Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 6, 9 Pepeluali 1875 — Page 3
This text was transcribed by: | Marilyn Haunani Olsen |
This work is dedicated to: | Anna Jean Keau Balmores |
O Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ke Alii Ka Moi Kalakaua!
-Na-
AMERIKA HUIPUIA!
Ka Moolelo o ka Huakai Alii!
Palapala mai ko Lutanela Whiting mai.
Arlington Hale. Wasinetona,
Dec. 14-Ua hiki ole i ka Moi ke puka iwaho, a o kaua ike alii keia i kekali ai a keia la hele aku e ike i ka Peresidena, ua hoopanee hou ia kau la a ka la apopo.
Ua kono mai nei na lede o ka Ahaaina Ti Kenetoria i ka Moi, e noho e pai i kii no ka hoikeike nui i ko lakou wa e hoohanohano ai i ke Poakolu. Ua ae aku nei ka Moi ia kono, ke lawa ka maha e hele aku ai oia e noho.
No ka hiki ole i ka Moi ke hele i ka nana keaka, ua hele aku ke Kiaaina Kepena Mr. Hanale Kaaka a me kekahi mau ukali e ike, a ua olioli loa ia lakou i ka mea hana “Mignon;” ke ko’uko’u wale la no ka waha i ke kamailio, i ka maikai o Miss Kellogg
Ua ae aku nei ka Moi, e hele aku oia e ike i na Hale Keaka la i ka po Poaha, oia no hoi ka po, o na loaa a pau, no ko Miss Kelogg pomaikai wale no.
I keia la, ua loaa mai nei i ke Alii ka Moi, he kono mai ka Meia mai o kela kulanakauhale kahiko o Nu Pepeki, e pahola mai ana, e kipa aku ka Moi malaila, ma kona alanui hele i Bosetona.
Ua haalele mai nei ka nalulu o ka Moi, a o ka maluhiluhi koe. Ke lana nei ka manao o ke Kauka, e hiki ana i ka Moi ke holoholo mawaho i ka la apopo, aka, no ka makemake ole ia e kauhihi wale mai na pilikia, nolaila, aohe maopopo o kona nee ana iho o kei mau la aku.
Dec. 15-Ua pii mai nei ke ola o ka Moi i keia la, a ke olelo mai nei ke Kauka, ua hiki no i Moi ke hele e ike i ka Peresidena i keia la.
I ka hora 2 auinala, ua pau aku makou a pau i ka hele i “Hale Keokeo.” O ke Kuhina Nui Fish a me Col. Fred Kalani kai ukali mai a loaa ka Moi, i koua wa i l ele iho ai mailuna iho o ke kaa, a hele pu aku la a i ka puka kahi a ka Peresidena i apo aloha mai ai i ka Moi, a hookipaa aku la ; a o na hoa e ae o ka Aha Kuhina mahope mai no lakou kahi i kuku nui ai. Alaila, o ko lakou hoi nui aku la no ia a iloko o ke Keena Uliuli kahi o makou a pau i hoikeikeia aku ai i ka Pelesidena a i na Kuhina.
Noho like iho la ka Persidena a me ka Moi maluna o ke koki, a ia wa he manawa kamailio iho la ia o na mea a pau o makaou. Iloko o iwakalua minute paha, ku ae la ka Moi, a ukali aku la ka Peresidena iaia a hiki ma ka puka, a na ke Kuhina Nui a me Col. Fred Kalani, i paa lima aku iaia a hookau aku la iluna o ke kaa lio ; oia iho la ka hopena o ka ike alii ana. O ka Peresidena a me na lala o ka Aha Kuhina, ua aahuia lakou i ke kahiko piha ahiahi.
O ka Moi no hoi, ua aahuia i ke kapa komo ahiahi pika, a ua kauia na hoailona hoohanohano a pau ; o na Kiaaina, ua komo laua i ko laua mau kapa oihana a me na hoailona hoohanohano pu. Mahope o ka hiki ana o ka Moi i kona Hotele, ua hele aku ka Moi a me Kapena Temple i ka holoholo kaa lio, me kakahi wahi o ke kulanakauhale ; a o ke Kiaaina Dominis hoi, ua holo aku ia me ke Kiaaina Makakuke o Colorado ; a o ke Kiaaina Kapena, me na Lutanela Hooker a me Palmer. Ua ane ola loa ke anu o ka Moi, aka, me he mea la nae, e lilo aku ana kona leo, aka, oia ho la no nae na hopena ke loaa kekahi i ke anu ikaika.
Dec. 16-I ke awakea o keia la, ua ae aku ke Alii ka Moi i ka Peresidena a me na Kuhina e ike iaia, a ua ohaoha e aku ke alii e hui me ka Peresidena ma ka puka, oiai hoi, o Hon. E. H, Allen, ua halawai e aku me ka Peresidena i ka lele ana iho mailuna o kona kaa. O keia ike alii, he kupinai ana no ia o ua ino alii ana inehinei, no ka mea, o na mea i ikeia ma ka Hale Keokeo inehinei, oia no ua mea i ikeia maanei. I ka auinala, ua hele mai ka Hope Peresidena Wilesona e ike i ka Moi, a ua apo alohaia aku oia.
U keia ahiahi, ua kokoke e pau loa ko makou poe i ka hele e nana Ahaaina Ti Keneturia, a koe wale no ka Moi a me a’u.
