Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 10, 4 Malaki 1876 — Page 2

ʻaoʻao PDF (1.79 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

MA KE KAUOHA.

Olelo Kuahaua.

                O MAKOU, KALAKAUA ma ke ahonui o ke Akua Moi o ko Hawaii Pae Aina, ke hoolaha nei. I ko makou makemake a i mea hoi e kulike ai me ka hoakaka ana o ko makou Kumukanawai, e hoakoakoa ae na Hoa o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ko makou Aupuni ma ka Hale Ahaolelo, ma ko Makou Kulanakauhale o Honolulu, noa ka lawelawe ana i na hana ku i ka pono o ka lehulehu, ma ka hora Umikumamalua o ke Awakea, o ka Poaono, la Iwakaluakumamaiwa o Aperila, i ka Makahiki o ko kakou Haku. Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahikukumamaono.
            Haawiia malalo o ko Makou Sila Alii, ma ko Makou Hale Aia ma ke Kulanakauhale o Honolulu i keia la Iwakaluakumamaiwa o Feberuari Makahiki Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahikukumamaono, a i ke Kolu hoi o ka Makahiki o ko makou noho Alii ana.
L. S. (Sign) KALAKAUA R.
K e Kuhina Kalaiaina, (Sign) W. L. MOEHONUA.

            I KEIA LA, ua hookohoia na Keonimana malalo iho, i mau Komisina no na Pa, no ka Apana o Hana, Maui : C. K Kakani, Isaac Harbottle a me Daniela Puhi.
W L MOEHONUA , Kuhina Kalaiaina.
K eena Kalaiaina, Feb 19. 1876. 743

            Ua ol uolu i ke Alii ka Moi e hookohu aku ia WILLIAM PARMALEE CASTLE i Loio Kuhina no ke Aupuni. Halealii Iolani, Feb 15, l870. 742
            Ua oluolu i ke Alii ka Moi, e koho aku i na Mea Hanohano J S Walker a me James I. Dowsett, i mau hoa no ka Ahakukamalu o ke Aupuni.
JNO. O DOMINIS, Kakauolelo Malu.

            UA kohoia o William O. Smith, ma keia la, i Kakauolelo na ka Loio Kuhina. WM. R CASTLE, Loio Kuhina,
Ho nolulu, Feb 16, 1876. 742

            I KULIKE ai me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, e kukulu a e hookaawaleia ana kekahi Pa no na holoholona aea wale no ka Apana o Puna, mokupuni o Hawaii, ma ke kauwahi o ke Ahupuaa o Keaau mkkai, ma kahi i kapaia o Haena, makai o ke Alanui Aupuni a me ka pa i kukuluia ai mamua. W L MOEHONUA,
K uhina Kalaiaina.
Keena Ka laiaina, Feb 7, 1776, 741

            I KULIKE ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ke hoonoho a ke hookohu ana nei no ia J K Manu, i Luna Pa no na holoholona ma ka Apana o Puna, mokupuni o Hawaii. (742) S. KIPI, Kiaaina o Hawaii.
            Ua oluolu i ke Alii ka Moi, i hooili aku i ka hoohanohano ana maluna o Fredrich August Schaefer, i Luna Knight no ka Papa Hanohano o Kamehameha I.
JNO O. DOMINIS, Kakauolelo.
H alealii Iolani, Ian 26, 1876 749

Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a yea.
HONOLULU, MARAKI 4, 1876.

                O K O KA MOI Kamehameha IV. manao no ka hooulu ana i ka Lahui Hawaii, mailoko ae no ia o na welo ponoi o ka aina. Oia hoi ka waele mua ma ke kulana malama ola o ka Lahui a me he mea la, oia no ka iini a kona puuwai i hapai ai e kukulu i ka Halemai Moiwahine.

            UA LILO I HEBEDOMA hoohoihoi no ka poe kanu ko ka hebedoma aku nei i hala, no ka mea, ua kuaiia a lilo ma ka makeke o Honolulu nei na ko-paa Hawaii eleele mai ka eono keneta o ka paona a hiki i ka ehiku keneta me ka hapaha no ka mea maikai. Ua hoomakaia keia mau kuai no ka pihoihoi o holo e mai ke Kuikahi Panailike, komo dute ole aku na ko-paa Hawaii ma ka makeke o Kapalakiko.

            UA MAHALO loa makou i ka e leu o ka oihana makai o Honolulu nei i ka hooikaika ana e kinai nui i ka ulu ana o ke kahe a wai ana o ka rama ma keia kulanakauhale. Aka ia makou e mahalo aku ana i keia hana maikai i makemake nui ia o kekahi hapa o ko kakou lahui a me ko kakou Moi, ke ninau nei makou i ko kakou Ilamuku mikiala, i na paha he laau e mana kekahi e hiki ai ia ia ke hoounaia na pahu rama mai Honolulu aku nei a i na mokupuni e ae, no ka mea, ke ike nei makou, ke hoouna mau pahu wai ona o ia ano. Ke kali nei makou e ike i kona hopena.

