Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 5, 30 January 1875 — Page 3
| This text was transcribed by: | Mary Ann Kalei Baricuatro |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KA AU OKOA I HUIIA.
ke a me ke keiki ole. I ka hapaiia ana'e o ke keiki e kaawale mai, loaa iho la malalo on a he puu dala noi $4000. Hele aku la ka moolelo o keia pomaikai i ulia maluna o ka aipuupuu, a no ia mea, na noi hou mai la ka luna makai e hoihoi hou aku ka bakeke a me na mea oloko, aka hoole loa aku la ka aipuupuu. Aohe paha mea kanalua ole, owai la o keia mau kanaka elua ke hoolilo ia ana i makuahine no keia keiki.
Aia ma ka waihona buke o ke kulanakauhale o Copenhagena he 400,000 buke a me 20,000 buke kakaulima.
KA NUI O NA AINA--O ka aina o Helena ua like ia me ka nui o ka mokuaina o Veremoneta.
O ka aina o Palesetina, ua likeia me akahi hapaha o ka mokuaina o Nu Ioka.
O Hinedu, he pa haneri aku kona nui i ko Palesetina.
O ka waoakua o Sihara, ua aneane like me Amerika Huipuia.
O ke kai Ula, ua pakolu aku kona nui i ko ka moana wai Onetario, a ua like paha mai Wasinetona a i Colorido.
Ua aneane like ke aka o ke kowa mawaena o Farani a me Enelani me ka moana wai o Superiora.
O ke kai Waenahonua, ma e hookomoia iloko o Amerika Akau, alaila e loaa no ke kai holomoku akea e like me ka nui mai Sana Diego a hiki i Balatimoa.
Ke hoopohalaia ke kai Casapiana alaila, ua like no ia me ka loa mai Nu Ioka a hiki i Sana Augatina, a ua like hoi ke akea mai Nu Ioka a Rochester.
O ka nui o Beritania nui, ua like ia me ka elua hapakolu o Iapana, he hookahi hapa umikumamalua paha o Hinedu, hookahi hapa iwakalua o Kina a he hookahi hapa iwakaluakumamalima o Amerika Hui.
O ke kai kuono o Mekiko, ua like kona nui me ka pa umi i ko ka moana wai Superiora.
Ua nui loa ka huhu o na manao o na kanaka Farani i ka heluheluia ana o kekahi mau palapala malu imua o ka Aha i hookolokoloia iho nei o Von Aruim. Ma kekahi palapala, ua olelo o Bisimaka, he makemake o Bisimaka e ike i ko Farani nawaliwali ana, a aole hoi e hooikaikaia mamuli o ke kukulu ana i aupuni alii. Oia iho la ke kumu o ka hoonaukiuki loa o na kanaka Farani.
Ma ka nupepa pili aupuni o Geremania o ka la 29 o Dekemaba, ua hoolahaia ae ka palapala a Bisimaka o ka la 14 o Mei, 1872, i heluheluia ai iloko o ke Keena Aha Hookolkolo o Von Aruim. Maloko o ka leta, ua olelo aku o Bisimaka, oiai, ua hooholoia iho nei o ka Ahaolelo o na Bihopa ko ka Pope Hala ole, nolaila, he mea pono i na mana nui o Europa e nana aku imua i ka wa e kohoia ai on a Pope hou, a in a e ike ole ia mai ana ka Pope e kohoia ana ia wa e ka hapa nui o na mana e ae, alaila, o ko ka Pope kulana ia wa, e like loa auanei me ka Bihopa i kohoia me ka ae ole o kona aupuni.
Ma ka la 14 o Dekemaba, ua hoouna'ku la ka luani Emepera Uilama he palapala ia Bisimaka, e malalo aku ana iaia me ka pahola aku i kona aloha palena ole i ko Bisimaka ku ana e paio iaia iho imua o ka Hale Ahaolelo, ma ka wa i hoopaapaaia'i ka Bila Haawina no ka malama ana i ke ola o na koa.
Ke lonolonoia mai nei, e lilo ana ke Keikikane a ka Moiwahine Isabela i kipakuia ai mai ke kalaunu aku i kekahi mau makahiki aku nei i hala, e i moi no Sepania O ka inoa o ua keiki alii la, o Don Alfonson. Nolaila, ke manao a la ua keiki alii la, e hiki ae ana ia i Maderida i na la mua o Ianuari iho nei.
