Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 33, 14 ʻAukake 1875 — NA KUMU HOOULU A HOOLAUPAI I KA LAHUI. [ARTICLE]

NA KUMU HOOULU A HOOLAUPAI I KA LAHUI.

E ka NurFPA Kuokoa i, •āloha oe :— la'u i uni nui ai, a i !ia mau ai, e hoike ako i ko'u manao kuho imua o ka lehulehu i n» mea e d!q hoa ai ka lahai, aole aa e hoopoina i ke kanaenae ana'e ; E welioa ia ke aioha olaolo, kmkahi, ehookipa'ku ia'u iloko o koo poli a me ko'a kukola uianao ana mi kou maa koUmo. Ilokooka W. H. 1814, ika mahioaoFeb roa ka lokahi o oa makaaioa»» o ka Laoi Davida Kalakaua, ke kaikai, hapai ana'e ioa Lani oei, a noho aoa i he Kalaonu o II«vraii nei, a Ulo iho la i makua, a i alakai do kooa m«o pae moka. I oa Lam nei i kao ae nei, a noho pooo, a keekeehi kolaoa o aioa ike ; Hc Laoi ko looa, he hooua ko lalo oei, be Moi ko luna, i a he maa makaainaoa 'ku maialo. Ma ka , haiolelo alii imna o kooa mau makiainana, | i kooa wa i iilo ae ai, a i pooi ia'i, oa hai mai oia i kaaa makie» e makia*! no kona | lahai, % eia no ia Hooolo Lahoi Ko'a Makia. A, ma kaoa mau huakai i kaapooi iho | nei i kooa mau pae aoka, oia hookahi no

kaoa oUb imua o koaa mau makaainaoa a p»u, Hoooia Lahoi. A nolaiia keia miu lani Himeoi i h*ka ia'i, a t ike ia ma fc« " Lahai Hawaii," a me ka "aopepa Koo koa ; peoei Hoouiu Lahai Kaiakaaa Sic 0 keia no hoi ka hixeni i himeoi la'i e na k»malii i ka wa i hai mai nei mai kana hoakai mai Ameriia mai. Mi oa kapakai no hoi a paa o Hawaii nei, ea lohe nui ia keia olelo hooala lahui ! Heou'a Lihai !! ileko no hoi o ka U i haiolelo ai oa iani nei, a i kahi la ae, holo ai 1 Amerika, oa olelo ia aa i«lam oleio la a ua lani nei ''Owahi ka paniu.*' Ma na halawai makaainaaa e noonoo ana, © imi, e hali, <oa koaau e ulu hou ai keia lahoi, oa ike ia oa kalai maoao ana a ke la ame keia, e elelo ana. Eia kamu e ulu ai scc. Ua ike ia 00 hoi ma oa nopepa ka ke kahi poe, e hoike aoa i na kuma e ulu hou ai ka lahui, a e mahoahua'i hoi. A iloko hoi o keia kukuiu manao ana, ke hoike nei au i ka'u mau kamo e olu ai a e mahuahaa'i ka lahui ou e ka lani ; ama keia mau kumu, ua komo loa 'ku na aa keko iloko ou e ka lani, aia iloko o ko puawai, a i ko klno holookoa a puni. Aia no hoi ka ulo o ko lahui e ka lani, a lawe ae no a amo maoli iho no i Inna ou poohiwi, me ke kenokunu o!e, ka auwe ole, ka hoomaaawaoui, ke ahonui, aiaila, e ulu auanei'. Aka, i kapae ae oe mi Epeo, aole no e ula, aole no e ko ko makemake heouiu lahui. Nolaila, ke hoike nei au i ka'u mao knmu e ulu ai ka lahui ou e ka Lani Ddvida Kalakaua. E kukulu ia i elua kula ma kou maaa e ka Mui a me Ka ae o ke aupuni, i kula keikikane, a i kula kaikamahiue. Mulalo 0 keia kumu, e lawe pa ia mai ai i mau ru)a, a malalo oia m:iu rala, e malama ia'i ua mau kula nei me ka maiu. I. Nau no eka Moi e imi i mau haumana no ua mau kula nei, iloko o na keiki ili olaula o kou anpuni poooi ibo no. 11. O ka nui o na mak. o na keiki i hala a komo aku i ua mau kula nei; e oi aku ko na keikikane inaluua o ka 13 a emi i ka 12, aolo hoi eoi hou aku, a emi iki mai, o ko na kaikamaihne ika 11, aoie e 01 a emi mai. 111. Eha mak. e noho ai na haumana iloko 0 aa man kula rei, aole e oi a emi mai, a hookau ia'ku me ka hoomare pu ia. IV. O ka Moi ka mea mana e a e akn e hoomaie, malalo o na kanawai o ke aupuni ke pau na mak. 0 ka noho haumana aua, a hookuu ia'ka.

V. O ka nui o na hanmana e komo ai iloko o keia niau kula, i e 300; i a 150 keikikane, a i 150 kaikamalmie. YI. O aa lilo a pau e pili ana i keia mau kula a me na haumana pu, mai ka waihoua aupuni mai no ia. VII. Aia a pau keia e 300 i ka mare ia, a hookuu ia lakoa mni na kula 'ka, alaila, komohou mai e like me ka nui o na haumana aka Moi a me ke aupuni e koho ai, me ka hoohalikelike pu ia. VIII. O na mea e ao ia'i keia mau kula, o ka pouo o ke Akua, o ka naauao mi na Buke, na hana liaia a me ke ano o ka noho ohnna ana. IX E noho mau no na haumana o keia mau kula a pau na mak. eha me ka hoomaha ole. X. I ka pau ana o keia noho ana a hemo aku ua poe Ma i mare ia, e kau ia e ka Moi a me ke aopuni i kanawai kupono no ka hoomalu ana ia lakou.