            U A KAKAUIA e na haole kamaaina o keia kulanakauhale kekahi palapala, a ua waiho ia aku imua o ke Alii ka Moi i ke kakahiaka Poalua iho nei o ke Komite nona na mea Kapena Loke, Cleghorn, Glade, Gibson a me Whitney. E noi aku ana keia palapala i ka Moi e hooikaika kona aupuni e hoolaupai i ka aina a o ka manao nui ka hookomo mai i na ohana o Inia iloko nei o ka aina. Mahope o ko ka Moi hou, lohe ana i ka heluheluia ana o ka palapala ua oluolu ia ia ka lawe ana aku me ka pane ana mai, e lawe ana ia i mea na kona aupuni e noonoo ai. Ua waihoia keia palapala imua o ka Aha kukamalu no ka manawa kokoke ekolu hora.
            I keia pule ae, e hoopuka pau aku no makou i ka palapala mai ka mua a kona hope i ike ai ko makou poo heluhelu me ke koena ole.

Ka Halawai o ka Poe Bona Hotele Hawaii

                MA ka ho ra 11 o ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua malamaia he halawai o ka poe e paa nei i na Bona o ka Hotele, no ka noonoo ana i kekahi mau keehina e hoopaa ai e like me ka lakou i manao ai, no ko lakou mau pono ponoi, maloko o ka ukupanee o ia mau bona e kokoke mai nei ka manawa e uku ai. Ua hookumuia ka halawai ma ke kahea ana ia Mr Glade i Lunahoomalu, a ia Mr. Schaefer hoi i Kakauolelo.
            E ikeia ke kulana mai na olelo mai a Mr. Walakahauki, ma ka wehe ana o ka halawai, ka mea i olelo mai, penei :
            " O ko kakou mau dala iloko o na Bona o ka Hotele, ua hoaie ia aku no ia, mamuli o na hooia waha a na Kuhina elua o Kamehameha V., e hooikaika pau laua i ko laua ike no ko kakou mau pono i ka Ahaolelo. A i keia manawa, ke paa nei kakou i na bona ma o laua la i ko kakou mau pomaikai pakahi, ma ka aina a ma na hana hou e like me ia i hoopaaia ai. Eia nae, aohe i loaa i ua mau Kuhina la ko ke Aupuni ae mai e uku ma ka 9 hapahaneri, aka, ua ae aku ka Ahaolelo i na Kuhina e hoopuka i na bona, me ka uku panee aole e oi aku i na keneta 9 no ka makahiki, a e hookaaia mailoko ae o na loaa o ka Hotele. Ke paa nei kakou i na bona a ke Kuhina Stirling. Ua hookaawale ka Ahaolelo o ia wa i na $74,000 me ka uku panee 9 keneta, a e hookaaia aku ia mai ka waihona waiwai — a e lawe ke aupuni i na loaa o ka Hotele mahope o ka 9 hapa haneri o ka makahiki, i na poe e paa nei i ka bona he $42,000. Ma keia mau kumu i kuleana ai ke aupuni maluna o ka waiwai a pau o ka Hotele. Ua hoaieia aku ko kakou mau dala me ka hilinai i ke aupuni, a o keia hoao ana e aua aku i na pomaikai e waiho nei iloko o ka waihona kokoke e 9, a e haawi aku i 3 1/2 hapa haneri, e mahele, me ka hala ana o na makahiki eha, oiai he 10 hapa haneri iloko o ka lima o ke aupuni, he kue ana ia i ko kakou paulele ana aku i ke aupuni, a he pohaku hoi e ku ia ai. Ke olelo nei au e like me ka ke aupuni mea i hoike mai ai."
            Ua hoolaha ae ka Malama Buke Nui o ke aupuni i ka Poaono i hala, e hookaaia i 3 1/2 hapa haneri ka mahele maluna o na bona Hotele, aka, ua kokoke e lokahi na poe mea bona e hoole i ka lawe ana i keia mahele, no ka mea, ua hoikeia mai lakou, ua lawa na loaa e waiho ana ma ka waihona aupuni e hookaa ai i umi hapa haneri no ka bona. Ua lawe ke Kuhina Waiwai i keia kahua, o na bona aupuni i hoopukaia no ke $74,000 e like la me na bona Hotele no ke $42,000 ua a mahele like laua i na uku kuala, aka, o ka poe paa i na Hotele Bona he okoa ko lakou manao. Ua makemake lakou, e lilo wale no ia lakou na pomaikai a pau o ka Hotele a hiki i ka 9 hapa haneri, aohe i ke aupuni kekahi, aia ka o ke koena aku ke hele i ka waihona aupuni ; i na aole i lawa na pomaikai o ka Hotele e uku ai i 9 hapa haneri i na la, ua ae lakou e lawe i ka uku haahaa iho, oiai e ukuia ana no ka uku kuala o ke $74,000 i na wa a pau, ina no aohe pomaikai o ka Hotele, e uku mau ia ana no.
            Ua kohoia he komi te no lakou na inoa Glade, Paty a me May e ninau aku i ke Kuhina Waiwai no keia hana a e hoolohe hoi i na ao maikai ana no na pono o ka poe paa bona.

