Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 46, 13 Nowemapa 1875 — Page 2
This text was transcribed by: | Leialii Megino-chow |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
MAKE KAUOHA.
@ keia m@ k@ @
P@p@ @ S. G. W@, @ R @ McK@, Jr., Dr. P. @
Pepa @ @–Hon. @ @ Smith@ Hon. W. J@ @, @
Hale A@ @ Novemaba @, 1@. @
@ ka ma@ ana @. @ Stanley, na @ k@ @ ka Mea Hanohano J. @. @ manawa.
@i@, Novemaba @, 1@ @
@ ka Moi ke @ mai, @ weh@ @ ka puka o ka Hale A@ @, i ka P@lua, @ no ka ike @na aku i ka po@ @ ike, a @ ka ho@kaka ana:
@ a hiki i ka @. @ ka manawa o ka @ ma@ Kuhina @ L@na Nui @ a me K@p@ a me @ A@ku o ka moku ka @ maloo nei o ke awa.
Mai ka hora 11 a @ i ka 12 awakea, @ ka wa @ o Honolulu a me na @.
@. W. BECKLEY, Pauku.
Ha@ A@ Island, Honolulu, Nov @, 1@73. 724
@ i ke alii ka M@ ka @ ana aku la Col. @ H. Judd, @ no @ Aha Kuka@la.
@, Oct 2@, 187@ 727
K@ @ ka @, i ko`e wa e @ ai mai @ mokupuno o Oahu, @ Col. W. F. Allen, ke noho hope @. J@O, O DOMINIS.
K@ Oahu.
@, Nov 1, 187@. 727
@ k@ poe @ na laoa malalo iho i mau @, i laila ai me ka @
Hawaii..Hilo —L Reverence, W H Reed.
Puna–J W K@k@i, D W @akuaka@a.
Kau–C @. S@tt, J N@.
S. Kona– R @. Greenwell, @.
N. Kona–George C@, D E M@kai@i
S. Kohala–D P B@. Y Davis.
N. Kohala–@. Aiki@, George H@.
Hamakua–G Bicknell, J K Kaanama@o.
Maui.....Lahaina–L A@o, W R Brown.
Wailuku–H D@, W P Alexander.
@—@ap@, D Crow@ingburg.
Hana—M @hele, E H@kanihi.
Molokai......@. G Dwight, J W Kaina.
Lanai..........F H @, S K@l@k@.
Oahu.....Honolulu–J P Green, A K@.
Ewa & Waianae—J H C@y, Anakalea.
Waialua–S @ K@, @aiaolele.
Koolauloa—A L Smith, S M @aukana.
Koolaupoko—H J Coolidge, M Hana.
Kauai....Waimea—G B @owell, Kamalanai.
K@—F B@, @.
Lihue—G W Wilc@, @ @ Hapuku.
Anahola—C Bart@, D Kuiloahiki.
Hanalei—S W Wil@, @ Seka, @ Kr@ll.
Niihau........D. K@, K@.
JNO. S. WALKER, Kuhina Waiwai.
Honolulu, Nov @, 187@. 727
@ ka Poalua, la 1@ o Novemaba, ala ka la hanau o ke Alii ka Moi. No laila, e hoo@waleia i ka Ku@, a e panii@ na @p@ka o na hale aupuni mai ia la. W L Mo@kon@ua.
@ Ka@aina, Oct. 2@, 18@. Kuhina Ka@ina.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku ia M. P. @, ma kekahi o Kona Ukali Ponoi, ma ka inoa @.
@ , Sept 23, 1875 723
@olu i ke Alii ka Moi ka hookau ana aku i ka ho@hano o ka Knight Commander o ke @ Alii Hooha@no o Kamehameha I., maluna @ Gen. K. M. McCook.
Ua oluolu @ hoi ke Alii ka Moi e hookiekie e like me @a malalo iho:
@ Hon. C. C. HARRIS, @ ka Knight Commander o ke Kea Alii Hoohanohano o Kamehameha I., e pili ae @ Knight Grand Cross.
@ Kanela W. F. ALLEN o ka Knight Companion o ke @ Alii Hoohanohano o Kamehameha I., e pii ae i Knight Commander.
@ Oct 9, 187@ 723
MAKANA KIEKIE
A KA
Nupepa Kuokoa no 1876!
I keia makahiki ae, 1876, e haawi makana ana ka Nupepa Kuokoa a Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, i kona poe hookaa palua dala mamua, i ka makana kiekie a hanohano, oia hoi na Kii o na Moi ehiku o Hawaii nei, mai a Kamehameha I, mai ka “Napoliona o ka Pakipika,” Liholiho I., a Kamehameha II., Kamehameha III., Kamehameha IV., a Liholiho III., Kamehameha V, Lunalilo I., a ia Kalakaua I. E paiia ana na Kii o lakou a pau maluna o ka pepa manoanoa, i hiki ai ke malama paulehia loa ia.
