Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 22, 29 Mei 1875 — KA HOOKIPAIA ANA O KA ADIMARALA J. J ALMY MA KA MALU ULU O LELE. [ARTICLE]

KA HOOKIPAIA ANA O KA ADIMARALA J. J ALMY MA KA MALU ULU O LELE.

[Uā aie makoo i ka lokomaikai o ko m«koo pokii oo ka moolelo oiaio o ki» book»p3 ia aoa o ka Adiaarala oa Lahaioa. L. H ] Ma k® ku aoa (&*t aka mokaahi Kilauea ma ka vanaao P«alua Mei 11, ua hiki mai ka 1000, ua baa)ele »ku U ka maaowa Ameeika Pensacola i ke awa o Hooolulu, a e lawe B>ai a|a i kapa ooalUiīoi haaohano, oia oo ka Adi«araU J. J. AUny t ka Lana Nui o oa Auinoko Kaua o ke Aopnoi Amenka ma na kapakai okamoaoa Pakipika Akaa. Ma ke o«re!>eWebe loa aha ae o kai ao, ua ike ia aku la ka moko na ka hema o Lanai, a enawaeoa hoi o Kahwliv«. la «a koke no, oa hoomaka ae ta ka haiama aoa o na kanak% m*i n* Ap#a« o Kahakuloa a hiki i lJka»tha«e mai, oUi, he wa loihK no aa U ehOM, a o» *ko i kali ia ai ka manuwa Pc**U!Qt*> a akahi no ka ike ia aoa ako o ka pua aoa mai o ka oahi. t Ma kahiki au% i ka bora oa kou ke awa ; a hooona ia »at U kekahi ahaiolelo e ka Adimara)a t

00 ka h«le ana e ike 1 ke Kiaaioa ; • na J. R;ch*rdaoa i hookipa mai taia, « akali po aku U, ma ka hale ooho o ke Kuaiea oia ne ka Home LetaoUsl; m»hofe o ka papa leo p« an%, helo mai (« 4ta Mn?, e Wemai ana k« A<ixnaraU i ka h.ra '2 0 k» aoīna la ke oluoia ke Kiaama. Ma ki hor& 2 poaoi e like roe ka m«a i rosnaoia, oa iele loai ka AdiaiaraU 1 ok*li ia e ni'lii moku 7 a mawaeaa o oa okah, o ka Puuka noi o na Aomokn Kaoa o ka moaua Pakipika kekahi, a ui ke k»a lio i U* we aka ia Ukoo ma ka Home LeiaoUni, e ike aka i ke Kiaama, oiai, aiahi no a h > - maka ae ka uioolu o kona ano oawaiiwaii, a j maUiU, i honnauea iki ai ka Ad<maraU me j na leo houheuhene a kekahi maa puukam 0 ka maia uiu a hiki i ka welo ana o ka la 1 k* ilikai, hoii hoi aku U lakou malona o ko Ukuu Home lewa, ke kuianaiiauhale hoi 0 oa moaua oia ka mokaahi Pe-'uaeo'a. PoAKor.u, Mei 12 Ma ke kakiihiaka nui o keia U, u% kau ia mai U ka hooiaha ma na aiaoui, e kaorba ana i ka lenulehu e holo aku iluna o ka | moku e makaikai ai, m*muli o ka oluolu o ! ka AdimaraU, a mala ila, kekahi poe kahi | 1 hoomakaikui ia ai, a oa m<>hfio mai Ukou ! i ka nani a me ka maikai o luna o ka moku a iakou i ike ai. Mai ka hora 10 a hiki i k» hora 3 0 ka aaina ia, oia ka maaawa i ae ia. Mamoa ae o ke kn ana mai o ka manuwa, ua hele mai na makaainana mai Kaanapali a j hiki i Olowalu, uie ua makaaa, hua, uaU, kalo a me na mea like. A ua kohoia kekahi maa kanaka Hawaii, i koruite no kela hana keia hana, e hoala ai i wahi paiaa hookipa i ka maiihini kiekie, oia no ka mskua 0 ka moana Pakipika Akau. A ma keia wulii, ke noi aku nei ko oukou mea kakan, e kala m ii iaia, i ka hoike ana