Ua hiki i ka manu kolea lele ke lele he kanaiwa mile i ka hora.
Aia ma Sepania he 10,000,000 hipa marino maikai loa, a ke malamaia nei lakou e 50,000 kahu hipa, a me 30,000 mau ilio.
He ekolu tausani wale no mau Hoku i hiki ke ikeia me ka maka maoli. Ke helu ia ma na miliona, me ka oheuna hoku wale no--o kekahi o lakou, no ka mamao loa ua hele mai ka malamalama me ka mama loa, ma ka 200,000 i ke aekona hookahi, aole paha e hiki i ko kakou wahi hoku paa nei no ka manawa malalo iho o 14,000 makahiki. O ko kekahi mau hoku e ae malamalama aia he elua miliona makahiki e hele mai ai, alaila hiki mai i o kakou nei.
O ka nui o na anoano huita iloko o ka paona hookahi, he 10,500.
O ka nui o na hua oia iloko o ka paona hookahi, he 20,000.
He 250,000 na ano like ole o na holoholona ola ma ka honua nei.
O ka mea mua loa nana i imi a loaa ai ka maka aniani, he haole Italia, i ka 1240.
Ua hana mua ia ka pepa mailoko mai o ka lole lilina i ka 1302.
U hana mua loa ia ka lole huluhulu ma Enelani i ka 1341.
Ua loaa mua ma ka hana ana ka ehe@a@a la ia Port a me Ianaoa i ka 1590:
I ka 1501 lawe mua ia ka Ti lau mai Kina mai a i Europa
Ma Geremania i hana mua ia ai na wati, i ka 1,447.
Ua hana muaia ka enegini mahu ma ka 1,649.
Hana mua loa ia ka palaoa me ka mea hoohu i ka 1650.
O ka buke mua loa i paiia ai ma Enelani, i ka 1507.
Hana mua ia ka aila holoholona i ihoiho kukui 1290.
I ka makahiki 1639 i hana mua ia ai ka wati poka lewa.
Loaa mua ia Have i ka 1610 ka holo ana o ke koko i ka nui kino.
Na Morse i hana mua loa i ka waea olelo i ka makahiki 1832.
O ka waihona buke alii o Parisa, aia maloko olaila, he 700 000 buke a he 80,000 mau mea kakaulima.
Ua koho o Disraeli i ka nui o na buke i paiia ma Europa mai ka 1816 mai, he 3,277,640,000.
I ka makahiki 1180 i hoolilo mua ia ai na aniani i mau pale kukui.
He oi aku ka pono o ka mea mikiala i ka hana mamua o ke kanaka waiwai.
He mea ano e ole ka helehelena o ke keko, in a he keko hou a nana aku oe, ua like loa no ia me kona kupuna.
Ua oi aku ke ola o kanaka poupou mamua o kanaka loloa. (Oia paha ka mea i kapaia ai, "ka iki ulu nana e kaa kahua loa.")
Eia maluna o ka ili o ka honua he 1,000,000,000 kanaka Mailoko ae o keia, e make ana he 3,333,333 kanaka i ka makahiki hookahi. E make ana hoi i ka la hookahi, he 91,824; he 3,826 e make ana iloko o ka hora hookahi; a he 63 o make ana iloko o ka minute hookahi.
Haule i ka Pali.
I ke "Kilohana Pookela" ko'u aloha pumehana. He wahi nuhou ka'u e waiho aku nei ia oe, a nau hoi ia e lawe hele aku ma na kaiaulu o keia mau Pae Moku, i ike mai ai na makamaka a me na hoa'loha o kaua e noho mai nei mai Hawaii a Kauai i keia mea weliweli, ka mea nona keia manao i hakuia ia.
Ma ka la 12 o keia malama iho nei, mawaena o ka 8 a me 9, ua haule mai la o Mose Kawelu mai ka pali mai o Makaha Waianae a make loa. he keiki ui a opiopio wale no oia, nona paha na makahiki i hiki aku i ka 10 a oi aku.
