Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 49, 4 December 1875 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XIV.  HELU 49.      HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 4, 1875.               NA HELU A PAU 731.

 

E PAU NA PUPUPU KAHIKO !

 

E pani me na Hale Laau !

 

PAPA, PAPA, PAPA

 

O KELA ME KEIA ANO,

 

--A ME--

 

NA LAKO KUKULU'HALE

 

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

 

PA-PAPA O S. G. WAILA MA !

 

--KIHI O--

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE,

no ke Kumukuai HAAHAA

LOA ! ae like ka nui me

ka makemake.

 

LAAU NOUAIKI !

 

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, &c

 

LAAU ULAULA !

 

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO, POU,

                                                            AAHO LIILII,

                                                                        MOLINA, &c

 

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aoioni, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

 

PEPA HALE ME NA LIHILIHI.

 

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

            NA AMI-PUKA LIILII.

                        NA KUI NAO

 

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

 

PAAKAI HELU 1,

O PUULOA.

 

            E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, in a ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina o like me ka aolike.

 

Aia maanei ke Keena o ka

            MOKUMAHU "KILAUEA,"

                        L. MARCHANT, Kapena.

 

                                    S. G. WAILA MA.

                                                                                                709 3m 721

 

HE MOOLELO KAAO

 

--NO--

 

KAHIKINAAKALA

 

KA MEA NONA KA OLELOIA ANA.

 

KA KIWAHIWA O KA LA HIKI MAI !

 

[Unuhiia no ke Kuokou.]

 

HELU 4.

 

          NOLAILA, ke hai aku nei au ia oukou, ma ko'u kuleana paa a me ko'u ano alii i loaa ia'u mai ko'u mau kupuna mai, ua paa ia, aohe mea e holoi e pau ai, nolaila, e ka Ilamuku pakaha wale i kuu aupuni, e lohe oe, a ma ka mana o kuu olelo, e maliu mai oe, e hookuu ae i kuu mau makua, mai ka make ae a olua i hoomakaukau ai, a in a aole, alaila, o olua auanei ke pani ma ko laua hakahaka, no ka amea, e aho ko olua manao ana pela, in a no owau ka olua i pup mai aai e make, no ka mea, he iwi koko au, a o kela mau elemakule a olua e upu nei e make, a e molia aku ai i mohai no ko olua mau akua, he kuhihewa ia, no ka mea, ua ike aku no olua, he mau iwi koko ole ia, aole no hoi e na ka lili o na akua o olua i ka mea ino, oiai ua nawaliwali, a he mau la pokole wale no koe, nolaila, mamuli o ko'u ano aloha makua, ke lawe nei au i ka mana mai o'u kupuna mai a paa ma kuu waha, a o ka mea a'u e pane aku ai ia oe, e hooko koke mai oe, nolaila, mamuli o kuu mana, ke noi aku nei au ia oe, e hookuu koke ae i kuu mau makua !

 

            Aole nae i pane mai ka elemakule, komo ana no o Kaohaiomana, a ua ohe pono nae oia i na olelo hope a Kahiki naakala--a ia wa, kani koke mai la ka pahu, a peupen hoi ke kani a ka puniu, a hai ae la o Kaohaiomana i kona manao, i ka i ana ae, E na makua o maua, e puka iwaho, a e hele me ka lanakila, a e hahai mahope o ko maua mau kaaik e like me na olelo a ka olua kamalei aloha he keiki, a e like me kana mau olelo maikai a pau, pela no e ili aku ai ka pomaikai maluna o olua aa me ko oukou mau ohua a pau.

 

            Ua maopopo ae la paha ia oukou e ka poe holuholu, na hana a me na olelo a ka mea nona keia moolelo, e like me ka mana nui i loaa iaia, a o ua elemanei hoi, hilahila loa iho la oia, no kona ike ana, ua haule ino kona mana malalo o ka mana o ke Aliiwahine, a no kona ike ana no hoi kekahi, aole i kokua ia kana mau hana e kana alii, ka mea ana i hapai nui ai, a lilo iho la ia i mai nui nona iloko o ia mau la.  A o ke kumu no hoi o ke kokua ole ana o ke alii mamuli o kana mau hana, ua ike no oia i ka mana nui o kana wahine, e hiki ole ai iaia ke pane aku, a no kona ike iho no hoi kekahi, aole o ka make ka laua uku e hana aku ai no ko lakou la lokomaikai, a he mea kaumaha nui no ia, ka lilo ana o ka mana hoopai ia laua i na malihini, aole hoi i ka poe nona ka aina e pono ai.

