Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 23, 5 Iune 1875 — HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI. [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI.

CnuAtta no ire KuoLoa, mni ka Bule Arabian Nighis inai, ai la OUlo Haieaii. KA TAU AXA O KA MOOLEĪ.O 0 KE ALII HELENE —KANA KUHīN'A— ME KE KAXAKA IĪAAU* AO DUBANA. HELU 6. EKE Alii, wahi a kiō Kaoaka Naanao, o kau uku iho la anei keia e kaawi mai ai ia ? u ? a e haawi mui aua anei oo ike inono ka maikai ? Olelo aku la ko Alii iaia mo ka leo huhu, Aohe niea ikaika e ae nana oe e hoopakele aku ilo* ko o keia wa, e pouo oe e make me ka hakalia ole. I ka loho aua o ko Kanaka Naauao i keia mau huaolelo, hooinaopopo iea iho la ia iio kona make, nolaila, kulon iho la oia ilalo me ka uaau ehaeha, a uwe ae la me ke kalimaha me ka minamina, no kaua mau hana maikai i hana aku ai maluna ona. Alaila, hele mai Ia ka mea nana e hooko \ kona make imua ona, a papalu ae la i kona maka, a unuhi ao la i kana ptfhi kaua, ā iimau aku la i ke Alii, Q ka manawa anei keia e hooko ia ai ko-

na hopena. Ia manawa, uwo ne la oia me ka elmeha mii, a olelo hou ne la mo ka leo nawaliwali, E hoala mai īa'u, a pela hoi ke Akua e hooloihi mai ai i kou ola ana, e hooki hoi i ka popehi ana, a pela hoi ke Akua e hoopokele mai ai ia oe. E haawi mai ana anei oe ia'u i ka haawina o ke ino e iike mo ka moo kerokedila ? Heaha kona ano a pehea hoi kona moolelo ? Pane mai la ke Kanaka Naauao Dubana, Aolo o hiki ia'u ko hoike aka ia oe oiai au iloko o ka pilikia nui, aka, ke noi hanhaa akn nei aa ia oe ma o Alaho la, e hoola mai ia'u, a pela hoi ke Akna o hoopakele mai ai ia oe. Aia nae, kn mai la kekahi o kona mau alii a noi mai la me ka i ana, Ke noi akn nei aii ia oo e ka mea hanohano, e pouo e hooili ia mai kona koko a me kona mako ana maluna o'u, oiai, ua ike kakou a pau i kana mau hana, oiai aole oia i hana i kekahi hewa, a i kekahi inea o ae paha i kupono ole i kou makemake e ko Alii, ua ike no hoi kakou a pau, ua koola mai oia i kou mai, ka moa a kou poe kauaka ponoi i imi ai me ka hiki ole. Ia wa. pane tnai la ke Alii, Aole i maopopo ia oo ko kamu o ko'u pepehi ana iaiia, he oiaio, ina wau o hoopakele aku ena iaia, alaila, o ko'a ola ana ke lawo mua ia m*mua o ka hookoia ana o ka mea a ko'u mah lia-koko e koni nei ; no ka mea, ua hoola mai oia ia'u ma kekahi mea a'u i paa ai ma kuu lima, a e muke auanei hoi au ma kekaki mea h'u e hoiū ai, a ka lia nei ko'u kino lue ka makau, 0 hooko io ia auanei kana mau mea i manao ai no'o 1 , a loaa hoi ia'u ka make maiaoino ; oiai, ke ike nei āu he kiu oi&, a aa he!e mai oia ianei e lawO aka ī ko*tt ola, a nolaila, ke manao paa nei au e lawo koko ia kona ola i kei* h'o&o ikO au uj6 ka malahia a me olaōla. A pane iiou ae Ia ke Naaaao i keia mau liuaolelo, E hsoia mai ia'p, peja koi, ke, Akua e piai ai ia oe, a e loaa no hoi ia oe ka pomaik.au Aka» ua manaoio lo§ nae oia no kona make, oiai, o kana mau haaolelo mihi a pau aa iilo ia i mea nana e hookokoke aku iaia i kn oi o ka maka o ka pahi kaua e ke akaa lapu, wahi a ke Kaoaka Lawaia, alaila, paoo hou aka la oiai ke Alii» laa he mea hiki 010 ke hoopaneeia ko'u make aea, ke uoi haa* haa&ka nei au i kou lokomaikai nui e ke Ali?Tfe olaolu mai ia*u e ho6panee iki ia koa make ana r i hiki ai ia f u ke