Ua makaukau ke Kii i keia wa, eia iloko o ko makou lima, a e hoounaia aku ana mamua o ka la Karisimasa i na Luna a pau i akaka ka nui o ka poe hookaa e iaia. Nolaila, e liuliu, a e hoomakaukau ka poo lawe Kuokoa o keia makahiki ae, i loaa ai ka makana milimili na oukou e hooili aku ai i ka oukou mau keiki.
E hookaa e i na Dala Elua, a @ loaa ka makana me ka lohi ole!
OLELO HOOLAHA!
E haalele ana ka Hope Luna Hooponopono o ke Kuokoa ia Honolulu, ma ke ahiahi o ka la 15 o Novemaba, a e holo aku ana oia i Hawaii ma kaua hana mau he ohi dala. Nolaila, ke hoolalelale ia aku nei na Luna Kuokoa a me ka poe i hookaa ole i ko lakou mau uku pepa, e ohi e iho, a e kali no ka hiki aku. E pae mua ana ma Kailua, a malaila aku i Kona Hema, Kau a me Hilo. E hoomanao i keia aole ka poina.
@a Nupepa Kuokoa
ME
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2a yea
HONOLULU, NOVEMABA 13, 187@
Ua m@ hoi mai ke Keiki Al@ W. P. L@leiohoku mai kana huakai kaapuni aku @ei i keia mokupuni i keia la, mahope o ka hookaulua ana @a Moanalua, e komo i ka hale o ke Ko@ohiki hou o ia aina o na alii.
Ke Kokoke mai nei ka puni ana o na makahiki @e 39 o ko ka Moi mau la hanau i keia P@lua ae. Ma ia la, e wehe ak@ ana oia e ikeia mai e ko@ mau makaainana, a penei ka hookaawale ana i ole ai e @u@kau ka hele ana @ Mai ka hora 10 a. m. e ia la a hiki i ka hora 11 a. m , e ike aku ana ia i ko@a mau K@hina, ae Luna Aup@i n@i e @ aina e, na Kanikele a me na kap@ @ me na aliimoku o na moku kaua e k@ @ei maloko o ke awa. Mai ka 11 a hiki i ka 12, e ike aku ai ke Alii k@ Moi, i ka poe o na Ahahui a me na makaai@a. Oiai he mea nui na la lealea o keia ano i na kanaka Hawaii, ke hapai nei makou i ka leo o ke ola, mai noho a ino i ka wai ona ma ia la, @o ka mea, e huikau ana, e hookui ana e he popilikia ka poe o ia ano m@ la nui e like me ia.
Ke lilo nei ke Kilauea i moku kaulana loa i ka p@e holuholu mai kekehi awa a hiki i kekahi. Aole i ikeia ka hana pololei loa ia ana e like me ko ke@a wa, ka n@i o na oh@a, na ukana a me @a loaa. Nolaila, aole i hewa ke loaa oua mokuahi mahuahoa ae no kakou.
Maluna aku o ka mokuahi o halo aku auanei i Kapalakiko, e kau pu aku ai k@ Lunakanawai Kiekie o ke aupuni no ka holo i Wasinetona malalo o ka hoounauna mua i haawiia ai iaia—oia, i Kuhina Elele No ka mea, he mea pono e noho koke ona elele o kakou ma Wasinetona ma ka manawa e wehe ai ka Ahaolelo o Amerika Huipuia i Dekemaba aenei. Ke hooholo leaia keia mea a kakou e haka pono nei na maka, alaila, o ka loaa ana ia o ka hanu hou ia kakou, a o ka hoomaka ana ia o ke au o ke olioli no Hawaii.
E puiwa ana paha kekahi poe kakaikahi ke lohe aku, o kela kuhikuhi puuone kaukaweli o Geremania akau, mai lilo oia i kanaka Farani, aka ua lawelawe no nae i ka hana ma Farani. Ke olelo mai nei kekahi nupepa, o ka makuakane o ke keiki alii Bisimaka, ua hookekeuaia oia e ha@lele i kona aina no ka hookonokonoia e hakake, a i ka 1807, haawi aku la oia iaia iho e noho koa malalo o ka Moi o Watem@bug@ ma o Jerome Bonapate la. Ma keia ano, i ikeia ai aia ka makuakane o Bisimaka iloko o ka puali kaua Farani, a ua komo pu oia i ke kaua me Rusia. O ilamoku Ney keia, ka alihikaua nui maluna o ka puali koa ona e noho nei, haawi aku la ia i ka noho ana aliikoa no na koa mamua loa. Ma ke ka@a i Borodino, he ekolu lio i make iaia, a o ka mahele keia a ua makuakane nei o Bismaka, oia kekahi o na mahele koa i malama ino loa ia, i ka wa e auhee ana. Mahope o ke kaalo ana ae ma Beresina, alakai aku la no o Kanela (Col) Bisimaka i ke koena mahunehune o kona mahele i Watemabaga e hookomo hou ia mai ai. Mahope iho ua kaulana oia no ke akamai ma ke kaua lio pukaa i Baulzen, a no ia kaulana ona ia wa, ua kauia ka inoa hoohanohano maluna ona. Oiai i ka loaa ana iaia o ka hanohano a me ka hemolele maloko o ka puali kaua o Farani, aole la hoi e hoi i kona aina, hookama la hoi ia Farani i aina nona, a mai lilo la paha mahope iho i Generala Bisimaka ina i noho i@o, aka, ua hoi aku oia.
