Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 31, 31 July 1875 — HE KAAO GEREMANIA NO HANISA KA IKAIKA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE KAAO GEREMANIA NO HANISA KA IKAIKA

4 OIIE i liuliu uiahopo iho, hoomaka 1 \ iho I>i k-t mnkunkaue a me ka m?i- i kuahine e kukulu i ha!e hou, a e kuai i j pu-a pipi a iu3 ona uina a befe i ka ina-; keke. Palau iho 1h o Uauiaa i ka aina ; ; u iaia e hele ae ai iuahope o ka p*hiU e ! hoopouopooo ai a onou aku mahope, | aia hoi, hoholo .wale «ku la no ka p;iUu i rae ka eka ana o ka pahi ilulo o ka lepo, | | a o im pipi kaulua keia i hooniMkaukau i ia ai no ka palau, aohe iho la a lakou | m<fca e h;itia hi. I ke kupu Ihu innhope j ; iho, olelo aku la o Hanis>i i ka makua- j k«ne, e haawi i ona inau d.»la iaia, a na-1 I ua e hana akn i ona kookoo kaumaha j maikai, i hiki ai iaia ke hele pu i ka aiI na uialihiui. I ka manawa i makaukau'i ' a paa ua kookoo nei, haalele iho la o flauisa i ka hale o kona makuakane, hele aku la, a hiki i ka manawa oua i hiki aku ai i kekahi ululaau naele. Malaila i lohe ai i kekahi uuina, a iaia i aloalo ae ai na maka ma o a maanei, he ku- ! inu laau kana i ike aku ai e ku ana me he kaula la ua hiii maaweia mailalo ! a hiki iluna o ka welau. A iaia i huli J pono ao ai na maka e nana ia luna o ka | wekiu, ike aku la ia he kanaka nui e wili ana i ka laau me he la e like me ka ; owili ana i ka ohe. "Ilalo," wahi a ka hooho a Hanisa, "e aha ana oe ilnna ?" "Ua ako ae nei au, elua mau lala laau," wahi a ka pane a ke kanaka, "a ke makaukau nei au e hili kaula mailoko mai o ia mea, no ko'u pono iho." I iho la o | Hanis:\ iloko ona, "he wahi ikaika ka paha kekahi iloko onn, malia o lilo ia i mea kokua no'u." 0 ko Hanisa kahea ; aku la no ia, "waihoia aku ia inau mea, a e hele mai oe me a'u. v Ia lohe ana o ke kanaka, iho mai la ia mai ke kumu laau mai, a he!e pu aku la me Hanisa, 0 ko ua kanaka la nao loihi, he puka poo ae, a o Hanisn, he uuku wale no. "E kapaia oe o fli!i Kaula," wahi a Hanisa i kona hoalauna hou. Ia laua nei e hoomau ana i ka laua hele ana, lohe aku la laua i ka halulu o kekahi mea e pakuikui ana a e hamare ana. A i kela wa keia wa, e pakuikui ai, e haalulu ana ka honua ; a ia laua e hoomau ana i ka hele, hiki mai la laua i kahi o kekahi pohaku nui, a mamua ona, e ku ana he pilikua, e lele liiiii ana ua apana poha- j ku i kooa mau puupuu lima ke kui aku. j | I ko Hanisa uiuau aua aku e aha aua oe, ua paue mai oia, "Ina makemake au e j hoi e moe i ka po, e hele mai auanei na bea, na ilio hae a me na holoholona o na ano a pau, e owo mai ai, a oia ka mea e keakea mai ai i ko'u moeann, nolaila au e hoomakaukau nei e kapili i w*ahi hale no'u e hoomaha ihoai. 