Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 49, 4 Kekemapa 1875 — Ka Nupepa Kuokoa HUAKAI KAAPUNI NI A KE Keiki Alii William P. Leleiohoku i ka Mokupuni o Oahu. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa

HUAKAI KAAPUNI NI A KE Keiki Alii William P. Leleiohoku i ka Mokupuni o Oahu.

M* o« b*r* ia Oct 27, «a lioliu i •« U ft>e K«>iki Al;j i kan« ho»*ai »)ii, a ! Ie«« •* i« «aloo» o o« \io, • o ka j 7t:B. Oca «aka koīkm i okali ako tna ka- *• \V. J. Xoa ( ke C.»k«aole!o, a o i i"iarte« W £ £«&ai, U Loio, • o J Hal«' atM fce .%n» Ami, a o ke Alii«r«bine Ka- • ae eoM ohaa, a be kaoaaoo ako «m Ikm ka ka mea kakao. ibo o sa ak>h« good bey «pa o k*māk*!• MI» poe iobo hale, ot bo«maka ak« U ka fm««« »15 e be!e laa». Aole i h«l« ie n miaele !*• 15, u biki" pooo īoa •ke Sa ki Uikai i ka piiaa o U«ema«, ia m i beomeß»o ec ai i kei* maa wahi 1 *.!•»: : *"l «iMei ae, K* piin» o Ālaemae, B UMi «e o ka n«ni, Me )wa i Maoeaalt. n Kc oee le oo ka kiakai imaa, i ooi oa- | hepe kahl« aab«lo ei ika oanoke Uoae ;«u bale boi keie, e ta*i eoa 9oke o ke «Nali o oe lao iaaa, • e o li »«lic mm en kalii o*oi o oe b«le bele itMQi peb« bat, • e h»eeieoa mii ioi k* kie e om moka i ke ooko o Mamela. A aa ke eeea eae ak«, p<ha loa ke naeo i ka <4««!i, ee bele «nle oo e like <ee "Xe*i (e«)a be k«o«>t na ke kehao, Ke koee mai la e ka poe o Lihue, O Kaieoe ee oe kei Haleauaa." Naln kon 3f *, «e Wkl pooo '«ko la k« heakei i ke ooke o Nepeoo, a be mao m oete pafciU «ele oo ke k>ekeb« ana o ka haakaī, « aee« eoe i ke aaoi hemolele o oe hiehiooe o Coeleapeko t e weiho kaLe'ia ee U imoa o Kalaei e me konv mau bt»«laeie—ke ele hala kaalaoa o Kokele e oe ke keUeikeehale o Kaoeohe me Hee-«a-eli, o ke keU kualeae o Alele a tna ka UeU e Kepee, e watbo moi mai ane makai eke e Kawaiaei e me Kaelepula, na 3dkoie keelaea oie Koolao. O Mokapa bee kfit, «ee he Ikma wahioe hoho hie la, e mwm moHeeee « ke ee oee, me k«-mati«o e Uie mele *ke malana o kooe enemi, ke maalo ee imea eoa. Ika ha!« ena ae oka naaa eoe me ka eoae hema 4 e kn mai ana he wahi hale iloko o ka hohono o ka ro »aoa, em he mea la he mile ke kaawalo «•i ke eaoa aka-~e*a ka be w«hi hale iaw*a m Eeoklo» ; he kea no hoi koia o k»h« Keeoimaoa kekole hale oui wale iloko oke kai. Ooa pali kiekie o Eoaloa, ko hoike mai la hot i ko lakoo mahalo i ku baate« • leli. O Kokolli hoi keia, me be II» U i4»*«aee v ka laoa malie iloko '» k« k«i, me ka hoikeike mai i kona mau > keke imoa o kooa eoemi, oia paha o M kapo. Ke mai la boi o Waikaoo \ kooa oaai haoohano, mi ke kn aoa o oa loekini «lo« eoa kooa kahoa ; hookolo loa m*i ia bei ka oaaa aoa i oaaaalono o Ka«•«■a, • mm KeheUo, ka aioa oooa "ka oa pe*i hale.** Ika «aaoa peno ana ako imaa 0 !leeiaoti a me HeeUkea, e mokaki m*i iaa hoi keīi mem keokeo iloko o ke kai t ela ka o ka aaa U e oieloia eei, **Koa mokuujoko e Heeta, n ioa pela, oaoi maoli no, a «• m ko «eee i «lohi «i o ko UiU kini. A •ta hoi eakM pMlo akla o HeeUoli, he ta- . mokepeai ooke, o Mokooloe, o nlu mei »na »o k« ai«, eke mai aoa oo oa wabi btie—e ika aeaieka, he wehi kopono loa neaka hooloehi aaa i ,oa U welawela o ka llakaln. Oka makoo wahi Alani koi makemake lea e boi a oobo konohiki no ia •!