Dec. 17-Ua maikai ke ola o ka Moi, aka, aohe nae i hoi mai kona leo e like me mamua. Ma keia awakea, ua heleia mai ka Moi e ike, e ua Poali Luna Aupuni o na Aina E, me ko lakou mau aahu hookelakela, a he heluua lehulehu oko@ lakou. O Haku Edward Thornton, Ke Kuhina Noho Beritania ma Wasinetona, oia ke alakai o ia puali, a hele mua ae lakou e launa me Hon. E. H. Allen, a na Allena hoi i alakai mai ia lakou e hoolauna i ka Moi.
Mahope o ka pau ana o keia ike alii, ua hele aku ka Moi a me na ukali e ike ia Mrs. Kalani, ka wahine a Peresidena Kalani. Ua hookipaia lakou maloko o ke Keena Uliuli o Mrs. Kalani, Mrs. Fred Kalani a me Col. Kalani. Ua hiehie maoli no o Mrs. Fred Kalani ; aole no hoi he iwaiea loa, aka, he mau hiohiona kona e hukiaia aku ai ka puuwai a pau iaia. Ke ike aku mua aku no i kinohi. Ua hele a “hai e na pua o ke kula.”
I keia ahiahi, na hele aku makou e ike kumaka i ka hale hana keaka o kela wahine kaulana o Miss Kelogg, a nona hoi na pomaikai o keia po. Ua puka mai oia ma ke ano “Mignon.” A ua hele wale a maemae, Ua hoikeikeia maila oia a me Madame Van Za@t i ka Moi. Ma ka Miss Kelogg hana ekolu o ia po, ua haawi makana wale aku ka Moi iaia mai ka pakekeke pu@, a i ke kokoke ana e pau ia hana ekolu, ua manawalea aku la ka Moi ia Madame Van Za@t me ka boke nani launa ole O ka Peresidena a me Mrs, Kalani, Col. Fred Kalani a me kana wahine, ma ka pahu lakou e huli mai la i ko makou. Ua hele ka hale a hookeke i keia po, a me he mea la no hoi, na pihaia ka Moi e ka olioli.
Dec. 18-I keia la, ua hoikeikeia aku nei ka Moi imua o na Hale Ahaolelo Elua. Na na Komite Hui o na hale elua i ukali mai, a loaa makou i ko makou Hotele, alaila, hele pu aku la makou iloko o ka Hale Ahaolelo, a kakali iho la ma ke Keena hooluaina o ka Peresidena. He wa pokole mahope iho, komo mai ana na Lona Senate a hoikeike pakahiia ae la i ka Moi. He mau minute kakaikahi, ku ae la makou a pau ilana, a komo aku la ma ke alanui mawaena o ka Hale o lalo i ukahia e ka Luna Senate Cameron, ka luna hoomalu o ke komite o ko na Aina e, a me Orth ka luna hoomalu o ia kom te no ka Hale o lalo, a naue mai la ma ke alanui hele o waena. O na hoa o ko ka Moi ukali, na alakai pu ia mai la e na lala e ae o ke komite. O lakou wale no a pau ua aahuia i ke kahiko kamaaina. I ka wa i keehi ae ai ka Moi mamua iho o ke pakaukau o ka Luna Hoomalu, hoolauna aku la o Mr. Cameron i ka Moi i ka Luna Hoomalu o na lunamakaainana me na huaolelo penei :
E MR LUNAHOOMALU :-Ua kau mai maluna o’u ka hanohano i ka hoikeike ana aku ia oe i ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina
O ka luna hoomalu o ka Hale o na Makaainana o Blaine a me ka Hope Peresidena Weilsona e ku ana laua ma ka li,a akau, alaila, pane mai la ka luna hoomalu Blaine penei :
E KA MOI :-Ma ka inoa o ka Ahaolelo nui o Amerika, ke apo aloha aku nei au ia Oe e hookipa mai iloko o keia Hale Ahaolelo. Ua hui lokahi mai nei na Luna Senate o ko makou mau mokuaina a me na Lunamakaainana o ko makou lahui, ma ka hoomaikai ana aku i Kau huakai makaikai e ka Moi, a ke papahi pu aku nei me na leo olioli, ma Kou hiki kino ana mai ma ko ka lahui kulanakauhale alii. Ma Kou ano he malihini na ka lahui e painuu ai, a me kou ike kino ia ana mawaena o makou, no ka manawa mua loa i keehi ai ke alii aimoku i ka lepo o Amerika Huipuia, he mea nui loa keia ia makou, ka lilo e ana o ka makaikaiia ana mai, ma ke Komohana mai, aole hoi ma ka Hikina mai : a aole paha ananei he wa hou aku e ikeia ai i oi aka ka eehia i ko keia keneturi, ma Kou aina iho a me ko makou, e like me keia manawa a kakou e ike pu nei. O ka ulu hikiwawe ana o ka Ripubalika ma kona mau kapa kahakai komohana, ua hoomahuahua mai la i ka launa ana me Kou mau mokupuni mamao, a nana hoi i alakai mai ia makou e ike aku i Kou naauao ma ke ano he Alii hoomalu, a me Kou ike kiekie ma ke ano he kanaka. O ko makou lahui a pau ke poni aku nei maluna o Kou mau makaainana me ka manao aloha. Ke hilinai nei au a ke manaoio nei e hoomauia aku ka noho ana hoaaloha mawaena o na aina elua, e like ka loihi me ke kai nui e poipoi nei mawaena o kakou, e lupliki pau aole hoi ka wahi.
(Aole i pau.)
Make.
Ian 4-Ma Waihee Maui, make o Romana Aluana k
Ian 19-Ma Lihue Kauai make o Samuel Kuninaualii k
Ian 19-Ma Hanamaulu Kauai me o Makua w
Feb 1. Ma Kikihale Honolulu make o J N Pae.