Pehea ka loihi o ko kakou noho kuokoa ana ?

                Aole makou e ninau ana i keia ninau me ka manao e hoopuiwa i ko ka lahui noonoo, a aole hoi me ka manao e ku ma ke kuleana o ka po e kaula a wanana aku, e mea makahiki ka loihi. O ka hua kumu iloko o ko makou puuwai, " Hawaii mau loa," a o " Hawaii no na Hawaii." Ua kohoia ko kakou heluna i ka wa naaupo, ua puka ka nui mamua ae o ka akahi haneri tausani, aka i keia wa, mahope o ka hala ana o ka hapalua keneturia o ke komo ana mai o ka malamalama, ua emi kakou me he mea la malalo iho o ka hapalua o ia heluna. Ano, o ka lua keia o na makahiki o ko ka Moi Kalakaua noho alii ana, me ke kukala akea ana, o ka makia o kona aupuni, oia no ka hooulu lahui. Ua hapaiia anei kekahi hana ano nui o keia makia, a ka lahui e ike maka aku ai alaila la hoi hahai aku ? Ua kali anei kakou no ka Ahaolelo ? Pehea kona poo alakai, ka Aha-kukamalu a me ka Aha Kuhina. Ke hoao mau nei no lakou i na la a pau. Ua hookaawale ka Ahaolelo o 1874, he $113,000 a keu aku no ka malama ana i ke ola o ka lahui, a aia na na kauka elua a me hookahi haole kalepa papa e kaana nei ia puu dala nui hewahewa. Ua hoomana pu ia hoi ka Papa Hoopae lima hana me $50,000 no ka lawe ana mai i na lima hana iloko o keia aupuni.
            K e manao nei kekahi poe e hoouluia ka lahui mai na kanaka ponoi ae o ka aina kanu, aka, eia ka mea kupanaha, ua oi na kane mamua o na wahine ; a i na e pakahi ia kane me ka wahine, ua koe okoa kane. O ko ka Moi make Kamehameha IV, iini nui no keia, o ka hooulu i ka lahui mailoko no o ka aina, a nolaila i hooikaika kino alii ui oia a me kana alii-wahine e ola nei i ka hele iloko o keia kulanakauhale e imi i dala e kukulu ia ai ona Halemai. O ka hua o ia hana, ke ikemaka nei kakou i ka Halemai Moiwahine ma Mana. Ke ku nei ia he kia hoomanao no ko laua mau inoa a ka lahui e poina ole ai. Ke lapaauia nei na Hawaii ponoi me ka uku ole maloko o ia Hale Hoolaha, a pehea, ke ulu nei anei ka lahui. Aole. Ke emi nei no, aka, aole nae e pau ka nani o ia hale.
            Ke hoolimalimaia nei na kauka kaahele ma kela a me keia apana kiaaina no ka malama ana i ke ola o ka lahui, aka, o ka holopono o ka lakou hana, aole no i ohi lua ia na hua. Ke olelo mai nei kekahi poe kalaimanao, he mau dala lilo mau wale ia ; a o ka pono loa wahi a ka lakou mau peni, o ke kukulu i ona mau Halemai ma ia mau apana pakahi, kahi e hiki ai i ke kauka ke nana aku i kela a me keia mai i na la a pau a na mai e komo mai ai iloko o ka halemai. He mau kumu kupono no kekahi o keia hoohalahala ana. O na hoao ana mamua iho, he hoonaauao ana ia no ka lawelawe ana i ka wa e hiki mai ana.
            Ke kok ua nei ka Oihana Hoonaauao i na kula Hanai Kaikamahine a pau i kukuluia ma keia aupuni, me ka manaolana o ka poe e aoia ana maloko oia mau kula, e maamaalea ana lakou i ka malama uhane, a e hoohua mai i na hua he nui a hookawowo ae i ka lahui i ko lakou wa e ike ai i ke kane. O ka manaolana mau ia e haka pono ia nei.
            Ke haukawewe m ai nei hoi na kalaimanao a kekahi poe kahiko ma ka naauao, e hookomo mai kakou i ona mau lima paahana hou, a mamuli o ko lakou komo ana mai a hui me kakou, malia o aloha lakou i ko kakou aina, na kanawai, ka ea oluolu a me na hoopomaikai ana a pau a kakou e hanai aku ai, alaila hoolilo iho i mau kamaaina a kupa no ka aina. A ma ia hana ana, e hoomahuahua hikiwaweia ko kakou lehulehu, a e paa ko kakou mau kula kanaka ole i hooneoneo ia. O kela Ripubalika nui o Amerika Hui, he lahui hoopulapula ka nui mai waho mai a pela no o Nu Holani a me Nu Kilani ma ka hema o keia moana.
            Ua hoao ia iho nei ka hoopulapula ana i keia lahui ma ke kii ana i na pake a me na Iapana, aka, aole no i holopono. Komo wale mai no o na kane aohe mau wahine, a nolaila ina pela mau aku, alaila e papalua ia auanei ka nui o na kane i mua o na wahine o kakou.
            Ke noiia mai nei kakou e hoao i na pana laau o B eritania ma Inia, a i ole ia ma na mokupuni o Malae. Mai keia mamao aku aole no e hiki ke ike molaelae i ke alanui kahi e hele aku ai. Aka, o ka mea hookahi wale no a kakou a pau e hapai kakou i kekahi mea e kukulu hou ai i ko kakou lahui i hoomauia ai ka noho aupuni ana me ka hawanawana ole ma ka paia. Ina e lokahi kakou, alaila, hiki ; aka, ina kuee na manao, hiki ole

