Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 9, 27 February 1875 — Pehea e ulu hou ai keia Lahui? [ARTICLE]

Pehea e ulu hou ai keia Lahui?

e J. M. Pooiit>«.j

| E pane ia mni paha auanei au malnii la, *'He kula keikikane no hoi ma Hilo | a me Lahainaluna, ahe kuia kaikamahi* ne hoi ma Makawao, Wuialua, a pela aku, a heaha iho la hoi ka mea i ulu ole ai keia lahui ? Ea, aole i maluhia pono ka r.oho aua o kela poe kula, oiai au i i noho ai ma kekahi o keia mnn kula, ua hoomaopop no au, o ka poe i malama pono i na kanawui o keia mau kula a me ka oleloao a nakumu, ua ikeia lakou i keia wa, e uln inahuahua nna na hanauna opiopio a lakou. Nolaila, o ka Moi a me ke Aliiwahine, o laua no tia kumulm hoolaha lahui. E nana aku i ka PaiapaU Hemolele i ka wa ia Noa, a me kana mau keiki, he ewalu \vale no lakou i koe iho mahope inai o ke Kai a Kahinalii. E nana hoi i ka moolelo o kana mau mamo ma Kin. 10: 1—32, ua piha loa ka honua i ka lakou mau mamo. A e like hoi me ko lakou lilo aua i muu kumulau hoolaha lahui i kela wa, pe!a hoi auanei ko kakou mau Alii i keia wa. Aka, nole nae hoi paha e like loa keia me ia, oiai ewalu wale no hoi lakt)U i koe. I (3) 0 ka Moi ke poo o ka lahui kanaka, a ina e nawaliwali ke poo, alaila, o nawaliwali ana no ke kino holookoa a pau. E nnua aku i ka \va o Nebuk»nez» ma ka baibaU, aia ina Dan 2: 1—49 ; 3: I—3o ; 4: 1—37. 0 kona hewa, kona hookiekie a me ka pono ole o kaua | mau hana, ua kipaku ke Akua iaia mai I kona noho ulii aku ; pela no kana keiki, a pela no na T lii mahope mai a hiki mai j i ka wa o lesu. Aka,ma paha e hooko | ponoia ana mau kumu, a i ulu ole [ keia lahui, aUila, e manaoio iho kakou. i o ke Akua wale no ka uiea hiki ke hoo- : ulu a ke lioemi i keia lahui. j | No ke kumu elua i hoikeia mamna, a ; oia keia : (1) 0 na luna aupuni a pau 1 e lawelawe ana i ka oihana, he mau ku- | mulau lakou e hoolaha aku ai i keia lahui, ina e manaoia pela. O ko lakou lawelawe ana me ka maluhia a me ka hoopono poloiei loa i ka Ukou mau oihana, he kumu ia e alakai aua i ka £a* hui e hoohalike me Ukou ke pono, aka, ina paha e Uwelawe pu ana Ukou me na hana pono ole, he alakai an>» no U i keia lahui iloko o ka poiuo, oiai o I »- kou iio ka poe nana e mnUma ana na kanawai o ke anpnni ; a iua paha e lilo ana lakou i poe kokua pu me ka Moi ma keia hana, alaila, e ulu ponoana keia Uhui ma na mea a pau, a e ulu pu no me ka Uhui kanaka. E nana aku i ka wa o Samuela e noiio Lunakanawai ana no ka Iseraeia i na makahiki he kanaha, na laonkiia lakou maiuna o ko Ukou poe enemi. Nolaila, o na luna anpuni e iawelawe ana i ka oihana me ka hoopono, j he mau knmuiau lakou e hoouiu ai i ka iahui. (2) E hiki no i na laoa aupuni a pau ke kauoha aku i ka poe lawelawe malalo o ka lakou oihana, a kokua pn paha i ka lakou man oihana, e kinai loa a e pale ikaika ak.n i ua hewa a pao e kue ana i ka maluhia o ko kakou aupu* ni, a e lilo Ukou i poe kiai makaala no keia lahuikanaka, no na hewa a pau i papaia ma oa kanawai ; a peU wau i i hoomaopopo ai, aole palia e neie ana ka noho maluhia o keia Uhuikanaka, a pela no hoi e ulu pono ai. No ke kumu ekolu : (l) O na Kahuoapule a pau e laweUwe ana i ka Ukou i oihana Ua, ua kepaia lakon e ka Haku i poe paahana do kona anpnni, me ka hana pololei leni iwaena o ka lahnikanaka, oiai o ka oihana alakou e UweUwe ana, he oihana hoano no ia ; a ina e noho maluhia ana Ukou me ka pn-a ole mai o ka inoa, be kepau amala no ia a keU j lahui e pipili akn ai ma na hana pono I» tue na hana maikai, a be mea ia e oo- \ ho oiuolu pono ai ke kane me ka wahi- | ue a me ka ohana, a e hoohalike aku ai | me na Kahuuapule hoopouo. E nana i | na kuma makaa a kakou, owai U o U-