MA KE EKALESIA o Kohala Akau, e halawai pu ai ka Aha Euanello o Hawaii Akau, ma ka Poakolu, la @ o Maraki ae nei-A ke kono la aku nei na Kahu o ke Kula Kaikamahine no ka Molupuni, e kipa mai ia mau ia a me lakou pu no hoi, na Kahu Ekalesia a pu o ka Mokupuni holookoa, a me na Lala o na Aha Euanello elua e aku.
Kohala Akau, Hawaii, Ian 14, 1873. MA KE KAUOHA
688 3TS 790.
Hoolaha e Kuai i ka Waiwai Moraki.
KE HOIKEIa aku nei ka lohe, ma ka Poakhi, la 22 o Feberuari 1875, ma ka hora 12 awakea, maluna iho o ka aina, e kuai aku ana au ma ke kudala akea. I ka mea koho kiekie, ma ke kumukuai maluna ae o ka 8-330, i kela aina i kuhikuhua na patena maloko o ka moraki i hanaia a loohalioia e Petronella Wells a me John Wells. no A. Francis Judd, ke Kahu malama Waiwai o Mrs. S. A. Carter, ma ka la 2 o Dekemaba 1871, a a’u hoi e paa nei, he Lunahooponopono ale no keia A. Francis Jedd, Ke Kahu Malama Waiwai i oleloia maluna, mamuli o ka mana o ke Kanawai I hooholola e ka Ahaolelo a aponoia i Iulai 18, 1874 ; oua apana aina, eia iho kahi i waiho ai a me na palena malalo iho : E hoomaka ana ma ka aoao hikina loa o Alanui Alakea, a ma ka akau komohana loa o keia aina a hiki i kahi ala oloil : alaila, mailaiia aku, holo he 49 °hikina 57 kapuai holo kau oia ka Hikina loa o ka aoao akau o kahi ala ololi : alaila akau 41° 30ʹ Hikina 33 3-12 Kapuai, holo ae la ma ko Sorenson : alaila, akau 46° 43 komohana 38 9-12 kapuai e hiki aku ai i ka aoao akau o Alanui Alakea, holo ae la me ko Sorenson, alalia pii no la ma ka aoao Hikina o ke Alanui Alakea 38 10-12 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, me ke komo pu o na pono alanui maloko, me na hale pu, na hana hou a me na mea a pau e pili ana maluna iho, Ina aole e uku e la mai ke kumupaa, he $300, me ka uku kuala ma ka 1% hapahaneri no ka makahiki mai ka ia mai o ia moraki, iloko o na hebedoma ekolu mai ka wa kau e puka mua ai kela hoolaho, ma ka nupepa, e hooia@ aku no kei wahi no ke kuai iloko o na la he kanakolu, mamuli o ka maua kuai i hookomo pu ia iloko o ka moraki.
H. A. P. CARTER
Luna Hooponopono o ka Moraki.
Na W C Jones, kona Loio.
Honolulu, Feb 3, 1878 683 3ts 690
Hoolaha Lawe i ka Moraki.
KE HOIKEIA aku nei ka lohe, e hooko aku no au e like me ke kanawai a ka Ahaolelo i apono ai i ka la 18 o Iulai 1874, ma ka lawe ana i ka moraki i hoaponoia e John Siem@ no George M Colli@, ma ka la 2@ o Iulai, 1874. (no ka mea, ua haihai ke kulana o ka moraki) Iloko a maluna o keia mau apana aiea hoolimalima elua, ike ia o Namoku a me Papuaa, e waiho la me Honokaa, Apana o Hamakua, Hawaii, nae na hana hou a me na mea paahana i p@i iaia a me na mea a waiho la maluna iho, a me na wai wai a pau i hai inoa ia maloko o ka moraki, e like me la e heikeia aku nei malalo iho :
I kaa @io@. 1 lio hana,
6 @ kaulua, 1Luke lio kano kaa,
a me na pipi a pau i kuaila a hoailouala. A e holo ka ma ka Apana o Hamakua, Hawaii.
30 E@ Aina kaau ke e waiho la maluna o ka aiaa i hoikeia maluna.
Ina aole e ukuia ke kumupaa he $773. E like me ka oielo ma ka moraki a me ka ukupanee ma ka 12 hapahaneri no ka makahiki mamua ae o ka pau ana o na hebedoma ekolu o keia hoolaha ana, alaila, o na waiwai a pau maluna iho o keia mau aina hoolimalima, e hoolahaia aku no ma ke akea no ke kuai maloko o na la he kanakolu, mahope o ka puka hope ana o keia hoolaha, e like me ka mana maloko o ka palapala moraki.
GEORGE M. COFFIN.
Hamakua, Hawaii, Ian 30, 1873 655 3ts 690
EIA Iloko o ka Pa Aupuni o Kokolaloa Apana o Honolulu, na Lio o kuai kudala ia ana, he hiki aku i ka la 13 o Feb. hora12 awakea, Poalina, Eia ke ano me na hao ku ni, Lio w. ulaula laekea a hiki i ka ihu. @ kapeai keiokeo mahope ak DDE hema (M) Hoki elele aole ikeia ka hae, Bipi w elele ak E. Mau iho hou mai no kahi, eia ke ano me ka hao kuni, Lio k ulaula l@ kea a hiki i ka iha, @ kap@i keokeo mahope, uha mua kona hao hema JA ano e Lio k keokeo kukaeualo ak ano e. B H KAHANANUI.