—, •• ka Ne» ole hoi naoa e kai ka hoki okaoa o ke alii, ooho ole at f aoka n«kemake oU oo hoi kekahi o kahi k&o hui«bole •«»• e ooho laoa ilaila, hu ae la kaaka. Eia makoo ke iho oei i ka pali o Nuua» no. ote «k« U oa neho a o ke kao wale kk : oo koe ileaa o ka a-i, ko oana iho ia kao ka 1«. • Ua hoi e oaoa ao ia luna, e la maka'o okoft ao hei m, rae ka manao e kaa mai aoa na pohako aloha ole o ia mau : Oke kaweU bolir hoi keia o Laniha i, ke maewa w«U mai U oo i ka pali, e ū oape aaa īieaa a U«lo, me ka manao uei,o« be eaea e heohaoohaoo mai aoa i k» huakaia Kalaoi Ike kaa pono aoa tV - a o k» hoakai i aahoo«a, he mao minu--1 p&koU wale 00, oa hala o Kaooohe ia eakeo me koma oaai ww\ Ma ka hera etima oia ahiahi, oa pae oi»ik«ū tki Uomlmm ma ka home hooleolu ke la w»hioe MmuPmM Bibopa ma he 11 miU ke kaawale mai HcB«Vot« m«i. I Uwa «e aka mao ka heupo a KamaMe e like me ka lok<h maākai paleaa ole o kiai hale, oko kae •bmke maUe aka U «k> ia i ka kiomoe d«i- ! m o KēeUpoo e Milo ka hoa papaleo i p\>oho ae k« haoe oa hiki ka la aia iluoo. Ha ka hora «0 a. m, Oct oa haaUle •kt> U ka h«ak«i aiii la Heeieoli me kooa m%m hiehīeoa mekee aii», ke nee oei ka U- j ioMa o K.oaUa ke awa, ma ke kapono | ooa o ka U ilooa poeo o ka 1010, na hiki ako U ka hoakai ma ka homo nobo o ka ] oeo oUha ko Waikaoe ke keiki lalawai. maa hora ka hooaaoea aoa o ke Lii ma U home e «ookiki maKe «na i o« mapaoa | waīotiaboa a ko kam«ainr ma ka naoa aku i i oo ooii o ka pohai alu u\ mao bora oliuii ; I oae he U, «m like po i "Hm mmmi £••!«. be kiewai oa k« kehau , I Kt lino ma» U e ka poo o L.huo | iL

<) Kalea* ma no kai ilaleaoau Aa aoa ka Ue o Maonaona i ke ko'a '* Ma ka hora 4 r u. o'a U nar<e r ea kaa koo loa aku ka hoakai a bi*i rai Kn»! j» ma k% home kiai pali o Cjl. C. H Ja ld ke , keiki eiaka hsaab»no oia Ae kai, me ke eloua koho'.oou o ka mea bale makoo i hookipe ia aka ai me ka oHoli. Ma oa hora oiolehoieha oia sbiabi, aa malama ia e ka mea nana k« haakai he w»hi ptaoi . bufa haole, i ke k ei aoa, a halo ako i ka : boomabikibiki mai a ka poe i maamaa iki' ia haawina, oa bele waile no "A nonoho j ioa i Muliwaa." o ka oi no oii po ma ka ; nana aku o ka makoa wahi S«mu no, oia ; book»hi oo ka alu oaoa i kaa mai ke oee loa o t Kaboaloa. Ma ka hoea 12 oia po ( na haole like aku j la makoo ma kela kapa o ka aina moeuha-1 ne, i pooho ae ka hanf i oa eha o ke kaka j h<aka ooi, e koku mai ana ka mahn o na ; mea «i a ka baka hale. O ka aioa. t hala • hopo ia makoa mai Heeiaaii mai a hiki i ; Kooloe, oia iho keia, ke ole an kohihewa | e like ine ka hai ana a ke keiki psp* oia mao pali haaliali G. B.t!enab3, oia o oee--1 iaoli. Heeia kea Kahaluu, Waihee, KaaU-1 ea t Waiahole, Waikane, Hakipou. i .1 ka wa kahiko, he ama kaulana loa o ! Koaloa no ka maikai, a oia ka aina m »ke make loa ia e na'iii ia wa, a pela no hoi ko | manao o ka mea kakau moolelo no keia hoakai. O ka laula o ka aini nia kau wai hi mai ke kai mai a hiki i ka kumu o ka pali he haj)Uloa mile ma kau wahi, a emi tnai kao wahi, hookahi pahn mi!e a oi ka loa, ba wahi aina nukn no o Kualoa, aka, he naoi maemae kona nona ana. Ma kem wahi e hiki ai e oana i na palena o Koolaopoko holo okoa mai ka lae o Makapnu a biki i ka Ue o Kaoio, i na i Kanloa oe e kn ai a oana ako i na helehelena o Koolen poko, oia hoi na puu, na kualono na awa wa oa pae manna na moUupuni liilii e pohai aoa ma kona mau ae kai a ine ka nnku kaulaua o Nuuanu, he mea e ka piba o ka oaau i ka mahalo, me he mea la oia kekahi | Bdeoa mi ka mokupuni o Oahu ne«, oia keia mau hnokaka ana maluna ae, oia iho la no na ooli o ka apana o Koolaupoko. Ma ka bora 12 ponoi Oct 29, na hoeo ae la Ka Mea