kou i maro wnUine * loan oI« n* keiki ? {'2i L lilu n>» K.nht:unpu{c hoopoooi knmiil.ui hoo!»b:t Uhui no keia p«« «in«. (3) E I»lo n» Kahmwpule » poe ioii a huli me k« itoo«n i na kuuiu e n!o io ai keia lahni, » e hoiko akea ae ia)u« o k»i lehnlehn, n imua hoi o ka Moi o kein aupuni, u imua hoi o kn Ahaolelo.

Ke komo eba : (1) Ona Lun«kahi ko e UweUwe pu ana i ka oih nu Uu n ka liuku me ka iwopouo, a luii pu nku uie im Knhuunpie hnna pololei, nh»i!a, pela na «uanei c h<iolmltKo «ku ni m lioalmnnn ame ka laliui holookoa. K iinua aku i ka wa o i hooponopo no ai i ka IserHelii % na hoonohoia ho ka uaiiiku o ua Lunakahiko, e kokua pu iuia ma ka lawelawo uua i kaoa oihana, i uiea e maiuhia ai ka Lseracla ; a in» o like pela ka kakou poe Lunakahiko, ko man io nei uu, o uiaiuhia ana ka luhui -i e noho oluolu pu ana ko kaim me kan i wainno, a e ioaa ana ia luua he luan kciki hooiohe, a e lilo lakou i poe aUkm pono i ka iahoi me ka maluhia a me ka muiuiiia a me ka noho oluolu pono ana. No ke kumu eliuia ; 0 m kumu kula a pau e ao ana i kn iukou mau h«umu na. (I) Ehoonohoke a\ipuni i na kumu kula kupono no ia oihaiia, he kane mea wiihiue, a Uo wahine ineakaue hoi, oiui o inu.i 110 na uiukua naua e alakai ana ia iakou tua ka ihe ajne ka uaauno i na haua pouo h me na hana niaikai ; i ka noho ana maluliia a uie ke kuonoono pono o ka hanainm opio, oiai Ukou a kanaka mnkua ae, uu maa no lakou i na uiea i aoia e ka lakou mau kumu. (2) 0 na kumu kula kupouo i hoonohoia e ko anpuni, e lilo auanei lakou i inau kumu nlakai e uiu ai ka luhui, oia hoi paha keia : (a) 0 ka uoho maluhia oua keikikone a lawa kupono kona mau uinkahiki he iwnkniua a oi aku paha, alaila, mare aku uo hoi i ka wahine i piha na makahiki. Oka noho maluhiu ana o ke k«ik«in>»hioe a lawa na makahiki ho umi kumamahiku a mnluna aku, ulaihi, mare aku i ke kaue i lawa kupono na makahiki, aiaiiu, e liio ana luua i mau kumnUu hoouiu lahui maikai, noiaila, e liooponopono pololeiia ke kunawai o ka aiua o like me keia, a e loau tio ka mnin i ke kumu e k;iohi ni ia lakou, o uoho i ke kula a iawa ia uiau makahiki, uluila, hookuu aku mawaho o ke kuia.