hoi m* ko f u hale e hooponopono ai i ka'u mau mea makauue, a ine a'u mau buke kauka, a i hoakaka aku ai hoi au imua o ko'u mau mnkamaka i ko'u wahi e kanoia ai mamua o ka lawe ia aua aku o ko'u ola, a nia hoi mawaena o ka'u mau buke kekahi boke waiwai loa a ? rf e manao nei e haawi makana akn ia oe e ke Alii, i hiki ai hoi ia o«e i ke malama ia buke mawaena o kau maa buke makamae. ' Heaha! wahi ake Alli, : niea kāmahao oloko o ia buke T l'iine' mai' la oia, Aia maloko ona na. mea i hiki ole ko hōakaka a heluia, a o ka waiwai nui nae a keia wahi buke, oia no keia, aia i kou wa e oki ai i kuu poo a uioku, alaila ina oe e wehe ae i keia buke,*a helu aku a loaa ka aoao ekolu, alaila, heluhelu iho i 11 a lalani olelo i kakau ia ma ka aoao hema, a ia wa no hoi e kamailio inui ai kuu poo i kau mau mea a pau e ninau mai ai. . No keia uiea, ua hoauo e ia na helehelena o ko Alii, a ku ae la ia me ka haalulu no ka piha 1 ka hauoli no ke« ia mealeamahao. a olelo aku la, Eke Kanakn Naauao, i ko'u wa e oki ai i ko poo a moku, o hiki ana no anei ke ka* mailio mai ? Pane aku la oia, Ae, eke Alii ; a o keia he mea kamahao loa. Alaila, hoouna aku ia ke Alii iaia me ka paa i na kiai, a iho aku la oia i kona hale, a hooponopono iho la oia i kona mau waiwai a pau ia la, a ma kekahi la ae, ka wa hoi e hookoia ai kona make ana, pii aku la oia iluna o ka hale hoo kolokolo, a pii pu aku la no hoi na Alii, na Kuhina, na Puuku, na Hope a me na alii koikoi o ka aina a pau iluua, a ua like ka liale hookolokolo me kekahi mala pua ka hele a ulu wehiwehi. I ka wa i komo aku ai ke Kanaka Naauao, hoike aku la oia iaia iho imua 0 ke Alii, e paa aua mo ke kau wahi buke kahiko a me kekahi ipu hao uuku 1 hoopiha ia me ka pauda, a noho iho Ia oia ilalo a olelo ae la, E oluolu e lawe mai kekahi mea i papa laau nui. A lawe ia mai la imua ona kekahi papa laau nui, a niuini aku la i ka paiula iluna o ka papa, a hooponopouo iho la i ka pauila a pono, alaila pane ae la oia i ko Alii, E paa oo i keia buke, me kou wehewehe ole i koua mau aoao, a hiki i kou wa e oki ai ī kuu poo a moku ; i ka wa e pau ai o kau hana ana pela, alaila, e hookau iho maiuua o keia papa laau nui, me ke kauoha aku i kokahi mea e kaomi iho ilalo maluna o keia pauda, alaila e paa auanei ke kahe ana o ke koko, a ia wa koke no oo e weho ae ai i ka buke.

I Ka pau ana no o ke kamailio ana a ke Kanaka Naauao i keia m m mea, ke kauoha lhike ae la no ia o AHi e oki ia kona poo, ia wa unuhi ae.la ka ilamuku i kaua pahi, a me kookahi kauna mai kaua pahi kaawale aku la kona poo mai ko kino aku, i ka moku pna o kona poo kauoha ae la ke Alii e kaomi iko ilalo, ua kooko ia uo hoi e like me. kaua kauoha. A ia wa wehe ae la oia i ka buke, aka nae t ike iho ia oia ua hoopi* pili ia kona mau aoao a paa loa. ia wa hooma-u ae la oia i kona manamaoa i kona wiiha, a wehe ae la i ka aoao mua, i ka lua a me ke kolu, aka, aoie nae i hemo mai lakon me ka olooln, e like me kana mea i manao ai. Ui& wehe ae la oia eotm inau aoao a nana iho la ma na aoao a pao, aoTe nae i loaa iaia kekahi mati huaolelo i kakau ia maluua 6 lakoa. īa wa olelo aku la oia i ke poo o ke Kanaka Naauao, Aohe he walii liuaolelo i kakaa ia malaiia ō lela boke. Alaila, pane mai la ke poo o ke Kauaka Naauao, E huli hou aku ma kekahi mau aoao. tJa hooko aka la no hoioia e like me ke kauoha, aole oae i liuliu, ua holo koke ae la ka ikaika o ka laaa makt a puai kona kiuo holookoa t do ka mea t ua hookomo ia ka boke me. kekahi t laaa make ; ia *a kina aka la ke Alii i kope a kooko ao la me ka leo nui, Ua komo iloko o'o ka laaa make a aa pani kttiK kino holo6koe, aō\Tel -anwe kaa make. la wa no i pane mai ai ke poo o ke Ka-