 

            Ma ia manawa mai, na lilo na hooponopono aua a pau o ke aupuni maluna ponoi iho no o ka poe nona ka aina, e like no me ka wa mai ko lakou mau kupuna mai, a o na hoopai ana a pau, mamuli no ia o ko lakou mau kanawai iho, a o ua elemakule nei nae, aole no oia i haule ino loa, no ka mea, ma kona ano kulana, he kanaka kauoha oia, a he iwi kuamoo ponoi hoi.  Ua imihala na makua a me na ohua o Kahikinaakala, i kumu e haule ai ua elemakule nei, eia nae, he oia mau no kona lanakila ana i na wa a pau, no ka mea, me ia pu no na akua o kona mau haku a me ua alii opio nei no aua, a he akua pueo no hoi kona mai Hawaii nei aku, nolaila, mau ai no ka pii ino o kona mana, a ua lilo no ia i mea nui maluna o na mea a pau ma ua aina la.

 

            Aka nae, ma ka noho'na Kuhina nui o ke aupuni o ke Aliiwahine ma ka aina hikina, ua ikea no, he mana ko na mea a pau ma kana oihana, koe nae ka malama ana i ka mea o lakou e pono ai na akua wahahee, nolaila, e nana pono ae kakou i ke ano o ko lakou noho ana a me ka paio ana me na mea ino a pau he nui wale, oiai pela iho la ke ano o ko lakou noho ana me ka pono ole.

 

            Iloko o ia wa a lakou nei e noho ana, ua pii ino ae la na hana pepehi kanaka, mawaena o na kanaka, oiai ua noho ino lakou me ke kue mai i ke alii, no ka make a ka elemakule i lawe ae ai a kiekie maluna o na kamaaina ponoi o ka aina, e like me ka hana mau ana a ko Hawaii nei poe kahuna a me na Ilamuku, a ua nui no hoi ka poe i pepehiia i mohai a i aloha no na akua wahahee hiki ole ke hoola i kana poe kauwa, oiai he hana ia na na lima o kanaka, aole hoi he hana na ke Akua oiaio.

 

            E like hoi me ka mana o ka elemaku le, pela no lakou i kue mai ai me ka ikaika nui, a lilo ia i mea pono ole na Kahikinaakala e hana mau ai iloko o kona naau i na la a pau loa o ko laua noho ana mamuli o na hana hupo, e like me ko keia pae aina i ka wa kahiko.

 

            I kekahi la hoi, ia Kalauikapuahoano (i kapaia o Kaohaiomana) e nanea ana i ka ooihe mai a na kanaka, kupu ae la kona manao e hele e paani lealea me na kamaaina, aka, aole nae oia i hooko i kona manao ana ma ia mea, no ka mea, ua maka'u nui oia i na kanaka, o manao ino hou ananei ka elemakule, a lilo hou ia i mea e haunaele ai.

 

            Aka nae, i na la i o Mahealani, he la kapu ia, a he la hoi no ke'lii e komo ai iloko o ka heiau, e kauila ai, aka, i ka manao nae o ia lahui, aohe kapu, aohe maka'u, aka, he mau manao koa wale no ko na kanaka a pau, nolaila, ua hana lakou e like me ko lakou ano mana maluna o ko lakou aina iho, pela no lakou i hana ai me ka maka'u ole, nolaila, ua hiki ole ia lakou ke hoolohe, oiai hoi, ua kau mai ka mana o ua elemakule lamaluna o na kanaka o ka aina, a heaha la ia i ko lakou manao, oiai ua hele kapakahi wale no lakou mamuli o ko lakou mana iho, a hoolilo iho la i ke kapu a me ka mana o ke Keiki Alii o Hawaii nei i mea ole.  Aka, aole nae ia he mea no ka elemakule e kuemi iho ai, no ka mea, he hana ua mua iaia, nolaila, ua kau aku no oia i ka make maluna o ka poe e kue ana i ke kapu ame ka mana o kana alii.