7r "A I ua hiki ka ia ? u ke lawe ia oe, ?f I walii a ko Hanisa inanao iloko iho ona ; me ka olelo aku i ka pilikua, "E hele mai oe me a'u. haalele ia ko kapili haie, a e kapaia oe o Wawahi Pohaku." Ae mai la ka pilikua, a nolaila, koko* lo pu aku la lakou nei ekolu mawaena ( aku o ka ulunahele, a ia lakou e hoea | aku ai imua o na holoholona hihiu holo 1 aku la na holoholona hihiu me ka mai kau. I ke ano ahiahi, hiki aku la lakou ma kahi o kekahi hale kakela kahiko, ka hale a lakou i kouio aku ai a haule nui iho la e moe. I ke kakahiaka ana ae t hele aku la o Haniaa iloko o ka mala ; pua, eia nae me he ulunaheie la a ua : hele a uluia e na kakalaioa a me na nahelehele. laia e naoea ana i ka hele, aia hoi lele inai la kekahi bea e nanahu iaia, aka huli ae la keia a hahaa aku U me kona haule iho ia ka ho» loholoua hihiu make loa. No ia mea, lalaa iho la keia i ka bea aomo ae U maiuoa o kona hoku a hoihoi akn U i kauhale, waiho iho la e koala i mea ai d« Ukou. Mnhope iho, koka like iho U lakou, i kela a me keia U, i eloa o !«♦ kou e hele i ka imi mea ai, a i hookahi e noho e kuke i mea ai na lakou ma ka eiwa paona io hoioholona no ka mea

: hook.ihi. NoUila, i ka Ia mna, noho o Hi!i Kaula e kuke, a hele aku U o Wawahi Pohaku me Hanisa i ka huii holoho!ona. I-i Hili Kaula e noho hookahi ana e kuke, aia hoi, hoea mai ka Ia kekahi wahi kanaka ano kupanaha, a noi | mai U i io holohulona. ! "Aohe no hoi e ai iho ia oe, e kena j ino!" wahi a ka paue a ke kuke ; "aole : no ka io holoholona kou heie ana mai !" i Aole i pau lea ae keia mau leo i ka pu- | ana, aia hoi, lele mai la ua wahi kauaka | ano kupauaha nei e wiliwili i ka puuj puu imua o ko ia nei mau maka ; a no ka hiki ole i ke kuke ke alo ae mai na j puupuu mai a ka euemi, hoohina iho la j ia ilalo me ka manao e loaa iaia he wa | e hanu ai no ka naenae. Aka, aole n;«e | keh knnaka i hoopau i kana paluku ana a hiki i ka wa ana i ike ai ua lanakila oia maluna o kona enemi ; ua koe no nae ke ola o nili Kaula. I ka wa i hoi mai ai o Wawahi Poliaku laua o Hanisa mai ke «lualu hololiolona mai, ao!e i liai aku o Hili Kaula i ka mea i hiki m ii maluua ona, no kona manao, malia 0 hiki mai ua wahi kanaka powa la i ku wa o Liua e noho hookahi ai, a malia o hoao laua i ko laua ikaika me ua wuhi powa nei. I ka la mahope iho, e like me ka hooholo ana, uoho iho l.i o Wawahi Pohii,ku i ka hale, a ua hiki mai no ua wahi kanaka uei e like me ka ike ana o Llili Kaula. Ua noke ino loa ia oia nei i ka pepehi no ka haawi ole aku i io hololiolona. I ka hoi ana uiai o laua la i ke ahiahi, aia hoi, ike iho 4a o Hili Kaula, ua hiki mai no ua wahi kanaka powa nei ; aka, ua hamau loa ko laua uei mau alelo aole hai iki ia Hauisa, me ka mauao e ai pu aua o Hauisa i ka aina ahiahi. Ia la ae, o ko Hanisa wa ia e noho ai 1 ka halo, e kuke na lakou. laia i kuke ai a moa na mea ai, a e hoomaka ana ia e hoomaemae i ka ipu hao, hoea ana ua wahi kanaka powa nei, a kikui ana ke noi i io holohoiona, me ka hoohaahaa ole mai. "He kanaka ilihuue io keia," wahi a ko Hanisa manao iloko oua, "e haawi ana au i kekahi io o ko'u mahele