kahi a kaua e hele ai,
Mai ka la welawela anapu i na maka,
He kamahao ka ua a me ka makani,
I aha ia la oe i nalowale iho nei,
Ua aihue ia paha kuu makuahine,
Akahi ka hikiwawe nalohia liuliu
Liua paiauma ka manawa,
Auwe ka mea aloha he makua — e.
MR. ARECKAN.
He uwe he aloha ia oe e Mama
Kuu makuahine mai ka ia palupalu.
I lomia i ka lima e na pakaukau o Ulakoheo,
Ua heo kuu makuahine ua haalele mai,
Ua pau ka noho ana ka pili ana.
Auwe kuu makuahine hoi — e.
MR. KAUKA.
He u he aloha ia oe e Mama Haiakeawe,
Kuu makuahine mai ke alo hana o ka haole,
Mai ka hale a kaua i noho ai a hele oe,
Hele aku la oe haalele mai nei ia makou,
Kuu mama mai ka ai uahi ola a ka haole,
Mai ka ai nana i ke kua ke ala,
Aohe makua he hoa pili he hoa hele,
Kuu mama mai ka la wela o Pelekane nei,
Mai ka malu olu kohai o ka lau kiewe,
Nui ko'u aloha ia oe me he kane la,
Ka wela o ke aloha i ka pili o kuu manawa,
He manawa u, he kumakena ia oe,
No kuu nalowale ana aole ae nei.
Auwe ka mea aloha he makua — e.
MISS M. KAPUKINI.
He u he aloha ia oe e H. Haiakeawe,
Kuu wahine mai ke one kuilima o Ewa,
Mai ke kai wawa nehe i ka poli o Lihue,
Mai ka lepo ola i puhi ia e ka makini,
Ue ula pu mai luna a hiki i na wawae,
Wae e loko mahui i kou aloha,
I ka haiia mai aa iloko me he ahi la,
Kuu wahine mai ka wai huihui o Waikele,
Me ka lepo hoho o Honouliuli,
Oia wahi a kaua e alo ai i ke anu,
A me ke koekoe o ka po ke hele la,
Kuu lei ai o na mano wai o Waipio,
Me ka pakikakika pahee o ke akaakai,
Kahi a kaua e hele ai i ka ua me ka makani,
Ua makani uka ie kinowailua o kuu wahine,
Kuu wahine mai ka pii'na o Kapukaki,
Hoomaha aku i ka wai o Moanalua — e,
Auwe kuu mea aloha he wahine — e, auwe,
Kua hoa hele o ka la welawela o kula o Kaiwiula,
A me ka makani peahi lau niu o Kapalama,
Malamalama loko maeele i kou aloha — e
Koikoi a kaumaha i ka pili o kuu manawa,
He manawa u keia me ka uwe ia oe — e,
I kou wehe ana mai i ka pili kaawale kaua,
Kuu wahine mai ka makani kukalahale o Honolulu,
Me ka lai pohu o ke kaona nui kaulana,
He nui kau mau hana maikai hiki ole ke heluia,
Kuu wahine mai ka la kanaka nui o Ainahou,
A me ka piha uwalua o Ulakoheo,
E lulumi ana piha u na alanui,
E hookeke ana i o a i anei la — e, auwe,
E nana ana i na mea nani a pau,
I na mea maikai hihiu o na hale kuai,
E piikoi aku ai o ka makemake i o, a i o,
Kuu wahine mai ke kai lana malie o Mamala,
A me ka ulu powehi noe o ka ulu laau maikai,
Akahi au a ike i ku pono ole he aloha,
Ke huki'a nei a maeele i kuu nui kino,
He hoa hele, he hoa pili no na wahi a pau,
I pili ia e ka ua ke nou me ke koekoe,
Koekoe anu ka po — ke moe ua hele oe.
Auwe ka mea aloha he wahine — e,
Kuu wahine mai ke alo hana o ka haole,
Oia hale hoomanawanui a kana i noho ai,
Aohe o kaua pilikia malaila, a haalele mai nei oe,
Haalele mai nei oe i ke ao malamalama,
A me na kini makamaka aloha o kaua,
Na hoa i ka makani ahiu a ka puulena,
E walea ana i ke kui pua lei meha i ka uka,
Kuu hoa o ke anu maeele o Pauoa,
Ia uka a kaua i noho ai a kupa,
Me ka ua noe halii mai i na pali — e,
Kuu wahine mai ka wai ono hui o Anue,
Oia wai halii mai i ke alo o ka palai,
I kahiko ia i ka lau ala paoa o ka awapuhi,
Me ka nua nenee o ka lau puawa,
E uhi iho ana paa na kahawai.
Kuu hoa hele o ke kula laiolu o Kulaokahua,
A me ka pii'na ikiiki o Kapunahou — e,
Hoomaha aku i ka luna o Ualakaa.
Kuu wahine mai ka ua kuahine o Manoa,
E ahai ana ma ke kua ka malu, he lai — e,
Kuu hoa hele o na hana a ka Haku,
E moe ole ai o ka po, a me ke ao.
Aloha no hoi ia wahi a kaua e pili ai,
Kuu wahine mai ka ua Lililehua o Palolo,
E popo ana kahi kapa ahai ma ke alo.
Kuu hoa pili o ia uka naholo weliweli,
Weliweli ka ua kapalili iluna o ka lauki,
E hanini iho ana pulu elo kahi kapa,
I ka nounou ia mai e ke kiu wai lehua
Maeele lokuloku i ke anu a ke pue,
Auwe ka mea aloha o oe, aole iho nei.
Kuu wahine mai ka moana kai aleale,
Mai na ale hakinua iluna ilalo o Pailolo,
E kapai ana niniu ka ihu o ka moku,
Lula na pe-a lola pohu aohe makani
Nana aku i ka lai oilua o Kalaeokalaau,
Ia kai anu koekoe a kaua e alo ai — e,
Hoomaha aku i ka malu ulu kaulana o Lele,
A me ka makani kahili polua i ka lai,
Kuu wahine mai ka piha kanaka o Keawaiki,
A me ka nalu hailua o Uo i ka muku,
E pae aku ai luu i ka wai o Makuhinia,
Kuu hoa o ka makani Olau ulu o Lahaina,
Ke uu mai la i uka o Auwaiawao,
Ne hone iho la i ka malo kukui o Kaukaweli,
Ia wahi a kaua e hele ai la — e,
Ilaila aku la oe a haalele mai i keia ao,
Ike aku ia oe i ko ka lani mau puali anela,
Me na Kaukani hiki ole ke helu aku,
E hosana ana e hulani ana i ko luna alii
Aka, ua maha aka la oe, a maha loa,
Maha ! maha !! ia Iesu Kristo ka Haku.
D. KAHULI. Pelekane, Honolulu, Maiaai 13, 1870.
Kue i ka kuai ana ia Sueza.
Nu Ioka, Feb. 17 — Ke hoike mai nei kekahi lono mai Ladana, ua hooholo lokahi na lunamakaainana kuokoa o ka Hale Ahaolelo e koe i ka hooiaio ana aku i ke kuai ana i ke ala eli o Sueza no ka manao o ulu mai auanei kekahi kumu hoopaapaa me na aupuni e.