Ma ke kakahiaka nui o ka la i hoike ia ae la maluna, ua pii aku kekahi makuakane on a me ka pu i ke ki kao, a mahope aku no hoi kana wahine, a o kona makuakane ponoi aku no hoi me ke keiki, a ia lakou i hiki aku ai iloko o ka ululaau e kokoke aku ai i kumu pali, ike mai la ka pu-a kao a pii aku la iluna o ka pali a o ua keiki aku la no mahope a kau iluna o ka pali iuiu, a ukali aku la no hoi kekahi makuakane mahope on a me ka pu, o ka wahine a me ka makuakane ponoi eia no laua ke noho nei malalo e nana ana i ka laua la pii o ke keiki, huli ma ke kua o ka pali, a kaa aku la ka pohaku a kahea aku la laua nei, "pa'auanei oe i ka pohaku a ke keiki e olokaa mai la," a pee ae la oia ma ka pali i pakele oia, o ka pohaku ua kaa aku ma kahi a laua nei i ike ole aku ai, a pii aku la no hoi kela, ike aku la kea i ka ilio e noho ana aole nae ke keiki, a kahea aku la oia, aole nae oia i o mai, alaila hoomaka aku la keia e pii e kau pono iluna i kilohana o ka puu a ki aku la oia i ke kao a he mau pelehu, a hoi aku la oia he wahi okoa a hiki ilalo o kau hale, ua hoi mua aku na makua malalo i ka hale, i ko ia nei wa i hiki aku ai ninau mai la na makua i ke keiki hoole aku la keia aole oia i ike, alaila, lele ae la na oili me ka manao no hoi ua poino oia, o ka pii iho la no ia o na makua e huli, o ka hora 4 paha ia o ke ahiahi, a hiki aku la ma kumu pali, i kahi o ka pohaku i kaa mai ai, a komo loa aku la iloko o ke awaawa, aia hoi e waiho mai ana ke kino o keiki ua make loa, ua pepe na wahi a pau, o ke poo ua naha, o na iwi a me na ami ua wali, aole nae i helelei na mea oloko, aole no hoi he wahi i malele aku, eia ka mea kupanaha, o ke kino o ke keiki aole i ikeia kekahi lihilihi koko ma kahi i waiho ai ke kino, aole no hoi ma kona kino a puni, o ka pohaku i kaa pu ai e waiho ana no ma ka wawae, he mea menemene i kona makuakane i kona ike ana aku i kana keiki e waiho mai ana, a wehe ae la oia i kona aahu a puolo ae la a hoi mai la, o ke kiekie o ka pali i manaoia ua hiki aku ia i ka 240 kapuai a oi aku paha.
O ka lua keia o na kanaka i haule ma ia pali, aole nae ia i make aka ua mainoino, ua hoike aku no au ia mea mamua, a o ka lua keia. Nolaila, e o'u mau hoa o ke aho makani ewalu a me na kua maka pali hauliuli o keia mau pukoa, e malama ia kakou iho ma na wahi i ikeia he mau keakea mamua mai, a e malama pono hoi i na pulapula, ka makia o ke aupuni o ko kakou Moi. Me ka mahalo
F. W. KALUAIKAAWLOA.
Kamaile Waianae, Ian. 13, 1875.
OLELO HOOLAHA.
MAI KEIA LA AKU, a mahope aku nei, ua kapu loa ka awa wale ana o na mea a pau, i na mea a pau o kuu aina i ike ia, ka mooaina o Makuaole, ma Waikiki waena. Ua hoomanaia o P Naholowaa, i Luna nana e hoomalu, a ua kapu loa ka hele wale ana o na mea a pau ma ia olua me kuu ae olu O ka mea kua e hoopil no au ma ke kanawai. S. APANA.
Waikiki, Ian 20, 1875. @
AINA MA LANAI!
NO KA MEA, ua lilo mai i ka mea nona ka mea malalo iho, ka aina o KA MOKU, mokupuni o Lanai, ma ka hoolimalima, oia ka aina la Ah@ mamua, nolaila, ke papa aku nei au, in a e loaa na Lio, Hipi, Hipa, Kao, Puaa a Pelehu paha, e hele hewa ana maluna iho o keia aina, e hoopiiia e like me ke Kanawai.
687 32@ WALTER M. GIBSON.
EIA Iloko o ka Pa Aupuni o Kaholaloa Apana o Honolulu, na lio holohea i laweia mai. Eia he ano me na hao kuni: Lao w ulaula laekea a hiki i ka ihu, a w keokeo mahope ak DDK @ O me ka LI iloko. Lio k ulaula laekea iki i w keokeo ma hope @ (N) Hoki k eleele haulaula wiwi ak P aela ike pono ia - kona hao. Bipi w eleele ak hao ano e.
B H KAHANANUI.