Luna Pa Aupuni
Feb. 5, 1873 @
OLELO HOOLAHA.
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua mea ke Kanawai!
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA
Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu * Alanui Kaahumanu. Honolulu, H.P.A.
688 lyr
J. PORTER GREEN,
“KEIKI O KA UAUKIUKIU.”
LOIO !
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU IO’U nei @ u a @ k@k@ @@ @@@@@ mua o ka Aha Ho@ maia a me ka Aha @ @ ka uku haahaa makepo@ loa. Aia kou @ hana ma @ @ ka @kanawai Hoomalu o Honolulu @ @ ka “@, ma Alanui Kalepa.
@ y
I keia la eha a Feberari 1875 ke hoolaha aku nei aku nei aku nei au i ka mea nona na mea hana a na mea ae ma ka Hale Hana o KEKIPI Kameka Kamaa, i hoopaaia na ka uku hoolimalima o ka hale, e kii koki mai me ka uku o ka hale maloko o na la he umikumamailima, a loa e hala kela manawa maluna ae, e hiki no la’u ke hali e kudala. E lilo kela i Kanawai mai keia ia aku.
S H MEEKAPU.
Alanui Hotele. @
MAMULI o ka mana i haawila mai la’u mai a Hon. Chas. C Harris, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ke kauohala aku nei au i na mea a pau, e hoouna koke mai lakou i ko lakou mau bila ale o KUKONA UMI @w@ i make, no Moanalua,Oahu. Na’u na J POREEN,
Lunahooponopono Waiwai no Kukona U@ i @
@
KUAI A KA ILAMUKU !
Jas. I. I@WSEET.
VS
IA WAIOKALEHUA
IMUA O KA HON. A. F. JUDD, KOKUA Lunakanawai Alua o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me ke Ka@ike.
Mamuli o ka mana o ka Olelo Hoohoio o ka Aha Hookolokolo Kiekie me ke Kaulike, o ka Hawaii Pae Aina, i hoopukaia, ua loaa ka pono i ka mea hoopili i opinia maluna, nona Dala Eono Haneri Kauaiwa Kumama lua a me Iwakalua Kumamalima Keneta. (8692.25).
E kuai lilo aku ana au ma ke akea, i ka Poaono, la 6 o Maraki, 1875, ma ka hora 12 awakea, ma ka puka o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, i kela aina, kona pono, kuleana a me na pomaikai o WAIOKALEHUA a me na mea a pau i lili i ka Pa Hale i moraki la, i i hoakakaia malalo ino nei :
O kela mau apana aina a pau e waiho ana ma Waipio, mokupuni o Hawaii a me na mea maluna iho.
1 Hale, 17 Loi Kalo, 2 Loko la
Ma Olepiuia, nona na eka 3.20 ka ili, a i hoike pau ia na palena ma ka Palapala Nila Nui, Helu 3,737, me ka Hale laau pu e ku la maluna iho a me na pomaikai e pili ana.
I na e hookau kokela mai na koina, a me ko’u uku, a me ka uku Kuai@sina, alaila, ua hoopau wale ia.
Feb. 30, 1875. (687 3ts 659) W.C. PARKE, Ilamuku.
IKE AUANEI na kanaka a pau, o maua o na mea nona ua inoa malalo iho nei, ke hookapu loa aku nei maua i ko maua aina e waihdo ia ma Kaupo, Maui Hikina, o NUU ka inoa, ua kapu loa na holoholona Lio, Bipi, Hoki, Niula, Kao, Puaa, a holoholona e ae, aole e hele wale maluna o na aina la ; a ina e homo hewa kekahi lio, bipi, hoki, miula, e hooukuia no i hookahi dala no ke poo hookahi : a o na hipa, kao, puaa a holoholona e ae, he hapaha dala ka uku no ke poo hookahi. A ua kapu loa no hoi na kanaka e komo hewa ana a lawe i na mea e holo ana a e waiho ana maluna o ka aina, o hooukuia na ia i ua I Dala Elima.
Ke hookau aku nei maua ia Napeha, i luna maluna o ka aina, nana no e hopu a e hooko i na mea a pau i oleloia maluna, he mana kona e hopu a e hoopii ma ko maua inoa imua o na Aha Hookolokolo, oiai ko maua makemake. Aole nae keia i pili i na kanaka e nohoana maluna o ka aina malalo o maua. No ka oiaio o kela, ke kakau nei maua i ko maua mau inoa.
MALAEA KAOAOPA,
SAMILA HANUKOKI.
Honuakaha, Honolulu, Ian 27, 1875 687 4@@ 690
E IKE AUANEI NA mea a pau, owau o Kaluau k, ka mea nona ka inoa malalo nei, ke keiki ponoi a Kaluau makua, ka mea i make. Ke hoolaha aku nei au ma ke akea, ua kapu kuu aina o Kohepapaia. e waiho ia ma Halawa, Molokai, aole e hele wale kela a me keia ano kanaka maluna o na aina ia, a lawe wale i kekahi mea oluna o ka aina, aole hoi e hookuu wale i na holoholona. O ke kanaka e lawe wale ana i kekahi mea o luna o ka aina i oleloia maluna, e hopuia no oia a hoopilia ma ke Kanawai ; a ina e loaa kekahi holoholona e hele wale ana maluna o kuu aina i oleloia maluna, i kuu mau hope no laua na inoa malolo nei, e uku ka mea nona ia holoholona lio, bipi, hoki, miula, puaa, he $1.00 pakahi no ke poo. Eia kekahi, o na mea a pau e hono ana maluna o ua aina la me kuu ae ole aku, e pono lakou e hookaawale koke aku mai luna aku o ka aina, a o ka mea kue i keia olelo hoolaha, e hoopuia no oia ma ke Kanawai.