Enelani a me Kina.
Ua hoolaha aku makou mamua iho nei mawaena o na mea hou, he wahi honene a kuee mawaena o Kina a me Enelani. Aole no i hooponoponoia a hololea i keia wa, aka, ua waihoia aku la ka hooponopono aia i Lada@a. Ua ikeia mahope iho o ke kau ana aenei o keia Emepera hou ma ka noho alii, ua ano e loa ke aupuni o Kina i na malihini, aole hoi pela mamua. O ke Keiki Alii Kung keia, ke Kuhina nui mamua iho, a ke kuhina hoi i imi e kuk@lu i kahua me na lahui e aku, ua hoopauia, a ma kona wahi, na hoonohoia he pake ino, oia kela Aliikui Li Hung Chang, ka mea hoi e haaheo nei, aia na koa o ke aupuni malalo o kana mau kauoha@ O keia kuhina hou, aole ia he aliikui maoli noloko iho o ka Emepera aka no kekahi o na okana aina, a oia nae ka luna nui o ka aha kuhina. Ke hoike mai nei kona ano ma na wahi a pau i kona kue ikaika i na haole. Mai ka wa mai ona i noha mana ai, ua hoinoinoia na kamaaina haole, a na pepehiia o Mr. Margary, o na ukana kalepa keia, ua kau hou ia na auhao, o na pauku keia o ke kuikahi aupuni, ua hooleia, a ua hiki ole na keakea aku.
Ke hoomakaukau nei na Keiki Alii Li Hung Chang nei no ke kaua, a ua aie aku nei oia i dala i mea e hoolako ai i kona mau papu, a e hoomakaukau ai i na moku kaua, oiai he mau moku kaua ikaika no kahi ona, a he mau moku hao lehulehu. Aka, ua kauohaia nae na manuwa Beritania a pau ma na kai o Asia i kupono no ke kaua moana, e houluulu ae ia lakou ma na awa o Kina, i hookaulua ole ai no ke kaua i ka wa e haawiia ai ke kauoha e kaua.
Ka Hoikeike nui o America.
Mahope iho o ka hoolaha akeaia ana ma na nupepa, o ka kakou mau mea e hooun@ aku ai i ka hoikeike nui e malamaia ana ma Piladelapia, ka hookuhua ana o na Komisina maloko nei a ma Wasinetona, ka hookaawaleia ana ona keena nui ma ka Hale Hoikeike, ka hooikaika ana maloko nei o na komisina me ke ake e ala mai kakou a ku iluna e hoike kakou ke holo nei imua, nolaila, ua manao makou he hana hila@ila no ka lahui a pau ke hoao ole lakou e hoolawaia ko kakou keena hoikeike me na waiwai o Hawaii nei i hele papaia aku ai. Ma keia hana, e akoakoa ai na mea hoikeike a pau o na lahui naauao a naaupo. Ina kakou e ikeia ma kela hoikeike nui, alaila, e helu pu ia auanei kakou me ka papa o na lahui elua a naauao ma na hana o keia ano. E hoikeike pu aku ana kakou ia kakou iho, ua akamai, ua ike, a ua noho a kuonoono ka holomua ikoko o kakou, aka ina e hoopalaleha kakou, alaila, e heluia ananei kakou me No@hiwa ma, ka poe aohe o lakou heluna mawaena o na ohana lahui.
Ma kekahi la o keia pule, ua hapai ko ke aupuni lima e haawi i puu dala no keia hina, aka, o ko makou ake, mai kaokai kakou, aia wale no a kuaiia na mea a pau, alaila hoolilo mai i ka oukou mau mea maika i manao ai no ka hoikeike. E aili@ai oukou mal@na o na Komisina i hookohuia. Ke haawi wale mai nei kekahi poe i ka lakou mau waiwai hoikeike, aka, o oukou e kanaka, he konia loa. Eia ka makou ma ko makou ano Komisina a alakai lahui, e hooikaika pakahi kela a me keia e piha ko kakou kee@ nui ma Piladelapia, a e hoouna mai i na Komisina mamua o ka pau ana o keia makahiki. Oia! e pupukahi ae ka@ kou a o ka piha no ia.