Ka Pae Aina o Makala.

                A pehea a penei ; elua m isionari haole e noho ana ma Ebon, no ka Papa Amerika lakou, eha kumu Hawaii, na ka Papa Hawaii lakou i hoonoho maia Pae aina. Ke ku nei elima ekalesia maia mau aina, me na uhane 207 a oi aku. Ke ku nei he mau kula la, kula Sabati, no lakou ka heluna 200 i ke Sabati hookahi. Ke ku nei na halawai. Ke holo nei ka mahina hou, makemake nui'a ke kuai buke. Malama maluhia ia ka la Sabati e lakou, kuonoono ka malu malaila.
            Make make nui ia ka lole i aahu no lakou, ke hoowahawaha'la i na pa-u kahiko o lakou. Eia ka lakou mahalo, " Emon wot nuknuk emon lok jen nuknuk ko aru." Ke ano, " maikai wale ka lole, ua maikai loa mamua o ko makou mau aahu :" Nolaila, ua paa ka hapanui o na kamaaina i ka lole a ka haole. Paa mai luna a hala ilalo, na kane, wahine, kamalii, he haole ka olelo ana.
            Makemake nui'a ke dala. Ke pii la ka manao o ua lahui'la i nei mea he dala, elua no mea nui a lakou i makemake ai i keia wa. O ka lole a me ka dala. Ina lawe mai i ka lakou mau mea kuai, eia ka lakou e ninau mua mai ai. " Eor ke ami moanie ? Eor ke ami nuknuk?" Ke ano, " He dala no ka oukou? He lole no ko oukou?" alaila ua maopopo he makemake nui i ke dala. He mau tausani dala, e waiho nei ma ka lima o ko laila mau alii. Ua loaa kahi mau moku haole i ko laila mau alii a he ona ka olelo ana.
            Nohea mai la keia pomaikai o lakou ? No ka olelo maikai no a ka Haku, oia hoi, " Euenelio" ka nuhou maikai, e like me Hawaii nei mamua, a e like me na lahui e ae kahi komo ia o ka " Euenelio," nolaila, he ikaika, a he mana ka olelo a ke Akua."
            He malu, a he ol uolu, he malamalama, ma ka Pae aina o Makala i keia wa, ua pau ka pouli.
            Mamuli o ka mana o ka olelo a ke Akua i komo i kela Pae-aina o Mak ala, ua loaa ke kuonoono o kahi mau alii, a me ka maluhia o ka waiwai o na haole kalepa e noho ana malaila.
            A ma na aina i lohe i ka euanelio, a malama ia ka pono o ke Akua, aia malaila ka oluolu o ka noho ana o na kanaka. Aia malaila ka pii ana ae o ka waiwai a pau aku hoi ka noho pouli a me ka naaupo haalele loa.
            Nolaila, ma na hua i hoike ia ma kela ma u aoao pepa a oukou ike mua ai, he mea nani ia no ko kakou Haku ; a poho ole ai ka luhi, a hoi nele ole mai ka olelo a ke Akua ; a olioli pu ai ka mea nana i lulu, me ka mea mana e ohi.
            Aka, mai manao kak ou ua pau loa ka pouli, he nui koe a he nui na aina e noho ana i ka malu o ka make, aole lohe i ka Mesia e ola ai. Ma na mea a kakou e lohe nei mai ko Maikonisia Pae-aina mai, he mea e lana ai ka manao o na haipule oiaio e noho ana ma ko Hawaii nei :
            Eia ho u ka leo e pa-e mai nei i ko Hawaii mau kanaka haipule, mai ko Maikonisia mai. " E hele hou mai e kokua ia makou o make e makou." Ua hamama ka puka o ko Maikonisia, no kanaka e iini ana e lawe i ka euanalio. Ua pau ka haunaele nui, ka hoomaau, ka hoomauhala, a ku-e. Ua waele ia ke ala e ko oukou mau hikimua ; a ua makaukau e hookipa mai ia oukou, i mau makua hanai ike o ka pono uhane.
            A pehea auanei kako u e hoopupu iho ai i keia leo kahea e kahea mai nei, no ka mea, ua makaukau na kihapai, ua makaukau ke alanui. A mamuli o keia kahea pinepine ana o ko Maikonisia i ko Hawaii nei, aole anei hu mai ke aloha o na naau o ko Hawaii nei i keia manawa ; a makemake iho la e holo aku i na aina naaupo e hoohuli ia lakou, mai ka pouli a i ka malamalama, mai ka mana o Satana, a i ka pono o ke Akua, mai ka hoomana kii, a i ka hoomana ia Iehova ke Akua oiaio hookahi.
            Ina holo ole aku ilaila e hoike aku i ka pono no ka maka'u paha, a no ka makemake paha i na pono o keia mau home aloha o kakou ; a nolaila hiki ole. A pehea ka pono, a heaha ka kakou e hana ai i ole e poino lakou ?
            Penei pah a ; e lulu i ko oukou mau kenikeni i piha ka waihona a hu, alaila, me ia mau kenikeni e hoouna aku ai na ka poe e noho mai la i kela Pae-aina, i ikaika ai lakou, a makaukau hou e komo aku i kekahi mau aina. A me ia hoi e holo pono ai na hana kuwaho a kakou. Mai manao mai kakou e na makamaka, ua poho, a ua makehewa ka oukou lulu ana. Eia ka'u, aole poho, ua oi aku i ko ka poe kalepa waiwai o keia ao.
            Ua loaa ko oukou waiwai puka, a ua palua iho, a pakolu ke ola ma ke ia hana. Oia hoi ka loaa ana mai o na uhane oia lahui kanaka, no ka mea, i na kakou e noonoo, a e loaa no e like me keia.
            O ka oukou mau kenikeni i lulu ia, oia ko oukou kumu waiwai, a o ka poe i he le i ko na aina e, oia ke poe nana i hoopukapuka ko oukou kumu waiwai, a o na uhane i huli mai, oia ka waiwai puka. Aole emi iho ko oukou waiwai puka, aka, ua oi loa aku imua o ka oukou mea i haawi aku.
Me ke aloha no, S P. KAAIA.
Honolulu, F eb 23. 1876.