Lana Pu Aupuni o Koholaloa, Ian, 1876. 637 1@
Kii Makana o Kamehameha I.
Ua hoounaia ke kauoha i Nu Ioka, e paiia ai e maikai ke kii makana no ke KUOKOA o keia makahiki 1875, aka, aole nae i hiki iki mai a hiki i keia la. Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, e hoounaia aku ana ke kii i ka poe pakahi a pau i uku mai i na Dala Elua, i ka wa o hiki mai ai ke kii i Honolulu nei. Mai kanalua a manao ano e iho, no ka mea e hooko io no makou i ka makou apana hana.
Make.
Ian 19--Ma Kawaiahao, make emoole o Kimo Hooleia.
Ian 19--Ma Honuakaha make o Here Peleioholani.
Ian 21--Ma Kaumakapili make o Kauina K.
OLELO HOOLAHA.
$20.00 Makana!
E UKUIA KEIA MAKANA I KA MEA NAna e hoihoi mai ka
PU-WAHALUA
i nalowale a aihueia paha i ka Po Poaha, Ianuari 21, 1873, ma Moanalua. E loaa no ka uku ma kahi o KINI hana wati.
Honolulu, Ian 29, 1873. 687 3ts
E IKE AUANEI na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na holoholona helehewa, aole e hele maluna o kuu mau aina e waiho ia ma Omoopio-ewalu a me Omoopio-eono, i Kula, Maui. O ka poe hoolohe i keia i haiia ae la maluna, e hoopiiia no ma ke Kanawai, a o na Lio, na Bipi, na Hoki a me na Miula, $1.00 o ke poo hookahi; na Kao hoi a me na Hipa, 5 kenet a no ke poo hookahi. Ina o kekahi o keia mau holoholona e hele hewa ana maluna o ua aina la i haiia ae la maluna, e hopuia no e kuu Luna e Keanini, a oia ka mea mana ke hopu, a me ia oukou e hooponopono ai e ka poe mea holoholona. E lilo keia i kanawai, a pau na hoopuka aoa elua ma ke Kuokoa, hopuia na holoholona helehewa. G. O. KAMAKA.
Hanaiakamalama, Oahu, Ian22, 1875. 687 4ts 690
E IKE AUANEI na kanaka a pau, o maua o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei i na holoholona hele hewa, aole e hele maluna o kuu aina, o Kanoa, Omoopio, i Kula, Maui. O ka poe hoolohe ole i keia, e hoopilia ma ke Kauawai, a o ka Bipi, Lio, Hoki, Miula, $1.00 o ke poo hookahi, a o na Hipa hoi a me na Kao, he 5 keneta no ke poo hookahi. A o na holoholona a pau e hele hewa ana maluna o na aina la o'u i haiia ae la maluna, e hopuia no e Kaluai a me Keolanui oukou e hooponopono ai e ka poe mea holoholona i hopuia kuu mau luna, a no laua ka mana hiki ke hopu, me laua maluna o ua aina la o'u. Elua hoopuka ana ma ka nupepa Kuokoa, hopuia na holoholona hele hewa.
S. D. KAPONO-OPIO, KUMOA.
Keoneolo, Honuaula, Maui, Ian 23, 1875. 687 4ts 090
E IKE AUANEI na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa ia aku nei na mea holoholona a pau loa, Bipi, Puaa, a pela aku, aole e hookuu wale maluna o ka aina o Elemakule i mae aku la, e waiho la ma Wailele, Leohauonui, Waianae, mokupuni o Oahu; a ua kapu no hoi ka ai a me kekahi mau mea ulu e ae maluna o ua aina la, aole e kii waleia e uhuki me ke kuleana ole. Mai keia la aku, o ka mea hooko ole i keia mau kauoha, e hoopilia no oia e like me ke Kanawai. NINIA.
Kalauao, Ewa, Ian 27, 1875. 687 2t˚ 688
IKE AUANEI na kanaka a pau, o maua o na mea nona na inoa malalo iho nei, ke hookapu loa aku nei maua i ko maua aina e waiho la ma Kaupo, Maui Hikina, o NUU ka inoa, ua kapu loa na holoholona Lio, Bipi, Hoki, Miula, Kao, Puaa, a holoholona e ae, aole e hele wale maluna o ua aina la; a in a e komo hewa kekahi lio, bipi, hoki, miula, e hooukuia no i hookahi dala no ke poo hookahi; a o na hipa, kao, puaa a holholona e ae, he hapaha dala ka uku no ke poo hookahi. A ua kapu loa no hoi na kanaka e komo hewa ana a lawe i na mea e holo ana a e waiho ana maluna o ka aina, o hooukuia no ia i na Dala Elima.