KALUAU.
Kealohanui a me Makaleka na Hope,
Ianuari 28, 1875 687 3@ 689
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Make ke Keena, ma ka waiwai o JOHN MEEK o Honolulu i make. He noi e koho ai la e hooialo ia ai ka palapala kauoha a me ka hoolaha pu aku i ke akea.
Ua waihoia mai imua o keia Keena Hooponopono Kauoha, ma ka la 1 o Feberuari A D 1875, kekahi palapala i manaoia, oia no ke kauoha a me ka makemake hope loa o John Meek, o Honolulu i make, me ka palapala noi e hoopukala na palapala hoomana no Horace G Crabb a me J. H. Coney, e hooponopono i ka palapala kauoha ma o ka Lola la.
Nolaila, ke kauohaia aku nei, o ka Poalua, la 23 o Febernari A D 1845, ma ka hora 10 A M o ia la, ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale i Honolulu, a oia no hoi ka manawa e kohoia aku nei, e hooloheia ai ka palapala kauoha a me ke noi, a o ka mea a mau mea paha i kuleanan e hele mai lakou e kue i ka palapala kauoha a me ka haawila ana aku o ka palapala hoomaua hooponopono kauoha, Ke kauohu hou ia aku nei, e hoolahaia ma na nupepa, ‘Hawaiian Gazette” a me ke “Kuokoa,” he mau nupepa i paila a hoolahaia ma Honolulu nei, no ekolu hebedoma mamua ae o ka wa hooloheia ai. Ke kauoha hou ia uku nei, e hoikeia na palapala kena i na hoike i kakau inoa malalo o ka palapala kauoha, a i na hooilina, e hele mai a e kue i ku hooponoponoia ana o keia polapala hooilia, ma ka manawa i hoikeia.
Kakaula ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina Feb 1, 1874.
CHAS. C HARRIS
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
J E Barnard, Hope Kakanolelo. 688 3@ 690
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Alua, ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o KAHUNA (w), O Koloa i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai D McBryde. Olelo kauoha o hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Luna, o Koloa, e hoike mai ana o Kahuna (w), no Koloa Kauai, ua make kauoha ole ma Koloa, ma ka la o
M H 1854, a e noi ana, e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia A Ku, o Koloa Kauai. Ua kauohaia o ka Poaono, ka la 22 o Feberuari M H 1875 oia ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ua nonoi la. Imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wahiawa, a ma ia manawa a ma la wahi no e hele mai ai na mea a pau i lili e hoike mai ke kumu ina he kumo oiaio ko lakou e ne ole ia ai ua noi la. A o keia olilo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wahiawa ko Hawaii P A Ianuari 30, 1875.
DUNCAN McBRYDE,
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni Apana Eha.
688 3@@ 690
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ke Keena, ma ka waiwai o Ku (k), no Kalihi, o Oahu i make, ma ke Keena. Imua o ka Hon. A. F. JUDD, kokua Lunakanawai Elua o ka Aha Kiekie. He noi na ka Lunahooponopono Waiwai, e nanaia ka Moowaiwai, ka helu e hookuu a mahele i ka waiwai.
Ma ka waiho a me ka heluhelu ana i ke noi a me ka moowaiwai a Rev. S Paaluhi, ka Lunahooponopono Waiwai o Ku k i make, o Kalihi, Oahu, maloko o laila, e noi mai ana, e aponoia na hoolilo ana i na $106.00, mailoko mai o na $111.00 i loaa iaia, me ke noi mai, e nanaia kana moowaiwai, a e maheleheleia i ka poe i kuleana ka waiwai e waiho nei iloko o kona lima, a e hookuu iaia a me kona mau hope, mai ka noho ana Lunahooponopono ae.
Ke kanohaia aku nei, o ka Poalua, ia 16 Feberuari A.D. 1873, ma ka hora 10 A M. @ua o ia Lunakanawai ma keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa e hooloheia ai keia noi, a o ka poe a pau i pili, e hele mai lakou e hoike mai, ina paha he kumi e ae ole ia ai ke noi a e hoike mai i na olelo ike i ka mea e @i aku ai ka waiwai, A ua kauoha houia, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, iloko o ka nupepa Kuokoa, he nupepa i paila ma Honolulu, no na hebedona ekolu, mamua ae o ka wa e hooloheia ai.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae aina, Ian. 25, 1874.
A. FRANCIS JUDD,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea:
Jn@. E Barnard, Hope Kakauolelo. 657 @@@ 689
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuhi, Apana Elua o ko Hawaii Pae aina, ma ka waiwai o PUAANA (k) no Kahakuloa Maui i make.
Ua heluheluia a na waihoia ka palapala noi a Kekolohe @ ka Lunahooponopono o ka waiwai o Puaana k, no Kahakuloa, Maui H P A i make, e noi ana, e hoaponoia kona moowaiwai, a e hookuuu iaia mai ka oihana, a e hoohoi oia ka waiwai i na hoo@lina, Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Beberuari, 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oa ka la a me kahi i kohola no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na mea kue ke hoikeia.
A B H. FORNANDER.
Kunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A.