aku i na komite a pau, aka, e hoike aka au i na lala 0 ke komite hookipa oia ua mea hanohano, L. Aholo, J A. Kuukau a me G. \V. Nnpaepae. Mr. J. Kichardsaa a me Mr. J. VV. Girvin, Ka au\aina Hookipa. Ma ka hora 2 o ka anina la, ua lele hou mai ka Adimaraia, no kuhi papa aina hoo kipa a na makaainana. Ua kukuiuia ka lsnai ahaaina ma ka aoao mauka 0 ka pa o ka Hale aupuui e pili aua me ke alanui aupuni. Ua hana maikai loa ia e ka mea banohano, G. VV. Napaepie a me kona mau hoa komite oia hana, a i ka uana aoa a me ka ike aka, ua heie a " Maikai Kauai Hemoleleika maUe." Ua ulaoaia na Lau hania a kohu aaho ke ike aku. I ka pili ana mai o ka Adimarala me na'lii moku he 17 iluna 0 ka napo, na iVIr. J. Richardson, i hookipa mai ma ke kauoha a ke Kiaaiua, a ma ke Keena Kiaaina hooluolu iki, a pa wahi kiaha hoi me aa keiki o ka malu ulu. A hala kekahi mau minuto, eUila, ua kauoha ia mai la ka lehulehu, e pii ma ka rumi hookolokolo e kali ai, no ka hookipa ana mai i ka Adim»rala, ma o ko l»kou m»a koraite la. Ia manawa, ua piha loa ka rumi i kauohaia, a ma ka aoao hema o ka rami kahi i noho ai na laia o ke komite hookipa, a ua hoomakaukauia kekahi mau noho mamua ponoi aku o ka noho iuoakanawui. I ka wa i makaukau ai koia mau mea, ua pii mai ka Adimaraia me na'lii moka i ukaii ia e Mr. J. W. Girvia, a i ke komo ana mai o ka AdimaraU ma ka puka, ua ku iike ke aoaina piha ilona, a na ke Kiaaina Kepena i lalau mai me na leo oaheaahe, a ku mai la ma ka aoao akau o ke Kiaaiaa, iluna like laua o kahi kiekie, a ma ka aoao akau o ka noho kiekie malalo mai, ke Kapena, a mamua ponoi aku nei ka poe ukali. I ka wa i ku ai ka AdimaraU ma ka aoao 0 ke Kiaaina, a huli mai iraaa, ia wa koke no, i waiho aka ai ka mea hanohano L. Aholo i ka haiolelo hookipa a na makaainaaa 0 Luhaina me na leo moakaka loa oia keia. E ka Adimaral\ :—Ma ka inoa o na Makaaioaoa o na Apana o Lahaiua a me Kaanapali, oa loaa mai ia makoa ka hanohano i ka hoopuka ana aku imua oa i ko aloha pamehana—me ka oluoln kaokoa a me ka hauoli n»i makou e haawi aku nei ia oe, i ka hookipa aloha oloolu ana i keia mau kapakai 0 Maui nei, ka mokuponi o Kama, a me ka mahin»ai o ka Pae Mokn A ma ka aoao o oa poe makaainana la, ke noooi haahaa aka oei makoa, i ka waiho ina'ka i ko lakoO m»a hoomaikaō oiaio, 1 m i koa ku ana mai ianei, m* kou moku AdimaraU ka Pensacola. A i ka hoike pu aaa ako imaa ou, oiai, o Lahaioaaei knhi kaalana kahiko no kā hoolala ana i na mokn okohola Amenka. Ua makaaU mau oia i ka pahola ana'ku 1 oa lima palup»lu 0 k« hookipa *loh«, a me na kaomi pumehana o ka noho hoa'lob« ao». Ua hoomaopopoia mi\ no hoi ia aaakou, ka onkou maa hookip» waipahe maikai loa ana i ke AHi ka Moi a me kooa maa ukali, ua koeoo pu ka Mea Haeohano lio aakoa Kiaaioa