Kiekie i kana hoakai, a holo hoolai aka la imua o Koolauloa ka ihu o — Kalnanui ka oioina oia la hele. lle m*u minuto wale no ua haule hope ka Lae o Kaoio.ia makou, oia ka pulena o Koolaupoko, a ke kaukoe nei makou i ka uaoi o KooUuloa, hala hope akn la na Kaaawa a me Makaua i hope, ia kaalo pono ana ne o ka huakai i ka lae o Makua, e lana ae ana ma ko makou lima akau, he kai kuouo naoi, a mamua pono mai hoi, e waiho 010010 mai ana i oka lilo, he awawa nani uliuli maikai e oluolu ai na maka ke mana ;\ku, e kuku like mai ana na hale i ka ae one, e ku kilakila mai ona hoi na pali, me he mao pakaua la no ka lanakilA, a ma kela a me keia aoao, o ku oh\oliA niai ana hoi na lipo o ka wao, he hookilihuno liilii iho £.na hoi ka (rain kealina), na kaalina, ke pa kolonahe mai nei ka makani ahiu. I ka haule pono ana aku o ka huakni i kaha one, he mahalo wale no i ka noni ka hoa nni i na hoa o ka iaiua, ia wa i ka naenae ae ai ka makon wahi alani, "Aohe a'u mea hoohihi 010 o hiila He makamaka ka, ke oho o ka palai lipo i ka ua, Ko hopu aku oe i ka limo ka kanaka o Manuakepa. Eia ka, o ka hana maikai ka inoa o keia awawa a makou e hookani uei i ka nani, o H. Ami ka ona no kei» putt rose, he keiki ia no ka aina pua he aueane mile ke akei 0 koia aina ma kahakai, he ekoln mile p«ha ka loa, a ua lohe lea mai makou, e lilo ana keia aiua momona i ka poe Mamona o Laie. Ia hooluli hou ana akn o ka hunkai imua, hiki aku la makon i Punaluu he Ahupnaa ia no ke Mii nnna keia hoomanawanni ana i keia huakai, ko h»la nei ia makou i hope o Punaluu, Waiono, Puheemiki, Kapsno, Haleaha, a ma na hora ahiahi oia la, ua hiki aku la makou i Kaluanui ma na home o Kuaiwa a me G. W. Punihele, na kaeaea oia aina, malaila, ka huakai i hook|ulua iho ai ia po, e kaona i ko ahonui o 1 na mea hale, i panal ia mai hoi e na keiki hoonanea Alii ma ia po, kulu no hoi ke o e i o ka poe maamaalea mai mau hana hoohialaai. Ile ekolo !s a me eha po ka luan* maikai ana o ke Keiki Alii ma na pali o Koolau, nona ka makani be Maakua, ma na hora kakahiaka o ka la 30 Oct. e k»hi no makou a lawelawe i ka makoa hana i | he'e mai ai, he hoopt»nopono waiwai o R | Keelīkolaoi, ma ke Ahuknaa o Kaloanni. Na Kaiiuwaa : —Ma kekahi mau hora oia la ka 30 o Oct. ua ulele aku la ka huakai alii e makaikai i ka wai kauUaa o Kaliuwea, e hko me ke alakai aoa a ko makou pailata. He kiowai maikai o na waa no hoi a Kamapuae i palau mai ai mai hea | mai U hoi, e kau mai aea ne i ka pali, ua 1 nokea wale» i ka haaa is i ka hii?, oe bete kela a paihioa, he mau minnt9 ka lunna o : ke Mii mata oka waokele, a holi hoi aku la, oie k« ohuoha ina )ipo oi« wio, i*ka hoaiki •na ako ioa ouli o ka lani, oa helo wale a like. M M« meemae ke kai, I ka pna o ka haU.* 7 Aole ma Kaluanui wale oo ka hoonanea ana o ko Keiki Alii ia maa U ma na pali o Kooleuloa, i kekahi maoawi ma ka home ollon.J. Kopen ko Laie maloo Ulawai

m&*ee aiu, * ms Laīe w*ii i kek*hi Ci*o o>ftUlo ibo oka laiomaikai oke keiki o Mieoapahak? A. L. tb. Ami k« 1« 31 o Oct m* L%ie k«bi » hooluala ti o ke Ahi me kon» m»u okali, e Uke me 05 lokocasi*ai p*ien» o!e u kaaiaaiaa. U« hat mai o> k«mt«io» i*'a i ke »oo i k«p3i» o kei* m»u »ica o L*te maloo • ; ae Laie vai maeuuli o ks iooi o kekniu mto wahioe k«uiso% o Uaw*ij ue» i ke to i h*la, cit hoi o a nie Laielehele* he. He oi*u »uu enaikai oo keia, e lUe eoe ke auo oko laua tn)u inoa. Ik* pohai | Alii e io»k*ha eaa mi Liiewai | »iolt i pau. j