Nu Hou Kuloko.

                Hookahi ko loihi i hoounaia mai nei mai Lahaina he 2 6 kapuai, a ua hoouna loa ia i Piladelapia.
            I ka hora 5 o ke ahiahi Poakolu iho nei, ua holo kaapuni aku ke Kilauea ia Kauai a e hoi mai ana oia i keia kakahiaka
                He umikumamakahi mai nei mau hipa Merino i loaa mai nei i ka Hui o Hackfield & Co., mai na Panalaau mai nei maluna mai o ka mokuahi i hala aku nei. No ke Kauka Farani ia mau hipa.
            Aole no i hookuu mai ke kumukula k a " Ua kukalahale" i na keiki poo la o Honolulu e hoomaha, mai ka hoomaka ana mai o keia makahiki
                He nui loa na palapala i loaa mai no ka haina o ka " Nane wai momona," a no ka like loa o ka lakou mau haina, ke hoopuka nei makou i ka S K Kawelolani, o Honuakaha.
            Heaha la k a mea hapai ole o na kanaka maamaalea iki o na Hawaii i Ahahui Paio i mea e hoomahuahua ia ai ko lakou noonoo a houukuia hoi ko lakou auwana nui ana a noho pili pepa wale ana ma ka hale ? Ano ka manawa.

            K OHO BALOTA MA KONA HEMA.— O ka Poakolu iho nei, la l o Maraki, oia ka la i hookaawaleia no ke koho hou ana i ka Lunamakaainana o Kona Hema. Aia mawaena o K Kamauoha a me S W Kaai na mea aumeume no ka mea puka.
            Ua holo aku la ka Aha hookolokolo kaapuni o Kauai ma Kilauea no lakou ka puali, o Lunakanawai A F Judd, Loio Kuhina Kakela a me ka maheleolelo, e malama i ka aha i hoopaneeia ma Nawiliwili a i ka Poaha iho nei. E hoi mai ana no lakou.