Ka hoikeike o Piladelapia —Ua makemakeia na mea hoikeike e hiki ma ke kahua hoikeike, maw@ena o ka la 5 o Ianuari a me ka la 19 o Aperila, 1876. O na mea hoikeike hiki hope aku mahope o ka la 19 o Aperila, aole e laweia.
E weheia ka hoikeike ana o na mea a pau ma ka la 10 o Mei, a e hoomauia aku ana a hiki i ka la 10 o Novemaba o ia 1876 no.
O na waiwai e hoounaia ana no ka ho@keike nui, e hookuu wale ia na auha@ d@te maluna o lakou.
O na wahi i lawa ole ai mamua ae o ka la 26 o Aperila, e paniia.
Ua papa loa ia na mea pahu aole e hoouna aku ilaila.
Na na agena a komisina paha o kela a me koia lahui ihu e ohi, wehe a hookomo aku i na waiwai hoikeike i hoounaia mai malalo o kona malu, a nana no e lawe aku i ka wa e pau ai.
Na mokuahi hao hou no ka lawe leta.
Mamuli o ka lilo ana o ka halihali leta i ka ahahui houholo makuahi o ka Pakipika a me ka hui o J@ Elder ma o Enelau@, mawaena o na Pana`aau o ka hema a me Euelani, ma ke ala ae o Kapalakiko, ua kapili ia he m@u mokuahi hao hou no keia hana, oia he ekolu mokuahi na ka ahahui o ka Pakipika, a he elua n@ Elder ma.
O na mokuahi hao Amerika ekola, aia ma ka pa kapili moku o Piladelapia kahi i kapiliia ai, ma ka 30,000 tona o ka mokuahi hookahi, a ua like lakou ma ka nui, na lako, na eneg@ni maha a me na hooponopo@no naauao o keia wa. Ua hooka@waleia pe@ei @ he wahi moe hel@ ekahi no 180 ohua a he wahi moe no 120 ohua o mua. Ua hoolakoia lakou no ka hooluolu ana o ka poe hele, kupono no na kaei wela a me na kaei an@, a ua manaoioia e oi ana keia mau mokuahi mamua ae o ka papa moku o ia ano. Eia na inoa o na mokuahi maluna ae, ka mua, “Kula@akauhale o Kapalak@-ko,” ua haalele oia ia Nu Ioka i ka la 20 o Sepatemaba i hala; o ka lua, oia o “Kulanakauhale o Nu Ioka,” e haalele ana ia Nu Ioka i ka la 15 o Okatoba ; o ke kolu, oia o “Kulanakauhale o Sik@ne,” e haalele ana ia Nu Ioka, Novemaba 10, a e holo ae ana lakou a pau i Kapalakiko. O keia mau mokuahi, he mau mokuahi huila hookahi mahope.
Ke kapili nei no hoi o John Elder ma i ko laua haawina he elua mau mokuahi hao ma ko laua pa kapili moku o Clyde, ka pa hana nana e hoolimalima nei, he 7000 paahana. Eia na inoa o keia mau mokuahi Beritania, o Zealandia a me Nova Cambria. Ua like nae ana no ko laua nui, oia ma ka 3,130 tona pakahi. O ka loa pakahi o laua, he 375 kapuai, 38 kapuai a me 6 iniha laua, a he 28 kapuai a me 9 ioihe hohonu. E hookauia ana maluna o keia mau mokuahi na enegini mahu ikaika loa, a na kapili moku e akena nei, ua hiki ke holo i 14 mile i ka hora. Ua lawa na ohua he 180 ma ka papa akahi, 80 ma ka papa alua a me 120 ohua mamua. E haalele ana ka mokuahi mua ia Ladana, i ka la 16 o Dekemaba a e holo ana i Kikane, a o ka mokuahi alua hoi, e haalele ana he malama paha mahope iho.
O na @ku o na ohua o ka papa akahi, mai Kapalakiko a Kikane a Nu Kilani paha, he @200, oia hoi ka uku no ka hele ana i 7,000 mile, me ka ai wale a me ka moe wale. Elua mau awa a na mokuahi e kipa ai ma ka hele ana, oia ma Kanadavo a me Honolulu ; a na hiki no i na ohua ke noho i hookahi malama ma ia mau wahi elua ke makemake na ohua pela.
Ke hiki ka mokuahi i Kanadavo, alaila manamana. Hoiliia na leta, ohua a me na ukana maluna o ka mokuahi lala, i na paha no Kika@e ka moku mua, alaila no Nu Kilani aku hoi ka moku al@a, e holo loa ai, Pela iho la e kukai ai a puni ka makahiki.
