Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 12, 18 March 1876 — Na Hiohiona o Lihue. [ARTICLE]
Na Hiohiona o Lihue.
j I ka makahiki 1850, o kekahi o naliakn aina nooa o Waihee i Miui, oia ka luan nni o ka aina o Lihue nei : ia wa aku ia i haia e aku i ī ! ke kalni ana no ia o ka aina i kiuohi ; malalo o Hoo, W. L. Leo ma a me ko lakou lehuiehn, ka poe hui nona ua aina uei, o Liiiue. I ka makahiki 1857 ua paa pono ka hale wiiiko. Ua kanu ia no ke ko ia wa, o kahi uiu nei no. I ka makahiki 1554 hiki ae la o Mr. \\ r . H R-ce i luna nui no Lihue, ma ke kowa o ka mea mua, i nee ae ma kekahi wahi e ae : a ma ka lawelawe ani o ka mea hope iho. He aneane e polio ka inanaolana : u a hoao he mea kanu okoa, oia ka huit i, a .he maaao(ana o ka haiiai^-holoholona aku no hoi pah\ ka hope. I ka nana ana i ua mea uiu, e nawaliwali mai am, oiai o ka makuahioe 0 na mea ulu, aole he l:iuua mai iloko o ka mnkahiki 1855, he pa maloo loa no hoi it> kau, aoie ua iki. Hookohi mea i koe, o ka wehe aku o ka ike hana i ka honua e eli aku i ouwai, maloko aku o ua puu, a me na kula panoa kanaka ole ; mawaena o kekahi mau awnawa 173 kapuai a ka wai e hele ai iloko o ka hoiowaa papa—e kahe ai ka wai ! a e komo aku ana ka wai ilo»ko o na puui. Aia lioi, i ka hiki pono aoao ka wai, mai ke kuahiwi mai, mai na kakai pali ae, a houpulu ae la i na kula o ua \iahi nei. I ka 1 ki wai e hoopulu ana i na ko, 'uoike mai na heleheleua o ka olioli maluna o iakou. Nana aku i na]lau, uliuii a lipolipo i ke kii onohi o ka inaka. I ka wiliko kaunu ! e hoea mii ana iwakalui tiusini dili ($2O ; 000.) Auhea ! ''110 wahi kokua wale iho no ka iko, no ke kanaka." A ! hookahi wale no mea nui o ka haua aku. E iaa ka ka hana la ! No VV\ H. R'ce. Aole okeia kumu wai wale no kana mea i eli ai. O ke komuwai pu iloko o Kristo. Na makmi mua no i hoau ka uiu kukui o Paiaa he luakini.— Luii ao la ma keia kapa kahi e pule ai— aoie hoi e liko ine mamua ma keia aoao o ka I&i a)a mea, oa pau aku la hoi ia. Aia k& luakim un kahi e ku n«i ikeia wi, au e ike mua aku ai e ka malihini, ke hele i ka ain<) o Kauai. . He hoomaka aoa hoi ia 0 ke Kuia Slbati mua a hiki ioa mai i keia wa o Mra. M. S. Rice. Ke kahua no ia o ka olelo kaeaea a la mea i haia e aku. "O ka pono ka hiua a hauie niai na lani." Pela no hoi kekahi kaiai naauao ana a ka mea ike kiokie "maaiua o ke aupuoi o ka lani." O H. A. Wieieaiann no ka mea nooa ka aina o G. N. \Yilc-jx mamua. Poloai ia oia e ke aupuoi i kakauoielo no ke keena kaiaiaina noho aku o G. M. \Vilcox ma ka masalua o ka mua. Ua eli no he anwai, a be hina loea no i haoa ia, ai na ka mea hope iho i hoopoiu aku boio pouo loa, oia ua haia oia no Honoiula. KeKahawai kiekie o Kahoinaakaunu lehua na ka papa i auamo ae ka wai a pae ma keia kapa, a hoopuia aku la i na ko i kann ia. Aia ka he ko e oiu ana, aoie i kana mai, a hiki i keia la. Kapa pouo ia ibo la ka mea 1 hele i Waihee i kona wahi o ka"maia mahena ae." A i kaoaka aku hoi i keia w» o "nn hoo. n Aole no i pobo ka manaolana no ka pe. no t ua lauakiia ia, a ke pahoia ae la kona man knkuoa ma o a maanei o ua Lihue nei. Na hale o W. H. R:co, i ka mako, a o ka» na hanooa aka no kai noho ioua aku no ia makalua. Hahai aku no ka maaaoiana o ka wai mai ka aka mai o Waiahi kokoke aka no i Waiaieaie. Aia ka haaa ana i
/ _ ' " ' " " 5 1 maoawa i ke poo wii, maliila k» luna eii i au**i o D. \V. Kaiia me kona poe haaa ; ja ke maoaolana «• nei ao, oa hohoiui aku j iia piha lakoa i keia la ! oiai ke loku oei - ; k a na. * • • | Ona enea i hoohana mua ia he hapa la- | koo, i keia oa pahoia ae, ana noi loa. ,( 0 - ; ka wai ke\abi hooooi ik*ika, a o fce ehi no | ; hoi i kekahi anoaw*, a he hooee hoo io« i : : kahi mao hana hoo, mamoii o ksqi hoo<ar>» | aoi sa ka mihu. He mau ioea akaaiii aoa | j keia e hoooee pooo noa i ka ,hans, i mea e ! | k>pula waie ole aka ai, a pela e pakiko ai, j j aiaiia, pae pono aku i oka. Aia no a si pa- j | kiko, ike ia aku -» !He oao ka waiu h«? ! | make naa ka nalo Uoko o laila Pela oo i j kau palena ia'i ni mea a pau i ike puoo ia na mea a pau i ike peno ia aku ai ka pehihihi o mua o ke al&nui kahi au e hele aku ai. Ka lilo aoa o ka manawa i mea e Waiwai ai, ua hiki ka wai ia Lihue, na ka poe 00 nona ka eina i hoohaoa aku me na dala a lakoa i manao ai he kupono, ke hoohana aka i mea e pono ai. Aoie i moeuhanemua aka waiwai e hiki inai ana, aha } ua ikea'i mua ia no e hiki U«pe mai ana uo oia a e piha na waha a pau i ka olelo ae, he nui ke daia ; a he waiwai hoi paha ka haole 1 nana iho ka hana i ka pahu ko e hahao ae ana ka iooa oua wahi Kihue nei. No Lihue i Oahu keia Lihue, kahi no a na mokuahi no e ku mai ai a hwe aku i ua ko i Ra aina e. Eia ke kumu i kaulana ai o Lihue i keia manawa, mamuli oka ike aku. oka ike i pono i ka mea e hana aku ai. Hooh iua pu | aku hoi, alaila, e bi-ti pono auauei i ke awa e pae pono aku ai i uka. Ua pau n-i p>iwa kahike-—a o ke ao hou keia e nea aku nei. O ke k aiaiaina naanao ana he mea ia i pemaikai ai, aole hoi oka moeuhane w«le j uku, ika mea i ike maka mua ole ia. E i like me ka'u i ike ai. Ona moa waele ino j a mahi hewa, ohi no lakou ia mea hoo- I kahi— H. * * I