Ke hookohu aku nei maua ia Napeha, i luna maluna o ka aina, nana no e hopu a e hooko i na mea a pau i oleloia maluna, he mana kona e hopu a e hoopii ma ko maua inoa imua o na Aha Hookolokolo, oiai ko maua makemake. Aole nae keia i pili i na kanaka e noho ana maluna o ka aina malalo o maua. No ka oiaio o keia, ke kakau nei maua i ko maua mau inoa. MALAEA KAOAOPA, SAMILA HANUKOKI.
Honuakaha, Honolulu, Ian 27, 1875. 687 4ts 690
E IKEIA auanei ma keia, o maua o na mea nona na inoa malalo, na Luna Hooponopono Waiwai o JOSEPH SYLVA, o Waikapu i make, ua hookohu pono ia e Hon. A. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. O na poe a pau i ale i ka mea i make i hoikeia, e hookaa koke mai, a o ka poe a pau ana i ale aku ai, e hooike mai iloko o na malama eono mai kela la aku. E loaa no mauania Waikapu a me Lahaina.
SAMUEL SYLVA, KAINA SYLVA (w),
Na Luka Hooponopono Waiwai o Joseph Sylva.
Lahaina, Ian 9, 1875. 687 4ts 690
E IKE AUANEI NA mea a pau, owau o Kaluau k, ka mea nona ka inoa malalo nei, ke keiki ponoi a Kaluau makua, ka mea i make. Ke hoolaha aku nei au ma ke akea, na kapu kuu aina o Kohepapala, e waiho ia ma Halawa, Molokai, aole e hele wale kela a me keia ano kanaka maluna o ua aina la, a lawe wale i kekahi mea oluna o ka aina, aole hoi e hookuu wale i na holoholona. O ke kanaka e lawe wale ana i kekahi mea o luna o ka aina i oleloia maluna e hopuia no oia a hoopilia ma ke Kanawai; a in a e loaa kekahi holoholona e hele wale ana maluna o kuu aina i oleloia maluna, i kuu mau hope no laua na inoa malalo nei, e uku ka mea nona ia holoholona lio, bipi, hoki, miula, puaa, he $1.00 pakahi no ke poo. Eia kekahi, o na mea a pau e noho ana maluna o ua aina la me kuu ae ole aku, e pono lakou e hookaawale koke aku mai luna aku o ka aina, a o ka mea kue i keia olelo hoolaha, e hooiiia no oia ma ke Kanawai. KALUAU.
Kealohanui a me Makaleka na Hope.
Ianuari 28, 1875. 687 3t@ 689
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ke Keena, ma ka waiwai o KU (k), no Kalihi, o Oahu i make, ma ke Keena, imua o ka Hon. A. F. JUDD, kokua Lunakanawai Elua o ka Aha Kiekie. He noi na ka Lunahooponopono Waiwai e nanaia ka Moowaiwai, ka helu, e hookuu a mahele i ka waiwai.
Ma ka waiho a me ka heluhelu ana i ke noi a me ka moowaiwai a Rev. S Paaluhi, ka Lunahooponopono Waiwai o Ku k i make, o Kalihi, Oahu, maloko o laila, e noi mai ana, e aponoia na hoolilo ana i na $100.00, mailoko mai o na $111.00 i loaa iaia, me ke noi mai, e nanaia kana moowaiwai, a e maheleheleia i ka poe i kuleana ka waiwai e waiho nei iloko o kona lima, a e hookuu iaia a me kona mau hope, mai ka noho ana Lunahooponoopono ae.
Ke kauohaia aku nei, o ka Pualua, la 16 o Feberuari A. D. 1875, ma ka hora 10 A M imua o ia Lunakanawai ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, eia kahi a me ka manawa e hooloheia ai kela noi, a o ka poe a pau i pili, e hele mai lakou e hoike mai, in a paha he kumu e ae ole ia ai ke noi, a e hoike mai i na olelo ike i ka mea e ili aku ai ka waiwai. A ua kauoha houia, e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii iloko o ka nupepa Kuokoa, he nupepa i paiia ma Honolulu, no na hebedoma ekolu, mamua ae o ka wa e hooloheia ai.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae aina, Ian. 23, 1874.