Minnei, kc iko ooi au, oiai aa e noho - ttumu nei iluko o fct»ia mau muk <hiki amo : n« mukuhiki a'u i nohu kumu »i mamu» OO K.BUinlo ame PuU.u ; o keikikauo ; ououi a pela oo hoi i n» kuik*m4ht«t» f i U- ♦ a poou na inuk»>biti i hoikei» ae la int»luoa, na mn ka hauuu o kekahi poe, a enii no hoi k* kekahi poe, akn # i keia w*. ke ike un hi) (iia ktbi n'e e imho uei, * e !•- welawe nei i ka ottiana kumu kuU, lu» w«hi k»ikainihioc nuua phlia na ni<*k»hiki t»o umikumamalua a oi, a me kani keikikuue noua na makahiki he umikumamalini.i a 01, oa huopalauia laua » hmi i k» wa k <- pooo, aka, ke hui e uei no iaua m«mua, u,«» *a amama o\e 11 e k» ber*l* iuare. uaha maoli no ! Nowmi keia bewa ? No ke kanuwai paha a me ua makua ponoi. A uia keia «uu, ke laoa uei ko'u mamo. ooa 1 keiki e loaa aii» ni e bolulelule aoa e i>ke uie ka bua opiopio o na inea a*. nawaliwali a holulelme ke ai ako. («») Ona hauinaoa i ao pono i« me ka hoolwhe i ka leo o ke kamo, e lilo aoaoei lakou i m-»u «iuoiulau hoouu lahui. j No ke komo eono. Ooa makoa ponoi = a k»hn hauai p%h<i: (|) 0 n* makua oo ka lonakanawai oka l* U a keiki a ioiq ke»ki paha, na Uua no e ao pono a tn<*l<itna ia l»koa malalo o ko looa malu. e like me ka moa e houloulo ana i kana mao kelki . malalo o kona mao eheo. (2) Ona «na* i kua no ka mea kupoao ke kokoa tna ka la« \ wel<*we aoa a oa komo, oa Lunakahiko, a ka f£abanaaote, na luoa aap?;oi ame ka ! Moi, toa ka booolo ana i ka pono » me ka inaluhi*. Ao na nakna e malama ana i oa ke>ki a biki ika wa kupoao, aole e o*»h» j aoa ka hoohua oui mai Ak<», o kek*hi p,>e | makoa nae %*o e Ike nei, oa hookiekie loa lakou mal«oa ona kanawai oka aina, ake i aUkai hewa oei ika lakoo poe keik* ma ' na b»oa haumia. | No ke kamo ehfto. Ona Uniwn oka I aioa ameko ke Akua : (I) Oo» kaoawai ! 0*» *»na eko oei. o* p<jno kekahi maa t kan»w«» a pono ole kek»ht mao kaoawai i (2) Ooa kauawai o k« aioa ane ko ke i Aaoa, he olelo aelike ia i ho«.p*aia maw». eoa ooa aoao eloa, e kanoha ana, e hooko ; pololei l«»a ia ka maoa o īa auu olel > a 'i pao. (3) Ooa kanawai a pan i kaoia ma- : laoa o ka lahui, be kaolahao hikii no ia # ! <»oop«a aoa i ka aulohia oka Moi a me ka pooo oka lahui (4) ooa kaoawai o !ke Akoa e waiho nei iioko o ka B.»iba!a, be upeoa oae no ia e paa ai na ia kanaka 1 ka hapukoia a ko aku imoa ooa. Nolaila, e wae pooo ia oa kaoawai mai* kai a pau o ke «apaai, a e hoopan loa ia na kanawai ioo e hooolu aoa i ka maoao hoolana o ka lahoi e hana i ka hewe, olal »o« he aopooi hooolulahoi ko K ilnkau*, »l*il«. oka pooo ka aea naaa e hookiekie | i ka iahuikaoaka, a e ka hewa ka īuea oa- 1 oa e hoemi i ka Uhui. * \