i ole ai e uuku ka laua," a haawi aku la ia. Aohe i emo ka ai ana ae a ua wahi kanaka nei, o ka pau no ia, noi hou mai ana i io hou. Haawi hou aku la o Hanisa i ka io me ka olelo aku, he pauku io maikai, a he pono oe e lawa no ia mea. Aka aohe Uwa iho o ua wahi kauaka powa nei, hoohune aku la no i ke noi, o ke kolu ia o ka manawa. "Hila* hilaole maoli oe," wahi a Hanisa i ua wahi kanaka nei, a haawi aku la ia nei i ka uele. la hoonele ia ana mai no, e lele aku ana ua wahi kanaka nei maluna o Hanis i, e like me kana haua aua ia Hili Kaula ma laua o Wawahi Pohaku ; aka ua lele mai ia i kona wa pakalaki, no ka mea, ua haawi aku o Hanisa iaia elua puupuu a kakaa aku la ua wahi powa makilo nei i ke alapii. Ua hi* ki no ia Haiiisa ke alualu aku, aka no kona paioa loa, nolaila, ua hina akn ia maluna o ua wahi powa poupou nei, a iaia i ala ae ai, na hahi aku U kela. Alualu pupuahulu aku U o Hanisa mihope ona iloko o ka olnnahele, a ike aku la i kona palemo aua aku iioko o kekahi lua pohaku ; mahope o ka nalowale ana aku la, hoailona iho la keia i knhi i komo aku ai, a hoi aku la i ka hale. Aka ua haohao kona mau kokoolua i ka hoi ana mai, e olioli aku ana o Hanisa ; a iaia i hahai aku ai i ka moolelo o keia mea i ikeia mawaena o Uua, hoike pu mai U no hoi laua i ko laua loaa ana ia pilikia hookahi. Akaaka haaloulou aku U o Hanisa ia laua me ka oielo aku, ' Ua pono no olua, aole olua i aumeome i kekahi o ka olua mea ai, aka he mea hiUhiU no olua mau kanaka nui okoa no U, ka Uoakila ana mai o keU wahi kanaka pown poupou." Mahope iho o ko Ukoo aina mwakea, lawe ae U Ukoo i kekahi hinai a mekekahi inao kaula, a hele ako U lakoo nei ekola iloko o ka loa pohaku, kahi a ke kanaka powa i kolo aku ai. me ka hookuukoo iho ia Haniaa ilokoo ka hinai a

me kaua kookuo e paa ana i koua lima. I lia i hiki ai iL»lo o ka lua, loaa aku la no iaiu he puka komo, a i kon i owaka ana ae e h*mo, ike aku U ia i kekahi wnhiue ui loa, a ma kahi kokoke mai i ua wahine ui nei, e noho mai ana ua powa uei me ke kuhi mai ia lianis4 he popoki aukai. Aka, oua wahine ui nei uh hoopaa ia rae ke kaulahao, a o ka helehelena o ua powa nei, ua hele a iuoino ia Hanisa, ka mea i komohia e ke aloha no ua wahine nei, a olelo iho la ia iioko ona, "he pono e hookuuia oe mai ka mana mai o keia powa iuo," a ia wa, o ka hahau aku la no ia o Hanisa me ke kookoo, a make iho la ia i kela wa. Ia wa koke no o ka hemohemo Wale ae la no ia o ke kauUhao mai ka wahine ui mai, a ua hauoliia o Hanis i no kona uani. Hai aku la ua wahine ui nei ia he kama aliiwahine oia, a ua kaili malu ia e kekahi Couua o ka aoao kipi, a hunaia iho la maloko o keia aua, no ka hoole ia ana o ke noi a ua Couna la e mare. Ua ka powa ma* laila e kiai na ke Cuuna, a i kela a me keia la, e hookupilikii man ia aua ko ka wahine ui ola ana. No ia inea, hookomo iho la o Hanist i ka wahine ui iloko o ka hiuai, a noi aku la e hukiia