A. FRANCIS JUDD,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 687 3ts 689
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ke Keena, ma ka waiwai o AI (Pake), o Honolulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Harris. He noi e hoonohoia i Luna hooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai a Ah Lee, o Honolulu, e hoike ana o Al o Honolulu, mokupui o Oahu, ua make kauoha ole ma ka la 30 o Dekemaba A D 1874, a e noi mai ana, e haawiia iaia ka palapala Lunahooponopono Waiwai, a e kohoia oia i Lunahooponopono Waiwai no ka manawa.
Ke Kauohaia aku nei, o ka Poakahi la 8 o Feberuari A. D 1875, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ke noi imua o ia Lunakanawai, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia wahi a me ia manawa, e hele mai ai ka poe a pau i kuleana, a e hoike mai, ina paha he kumu e ae ole ia ai ke noi; Hawaii, no na hebedoma ekolu, ma na nupepa "Hawaiian Gazette" a me ke "Kuokoa," o Honolulu, a o ua Ah Lee la, in a e hoopaa mai la i $1,000, alaila, e kohoia oia i Luna hooponopono no ka manawa.
Hanaia ma Honolulu, Ianuari 9, 1875.
CHAS. C HARRIS,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
J E Barnard, Hope Kakauolelo. 683 3ts 657
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o PUAANA (k), no Kahakuloa Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kekolohe (k), ka Lunahooponopono o ka waiwai o Puaana k, no Kahakuloa, Maui H P A i make, e noi ana, e koaponoia kona moowaiwai, a e hookuu iaia mai ka oihana, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Feberuari, 1875, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A.
Lahaina Ian 9, 1875.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o KAOLULO (k), no Lahaina Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaolulo k, no Lahaina Maui, H P A, i make, e noi ana e hooponoia kona moowaiwai, a e hookuu iaia mai ka oihana, a hooholoia ka waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Feberuari, 1875, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR FORNANDER
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A
Lahaina Ian 9, 1875. @
E IKE AUANEI na kanaka a pau ke nana mai, owau o ka mea nana ka inoa malalo iho nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea, ua loaa ia'u kekahi Waa-pae ma kahakai o Waialae, o ka mokupuni o Oahu. I ka la 15 o Ianuari ka loaa ana o kela waa, nolaila, ke kauohaia aku nei ka mea nona kela waa, e kii koke mai, me ka uku pu mai no ka malama ana a me ka hoolaha ana, he $10.00. A Ina aole e kii mai a hele ka ma@ hookahi, e lilo ana kela waa iaʻu, alaila noʻu ponoi kela waa. J W UALO.
Waianae-iki, Oahu, Ian 24, 1875. 6@
Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha
OIAI, MA KEIA LA, ua hookohuia mai ua mea nona na inoa malalo iho, o Hon. A F udd, Lunakanawai o Ka Aha Kiekie, i mau Luna Hooko Kauoha o ke kauoha hope o NAINILEI, no Waianae Oahu i make. Nolaila, ke kauoha aku nei maua i na mea a pau, in a he kolea ko kekahi i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai me na hooiaio kupono ia maua. Iloko o na malama eono mai keia la aku, o ka hooleia auanei. A ina ke malama nei kekahi mea i kekahi waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai ia maua. KAHAKAI (k), NANIE (k).
Honolulu, Ian 19, 1875. 68@ 4ts @
E IKE AUANEI na kanaka a pau, ua hoopau iho nei ka Aha Kiekie i ka noho Kahu ana o J Komoikehaehu, ma ka waiwai o John Ii i make aku nei, a ua kaawale ka aina, na loko a me na kahakai i kapaia o Waipio-kai, ma Ewa, Oahu, a me Pawaa a me Makiki, no ka mahele hapakolu o na aina o John Ii, i oleloia no ka wahinekanemake o Maraea II Brown, oiai kona ola ana.
A F JUDD, S B DOLE Na Kahu o Akena II
Honolulu, Ian 22, 1875. 6@ 4ts @
OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i na mea Lio a pau, a ano holoholona e ae paha, aole e hookuu e hele wale maluna o kuauna loi, a e hehi paha i ka ai o na loi konohiki i hoolimalima ole ia, ma ka aoao mauka o ke Alanui Aupuni o MOANALUA, Oahu, mai lomi a hiki i Waialamihi. O na holoholona e ikeia ana ma kela ano, mai keia la aku, e hopuia no, a e hooukuia e like me ke Kanawai.