            KE AUMOKU O HAWAII — O ka nui o ke aumoku o ke aupuni Hawaii e holoholo nei ma kona mau kaiaulu, ua hiki aku no ia i ka heluna he 35, a ua heluia lakou mai ke kiakahi a i na kia elua. Hookahi mokuahi o Kilauea, a oia wale no ka moku kiekie o na tona. O lalo iho aia i ka eha tona ka haahaa loa.

            MAI NANA MAKA.— Ua ike pinepine ia i na wa pauahi a pau, e holoholo ana ka lehulehu e makaikai i ke ahi, a i ka hiki ana aku o na kaa kinai ahi, a hoomaka aku e hana, aole e hiki pono, oiai, ua pau e ke aho i ka holo me na kaa, a o ka nana maka wale aku no ka ka lehulehu. Aole pono keia, o ke kokua ka pono.

            H E 2,000.— Mamuli o ke kauoha a ke Komisina Kuikawa no ka Hoikeike nui i Piladelapia, ua pai hou ia ma ke Keena pai o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, he elua man tausani kope Alemanaka o 1876 me ka papa inoa o na luna aupuni kuloko, na luna o na aina e, na hui malu, na hui manawalea a ia mea aku ia mea aku.

            HE MAKE I ALOHAIA.— Ma ka hora 6 o ke kakahiaka o ka la 2 o keia malama, make iho la o Apa (pake), iloko o na la loihi o kona loohia ana i ka mai ake-pau. Ua kuu kona luhi, a ua hala aku la e moe hookahi iloko o ka hale anuanu koo'u, a waiho iho la i kana wahine iloko o ke aloha welenia, a i ka ohana hoi iloko o ke kaumaha, a na lakou e kanikau aku nei ma keia aoao. A ma ka auina la Poalima, ua hoolewaia kona kino, mai kona hale noho aku ma Kaumakapili, a i ka ilina ma Kawaiahao.
            Ua lohe mai makou, ua ikeia kekahi mau wahine Kikane, mamua o ka holo ana o ka mokuahi Kulanakauhale o Kapalakiko, i ke ahiahi Poakolu iho nei, e luhe ana i ka ona a ka wai hoomalule kino. Hele mai no ka malamalama, hele pu mai no ka me ka pouli !

            M ANUWA IAPANA.— Ua huli hoi aku keia manuwa i ka home i ka Poakolu iho nei. Ua mahalo ia ke Kapena, na aliimoku a me na luina no ko lakou malama i ka maluhia i ko lakou wa e lele ai i uka nei. Aole hoi e like me na kanaka o na aupuni naauao loa o kakou ke lele mai iuka nei, he haukawewe.

            NA UKU KIAAINA .— Ke oleloia mai nei, he ewalu o na mokuaina o Amerika Huipuia, o ka uku o ko lakou mau kiaaina pakahi no ka makahiki hookahi, he $1,000 a he eono o na mokuaina, he pa $2,000 ka ke kiaaina o ka makahiki hookahi, O ka uku o ke Kiaaina o Nu Ioku, he $10,000 no ka makahiki.

            E HANA MAU E PONO AI :— No ke ano poho mai o ka ai i keia mau la, nolaila, ke hoopalaleha mai nei kahi mau mahiai, aohe mahi nui i ka ai. Ke hoomahakea nei kahi poe i na hoi o lakou. E na poe e hana nei pela, mai hana hou, o nahu mai auanei ka nele loa ia oukou, a o ka pilikia no ia. O ka hoomau ka pono, mai ike i ke poho a noho wale.

            MOKU KUNA "HALEAKALA."— Ua ili keia moku kuna Hawaii maluna ae, i ka hora 2 o ka wanaao o nehinehi maluna ae o Keawaiki i kona wa i hookomo mai ai i ka nuku o Mamala. Mai Maalaea mai oia, a aia maloko o kona opu he mau pahu ko lehulehu. E poino pau ana paha kona ukana, ke ole e lawelawe hikiwaweia ke kii ana aku.

            N O WAIKIKI WAENA.— Eia ka leta pokole mai keia wahi mai maluna ae, " Eia ma Waikiki nei ka mea hou a'u i ike ai, o na lei ha ko, ua hanaia me ka noeau loa e koonei mau wahine i ka la a me ka po. Eia nae ka mea kupanaha, o ka hoolilo i ka " la o ka Haku" i la hana no ia mau hana" Ahu io no hoi kupanaha ia oukou e ko Waikiki. Lawa ole iho la no hoi oukou i na la eono.

            HE ELUA MAU P ULI.— He elua mau pouli ana iloko o keia mahina o Maraki nei, a e ikeia ma keia aoao o ka poepoe — E pouli ana ka mahina i ka Poaha, la 9, e hoomaka ana i ka hora 5.26 m. 32, a e pau ana i ka hora 10.14 m. 32.
            — E pouli ani ka La i ka Poalua, Maraki la 25, hora 7.30 m. 16 s A. M. ma ko Honolulu nei manawa, a e pau ana i ka hora 10 5 m. A M. Ua aie makou i ko Prof W D Alekanedero opio lokomaikai, no keia kilokilo ana i ola honua.