 

            He hana no hoi keia ua maa mai ko kakou mau kupuna mai a hiki ia kakou i keia wa, a pela no mawaena o ko kakou mau alii hanau kiekie, aole e haule hia ana ko lakou mana mai ka po mai, oiai he mana oi loa ka ko Hawaii nei papa alii, a pela iho la no hoi ka maua o ua keiki alii nei ma ua aina la o kana wahine, ka lei nani hoi o kona mau la opiopio, ana hoi i hiipoi nui ai me na aloha pumehana mawaena o laua e like me ko laua ano, aka, o na hana kiekie a ka elemakule, aohe no ia mamuli o kona manao wale iho, aka, mamuli no ia o kona kuleana nui he ilamuku no ke alii, a pela no ka mea i ikeia i ke au kahiko o na wa i hala.  Ua nui ka poe i make iaia no ke kapu, e like me ka mea mau o keia lahui, mawaena o na'lii a me na makaainana, a pela no hoi keia mea i hanaia e ka elemakule, nolaila, aole oia i maka'u i na kanaka o ka aina, oiai ua ike no oia, aia na kahuna elima malalo o kona malu, a pela no hoi i ka mea lawelawe heiau.  Ua paa no hoi ke kapu o na'lii mai ka wa kahiko mai, a i ke aupuni maikai iho nei hoi a ke Akua, hiolo iho la ke kapu o na'lii o keia aina, aka, koe no nae ka mana nui o na'lii a me ko lakou kulana mai na kupuna mai a hiki i keia wa, nolaila, aole no he kanaka o keia lahui e hele hookano aku ma ke alo o na'lii, aole no hoi e hehiku i ko lakou mau kapu, a ke mau nei no ia maka'u a me ka menemene i na'lii a hiki i keia wa, aka, o na haole wale no ka mea nana e hoohaahaa nei ke kapu o na'lii, a na lakou e hehiku nei me ka menemene ole.

 

            Pela no lakou i hana ai me ka pono ole, no ko lakou ike ole i na ano a me na hana a ko Hawaii nei.  Aole nae ma o na'lii wale iho no keia menemene ana, aka, ma ke alo ponoi no kekahi o na haku, ka poe kiekie o ke kulana.  Aole no hoi e hiki i ka poe haahaa loa o ke kulana, ke hele hookano aku imua o ko lakou alo, he mea hilahila loa ia.  Pela no na mea a pau o ia ano a hiki i keia la e nohoia nei me na ano haahaa a pau e pono ai ka noho ana o kahi alii, ka poe kiekie a me ka poe waiwai.

 

            Aka, o na mea a pau ma ka aina hikina, ua hana pepe lakou ia lakou iho me ka mainoino hupo.  Oiai i kekahi la, e noho ana o Kahikinaukala ma ka paepae kapu o ko laua Halealii aniani, e alohi mau ana i ka po a me ke ao, e hulali mau ana hoi ke pa iho ka la ma kona mau paia nani mawaho, i kinohinohi ia hoi me na waihooluu like ole.  A he mea hou no ia i hanaia e ka mana oi kelakela o ke alii kaulana o Hawaii nei.  Pela no hoi i ka po, i ka wa a ka mahina e kiola pau mai ai i kona malamalama maluna o ka aina o kana aloha, a e hoolei iho ana i ke aiai konane i kona mau paia--he mea e hoi keia o ka ula e uhi ana a popoi maluna o ka hale, e halii paa iho ana ka ula puni i ka Halealii nani, me he mea la ua a ia e kekiahi ahi nui weliweli, a pii aku kona wena i ka lani, pela no hoi ke ano o keia mau kahiko nani e uhi paa pu ana maluna iho o ka Halealii.

 

            E ka mea heluhelu, e hoomanao oe, a e ninau iho iloko o kou naau a me na pana ana a kou puuwai, me ka ui ae hoi a i iho, Heaha la ia mea ula e uhi paa la maluna iho o na paia aiai o ka Halealii nani?  Ke hai aku nei ka mea kakau.  O ia ula a puni e uhi paa ana i ka hale, o ka nani no ia a me ka ui maikai o na Aliiwahine la Kahikinaakala.  Pela no ko kakou poe kaulana i ka ui i ka wa kahiko.  E nana i ka moolelo o Laieikawai, ka moopuna hanai a Waka.  Pela no hoi keia wahine ui a nani hoi o kona mau hiohiona a me na ouli hoi o kona hiehie ; he naau palupalu koa, he aloha i na mea a pau o kona aina iho.  Ua kiola oia i ka huhu a me ka inaina, a ua waiho malie aku iloko o kona walii i puka mai ai, aia la i hea kekahi ana i kiola ai i kona inaina.