I td|S>aioi|, oUimaluaa okpo p»kaAd«©tjr«U ka lakoaiiaU hoi ana mai, mai ka awa mai o Kaipalakiko. Ua heU&elo makoo me ka hoamaopopo nat ana, 00 ka hookipa lokomaikai, ka hauoli pomehaoa, a me ka boohiwahi*a i loaa m»i i ke Alii ka Moi a me kona maa akali mai na lieaa aai o ko ookoe Üboi hoNmoa, « Aupani hoaaloha hoi, a i oaea e h«i pa aka ai me k» lokahi lahai o Hawaii aei, a lakoa e ho«aoamoa oei, no ka olao|o •

rne ko lokg<ai«tkai o koa Lahoi, • «e ra»i oe ii m*kaa • ka Adia)»r»!a e Uwe aka i ko m*koa maa hoo<B»ikai ouio a ine ke ake ici* no ka lo'.ooiu» aoa o koa aopaoi ooi a kkoohaoo. Ua maooopo oo i« o ka hoomao ia o ka ooho aloha a m» ka lokahi miwaeoa ona lahoi, sa hoom*b« koikoi aku oo | iq> malonao oa kakai malohia a oie ka olu- ; olu a lokahi o ka noho hoaiohi aoa me ka j oiaio. | Ua hoomaopopo pa ia mai no hoi ia m»- \ koo, a ano, ke waiho aka nei makoa iko 1 makou mahalo kiekie, a uaa ia e hai aku i koo Aopani, no ka aponoia ana o ke Kuikihi Paoailike e ka Aha Senate Haoohano ake paalele oei makoa me ki hilinai nui ana, oka hooholoia ana o ke Kuikahi o keia ano. e lilo ia i kuaia e haawi mai ai i ka waiwai a me ka holo aiua ana muwaena o na aapani elua. Bko Adtmarata, Kapena Gintdi a roe na'li* moka o ka Penscjla, rae ka hiliuai maoaolaaa aoa, o na bora kakaikahi a oukou e hoohala ai ma ka mokupuni o sfaui nei, e liloia i wa oluolu oo oakou e like me ko oakou wa ma Oaho. A ano ke hookipa aloha pakahi, a pakolu mii nei makou ia oukou i Lahaina oei, a i k» Ui o Ilauola. A i ka pau ana o kaoa heluhelu ana ma ka olelo Hawaii, ua iiaawi a«u U o J. Riehardson i ka haiolelo hookipa ma ka olelo haole, a i ka oaoa aku i k» Uua olelo aoa, me he mea U, ua kuni ia na hua a me na mamaia olelo ma na puuwai lehulehu o ke anaina e hoolohe aku aua, a ua ku i ke eehia a aie ka mahaloia. 1 ka pau ona o ua haiolelo hookipa, na pane koke mai h ka Adimarala tna kona aoao i kana mau hopunaoleio ku konukonu oka muhalo. Me ua lulu aloha o ua kunou poo ana o ke auaiaa i haawi mui'ai ka Adi marala i kona mau mapuna leo, me oa huaolelo hiki 010 kehoopoinaia eke anaina i haiia mai e koaa mau lehelehe palupalu, ma na uooooo oolea o ke ano ooiau, ma ka olelo 6eritaoia ; ana ke Kiaaina Kapena 1 unuhi mai rue ka hikiwawe loa ma ka olelo Ilawaii, a i kooa heluhelu aoa mai, me he mea la, he kope iikakauia.ma ka kakou olelo, eia ka oka uaaueo ana i hoomaaawauui ai iloko oka lulii a me ka inea o oa la welawela o Kehehuoa. NolaiU, ma kona heluhela ana mai, me he mea U, ua sila paa ia ka maaao mahalo iloko o koua mau makaaiuana, a lakou hoi e oluolu loa uei i ua w» a pau, a ma keia wahi no hoi i olelo ae ai kekahi poe, " Eo oo i ke Kiaaiaa o Maui." I ka pau ana o na haiolelo aaa maloko o ka rumi, ua Uwe ae Kiaaiua i ka malihioi hanohano, a me kooa mau akali mswaho oka Lanai laaa oka Hale, e haliu