            MAI OKAOKA LOA.— Ma ke ahiahi o ka Poalua i aui ae nei, ua hookui'a ke kaa lealea o Kapena Wini e ka ulia poino i kona wa i holo ai me na keiki liilii elua i ka hulei lua a ke kaa ma Kulaokahua ; a i ko lakou hoi ana mai a hiki ma ka punawai ma Kulaokahua, lauwili ia ae la ka holo pono ana a ka lio, a pela iho la i peki ai ke kaa a ku i ka pa, a pau ae la na pine o kahi huila i ka hakihaki, a koe wale iho no ka pukui. Mamua nae o ke okaoka ana, ua hoolele e ia na keiki liilii, a pela i pakele ai lakou i ka haule ana iloko o na eha.

            NA MAHIKO MA HAWAII NEI.—O ka n ui o na mahiko mai Hawaii a hiki aku i Kauai, e noke hala ole nei i ka hooulu ko, ke huiia ka nui a me ka liilii, ua hiki aku ko lakou heluna i ka kanakolu kumamakahi. Mai loko mai o keia heluna, ke hookaawale aku nei keia papa malalo iho : oia he umi mahiko ma Hawaii, he umikumamakahi ma Maui, he ehiku ma Oahu, a ekolu ma Kauai. Eia no hoi ke hoalaia nei ma Molokai, he elua mau mahiko hou, a ma Makawao, hookahi. Ua kohoia na kopaa o keia makahiki e hele nei, aia ma kahi o ka 13,130 tona.

            PILIKINO .— I ke ahiahi Poakolu iho nei, ua holo aku ka mokuahi " Kulanakauhale o Kapalakiko" no Kapalakiko ; a maluna aku nei ona, i laweia aku ai na makamaka o Hawaii nei no lakou na inoa malalo iho : J T Waterhouse, Col. Spalding kana wahine a me ke keiki, H E Whitney (ka hiapo a ka Luna Hoopuka o ke Kuokoa) a me H R Hikikoki, ka agena no ke Komisina kuikawa no na mea Hoikeike o Hawaii nei i Piladelapia, a me na kaikamahine elua a Hon. S N Kakela.

            HAO KE KOOLAU — Ma kekahi la i aui ae nei, ua hele aku kahi Keonimana malihini ma ka hale laau o Pika ma Kaumakapili e inu ti ai me kekahi kaikamahine Hawaii. I ka aui ana ae o ua malihini nei ma kahi wahi, a liuliu iki, i hoi aku ka hana, ua hao ua kaikamahine nei i na mea ai a pau o luna o ke pakaukau ; alaila, ninau aku la ua malihini nei ia Pika, " penei anei e hana mau nei na kaikamahine i ka hao i na mea ai ? Aole loa au i ike ma na aina e ae i ke ano like me keia, a he nui loa ko'u hilahila i ka ike ana i keia ano hana." Auhea oukou e na poe e hele ana e inu ti i kauhale hoa inu ti, mai hao i na mea ai o luna o ke pakaukau, a loaa ka hewa la, ke komo la ka hilahila iloko o ke kanaka o ka aina e, a ma ona la e hoali ia aku ai i ko na aina e, a o ka waia pu ia o kakou i ka ao o keia wahi kaikamahine hookahi.

            H OOHALAHALA.— Ua hiki mai ia makou kekahi palapala mai Kalihi mai, e hoohalahala ana no ka lawe o ka Papa Hawaii i na dala i haawi manawaleaia i na kahunapule e hoi mai nei mai na Pae Aina mai ma ka Hema. No ko makou maopopo ole i keia mea, a no ka hoike ole mai hoi o ka mea kakau i kona inoa ponoi, nolaila, ua kapae loa makou i ka hoolaha ana, aka, he mea pono no nae e hoakaka leaia keia pohihihi mawaena o na kanaka e haawi manawalea ana.

            PAU OLE KA APA A HAWAII .— I ke aha ? wahi a kahi, ka inoa no hoi, i ka hoololiia o ka lio kauo kaa mahope o ke kaa, a o ke kaa mamua. No keia mea, e noke oe i ka aka a mamae kulana aoao i ka ua mea o ka auku o ka ihu o ka lio i ke ake aku e holo, aole nae e hiki ua paa mai i ke kaa, a pela wale no ka lohialaala ana, a hiki nui ke kahukaa ponoi, o ka pepe wale no ia o ua lio nei, a o ka mea hoi nana i hahao i ka lio mahope o ke kaa, he loha wale no i ka ike ana iho mai hakihaki na kue o ke kaa, ina o ka holo o ka lio. Ma ka Paakea, Waikiki keia hana. Nolaila, mai hoohalike me keia mea hana hupo, o nui ke poho i ka pau o na kuinao i ka helelei.