 

            O ua kaikamahine la no hoi, ua olelo ia i kona mau la, he kaikamahine i hanauia e ka la, no ka mea, i kekahi wa, he olinolino na maka ke nana pono aku oe i kona ano, aka, o kana mau hana nae, ua ku no ia i ka naau o na'lii a me ko lakou manao haahaa, e like me ia i na wa kahiko i hala, i ka wa nui hoi o na alii.

 

            A ina hoi oe e komo aku iloko o ka Halealii, e powehiwehiia ana kou mau maka ke nana aku, aohe mea hiki i ka ike aku a ka maka kanaka, oiai ua hao mai la ka mana kupua o ka mea nona keia moolelo, a ua kau no hoi ka li i ke kaikamahine lalawai o ua aina la i kahikoia i ka malamalama olinolino o ka la, a o na mea kupanaha hoi, kaapuni ae la ia i ka Halealii, a hoalii iho la ka malamalama powehiwehi o ka la ma na wahi a pau o ka aina, a ua kau no hoi ka li wela okakala maluna o na mea a pau e ike ana i keia mau mea.

 

            Aole no hoi i kana mai na mea kupanaha i hoikeia mai e na mana weliweli o ke kaikamahine ui nohenohea, palupalu, pepe o na maka a me ka ula weo o kona mau papalina, i kikohuia e ka hemolele o kona kulana a me kana mau hana hoike iaia iho, me he anela no ke aloha, a me he alele la hoi no ka mahaloia mai.

 

            Iloko o ia mau la o kona noho ana me na mea kupauaha, ua haalulu na kanaka i ka maka'u, ua keokeo a mae ko lakou mau helehelena, me he pua a me lau la no ka nahelehele i ka wa haule lau, ua hoohaahaa iho la oia iaia iho malalo o kana kane, e like no me ke ano mau o na wahine maikai, he hoohaahaa ia lakou iho, me ka hooko aku i ka makemake o ke kane a me na mea a pau.  Pela no iwaena o keia lahui, o na wahine ui, he waipahe ka lakou olelo, palupalu a pepe na hooleina leo, oluolu a nahenahe ke puana mai ; a pela wale no i komo ai na hoomanao ana iloko o kekahi poe.

 

            Nolaila, ma ia hope mai, i ka wa o noho ana laua malalo o na kaupoku hale o ko laua kiekie, ua noho aloha pu laua kekahi me kekahi, e like me na la i kinohi o ko laua hui ana me ke aloha waianuhea, i hooipo mau ia e na manao hoohialaai o na mea e halawai pu ana, aka nae, ua nani no ia.  (Aole i pau.)

 

KAU AHAOLELO O A.D. 1876.

 

            Ke kokoke mai nei ka manawa, ke hoike mai nei kela a me keia la i na hana, ke @ like nei na leo, ke ninau aku nei a ninau mai na kapa o ka aina ; ke ae leo noi nei kahi poe, ke hoole paa nei kahi poe.  No na kumuhana elua i hoike akeaia.  (I)  "Kuikahi Pauailike, a me ka Aie Miliona Dala."  A maluna oia mau kumuhana, e pono e niuau iho.

 

            I Owai ka poe kupono i Lunamakaaioana no ke Kau Ahaolelo o 1876 ?  Ho elua mau mahele iwaena o ka Lahui ; O ka poe e ae ana i ka pono o ke Kuikahi Pau ilike a me ka Aie Miliona.  A o ka pue e hoole ana ia mau mea a elua, a eia ka poe kupo no i mau Lunamakaainana.

 

            1          I kanaka a mau kanaka naauao, hoopono, noho pono, a piha aloha iaia iho a me kona ohana no hoi.

 

            2          I kanaka a mau kanaka aloha Lahui, a minamina hoi i ka aina, e kupaa ana me ka wiwo ole, e pale ana i na pilikia o ka lehulehu.