Ka hoolewa papalua—Ua ninauia ko makou manao no ke hoolewa papalaia o kekahi kino kupapau i hoolewaia me ka hana ia mamua a holopono. Eia ka makou olelo hooholo no ia mea, aole he kupono, no ka mea, ua hoolewaia no ia mamua a heaha ke kumu o ka hoolewa hou ana aku? Aka ina e makemakeia ana, e lawe mai kekahi hale lua a i kekahi, aole ano hoolewa hoohanohano, aia no ia i ka manao o ka mea nana ia mau iwi.
Nu Hou Kuloko.
Ua ku mai i ka Poakolu iho nei, ka man@wa Beritania Petrel mai Kauai mai, mahope o ka hale ana he mau pule ekolu a oi.
Ua lohe mai makou, e halawai ana ka ahahui Lunakahiko o Maui, ma Wailuku, ke hiki aku i ka la 17 o Novemaba.
Ma ke ku ana mai o ka Nene A@kai inehi@ei, ua ike iho makou i ka lele @ ana mai o n@ manu @ o ka ulu kuikui o Kaukaweli.
He oiaio paha, aole paha, ka lono e pae mai nei, e kauia ana ona mau bele mele ma ka oioi o Kawaiahao, e ka makua alii Kanai@a.
Ma ka Poakolu iho nei, ua ku mai ka moku kialua holo mau mawaena o Honolulu nei a me Tahiti, iloko o 25 la holo mai ke awa hope mai.
He elua a ekolu paha mau moku okohola e hoi loa ana i ka home i keia mau la iho. He mau moku piha no nae i ka aila.
Ua hoolaha ae ka Luna Alanui ua papa loa ia ka hoahu ana i na opala a me na mea hauna ma ka aoao mauka o ke alanui Kul@. Pela ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina iaia.
E haawi ana ka ahahui hoole waiona elua o Honolulu nei, i ahaaina lealea Europa ma ke ahiahi o keia Poakahi ae, no ka hoohanohano ana aku i ka la hanau o ke Alii ka Moi.
Ua h@ule iho he kuana koikoi i ka auina la S@b@ti iho nei ma ka apana holookoa o Kona nei, a me he mea la, ua ma-u pono ka honua no ka poe kauu laau a hooolu mea hua ai.
Puhi ohe.—I ka po Poalua iho nei, ua ulele ae na keiki puhi ohe i ka lakou mau mea kani maloko o ka Emma Kuea. O ka makamuaia o ke puhi ana malaila i ka po. A i ka po Poaha iho nei ma Emma Kuea hou.
Ua lilo iho nei ma ke kuai malo, ka hale a me ka pa o ka Mea Hanohano E . H . Allen ka Lunakanawai Kiekie, e waho nei ma ke awaawa o Nuuanu, no ka @6@250 ia Kapena Cavalry o Kapalakiko. O kekahi o na kiko home noho maka aloha loa ia o Honolulu nei
I kona hale lua—Ua lohe mai makou, e hoihoiia mai ana ua iwi o ke Alii make Lunalilo, e waiho maloko o kona hale kupapau ohana, e like me kana kauoha, e hoihoi iaia a moe pu me kona mau makaainana ma ka Il@a o Kawaiahao. O ka Poalua, la 23 o keia malama, oia ka la e hoihoiia mai ai.
O ka huakai holo a Kilauea i Kauai i hoolahaia ai no Novemaba 25, ua hoolo@ia, aole e holo no ka mea, e paa loa ana o Kilauea malalo o ka hana a na ham@re a na kamana, a pau ia hebedoma. Nolaila, e hoomanawanui ko Kauai ma na moku pea mai.
Ua lohe wale mai makou, mawaena o na makana e haawi ma@awaleaia ana ma ka la 16 o keia malama, he papale Kalakaua kekahi, na Mr. Murphy e haawi ana i ke kanaka nana e hele maluna o kekahi laau e hooio@ia aku ana iloko o ke kai ma Ainahou. Papapau paha ananei i ka haole nui.
Ua manaoia, ua holo malu o Padeka@a maluna o kekahi moku i holo aku nei i Geremania, a i ole, maluna paha o kekahi moku i holo aku nei i Kapalakiko, no ka mea, aia kekahi aina i Geremania nona paha ke kumukuai he $26,500, a oia wale no ka hooilina ponoi o ua waiwai la. Malia ua hala aku la no ua wahi eueu la ilaila.
E hoolohe—Ua konoia mai makou e ke Kapena o ka P@ali Kaua Lio Leleiohoku e kauoha aku, ua makemakeia na lala @ pau o keia Paali Hanohano, e hele mai i ka paikau ano nui e malamaia ana maloko o ka Hale Paikau i ka hora 7 o keia ahiahi Poaono, me na aahu hooluolu. E hele kino mai ana ke kanaka nui e ike kumaka ia oukou, nolaila, e hoolohe, aole e hoopoina. He mea hewa ka haole o ka leo o ke Alii. Ma ia halawai e loheia ke kauoha ano nui !