            PAKELE MAI PAU I KE AHI.— Mamua ae o ka hora 12 o ka po Poalua nei, maloko o ka hale o Beritania Keliikalahala, ma Kaumakapili, e kokoke ana me ka huina o Alanui Beritania me Maunakea, e a ana no ko luna ipukukui aila mahu, aka, no ke ano lolo o kana wahine, ua hanini aku la ua ipukukui nei, a lalama aku la ke ahi i o a ianei. Olelo nae ua wahine nei e kinei me ka wai, aka, olelo aku ke kane makapo, e uhi me ka huluhulu, a pela i pio ai. Eia hoi, ua kahe iho la kekahi mau kuluaila ma ke kowa o ka papahele, a hoonui iho la ke ahi i ka nenelu opala malalo o ka hale, a i ka makai ma ke alanui ike mai la oia i ka a o ke ahi malalo o ka hale. A mamuli o ka weheia ana o kekahi papa, ua hoalaia ka kiamoe o na mea a pau malaila, e ke koele o ka aamare. Ina e like ka naaupo o ke kane me ka wahine, ina aohe pau ahi nui e ae e like me keia.

NA PALAPALA I HOOPOKOLEIA

                Ua hoi hou ke ahi o Kilauea i Mokuaweoweo.
            N a J D B. Kuakahela o Honomalino, Kona Hema i hoike mai penei :
            " Malamalama Puna i ke ahi a ka wahine
            Malamalama no l a i Mokuaweowoe Kahuakai a ke ahi i Papalauahi Iho mai ke ahi kau ka weli."
            I ka po o ka la 13 o Feberuari, puka ikaika ae la ke ahi o Mokuaweoweo, ke ike lea aku la na kii onohi maka. Me he moa ulahiwa la i ka mala laau o Maunaloa, ka hele aia kupa eueu ana ole.

Ka i nu ona ma Kaupo.

                Ia makou ma ka moku o Kama, ua lohe makou no ka nui o ka ona ma Kaupo, Maui Hikina. Ua hana iho na kanaka i ka rama ma ko lakou ike iho, a mailoko mai o ia mea awaawa i inu ai lakou a ona, a i kekahi manawa, hele lakou e piepiele ma ka hookahi dala o ka omole hookahi a ma ka hapalua dala ko kekahi. Ua koho ia o Manu Kahunaaiole i makai no Kaupo, a ke lana nei ko makou manao, e malu ana ia ia. Eia keia wahi leta uuku malalo iho e pili ana no ka ona :
            Aia ma ka la 19 o F eberuari, A. D 1875, ua nui ka inu okolehao, inu uala, a nui ka hakaka, walaau, ma ka hale o Iosepa (k.) Ua nou ia kekahi kanaka e Iosepa i ka pohaku, ua pa ka waha ; o Kealaula ka inoa o keia eepa, o Kuahanunu kekahi iloko o keia aha lealea. Nolaila, ke uhai nei ke keiki i ka malamalama ke neenee aku nei ka pouli i na makua inu ona. D. LUNAHELU.

H alawai Makaainana.

                E o'u m au Haku makaainana e noho ana mai ka malu lau paina o Ulupalakua ; a me na keiki o na makalae o Honuaula ; no lakou hoi na Kipoohiwi i hookui mau ia e na ale a ka Moae. E ala like hoi o na keiki o ka makani kololio o Waikapu. A huipu mai me na keiki o ka malu Hekuawa o Wailuku ; e kuilima pu mai hoi e na keiki o ka Uahoehaili o Waiehu. A luakaha pu mai hoi me na keiki a ka makani Akipoe o Waihee. No ka mea, eia o Niua la ua lai i ke Kaahaaha, i lea ai ka olelo ana i ka wai o Wailaahia, a kani hoi ka kakou aka i ka malu Hekuawa.

ALOHA NUI OUKOU A PAU

                E weheia'na he mau Halawai makaainana maloko o ka apana hanohano o Wailuku e like me ka mea i hoakakaia malalo ae nei.
            M araki 13, 1876 — Halawai maloko o ka Halekula o Waikapu.
            Ap erila 5, 1876.— Halawai ma Ulupalakua.
            Apelila 7, 1876 — Halawai maloko o ka Halekula o Kanahena.
            Nolaila, ke nonoi aku nei ka leo o ka oukou mau kauwa, e hoomakaukau nui i na hana e hooili mai ai maluna o ko maua mau hokua. E pono hoi e makaala i na manawa i hoikeia maluna. E pono i na kauwa a oukou e hele makaukau mamua o ka wehe ana o ka Ahaolelo.
L. W. P. KANEALII. Waihee, Feb. 26, 1876 L. M.