Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 39, 25 September 1875 — Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ke Kau o lulai m. h. 1875. [ARTICLE]

Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ke Kau o lulai m. h. 1875.

Kioi Maka (w), kue ia Ah F»i (pake). Olelo hooholo * ka Luo«wti C. C. H«rris. U* «āiho mai k& naea b(v>pii f he wthioe i pahipala noi e hoopau ia kooa mare ia ana me ka mea i hoopii ia t be Pake, me ka olelo oa maie ia oi» me ka mea i koopiiia matoko o keia Auponi ma ka la il, o Dec. IS7O, aka wahi ana, ua aare ; moa ia ka mea i hoopiiia, Ab Fai, ma Caotoa i Kioa, • o w wmhme aoa i mn ai maliUe aia bo ke ola nai sei aole hoi i okiia a oolaila o kaaa wahioe oo ia ma ke kaoawai. Ke eoi oei ka aiea hoopn e lilo kooa aura eoa me ka mea i hct)pii ia i mea ole ma* mnli e ka P&oko 1315, o ke Kaaawai Kirila,m£ee#i kab«labe)a ana oia paoko •«E IM'l»kokeohoie» aa liloka oare aoa i mtm ele, keaaopopo |e wakine ka ke kaae, i<yi kane pah* ka ka wahiae, i oki ole ie,

ma ka hoopii aoa 0 kek»bi o aa mea i mare hopeia, oiai e ola ana Uoa elaa ; a ma ka hoopii aaa paha o ke kane moa, a 0 ka vahioe moa pah*. M Peoei ka helohelo ana 0 ka Paoka 1254 ■o ke Kanawai KiriJa. '* Aole e paa ka mare aoa o ke kane me ka wahioe # t a he wahiee ka ke kane e oU a&«." Ua ike aaopopo ia ma ke ano 0 keia hihia, aa makemake nai na aoao a elaa e hemo ae mai oa kaama&a i ili paha enaluoa olaua mama'i o keia mare aoa i oleio i». A i mea e hiki ai, sa waiho ako ka mea •• hoopii ia nei i keia mau mahina i haU iho oei he palapaU hoopii e koe aoa ika mea hoopii i keia wa, aka ua hoole ia kana noi e ka Lu□akaoawai Judd uo &a kumo aoa i aaoao ai he kopooo, a o kekahi o ia mau komu, aa ike no keia pake i kooa mare mua ia ana, ma t aa mare io ia, i kona wa i mare hoo ai maanei, a aole bore pono e hookoa ia ae oia mai kona hewa ponoi aoa i hana ai. Nolaila oa maopopo aole e hele mai ana kekahi o na aoao elaa e p*le akn i keia hoopii, ano ia mea aa ili malana 0 ka Aha ka nana aoa me ke akahele i ka pouo ma keia haoa Ma ka la 20 o Mei 1874, ua hooholo ka Ahaolelo i keia kaoawai ano e iki no. " E hooholo ia, a pela akuPauku 1. Aole 00 i lilo ka mare ana o kekahi wahine Hawaii me kekahi Pake i mea ole no ka mare ia ana o ke kane mamaa ma Kina, ke maopopo ole nae i ka wehiue Hawaii i ka wa mare, ka mare mua la ana o ke kane. Pauku 2. ona kanawai a pau e kae ana i keia aa hoopauia." Ua hoike mai ka Lunakanai Harris i ka hoolohe ia ana imua oua aa manao oia aa l lo keia kanawai i mea ole no ke kue i ka pooo o ka lehuleha a rae ka noho maikai ana. Ua maopopo nae ina he mana ko keia kanawai alaila e hoole ia ana ke noi, a oiai e noho koke iho ana ka Aha Kiekie ma ka Banco, na manao oia he mea pono ao ka pono 0 ka lehulehu e hoole aku i ke ooi a ka mea hoopii mamuli o keia kanawai, a hiki hoi ke hoohalahala ia ia olelo hooholo, alaila maopopo ka mana a me ka mana ole paha 0 keia kaoawai ; a he mea makehewa ke komo hohonu loa ana aku iloko o keip hihia no ka mea ina e hooholo ia mai e ka aha piha he mana no keia kanawai, alaila, he haua makehewa wale no ia. Nolaila na ae oia e lawe i ka olelo o na hoike ma ka hihia inua i hana ia mawaena o keia mau roea, me he la ua lawe maoli ia mai imna ona alaila hoole aku i ke noi mamuli 0 keia kanawai, a ninaa aku i ka Aha Kiekie no ka mana a maua ole 0 keia kanawaia Ua maopopo i na mea a paa ina be mana ka mare ana ona Pake a he mana pu no hoi ko keia kauawai, ua hiki i na Pake ke malama i elua wahine ma keia aupuni, no ka mea, ina holo mai kona wahioe Pake mai Kina mai a hiki i nei a olelo mai o kona kane keia, alaila he mare mnikai ia oaa i na e hoomauia ka olelo hooholo ma ka hihia o Wai See a me Chipg- See kue ia Youhg- Sheong ame kahi poe eae; a ma keia kanawai aole no e lilo ka mare ana o ka wahine Hawaii me ka Pake 1 mea ole. Nolaila, ua ae ia na Pake e mare lehulehu. A i na o na Pake wale no ka i ae ia aole 0 kekahi ano kaoaka e ae, alaila, ua kue maopopo loa ia ka Panka 13 o ke Knmukanawai, peoei ka heluheluana oia pauka. "Ke hoomalo nei ka Moi i kona Aupuni, no ka pono o na kanaka a pau malalo ona ; aole hoi e imiia ka pono a me ka hanohano a me ka waiwai 0 ka mea hookahi, a o ka ohana hookahi paha, a 0 ka poe ano hookahi paha o kona luhuikaoaka." Oia hoi e hooholo ia na kanawai e pili like ana maluna o na kanaka a pan. A ina he mana ka Paoku Elua 0 keia kaoawai, alaila oa hoopau ia ka Paukn 1284, i hai ia maluna, no ka mea, ua kue loa i keia kanawai e noonoo ia nei, a ina pela, aole e manao ia ma keia aupuni na paa ka mare ana o kekahi kauaka ina ao'e ana wahine e ola ana, oa hiki no iaia ke lawe ae i wahine nona oiai e ola mai ana oo kana wahine mua; ua kue no hoi keia kanawai i ka—Mokuna 13, Pauku 1, oke Kanawai Hoopai Karaima e pili ana i ka Mare Lehuleho, a e ane hoopau ana i keia mokuna. Aole paha keia ka mioioo ka Ahaolelo. Ua kue keia Kaoawai i ke Kumokaoawai a me ka pono o ka lehuleho a me ka ooho maikai aoa, a mamuli o ka mina i haawi ia 1 keia Aha, ma ka Pauku 824, o ke Kaoawai Kivila e hooholo ia ua pau a lilo i mea ole, a peU so ia e hooholo ia nei. Ua hoihoi houia ka bibia imua oka Looakanawai i Uwe ia mai ai keia hana e hoolohe ma na mea e pili aoa, a nana no e lawe i ka ike a oa hoike ma keia hihia, me k* oaoa ole ina ike ooa hoike ma oa hihia eae mawaeoa o keia mau mea. J. P. Greeo ao ka mea hoepii, A, S. Hartwell *' " hoopiua Elisha H. Allkk. Chab C. Haerib. A F*A3tcia Jzdd. Honolulu, lolai 23, 1675.