iluna. Hnkiia ae la ua wahine ui nei, a i ka hooknnkuu ia ana mai o ka hinai no ia nei e komo iho ai, aole o llanisa i paulele e kau koke, no ka mea, manao ia ua komo ilio la iloko o kona mau hoaloha ka manao lili o hoi aku auanei ia nele laua. Nolaila, hoao iho la keia e kau i ke kookoo ona, me ka manao no e okiia mai ana ke kaula, oiai ua huna mua laua i ka hakaka ana ai me ka powa, aole mea i ike i ko laua ake ia wa. Nolaila, hookomo iho 1 \ keia i ke kookoo ona, a ua laki loa io no oia i ka haua ana pela, no ka mea, i ka hukiia ana a hapalua o ka pali, e okiia iho ana ke kaula, haule ana ka hinai ilalo, a nolaila ina i kau pu o Hanisi, ina la ua make liilii loa oia. Ia wa iho la, aohe mea a Hanisa e huli ae ai e hiki oia, a akaka ole no hoi kana mea e koho ae ai. Aka iaia e hooholo ana i o a ia nei, komo

hou uka I>i oia i ke Keemi o ua wahiue | | nei i hoopua ia ai a ike aku la i ke ko- j I mo lima e anapa ana i ka manamauali-! j ma o ke kanuka powa i make. Kii aku I j la keia a uuuhi ae la, a iaia i onou aku | ai e komo i kona manamanalima, lohe | ! ae la i ka halulu o kekahi man mea ma- 1 [ luna o kona poo. Leha ae 1* keia ilu- | ' na, a ike aku U elua mau kino uhane, \ \ me ka olelo mai, e ko maua haku. hea-1 ha ka maua i kahea ia ao nei. Auo ! ; haohao a puiwa loa o Hanisa i kiuo- i hi, aka mahope o ka noonoo ana, pane aku la ia, e kaikaiia oia iluna o ka honua. Iloko o ka manawa pokole loa, hiki ana keia ilum o ka honua, aka, aohe ana mea i ike aku ai, a iaia i komo aku ai iloko o ka Hale Kakela, I aohe kanaka o loko. 0 Hiii Kaula a ! me Wawahi Pohaku, oa ahai ako ka pupuhi ia lana, me ka lawe pu aku i ka wahine oi. Ia wa no, e anai ae ana keia i ke komo, ka hou aoa ua mau kino uhane la ine ka baao!elo, "heaha ka ma* ua i kahea ia ae nei ?" Olelo aka la o Hanisa, o kua mnu hoaloha hookamani ua aku nei iloko o ke kai. Awiwi 1 aka la o Hanisa i kapa kai, a malaila oia | i ike aka ai i ka moku o kooa mau hoa- | loha e ahai ana i ka wahine ui. Iloko o kona wa haha, lele aku la oia iloko o ke kai me kooa kookoo ; oo ke kaomaha loa o ka laao, hoomaka iho la ia e pihopiho. laia e aneane aoa e piho, hoomaoao ae la keia i ke komo, anai ae la, a aohe i emo ku aua na kioo ahaoe, a lawe aku la iaia ilaoa o ka moku e like ka mama me ka anapu ana o ka uila. laia i noho iho ai huli ae la o Haoi&a, a btib&Q aka la me kooa kookoo i aa mao hoaloh* hookamaoi oei, oia ka oko kapooo o ka Uaa haoa aloha ole, a mahope o ko laoa make aoa, kiolaia ako U oa mao kaoaka U eloa iioko o ke kai! Boob«!i ae U keia i ka iho o ka moko i ka home o ka makaakaoe a me ka ra«kaahiue o ke kama aliiwahine, na makoa e uoho aoa iloko o ka mokumoka-

ahua aloha keiki, ka mea i hoapaaia e na lima o ka enemi weliweli o na lima aloha ole elua. Aohe i liuliu iho mahope mare iho la o Hamsa me ke Kama Aliiwahine, a o ko laua mare ana ke keu o ka hanohano lua ole ma ke ao nei. - PIPIHOLOKAAO