naka Naauao, Pela iho la e l.»aa ai ka ? hoopai kupono maluua o ka mea iuiikala wale i ka mea hewa ole, a pela hoi e , loaa ai ka make maiuoino i ka mea lioo- ; paakiki. fkawa i pau ai ko kamailio aua a ke poo o ke Kanaka Naauao, ia | wa no haule akn la ke Alii ilalo a make j loa iho la. .Maanei kakoa e ka poe heluhelu e haliu ae ai a o nana no ko kakou kuoiu j oka pomaikai, oiai ua ike 7 la no kukou i na mea o pili ana no~fce Alii Heleue puni* wale i na olelo pahele a kona Knhina imihala a puni hanohauo. aka, aole e lanakila ka mea hana hewa ma kana mau hana a pau. Nolaila, e na makamaka, fnai noho a lawe i ke kulana o ke Kuliina, aka, e inalama me ka mauao | maikai piikoi ole i ,ke kulaua i loaa ia | oe, oiai, o ka moto o ko kakou nei kaao, oia no keia* "mj*iloko mai o na mea liilii i loaa ai he mea nui,- pela no me ke kulana i iōa» fa oe, • mai ka hanhaa mai no ia a kaā lok €ku i ka puaneane, nolaila e lawe like kakon a e malama. Ano eka uhane o ka po, wahi ake Kauaka Lawaia, ina i hoopakele ke Alii H.elene i ko Kanaka Naauao Dubana, pela po ke Akua e hoopakela ai iaia, aka, ua hoole nae oia ia mea, uolaila, ua la\ye aku ke Akua i kona ola, a o oe hoi, e ka uuane o ka po, iua no hoi oe i hoolohe mai i ka'u mau olelo, pela uo hoi ke Akna e hookuu aku ai ia oe, aka ua kau nui,loa nae oe uo ko'u ola, nolaila, ke hoopaahao nei au ia oe iioko keia omole a hiki i kou la e mako ai ; me kuu hoolei hou aku no hoi ia oo iloko o ke kai. I kona lohe ana i keia mau ole-lo-iuio-o a ke Kanakā Lawaia, hooho ae la ka Merida mo ka leb nui, Ke hoohiki aku nei au imiia ou ma ka inoa o Alaho la e ke Kanaka Lawaia, aole oe e pepehi mai ia'u, aka T e kala mai ia'u ma ke alauui o ke aloha, a aoie hoi oe e hoomauhala no ka 7 u mau hana iuo i hana aku ai maiuna ou, uo ka mea, ina ua liana ino aku au ia oe, o hoike mai oe ia'u ma ka maikai, e liwe me ka olelo ao, —0 oe eke kalahaia a puuhonaa hoi 0 ka mea hana hewa, o kana mau,.hana lokoino a pau ua lawa ia nou, aole oe e hōike mai ana ia'u i ke ino e like me Imama ia Ateca (ua pepehiia oia e Imama no koua hoomaikai ole ana aku i koaa akua oiaio ole, oia hoi ke ahi.) . Pehea ko laua moolelo, wahi a ke Kanaka Lawaia. Olelo mai la ka uhane oka po, Aole e hiki ia'u ke hoike aku i ko laua moolelo oiai au iloko o keia omole, aka, ina oe e kookua ae ia'u alaila, e hoike aku no au ia oe i ko laua mooleio. Alaila, olelo mai la ke Kanaka LawaAoie e pono ia ? a ke hookuu ae ia oe 1 keia wa, nolaila, ke manao nei aa e hoolei ia oe iloko a ke kai, a oia hoi koa wahi e noho ai, oiai ua kaule iko aa malalo o kou mau kapuai wawae, a noi haaihāa aku ia oe e koopakele mai ia'a,. aka hae, aole nae oe i maliu mai, oiai, aole au i hana i kekahi mea e kue ana i kou pouo, aka, k r e oiaikai wale no, oi& hoi ko'u hpokuu ana ae ia oe, uaailoko mai o kou wahi paa, a no ko'u ike ana aku i kau m<iu haua, na hoika mai ka maaao iloko o'u, ua maoaopaa oo elawe aku i ko'u ola, nolaila, ke koike aku nei ati ia oe i kīima o Tco T a kOolei hoa ana ia oe iloko oke kai, i hiki ai ia'a ke hoike aka i na kanaka a pau e belē mai ana ianei i kou moolelo a' me kaa' maa hana i kā mea a maa aiea palja e mānao ana e hookuu ae ia oe, me taa papa aku* no koi ia lakoo, i wahi e/hooUi hou i£ aku ai oe, a pela hoi oe e noho aī aliilei i ka hopena o ke ao,i ike ai lioi i §a ehaeha mau loa. n . V: (Aokipau).