ana na aio i ka moaaa i ke kolonahe mai a ka Maaa, e naoa ana i ka heenala ana a na keiki kaba oalu o Uo. Ua nui ko lakou niahalo, a he mea hoo loa ia i ka Adimara!a, mai kona la i hanuu ai a hiki ia la. Ua hiki no ka i ke kaoaka Hawaii ke hee i ka nalu me ka hikiwawe loa o kona kino, ua nui na leo uwa, na paipai lima a ioe na iuea like i ka nui o ko lakou olioli. E hoomanao pu ia, i ka wa a kekahi kannka i p?-'<a ai i ka nalu oia o Poepoe, ua ku oia iluna o ka papa, me he ku ana la o ka papahele o ka halelaau, oiai, na ale e lumilumi aoa. He kohu kahoa holo na ka lio heihei. He mea e hoike mai ana, eia no ka keia hana akamai au e Hawaii imi loa, ke waiho nei ma ka 1010 o na keiki heenalu o ka nalu owehewehe o Uo. He mau minute ka hoonanea ana o ka Adimara)a i ka heenalu, ihe ia aho la kekahi meu !ede opiopio e puka mai ana maike keena Kiaaina mai, me na lei pakahi a pakolu ma ko lakoo mau lima, a pii aku la ilana e hooloi aku maluna o na a-i malihini he lehulehu e noho ana ; A maluna o ka a-i o ka maiihini kiekie i hoolei pa kolu ia aku ai na lei ma kona a-i, hele kela a " Uluwehiwehi Puna i ka hala rae kt lehua," i ka ka mea o ka oani. I ka nana aku i ko lakou mao helehelena e hene iki ana ka aka a ka opua. A i ka makaukau ana o ka papa-aina, oa lawe aku la ke Kiaaina i ka malihini me kona mau nkali, ma ka lanai ahaaina. Ma ke poo o ka Papa-aioa maluna o kekahi kuinakapa paupau, ua hoonohoia oia malaila, maka lima akau, ke Kiaaiua; ma ka lima bem», ke Kapena o ka Pensacola t t me oaMii moko, a me kekahi mau kamaaina kakaikahi. Ua ai ia ka papa-aioa me ka maikai, aole oo hoi i ike ia kekahi haenaele. I ka wa a ka poe o ka papa-aina e ai aon a kena, e inu ana hoi a ko'u ka pua i ka wai a ka naulu, oa uleu mai ka poe pehi obe o ka manuwa me na leo hoaheohene v melalo o ke alakai ana a ko lakou kuma pehi ohe. Mamua o ka pau ana o ka pa-pa-aina, ua ko maj ke Kiaaloa a ooooi m«t i oa kanak* Hawaii malona o ka papa aicxa e haawiia i ekotu horo ao ka hoooaoi aoa ako i ka Adimirala, a oa horo ia ae la na leo ekoln. Mahope ae o ka paa ana oia mao Iko huro. aa ko ae ka Adicnai*la me kona mau alii moko, a haawi mai la i oa borc ekola oo oa makaainana o oa apaoa o lt mi»!e 010 o Lele me Kaaoapali, A mahopo o ka pan aoao keia mao haaia» oahaiolelo pokolo mai ke Kiaaika imoa o ke anaina wm ka olelo Hawaii. me na boonalkai i na aakaaioaoa» peoei: M Eo*q oa« pokii, o ka isea a kakoo I manao noi Ul, oia oo ka AdimaraU, aa h!- j