Na kumukuai o ka aila a me iwi.—Ua hoopaa iho nei ke Kanikela Amerika Dr. Scott, o Honolulu nei, i na kumukuai like ole o na aila a me na iwi, penei :
Sperm aila no ke gal. 96 keneta
Arctic “ “ “ 36 “
Walrus “ “ “ 34 “
Coast “ “ “ 34 “
Iwi kohola @o ka paona 95 “
Ivory “ “ “ 40 “
Na moku okahola ma Honolulu.—Eia iho malalo nei ka nui o na moku okahola i k@ mai nei ma ke awa o Honolulu ma@ ua la hope mai o Sepatemaba a hiki inehinei :
Napoleoa “ “ 250 bbls oil
Atlantic “ “ 80 “
Europa “ “ 1600 “
Faraway “ “ 700 “
Arctic “ “ 1100 “
James Allen “ “ 1850 “
Brig Onward “ “ 700 “
Java, “ “ 800 “
Cornellius H@land 1600 “
Maikai loa ke ola o ka makuahine @ hanau keiki a me ke kama alii wa ne nohi opio Kaiulani. Aia no ko laua m@ @amaia ana ma Home Hulaia, Kahehuna.
Ka moolelo o Kahikikanaka @ ka inoa o ka moole o hou e puka aku nei m@ ka aoao m@a o ka pepa o keia la, a ke l@ @ei ko mako@ manao e hoonaneaia ana ko makou poe heiuhela e keia moelelo Hawaii. O ka maikai ko makou makemake, a o ka pelapela no S W . Beni no ia hewa, ka haku moolelo.
Hariata P. Koana—Aia keia kaikamahine a ewe Hawaii, ke hele makaikai la ia Europa. He elua iho nei ana mau palapala l@hi i puka ma ka nupepa haole a Mr. Wini. Ma kana mau leta i ikeia ai kekahi mau mea hou ma ka honua kahiko. O kaua leta hope, ua kakaoia ma L@na i ka malama e Sepatamaba. Nani wale ina hoi e haukawewe iho ana la hoi kana peni no ka pomaikai o kona mau makemake Hawaii.
Na keiki eueu o ke kai.—Ke ulua@a mai nei ke kaona i na keiki hohono kohola o ke kai, eia la ke hiolo mai nei na lei, ke ula mai nei na maka, ke hilala mai nei na kino, ke pahupahu mai nei na kapuai o na lio a ke poahi mai nei na huila o ua kaa. Ae. Mee hoi kau i ka ike i ka inea o ka hele ana o ke kai la, a houl@ulu la hoi ka@i dala, he ole lea no. Haawi ka lima akau, wale ka waha, huki ka e@pa wahine, a i o ianei, o ka puehu ae la no ia, kepa no e ai io pahu.
Ka Ilina o Kawaiahao—Ke ku nei keia heana maloko o ke kulanakauhale, a me he mea la i ka ike aku, ke kauuia nei na kino lepo maluna iho o kekahi. Oiai, ke waiho wale nei kekahi apana aina ma ke ki@i hema loa o ia Ilina, nolaila, ke koi nei makou i ka poe mana maluna o ka ekalesia o Kawaiahao, a i koua komite kooko paha, e hapai lakou i kekahi ha@a, a e hele maloko o keia kulanakauhale me ka palapala noi dala, i hiki ai ke kuaiia kela aina a i hooliloia i Ilina, a hoopo@ia me ka pa a paa. Ua pono paha keia hapai ana, aole paha. Aka, na ka haiki i ka iliua ole, e ho@ponoia mai ai i ka makou.
He hana kapulu a ke Kauka.—I kekahi la mamua iho nei, @a hele o Kauka Makipine opio e nana i kekahi keiki kanaka o noho ana maloko o ka ohana o kekahi haole, no ka hoohuoiia he mai lepera. I ka nana ana, ua ike ke kauka, @a loohia ua keiki nei i ka mai lepera e hoomaka ae ana, aka, aole nae ia o ka wa kupono ana e hoouna ai i Kalawao, no ka mea, aohe i nui loa. Ua kipakuia ua keiki nei mai ka ohana haole aku, a ua hoihoiia aku e kuhinu pu me kona mau kini makamaka ma kela holi o Koolau. Pehea keia hana? Ina ua kupono ole i kela keiki ke noho me ka ohana haole, alaila @a kopono anei ke noho me na makamaka Hawaii ? Ke lawelawe nei anei o Makipine i keia hana me ka pololei, aole me ke kapulu pu kekahi.