 

            3          I kanaka a mau kanaka e hoolepaa ana, aole ae i ka Aie Miliona ; noka mea,  he mau nabesa laua mawaho, moouihoawa hoi maloko.

 

            4          I kanaka a mau kanaka hoi i ike kanawai, me ka huipu o ke ano pono a noho pono, a hoolohe hoi i na leo o ka poe nana ia i koho aku.

 

            5          I mau kahunapule na L. M. a me kekahi poe pono e ao no a uokou i ike ai Mai minamina i na kahunapule a oukou, no ka mea, he kau hana nui loa keia, a he oolea hoi na hana, i na hooholoia ke Kuikahi Panailike, a ae ia mai ka loaa o ka Miliona Dala, alaila ; oni keia mau nahasa ; nui mai o Manuahi, hapai o hoowalena, honau mai o puni waiwai a me puni dala ma, kau ke puo o palaka ma i ka ulona, o hiolani ke ao, o kulu ka po, o Puhalaka iho nona i ke ka ao ke awa.  Alaila, no ka mehameha 1, 2, 3, 4, 5, ka halepule, haiolelo aku ke kahu in a noho, noke aku a puhemo wale ka olelo, heaha ke kumu, ua komo o Ale Miliona i Hawaii nei.  E hoomanao iho oukou, ua hoohiki ia keia Lahui a me ke aupuni no Iehova, a mau loa aku, a in a e haawi ana kakou no ka mea e.  E huhu ana ke Akua ia kakou, a e enai mai kela a pio keia lahui, no ka mea, ua ai kakou ; ua uhauha i ka luhi on a Kamehameha a me ka poe nana i nai a eha hoi na ili in a makaihe laumaki a he aloha ole.  Ke paipai aku nei keia leo in a mea i kupono i ke koho Bilota ; e koho in a ano kanaka i oleloia maluna ae.--

 

            A mai koho oukou i na kanaka no lakou keia mau mau ano.  1 Mai koho i ke kanaka noho manuahi me kahi wahine epa.  2 Mai koho i ke kanaka a oukou i ike ai he on a rama a inu hoi i kie i na mea a waawa he nui.  3 Mai koho i ke kanaka e ae wale ana i ka Aie Miliona hepono ia nhou e Hawaii.  4 Mai koho i ke kanaka o ai ana i kahi apana barena a ke aupuni, a e noho ana hoi ma ka oihana anpuoi. 

 

            5          Mai koho i ka mea hoopunipuni, o pau auanei lakou i ke kumakaia ia oukou e na Hawaii ponoi.  E noi na waha i ke ae i ke Kuikahi a me ka Miliona Dala.  Ma o ka nahi, he makole maanei.  E imi oukou, e huli i mau kauaka kupono.  E kahea i Halawai makaaioana, alaila, lohe pono in a manao o ka poe hole Balota.  E paa iho i ko oukou mau palapala hookaa auhao i kupono i ke koho Balota, mai haawi i na lima o L M ma a me luna hooikaika ma, o haehaeia ke koho oe i ka mea eae a hoka iho oe i ka la koho Balota.  Ua papa loa ke kumukanawai aole e lawe ia keia pono palapala o ke kanaka, aole e kailiia, o ka Moi wale no ka mea mana ke lawe, ke hiki i ke wa kaua.  Eia keia, mai puni wale io dala kipe, na lahana kipe a me na mea like.  He hoailonaia o ke kanaka ino, aloha ole i ka lahoi, minamina ole i ka aiae.  E hele @, a @ i na @, in a on a @ a me dala nui, no ka mea, ua ike o L M ua nui kona @ ia oukou i ka la kuho.  O ka ae aku i ko ke aupuni a me na on a mahiko manao, oia ka mea e hoi mai ai koua lilo nui.  E makaala oukou.  Me ka mahalo. 

 

P. K. HAWAII@NOI.

Wailuku, Maui, Nov. 24 1875.

 

AHAOLELO O KA M. H. 1876.

 

            Ke kokoke mai nei ke kau Ahaolelo o ka makahiki 1876, a no ka manawa pono ia kakou na makaainana aloha aina i kulaiwi i ka noho ana.  E noonoo pono ai i ka mea kupono e hoouna ai, i ke kau kanawai, a wehe kanawai paha.  He mea nui no ka nana, a me ka noonoo ana aku i ke kanake kupono, oiai ua nui a piha kakou i ke akamai olelo a mahele iki hoi ma ke kanawai.