ki m*« ia, »ke noho p« ©ei »« kako ° 1 kei» pap* «01, noUil», *o!e i pobo ko k»koo lohi, • roe n» ™»bi keo«lse*i • fe » koU 1 luiu «i. oi«i t o* Hook.pa ma» k»ko« !*»• ®e k» «ikai. NoUifc» oa kopoo® »'« «W® .e, eo oo ike keiki o 1U«. B I *» P»° an» o ka ke Ki*ein» olelo »d», ko «oei U f k» Ativmar»la, a haiolelo pokole o« U m* j olelo B?rft ioi#, ana ke ahonai oke I fvi*uioa i onobi niai nia ka OMO Hawai» I peoei: i "I na maki»in»ni i hiki mti, ona *P*" | na o Lab«»oa a ooe K»anap»l», o ka p»p* *ioa nani a baookaoo a ookou i haawi mai ne» iaHi i keia la, to onhaio palena ole aka nei ao iko ookoo lokoinaikai, a ua miaamina loa ao, i ka loaa ole o kekah» inea piikii i keia la, i biki ai ke hooleie 11 ko I kakoa aka ka pee a paiu e<ioho nei maluaa o keia papaain* maikai, i raea na'o e hoomanao ai i na haoa oloha a ookou i n» ia he oui.*' I ka paa ana o keia maa olelo pokole, na oookaaia ka papaaina, a lawe aku la ke Kiaaina, e hooholokaa ma na alanui • m» oakauhale kauiaaiua, a hiki i ka hoi au* i ka moku. Poaiia Mei 13. Ma fee kakahiaka nui o keia la, aa hiki mai ke kanoha i ko oukou niea kakau nei mai ke Kiaaina mai, e halawai me ia ia wa koke uo. A i ko'u pii aoa a halawai me ke Kiaaina, ua kauoha koke mai Ia kela e hooinekaukaa no ka hoio aua maluua oka moku ma ka hora II oia la. Me na mahalo a me na hoomaikai i ke Kiaaina, a huli hoi mai la ma ka home, no ka hoomakaukau ana. Ike kokoke ana ae ika hora 11 ponoi, na akoakoa ae la na mea a pau i konoia e ke Kianina no ka holo ana aku e makaikai ika moku, a eia ko lakou mau iūoa : ke Kiaaioa Kapena me kana Lede, Miss Elizabcta Kalaiakamanu, oa Mea Ilanohano L Aholo, Kankau, Napaepae, H W K Kawainui, Moses PaUu, J. 0 Kaweha, SKamohakaa, Mr Kaaiawahia, Kaopeahiua, Mr a me Mrs Turton a me oa keiki, Mr ame Mrs Girvin, Mrs H Ayers, John Riehardson, Mrs Everett, Mr me Mrs Dickeuson me ke kaikamahine, Mr D\vight Mis3 īulia Di7ight, Mr Hill, a me Rev S

E Bishop ; ma ke Keeua KUaina lakoo kahi i kali ai. A )he i upu iho, ua ikeia aku la na waapa naui eha e holo mai an3, a i ka pili ana mai, ua hele aka ia ka liuakai, a kau aku la ke Kiaaiua ma ka waapa mua ioa, a o ke koeaa ma na waapa elna, a koe okoa hookahi waapa. I ks pili ana 0 na waapa i ka moko, ua hoolauna koke aku ka Adimarala i na hoa a pau i hiki aku, me kona elea nui, a mikimiki. A pau ua kukai aioha ana ma ka oneki iuda, ua haawi mai ka Adfmarala i ka moku holookoa a pau e makaikai ia e makou, ua naue hele aku ka huakai, ke Kiōaiua, a me ka Adimarald imua, a i hope, iluna a i lalo, iloko a iwaho o na rumi f ua kilohi ia na wahi a pau ; mahope o keia, ua alakai aku ke Kiaaina i ka huakai ehoikeike i ko laua runii i moe pu ai me ke'Lii ka Moi, i ka wa o ko laua hoi ana mai Kapalakiko mai, ua nani a maikai ia rumi, a pela me ua rumi hooluaaa mawaho iho. Ma na wahi a pau o ka moku a makou i makaikai ai, mai na rumi moe a na keena hookipa, a mai na rumi enegini a na keeua aioa, mai na moeiewa aba