E Hoike ana i ka oiaio—Ua koi ia mai ko`u hapa polima e na manao haohao no na mea i hoopuka ia ma ke Kuokoa o ka la 23 Oct. helu 43, no ka mare pegana o Waialua nei, aole i pololei kela hoopuka ana, ua hana ia ke mare pegana ma Waialua nei, he olelo ia na ka mea i pina i ke aloha ole i kona hoa kanaka, ua hookipa oia i ka wahahee ma kahi o ka oiaio, me ka huna i kona inoa. O na olelo e pili ana i ka ae ole o na makua, he oiaio paha ia, aka, aole mana o na olelo a ka makua maluna o ke kaikamahine no@a na makahiki he 20 ia ae pono imua o ke kahuna mare, i loaa pono mai ai hoi ka palapala mare mai ka luna haawi palapala mai. No ka makemake no o Mary Kekuhina, e hooko ia ka imi a kona manao ia Beniamina Naukona, no ka eha mau o ka ili i ka pepehi a na makua, ua hooko ia kona makemake ua mare pono ia laua e Rev. Kekahuna, ma ka mana o ke ka@awai i ke ahiahi o ka la 17 Oct. i hala iho n@i. W. E. Nawai.
Puolo awaawa a ka enemi.— Eia hou no ua puolo pilau a ka enemi, ua loaa maloko o ka mapu@a wai piula a kakou e inu nei, mauka o Kahoakane. Eia na mea iloko @ He papai kumini pilau, he akia, he auhuhu, he ipu-awa, he laumaia pala a me ka lehu, a ua wahiia i ka welu mahona. O keia kekahi mau ha@a hilahila ole, a hana ino loa a ka enemi kue mai, kela poe Hamana ino no, e kuhihewa nui nei, ua oi aku ka awaawa o kela puolo mamua o ke kiowai nui a kakou e inu nei, a e make na mea a pau e inu nei i ka wai piula o Honolulu, “Ole wale.” Kupauaha no hoi ka pau ole o ka n@upo o ke kanaka Hawaii. Mai pono loa no hoi paha, ina e laweia ua puolo nei a ka mo@na, hookuu aku, pau la kohola i ka make, ku ia ka pilau o ua mea he aila, oiai he loaa nau na ka lawaia nui Nui loa na puolo i loaa ma keia ano, aole n@e he pomaikai i loaa ia lakou, eia lakou ke hele pee mai nei me ka hu@ ana i na maka. Hilahila ole ka poe e hana mai nei ma keia ano ! Ina no ka mea hookahi kau manao ino ana, @a haumia e nae ka lehulehu i kau puolo pilau. Ua oki ! mai hana hou, o loaa pono iho oe, uwe ka uku i ke @ou, no ka mea, ua kue oe i ke @anawai ma keia ano. Ulele.
O. I. C.
KE HIKI HOU MAI NEI NO !
MA KE K@PA
“Mere Belle Roberts,”
@a kamaa maikai loa @ P ladelpia mai
i ike o`e ia m@mua, a e @
ana ma ke kumuku@ !
Eia ua mau waiwai la,
Na kamaa wahine lole o na ano a pau,
Na Kamaa wahine pu@iki,
Na Kama wahine haahaa.
Na Kamaa Wahine keokeo hulahula,
Na kamaa wahine hila a hila ole,
Na kamaa wahine me na hipuu,
Na kamaa wahine @ ! uliuli ulaula
Na kamaa buti wahine k@da, @ea
Na kamaa buti wahine kid@,
Na kamaa buti wahine huluhulu
Na Kamaa Lole Kaikamahine,
Na kamaa buti kaikamahine pihi,
Na kamaa buti @pi ke@ki.
Na kamaa Kaikamahine la@o-lio,
He mau mea hou !
Na kamaa buti kaikamahine pihi,
Na kamaa buti kaikamahine @,
Na kamaa kama@ keiki,
Na kamaa kama@ p@i
O na ano hou.
Na kamaa wahine ili@ k@ikie p@,
Na kamaa wahine ili-bipi keiki a kao,
Na kamaa wahine kida kiekie !
a me kekahi mau waiwai e ae,
nui loa ke helu papa aku !
He pono no i na wahine ke hele kino mai a
E nana i na waiwai hou mai Piladel@p@ ma@
Ua akena waleia no na paa a pau
Ma ia moku hookahi mai,
Na Lole maikai loa no na kane !
—oia—
Na kuka Pal@ka eleele,
Na lole Wawae Derskin eleele,
Na Lole Wawae K@simia,
N@ ano hou o na kuka a me na puliki.
Na Paa Lole Maikai mai luna a lalo !
Na puliki keokeo elua papa pihi,
Ke ano palole maikai wale no ma Honolulu nei !
Na ano o na palemai a pau.
Na ano a pau !
Na mikilima keokeo kaei a`i,
Na apo lima &c.,
Na palule kalakoa o na ano a pau,
Maluna mai o ka “Vasco de Gama”
Na komo-lima daimana,
Na wati pakeke wahine a me na kaula,
Na lei kii wahine a kamalii,
Na komo-lima a me na lei gula.
Na Wali gula a me na kaula a na kane !