Nolaila, malalo o keia kumu a me na rula he 10, e ulu auanei ko Uhui e ka L»ni, k£ lawe oe a poohana iho e like oieia mau kuhikuhi. O ka'u keia e hoike nei eka Moi, mo ka looa o kuu manao, e ulu, a e mahuahua ia ana no ka ulu ana o ka Lahui Hawaii, ke hooko pono ia. No ka mea, 1 na e malama, a e malu, a e hooko ia keia mau Ula o ka hooulu lahui, he mea ole kela olelo e olelo mau ia nei, be maa makahiki wale no koe, a oalo loa kein lahui ; a e holo pu kaka auaoei ia inanao olakou i kolakula, ika poipoi pulelehua. Aka, i hoeko pono ole ia, e ike 00 kakou e ko no auaoei, a holo lanakila auanei k? olohelohe

maluna ona pea a pau ou e Hawaii, a e pahola eku i kona mau lau awahia oka make. Aloha ino.

No ka mea, ke i mai nei ka Baibalt pcnei : E aa hulihia oa kaoaka hewa a pau i lalo i ka po a mc na lahui a pau i hoopoina ia e Ihova ke Akua. He hahu ke Akua i ka hewa i oa la a pau, a o ka hewa ka mea i kaawale ai ke kaoaka mai ke Akea mai. Eia hoi ka Nomaaa nokahewa. E like me ka makani, a me ka wai pilopi'o, he mao mea e maimai ai oa kaoaka, pela oo ka hewa, he mea ia e mai ai ka iahoi, a omioo, a oalo*a!e aku i ka oaaka. Nolaila, o koo ola a mahoahoa e Hawaii, e hoopau loa i koo ooho aie ana q% ka hewa a me ka ona miiiona ke §tab«lo. Ke i mai nei nae paha ka mea pakike roe ka oielo iho. Oīa >ho la ka mea i q!q ai o ka loku ole ana o ke Akoa i ko Nioewa. Ae, oia no. 1 oa i mihi ole ke alii a roe na makaaioaoa, aohea na kane a me na wahine nana e hooulo, a e hoomahoahoa hoo ae i ko Nioewa ? Aole ! ao!e !! aoie !oa. £ nana i ka moolelo o Aberahama, he kanaka pono, maemae, ooanaoio, mihi, a be kauwa oiaio na ke Akua ola ; A oo kona oiaio, i oleloia'i, he makoa oia no ka maoaoio. Ua haawi pu mai hoi ke Akaa he olelo hoopomaikai, penel £ hoomahnahoa a e hoouoi

mka au i kau poe mamo, e hke aee oa lioku o k» Laoi • me ke ooe o ke kaū PeU 00 ta Ukoho, Icsep« &c. E huli ae boi a naoa i ka moo'elo o N'oa e1 ke poao 00 kakou ika oiiio. No No\ kapooo, oia o, manioio, a hiiiaai i ka ke Akaa i o'elo aku «i, ao : e i kaaalua. a hoi hope, a hoopale ae i ka ke Akua i okilo ako ai e haoa. Oia pouo a Noa i haoa'», oia po--00 kai loaa i kana wah:oe, kaoa mau kaikamahiae, hunona, na mei le e a me oa mea kolo, a o ke ola ana 0 Noa mai ka leku weliweli ana oka mike 00 kooa pooo, hoopulapula hou o Noa 1 na kaoaka maooa iho, a mauna ia 1 niu mai ai na kaaaka a hiki i keia wa. Auhea oe eka Lani ! Eia

ke ola a Noa i Hawaū nei, ua lawe ia mai e Bioama ma, • ua hai i« iou pae moka a puni, a o ua o!a'ia o Ifsu Kri?to oi» kou ola e Hawaii a na Kamehameha. Mau anei he lahui kanaka, i na o ke U iuku a ke Akua ike Kaiakahinalīi, a loia ole he kanaka pooo hookahi e like me No* ? Ao!e I Ke manio nei 00 hoi au me ka oi&io, i ua aole he kaoaka pono i loaa ia wa, 1 ua ua mehameha ka honua nsi i ke kauaka ole. Nulaila, o ka Lai o ka pooo io maoli o Knsto i ka Moi, na iii, na luua a aie na m*kaainaoi, oia ka mea e ulu hou ai oe e Ha waii, a mahuahua. E peuo oe e Hawaii e haaiele i ka hoomana kii, pepehi kanaka, iau ratna, aihue, hula, moekolohe, hoopunipani &.c. E haalele mai ka Moi na hi, oa luua ame na makaainana, alaila, ula bou 0 Hawaii, a mahuahua. Owaa ino no me ke aloha. Sam P. K. Nawaa. [Pehea na kula kaikamahine o keia wa, e hoopau loa, a hookoe i hookahi. Auhe no 1 waa loa kei» hele ana i Punn. L. H ]