Lahaina, Ian 9, 1873. 6@@ @@@ 6@@
MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Elua o ka Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o KAOLULO (k), no Lahaina Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaolulo opio, ka Lunahooponopono no ka waiwai o Kaolulo k no Lahaina Maui, H P A i make, e noi ana o hooponoia kona moowaiwai, a e hookuu iaia mai ka oihana, a hooholoia ka waiwai i na hoo@. Nolaila ke kanohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua oia ka la 14 o Feberuari, 1873, ma ka hora 10 a kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina oia ka la a me kahi i holoa no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na mea keu ke hoikeia.
A B H FORNANDER
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A
Lahaina, Ian 9, 1873 @
OLELO HOOLAHA.
$20.00 Makana!
E UKUIA KEIA MAKANA I KA MEA Nana e @ mai ka
PU-WAHALUA
I @ a a@ paha i ka Po Poaha, Ianuari @, 1@, ma Moanalua. E @no ka uku ma @. KINI @
Honolulu, Ian 29, 1873 @
E IKE AUANEI na kanaka a pau, owao o ka mea @ ka inoa a malalo iho, ke papa aku nei i na @ halehewa, ake e @ maluna o kou ma@ @ waiho ia ma Omoapio @, i Kula Maui. O ka poe hoalohe i kela i @ a ka maluna e hoo@ no ma ke Kanawai a o na Lio, na Hipi, na Hoki a me na Miula $1.00 o ke poo hookahi : na Kao noi a me na @, @ no ke poo hookahi, Ina o kekahi o ke@ @ holoholona e hele hewa ana maluna o ua aina la i @ @ la maluna, e hopuia no e kuu Luna e Keanini, a @ ka mea mana ke @, a me ia oukou e hooponopono ai e ka poe mea hololona, E @ keia i kanawai, a pau hoopuka ana elua ma ke Kuokoa, hopuia na holoholona helehewa.
Hanaiakamalama, Oahu. Ian 22,1873
E IKE AUANEI na kanaka a pau, o mana o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei i na holoholona hele hewa, aole e hele maluna o kuu aina, o Kanoa, Omoapio, i Kula, Maui. O ka poe hoolohe ole i keia, e hoopuka ma ke Kanawai, a o ka Bipi, Lio, Hoki, Miula, $1.00 o ke poo hookahi, a o na Hipa hoi a me na Kao, he keneta no ke poo hookahi. A o na holoholona a pau e hele hewa ana maluna o na aina la ou i @ ae la maluna, e hopuia no e Kaluai a me Keolanui oukou e hooponopono ai e ka poe mea holoholona i hopuia kuu mau luna, a no lana ka mana hiki ke hopu, me ia ua maluna o na aina la o’u. Elua hoopuka ana ma ka nupepa Kuokoa, hopuia na holoholona hele hewa.
S. D. KAPONO-OPIO, KUMOA.
Keoneolo, Honuaula, Maui, Ian 23, 1873 687@
MAI KEIA LA AKU, a mahope aku nei, ua kapu loa ka lawe wale ana o na mea a pau, i na mea a pau o kuu aina like ia, ka mooaina o Makuaole, ma Waikiki-waena. Ua hoomanaia o P Naholowaa, i luna nana e hoomaiu, a ua kapu loa ka hele waie ana o na mea a pau ma ia aina me kuu ae ole. O ka mea kue e hoopii no au ma ke kanawai. S. APANA
Waikiki, Ian 29, 1875. 687 @
E IKE AUANEI na kanaka a pau, owao o ka mea nona ka inoa malolo nei, ke papa ia aku nei na mea holoholona a pau loa, Bipi, Puaa, a pela aku, aole e hookuu wale maluna o ka aina o Elemakule i make aku la, e waiha ia ma Wailele, Leohauonui, Waianae, mokupuni o Oahu ; a ua kapu no hoi ka ai a me kekahi mau mea ulu e ae maluna o ua aina la, aole e kii waleia e uhuki me ke kuleana ole. Mai keia la kau, o ka mea hooko ole i keia mau kauoha, e hoopiila no oia e like me Kanawai. NINIA.
Kalaluao, Ewa, Ian 27, 1875 687@
E IKEIA auanei ma keia, o mana o na mea nono na inoa malolo, na Luna Hooponopono Waiwai o JOSEPH SYLVA, o Waikapu i make, ua hookohu pono ia e Hon. A. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o Ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. O na poe a pau i ale i ka mea i make i hoikela e hookaa koke mai, a o ka poe a pau ana i ale aku ai, e hooike mai iloko o na malama eono mai keia la aku, E loaa ao maua ma Waikapu a ma Lahaina.
SAMUEL SYLVA KAINA SYLVA (W),
Na Luka Hooponopono Waiwai o Joseph Sylva.
Lahaina, Ian 9, 1875 686@
Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha
OIAI, MA KEIA LA, ua hookohuia mai ua mea nona na mea malalo iho, e Hon. A F Judd, Luna kanawai o ka Aha Kiekie, i mau Luna Hooko Kauoha o ke kauoha hope o NAIMILEI, no Waianae Oahu i make, Nolaila, ke kauoha aku nei maua i na mea a pau, ina he koina ko kekahi i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai me na hooiaio kupono ia maua, Holo o na malama eono mai kela la aku, o hooleia auanei, A ina ke malama nei kekahi mea i kekahi waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai ia maua. KAHAKAI (k),
NANIE (k).
Honolulu, Ian 19 1875. 686@
E IKE AUANEI na kanaka a pau, ua hoopau iho nei ka Aha Kiekie i ka noho Kahu ana o J Komoikehuehu, ma ka waiwai o JOHN Ii i make aku nei, a ua kaawale ka aina, na loko a me na kahakai i kapaia o Waipio-kai, ma Ewa, Oahu, a me Pawaa a me Makiki, no ka mahele hapakolu o na aina o John Ii, i oleloia no ka wahinekanemake o Maraea Ii Brown, oiai kona oia ana.