Na puna kala a me @ o,
Na pahi oki mea ooo a me na puna bere
Na ipu ko paa a me na pahi waiu @,
Na puna paakai &c. &c.
Na paa pine a me na gula pepeiao a me kekahi mau waiwai e @e.
O keia mau waiwai a pau maluna e kuai makepono loa ia ana, e
726 3m M. McINERNY
LA HANAU O KA MOI!
Poalua, Nov. 16, 1875.
PAPA KUHIKUHI NO NA HEIHEI
1. 1. Heihei Waapa Pea—E hoomaka ka heihei ma ka hora 2 p.m. ponoi, mai ka pahu aku makai o ka pau ana o ke alanui Papu @ holo i waho, @ makai o ka Peoulehole a me ka mouo Manuw@ a ma ka aoao mauka o ka waapa e kekuluia ana mawaho ae o Waikiki, poai ae a puni, hoi hou mai ma ke ala i holo aku ai a ma ka laina o ke kao o na lunakanawai me ka hae i kukuluia ma ka aoao makai. O ka manawa i ae ia no ka holo ana he hapalua minute no ka like ole o ke @ona. Ka makana mua, h@ $30@ makana alua, he $20. Uku komo, he $2 50.
2. 2. Heihei Waa Maoli.—No na waa, aole e emi mai malalo o kanakolu kapuni ka loihi. Hoomaka ka holo ana mai ke Kao aku o na lunakanawai : o ka pahu makai a mawaho o ka hae e kok@ke ana i ka iale o Keol@loa, a mawaho o ka hae e ku kokoke ana i ka uapo pipi, alaila hoi hou mai a ma ka laina o ke kao o na lunakanawai a me ke@ahi kao oko@. Makana mua, $25 ; makana alua $15
3. 3. Heihei Waapa elua hoe poe maa ole.—Oia hookahi pahu me ko ka heihei waa. Makana m@i, $20, makana alua, $15. Uku komo $1.50.
4. 4. Heihei Waa Maoli.—No na waa malalo iho ka loa o na kapuai he kanakolu a mal@a ae @ iwakelua kapuni Oia pahu hookahi me ko ae h@qei mua aenei. Makana mua $15., alua $10.
5. 5. Heihei Waapa elua hoe.—Oia pahu hookahi me ko na heihei maluna ae, Makana mua $20 ; makana alua $15. Uku komo, $1.
6. 6. Heihei Waa Maoli.—Oia pahu hookahi maluna ae. No na waa malalo iho o iwak@l@ kapu@i ka loa Makana mua@ $10; makana alua, $5.
7. 7. Heihei Waapa Ema Hou.—O ka pahu, m@ makai aku o ka pau ana o Alanui Papu, hol@ i waho mauka o ka Poeulehole, poai a puni, alaila hoi hou mai i hope a i ka lalua pololei mai ke Kao mai o ka lunakanawai a me kekahi hae oko@ e kukuluia ana makai mai. Makana mua, $25 ; makana alua, $2@. Uku komo, $2
8. 8. Heihei A-u.—No kanaka makua; o ka pahu, he 150 iwilei. Makana mua, $10 ; makana alua, $7; makana akolu, $5.
9. 9. Heihei A-u.—No kamalii kana mal@lo o 15 makahiki ; o ka pahu, he 75 iwilei. Maakna mua $7, makana alua, $5, makana akolu, $3
10. 10. Heihei Waapa Huelo Hoti.—O ka paha, mai ka pau loa ana a@u makai o ke Alanui Pap@, holo i waho a ma@ni o ka Po@lehole a m@k@ o ka mouo Manawa, poai i ka mouo Manawa, alaila, huli hoi loa mai ma ke ala i holo aku ai a hiki i ka laina pololei mawaen@ o ke Kao o @a lunakanawai a me kekahi hae makai mai. Makana mua, $25, makana alua, $15. Uku komo $2.5@.
E hamama ka puka no ka hookomo ana ma ke Keena hana o S. B. Dole Esq., a hiki i ka la 10 o Nov@ba a mamaa iho piha.
E hookomoia mai na waapa pe@ a me a@ wa@p@ h@ehoe me na inoa a me na hae E houluuluia na poe i komo iloko o ka heihei ma ke kani ana o ka O@le p@hi. Aie @ ka @ ka pu panapana, hoomaka ka holo o @a heihei a pau, koe ka heihei waapa pea. O na heihei waapa hoehoe a pau, e lawe p@ me oaa hookele.
O na waapa pea, e hiki e lakou mamua o k@ h@paka hora i koe kani ka hora 2 P. M. Aole @ no ka nui a me ka @uku o ka pea.
Luna Houno holo, D. K. @y@ ; na lunakanawai Capt. McIntyre a me J. T. Chayter; Ume@e—Capt. D. Smith.
Ma ke Kauoma a ke Komite.