Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 9, 26 Pepeluali 1876 — NA PALAPALA I KE KUOKOA. Ka Pae Aina o Makala. [ARTICLE]

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

Ka Pae Aina o Makala.

He lahui hula no ua lahui'la, aole nae e like me na hula o ko Hawaii nei. He hula pahu ko laila, penei ke ano. Ua hana ia ka lakou pahu hula no loko mai o kekahi laau oolea, elua poo; he puka iwaena, a ua puali o waena konu kahi e paa ai ka lima. A ma kekahi poo, ua uhiia i ka ili o ka mano, a me ka opu o ka hahalua. A i ka wa e hoomaka ai ka hula, ua hoomaka ia ka hoonoho like ana i ka poe i maa i ka hula. O na kane, oia ka poe nana e hoopuka i ka leo mele. Ua kahiko ia lakou me ka hulu manu ma na lima, a me ke poo, me na pa-u hou hoi a aia hoi ma na pepeiao kekahi. Aole ku iluna e hula ai, noho no malalo alaila hula. I na wahine ke pai ana i ka pahu me ke mele ana ma ka waha. Hele lakou io ianei e hula ai, e like me ka makemake. I ka wa e make ai ke kanaka ua hula ia no, a ika wa e holo ai i ka moana e hula ia no, wahi a lakou, "He mea ka ia e hoolan'i, a hooikaika i ka poe nana e huki i ka pe-a iluna." He lahui akamai no i kukulu hale, aole nae like pu me ko Hawaii nei mau hale kahiko. Eha pou o ko lakou mau hale, a he ano poepoe ko luna ae o ka lohelau, a maluna wale no e akoia'i i ka lauhala; a pela no o lalo e hakahaka ai, komo ka ua, ka makani. He lepo wale no o loko me ka iliili pohaku. Malalo e moe ai na wahine, a o na kane maluna e moe ai, no ka mea, ua hana ia no i wahi holopapa, kahi e waiho ai na mea wahie a pela aku, a ma ia wahi no e moe ai na kane a keiki hoi. Okoa no na hale-moe, a okoa no hoi na hale kuke, a okoa no na hale-pe-a o na wahine i ka wa mai o na wahine. A ma keia mau hana a pau e pili ana i ka hale, ua akamai no lakou e like me ka hiki ke hana. Kahi hana ano e a ua lahui'la, oia hoi keia. O ko lakou hou ana a hoolaula hou ae i ka pepeiao, a oi aku mamua o ka palena kupono. A penei ke ano o ka hana ana. Ua hou ia i ka wa nuku o ke keiki, no ka mea, oia ka wa lahilahi o ka pepei ao, a nolaila hooia me ka laau auku a hiki i ka wa e ola'i, alaila, komo hou he laau

nui ae, hiki i ka wa kupono ai no ke oki ana i ka nui loa ai ka pepeiao. Ua okiia mai ka lihi luna o ka pepeiao, a heleheleia kela aoao lahilahi o ka aoao lalo, ua hala i lalo a lihi kokoke ma ka aoao o mua o ka auwae: alaila, he puka nui. Ua komo no ke poo iloko o kela puka i okiia ai. A he mea maikai loa ia ia lakou, a he mea henehene i kokakou mau pepeiao ke ike mai lakou, ua kapaia mai hoi ko makou mau pepeiao, "He pepeiao no ka moa," wahi a lakou. Weliweli no keia hana ana e, i ka okioki wale ia o na alualu pepeiao, aka, no ka pouli no nae loaa ai keia hana hoomainoino. Eia hou kekahi hana. O ko lakou kakau uhi ma ka ili o ko lakou mau kino, ua kakauia ko lakou kino, me na kahakaha ano e. Okoa no ke kakau o na alii nui, a okoa no hoi ko ua kaukau-alii, a okoa no hoi ko na makakaainana. Ua paele loa hoi kekahi mau alii, a koe na onohi maka, ano like paha me Kahekili ke alii paele o Hawaii nei i kela wa i hala. He mea mahalo nui ia e lakou ka poe i paa i ke kakau ia, a kapaia e lakou owalio {illegible} (oia hoi u-i) a he nui wale na hana ano e e like paha me ko Hawaii nei. Na hana maikai, e like me keia. He hookipa, he heahea mai, he lokomaikai, he aloha no ia kakou na malihini; ke hele ma ko lakou ipuka hale e launa ai me lakou, he ano like me ko kakou nei ma ia mea. Kahi manao kuhihewa o lakou no ka make ana o ke kino, a me ka hele ana o ka uhane. Ua manao no lakou, "Ina e make ke kino, ua hele no ka uhane Iaorok (ma ka hema) wahi a lakou. O keia aina, aia no ia ma ka hema o Millek, aia malaila ka uhane o na alii, me na makaainana kahi e akoakoa ai. He aina maikai loa kela, nui na mea ulu ma ia aina a he maikai ka noho ana o na uhane ma ia wahi, nolaila, i na e make kahi o lakou, ua komo koke ka uhane ma ia wahi." He ano like paha me ka manao o ko Hawaii nei, i ka make ana o ka uhane, ua hele ma kahi i kapaia ka "Leinaakauhane." Akahi no lakou a lohe, e hoi ka uhane i ka mea nana i hana; a e hoi ke kino i ka lepo. Eia kahi manao o lakou no ka uhane hele e lapu. Ua like no lakou i ka uhane o ka mea i make, e hele mai ana e hoomaka'uka'u ia lakou. Nui loa ko lakou maka'u i ka uhane lapu--A no ko lakou maka'u nolaila, ua hana lakou i kahi hana e hiki ai ke hoopale aku i ka uhane lapu--Lawe mai lakou i ka haniu hou, akahi a mohala ae; a ulana ia paa, alaila, ua kau ia ma ka lihilihi lalo o ka hale moe, me ka hoolewalewa ana i lalo. I ka wa e ike ai ka uhane i kela haniu keokeo, alaila, ua maka'u aole hele mai e lapu---He ano like paha ia me ka ohe--haehaeia a ko Hawaii i hoomakaukau ai, no ka hoopale ana i na uhane llapu. He mea e kau ai kaweli o kauhane lapu. He nui wale na manao kuhihewa o lakou, aole e pau i ka haiia'ku aka, ua pau paha ia mau kuhihewa. E hoopokole kakou no ke au kahiko, a e mahele hoi kakou no ke au hou. Pehea la, wahi a ka mea e ninau mai ana? Eia ka haina--Ua wehe ka malamalama, ke hee aku la ka pouli, a kokoke nalo ka naaupo; a ikea loa ia ka naauaoio, "Palekana puka i ke ao," wahi a lakou la iho. (Aole i pau.)