A F JUDD.
S B DOLE. Na Kahu o Alrene Ii.
Honolulu, Ian 22, 1875
OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i na mea Lio a pau, a ano holoholona e ae paha, aole e hookuu e hele wale maluna o kuaana loi, a e hehi paha i ka ai o na loi konohiki i hoolimalima ole ia, ma ka aoao mauka o ke Alanui Aupuni o MOANALUA, Oahu, mai Iemi a hiki i Waialamihi. O na holoholona e ikeia ana ma keia ano, mai keia la aku, e hopuia no, a e hooukuia e like me ke Kanawai.
DAVID MANAKU.
Aala, Honolulu, Ian. 16, 1874 685@
Ke hoonoho nei maua ia Pahiha, i Luna a malama Aina, maluna o na apana o S Kauila i make, o ilokukano me Heona’a ma Kau, Hawaii, e waiho ia Kiolokaa ke kolu o na apana i hoopukaia ma ka nupepa mamua iho nei, Na Pahina e nana i na mea komohewa, a lawe hewa i kahi mau lihi o keia mau apana, a mau holoholona paha, e hana no e like me ke kanawai. KANALOA,
S KAULIA (Opio.)
Kalihi, Ian. 7, 1875 684@
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Feb. 8………………………….5 pm ………………………………..Kaapoalia Hawaii
Poakahi, Feb. 15………………………...5 pm ………………………………..No Hilo, me ke ku
ana i Kaunakakai malalo aku nei a maluna mai.
Poakahi, Feb. 22………………………...3 pm ………………………………...Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mar. 1………………………….3 pm…………………………………………..No Hilo.
Poaha, Mar. 11………………………...3 pm…………………………………….No Nawiliwili
Poakahi, Mar. 15…………………………5 pm………………………………Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mar 22………………………….3 pm……………………………… No Hilo a me
Kaunakakai malalo a maluna mai.
Poakahi, Mar 29…………………………..3 pm………………………………Kaapuni ia Hawaii
No ka huakai holo a Kilauea i Kauai i ka 1 o Feberuari, e ku ana o Kilauea i Hanalei, he 24 hora : i Waimea, he 24 hora : i Koloa, he 12 hora : haalele ia Nawiliwili i ka hora 4 pm o ka Poalima, Feberuari 5.
Ma keia hope aku, o na huakai a pau a Kilauea, e ho mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Makena mamua ae o ka hora 7 A M., aole hoi ia kamaalaea a hiki i ka hora 9 A M.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai …………………………………………………$ 5.00
“ Lahaina, “ “ ………………………………………………. 6.00
“ Maalaea, “ “ ………………………………………………. 7.00
“ Makena, “ “ ……………………………………………… 8.00
“ Mahukona “ “ ……………………………………………… 10.00
“ Kawaihae, “ “ ……………………………………………… 10.00
“ Kailua, “ “ ……………………………………………… 10.00
“ Kaawaloa, “ “ ………………………………………………. 10.00
“ Hilo “ “ ………………………………………………. 12.00
“ Kau “ “ ……………………………………………………… 13.50
Uku kaapuni ia Hawaii ……………………………………………………………… 22.00
A hiki i na awa o Kauai …………………………………………………………….. 8.00
Uku kaapuni ia Kauai………………………………………………………………. 12.00
Uku ehua Hawaii oneki…………………………………………………………….. 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa’i na palapala.
Aole keeua o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e @ @ hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakaula ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e no@ aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila),
@
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papa a me Moiwahine. @
KA KAUKA KILA LAAU OLA
Kupanaha
KA HOOLA NUI NO NA NALULU
A me na eha – Rumatika, no na mai i puka mai ma ke ano e o ka Opu, no ke Ake a no ke koko paha.
Oiai he laau kupono keia no ka ohana e malama ai ma ka hale, a he oi ae hoi ke oia i na laau lapaau e ae, kona kakele, hinoaila am me ka maopopo lea, He mau lau nahele maoli wale ao keia a me ka @ Ola Kupanaha, eia ma na Hale Kauka a pau.
O GEO. C. McLEAN oia ka Agena nui no keia Pae Aina. @
KO KALEPONI
LAAU KUNU OLA!
A ME KA MAI HANO
I KA LEHULEHU !
NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE HUNU KALEA, O KE
Aiwa loa nea i ke kkekahiaka i ke aia ana ae ma ka hia noe. Mahope iho, loli ae nei ke ano o ka mai a hoku hano ikaika maoli : he mai mau keia i ko h@ ohana, I ka maama o E aku nei, 1871, molea loa iho ia ka loaa ana i ka hana kumu au a paupaoeho, me he mea la e kaiki ae ana i ka hanu. Aole e hiki ia’a ke ai, me ka eha ole ma ka @ a no ke @ke. Ua hele au i @ hale oi kauka, ua haawiia mai au i ka laau, ua @ aole nae me @ mai. E mai au e kele i ka @ mehana o ka noho ana, hele ao ae i San Jose, aka, aohe loaa iki o ka ma@a. I@ i haalele ai iaSan Jose, aohe o’u mamao i koe e ola an@. O ko’u @ iho la no ia i k@ ia’u, nana i hooleola mai, a mahope o ka hoomau ana i ka inu, o ko’u ola mai no ia, I keia wa, ua ola loa ia au a ua hoi e like me ko’u ola mua. Ua hoikeike aku ae i kekahi poe e ai no @ loaa @ hakawau @ me na hopena olioli e like me ko’u. Ano hoi, ke @ aku nei au i ka @, no ko’u manao ia he laau ola keia no ka hano, aohe ona like.
Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA A ME KA MAI HANO i mua o ke akea me ka olelo aku, he oia nae wale no, o ka ikaika, o ka hoihoi ae i na mea e pili ana i @ mea paahana o ke ake. O ka pau ana o na ohe o ka puu, oia ka me@ e loaa ai i ke @ a i keia laau ola @ ka mea nana e paahana aku e ola ko poe i loahia ma keia mai make. No keia E no e hoo@ nei i kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ola ana ka mea i Loaa i keia mai ke @ ole au, mahope o kahahai ana i na kuhikuhi, hoi@ hou aku no au i ke kala. O kekahi keia o ko Kaleponi mau mea ule. He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na noonoo o ka @laau, ua na mai a paa, aia no he lau nahelehele ka mea i hoomakaukauia e ole ai, eia waleno ka mea pilikia, o ka loaa kupono ole o ka lau nahele e pili pono ana ia mai, O ka hano, he mai waliwali loa ia, a ua he@ keia @ @ papa o na mai ola oie, a no na au he loihi oia ka mea huli nui o na kanaka lapaau i huli ai e ake e ka loaa. Owau no, a pela nau.
FRANCIS L. SUCH.
He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke Ola io maoli o keia Laau Kunu a Hano.
O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI
-MA KE-
Ake-Mama, ka Ha o ka Leo,
Ke Anu, ke kunu, Kunu Kalea,
Na Eha a pau ma ka Puu.
E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO
A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.
NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.
Na Rula O ka inu ana.
No Kanaka Makua- 2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii-1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii Aiwaiu-1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.
A ina e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu ana ekolu.
No ka Hano-E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.
No ke Anu-Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.
No ka Puu Eha- E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.
No ke Eheehe - E inu liilii me ka @ane mau @
No ke Kunu Kalea-E ibu no e like me ka ikaika o ke Kuna.
No ke kaniai Eha-He pono inu no, a aole e eme o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.
E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o
DILLINGHAM & CO.,
Alanui Alii.
OLELO HOOLAHA
Lole Makepono ke Kuike!
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE,
-E LAA NA-
AHINAHINA,
KALAKOA,
KEOKEO,
LEPONALO,
Pena, Aila, Aniani,
Na Mea Piola,
Kopa, Aila, Honna,
Aila Hoomaloo,
Kui Kakia, Pakeke,
Tabu, Kaula, Noho lio,
Hulu-palaki, na Puluni.
A he Agena no hoi no na Mokupuni O Hawaii ne no na
LAINAKINI-NAO,
LAINAKINI-MAOLI
PALULE KALAKOA,
ALAPIA, KELEPA, KILISA,
Na Lole kupono i ka wawae,
Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu,
Na Lole no ka hoohehelo ana
Lipinie, Lihilihi, a me ia mea’ku.
-A HE-
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa, Kopaa,
Raiki, Pia, Hoohu,
Paakai, Huaala,
Pia Kulina, &c
-A HE-
LAAU LAPAAU KAULANA LOA
A Dr. JAYNER
Laau Kunu,
Laau Hoomaemae Koko,
Laau hoopau naio,
Penikila, Huaale,
A me@na Laau Hame, a pela ‘kw.
65@ ly
OLELO HOOLAHA.
A.S. HARTWELL, (HAKAWELA).
LOIO !
UA MAKAUKAU AU E HANA, A E HOOponopono hoi i na Palapala Hoo@, Palapala Kuai, Palapala Moraki a me n a mea a pau e pili ana i ka Oihana.
670 ly@
EDWARD T. O’HALLORAN
LOIO !
UA MAKAUKAU I KEKAKAI PALApala Hooilina a kuai, me ka hoale dala po ma ka uku pan@ haahaa no ka moraki aina i me ka kuhikuhi pu aku oia na Kanawai ke makemake ia, no ka hooponopono ana i na waiwai paa.
Keena Hana, ma Aianui Papa, ma o mai o ka Hale Kuai o Mr. Ira Richardson, Honolulu.
683 @
ABERAHAMA KALAULI !
LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na Alua Ho @ a pau o keia Aupuni.
@
KO DR. TROUSSEAU,
(KAUKA FARANI.)
HALE KAUKA A KEENA OIHAna, aia ma ke kini o na huina o na Alamui @ a me Ka@.
@
FRIEL & LAINE (Alaniame Laine.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau na mea ulu, a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papa, Honolulu. 670 ly
NO KE KUAI
BERENA PAILATA
Makepono.
BERENA PULUKAI
Ai a ka Moa.
PAAKAI O KAKAAKO,
Ma ke eke a tona paha.
WAHIE o ke ano maikai, oki a liilii ke
Makemake.
NA POHAKU, Pou.
KIMO PELEKANI
IAN L Downett).
Kihi o Alanui Moiwahine a me Papa @
KA B. H. LAIANA
LAAU LAPAAU A WILI OLA.
No na mai ino, e laa ka
Rumatica,
Ka Hano,
Ka hui o ke kino.
Ke pohapoha o ke ili,
Nawaliwali o ke kino,
Na mai wahine,
Na mai o ka puu, ke ake a me ka puuwai !
E nana i ke kuhikuhi.
E loaa no ma ke Hale Kuai o
Dilimahama mau,
Agena,
Honolulu, Oct 6, 1874 671@
.