maka a i na papa hele oluna ; he naui waie no, aohe hiki i ka'a maka peni ke pakui hou iho i mau huaolelo mahalo i oi ae i ka maa e kamailio mau ia nei, aolie hoi i biki i ko'u mau maka ke moni mat i ka nani o na mea & pau, no ka mea, " Ua hewa ka maka i ka nai o ka lehua." Ia makou nae ma ka rami Eaeg'ni, na uleu ae la kekahi o na wiliki e hoohana i ka mikini, o ka wa koke iho la no ia " Oni na mea hana—Nomo i ka ili kai," aole no hoi i pau ko makou mahalo, hoene ana ka leo o ka poe puhi ohe, a ia wa no i ike ia aku ai ke Kiaaina wahine, e hoonaoea ana me kekahi mau aiii moku ma ka lealei Eoropa, e wili ana ke hoa i ke hoa ; a ua hiki ke haawi ia na mahalo i ka Lede Hawaii i ka uleu ma ia lealea hoouanaa» A pau ko makoa walea ana ma ia mea, oa oloola i ka Aclimaraia ke kono aoa mai 1 ka haakai e naae aka ma kona rumi hooluana kahi hoi i paholaia mai kekahi papaaioa nai luluu i oa momana he nui, i awili pu ia me ka hanohaoo kiekie, na ke komo kino ana mai o ka AdiisirAla e lawelawe m» ke ano koeoe, cn» ka p» kiaho- pu aua me na keiki o ka mala Ulu {o Lole. O ke kiaha mua o ka iau ia aoa, qo ka eU o ke Kiaaioa, o ka lua, ao ke ola o ka lehulehu i iiaue aku, o ke kolu, oo ka hoomaikai ana o ka Adim«raJa i ka Papaaina a na aakaainaaa » h»awi ai iaia ma ka aiaa. Ma ke» wahi, oa otfiota i* mikoa, ma o ko makoa Me* Hanohano ke KakAoolelo a Hope Kiaaina hoi o Maui Hoo L Aholo, ke koi ana aku i ka Adima»la e ino p Q i ke kiaha o ka hooloihi ana i ke ola o ka Adimarala. tla inu ae la me ka maikai, a naue aka la e makaikai hoo. Ma keia mao kukai aloha ana, ua aie noi kekahi poe ia Juha Richidaon, ka mea bai oana T aoohi mai na olelo a ka Adimarala mai 1 ka olelo haole ā i ka Hawaii, me na olina leo waipe.he o ka mahhini kiekie honkahi o na aomoko kaoa o Amerika Hoipeia, sla ka Moa&a Pakipika Akau. A mawaena o keia hauoli ana, aole loa ao e poina ana ia Eikiouaa M K Sch«enk» ka mea naiia i

Uw« *ka e ikoookou niea i kakao ffl* n* w»hi-#k« i koe o ka moko, « J h?ki I koo» moai poo®*» • «*■ ° kt>na 'oko j miikii i lOa* •» !# ' u htt?n<l noi o S n n kaotktolooi, oi« hoi. be4l2 Seli, 33 | AlHmoku, e noho »n» mmloom oK» mo * a oon« k» loa he 2UB kipua», ft me ka UoU be 42 kapnai, iloko o ka nan» a roe ka h«. nohaoO e make ai ia poe a pan. I ka hiki im ae t ka bota 2, ua haalele aka ka waapa 0 k« Kiaaina ika moko, a he mau anan» ; m«wabo mai o ka iho o ks moko, na kti ;l ua po he 15 no ka hanohano o ke Kiaain* 0 Mani, alaiia, nio na !o?u Hma ana me ka Adimara!a, ame oa hoaoleio " good bae," Ina aiiimoku i holi hoi raai ai enakon. A ma ka hora <5 o kakahiaka Poalim» ae Mei 14, i hoio ako ai ka Adimaia)a i okaliia ia e ke Kiaiina do Ulopalakua, a malaiia aku i no Hilo, aka»a 28 ko hoo i nonnlolo. j BWK Kawaikui. i