 

            Aka, aole au e lawe mai ana e anunu aku i ka poe a kakou i kamaaina @, he mau hana ano paewa, a kamaaina hoi ma na hana pono ole o ka noho ana ohana, a me na makamaka paha imua o ko kakou mau make, he nui loa oia ano iwaena o kekou, a ioa kokou e lawe mai ana i kekahi o keia mau mea i haiia ae nei, alaila, eia ka haina e like no me ke hiki mua pela no kaukali, a o like hui me ke ano o ka laau pela no kona hua.

 

            O ka mua a kokou e alawa ai a nana ilio.  O ke kanaka i maa mau i ko kakou mau maka na haua, ina no aole oia i piha kanawai, aka he piha nao i ka hoopono a me ka pololei ma ka malama i na hana, alaila, oia ua kanaka la ko kakou pono, e kiai ana oia ia kakou me ka makaala, e like no me kona malama i na hana pela no ia kakou, aole no hoi oia i lawe mai ana i ka manao o kekahi mau hoa o ka Ahaolelo in a he mea ia no kakou e poino ai, e kuo aoa no hoi oia i na auhau kaumaha ko hoopukaia mai e kekahi o na hoa Lunamaka'inana, a e kekahi paha o na Alii a mau Alii paha o ka Ahaolelo, a pela aku.

 

            Aole no nae au i manao aia ko kakou i na Alii a me na Kuhina, aia no ho kakou pilikia i ua Lunamakaainana i ke kulike ule o na manao a no ka hoopili Kuhina no kekahi o na Lunamakaainana a hoopili oihana paha a haaleleia iho la ko kakou mau pono.

 

            Eia hoi kakou i ka makahiki hana nui, oia keia makahiki 1876 e hiki mai ana, in a he oiaio ke holo pono mai o ke Kuikahi like, alaila haule ana na duke, a he pau nui loa ia e poho ana o ke aupuni, a aia la auanei mahea e piha ai   Ke manao, a ko koho  mua aku nei au e hooili ana no na Lunamakaainana maluna iho o kakou na makaainana, a in a pela, alaila @ ko kakou pono ?  Ke manao nei au, ua @ iki paha auanei keia makahiki 1875 o ka helu aua a na Luna Helu i na loi ai, a e helu papaia mai aunei paha na poepoe ai, na kalo na oha na kamau, a me ka noi o ka wai o na loi ai, a pela aku, a in a pela alaila, ua oiaio ka Paolo i olelo ai penei.  "I ka wa kanawai ole, ola iho la au, a hiki mai ke kanawai, make iho la au."

 

            I na paha he mea hiki ia kakou ke hailona i kekahi kanaka alaila, e hoouna kakou ia kanaka i ke kau kanawai o keia makahiki ae, e like me ka @ i ka wa o Iona ma ka moana a hooleiia aku la.

 

            E o'u mau hoa o ka ili hookahi mai ka uka'na a ka la i Kumukahi a huelo aku i ka welona a ka la i Lehua e noonoo @ kakou mai hoopili makamaka, a puni wale ma na kalai olelo ana o ka poe e kukolu balota ana e nana aku i kona kulana i na wa i hala, a me kona noho ana, a me na hana i na no ka pono, alaila e lawe mai kakou ikona balota, a in a no ka pono ole, alaila e kekukahi aku.

 

            Eia i keia mau la ka hoomakaukau nei kekahi poe oia ano i ka lakou mau makua, a ke mali nei i na kaa a ke hono mai nei i na upena ua awela a ke kiki mai nei i na waa puka, a ka kapili mai nei na hoe ua naha, no ke kokoke mai o ka malie o ka hoomaka noia o ka lawaia, a e like me ka olelo kaulaoa o ka wa i hala @ koia.  "I ka lani no ka ua hana e ke pulu."

           

            E makaala kakou e pono ai e hilohi pono, e ninaninau pono i kona kulaoa a maopopo ka pono, malaila aka he kae o ka hola o moe ai.  Me ke aloha i na keiki o ka Papa pai a me kona mau hookele.

 

L K. KALAIOPUNA.

Kauai Hikina Nov. 23 1875.