DAVID MANAKU.
Aala, Honolulu, Ian. 18, 1874. 683 3ts 687
KE PAPAIA aku nei ma ke akea na kanaka o na ano a pau loa, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maluna o kuu aina o Kahaumakaaweelua, e waiho ia ma Manoa, Oahu. Nolaila, ua hookoho aku au ia Kikau, i Luna noʻu, a nana e hopu a e koi i na hoopai o na holoholona komohewa. Ina hehi ka holoholona iloko o ka loi, e hooukuia $6.00; a lua ma ke kula wale no, he $1.00 ka auhau. KAHUHU.
Honolulu, Ian 9, 1875. 683 4ts 688
Ke hoonoho nei maua ia Pahiha, i Luna a malama Aina, maluna o na apana o S Kauilia i make, o Hokukano me Heona'a ma Kau, Hawaii, e waiho ia Kiolokaa ke kolu o na apana i hoopukaia ma ka nupepa mamua iho nei. Na Pahiha e nana i ua mea komohewa, a lawe hewa i kahi mau lihi o keia mau apana, a mau holoholona paha, e hana no e like me ke kanawai. KANALOA, S KAULIA (Opio.)
Kalihi, Ian 7, 1875. 684 @msº 691
NO KA UKU WAI!
O KA UKU HOOLIMALIMA NO KA WAI MAI mai Ianuari 1 a hiki i Iulai 1, 1875, (o ka uku mua wale no) a o ka wa kela, nolaila, o ka poe a pau he wai ko lakou aole i hookaa, ke kauohaia'ku nei e hookaa koke mai i ko lakou mau uku wai, ma kuu Hale Oihana, ma ke kihi o na Alanui Nuuanu a me Moiwahine.
HENRY PRENDERGAST, Luna Wai.
Honolulu, Ian 9, 1875, 684 3ts 686
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Ian. 25……..…Hora 5 pm………Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Feb. 1……... ………5 pm……Kaapuni ia Kauai ku mua i Nawiliwili
Poakahi, Feb. 8………………5 pm………Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Feb. 15……..………5 pm……No Hilo, me ke ku ana i Kaunakakai malalo aku nei a maluna mai.
Poakahi, Feb. 22……………..5 pm………Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mar 1……………….5 pm………………………No Hilo.
Poaha, Mar 11………………5 pm………………No Nawiliwili.
Poakahi, Mar 15……………….5 pm………Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mar 22………………5 pm………No Hilo a me Kaunakakai malalo a maluna mai.
Poakahi, Mar 29………………5 pm………Kaapuni ia Hawaii
No ka huakai holo a Kilauea i Kauai i ka 1 o Feberuari, e ku ana o Kilauea i Hanalei, he 24 hora; i Waimea, he 24 hora; i Koloa, he 12 hora; haalele ia Nawiliwili i ka hora 4 pm o ka Poalima, Feberuari 5.
Ma keia hope aku, o na huakai a pau a Kilauea, e ho mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Makena mamua ae o ka hora 7 A M., aole hoi ia Kamaalaea a hiki i ka hora 9 A M.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai………………..$ 5 00
" Lahaina, " "……………….. 6 00
" Maalaea, " "……………….. 7 00
" Makena, " "……………….. 8 00
" Mahukona, " "……………….. 10 00
" Kawaihae, " "……………….. 10 00
" Kailua, " "……………….. 10 00
" Kaawaloa, " "……………….. 10 00
" Hilo, " "……………….. 12 50
" Kau, " "……………….. 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii………………..……………….. 22 00
A hiki i na awa o Kauai,………………..……………….. 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,………………..………………… 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,………………..……………….. 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wala no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole o kakauia ka loaa ana mai
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER, (Waila), Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 670 3m 663
NO KE KUAI
BERENA PAILATA
makepono.
BERENA PULUKAI
ai a ka Moa.
PAAKAI o KAKAAKO,
ma ke eke a tona paha.
WAHIE o ke ano maikai, oki a liilii ke
makemake.
NA POHAKU, Pou.
KIMO PELEKANE
(Jas. I. Dowsett).
Kihi o Alanui Moiwahine a me Papu. 651 3m
KA KAUKA KILA LAAU OLA
Kupanaha
KA HOOLA NUI NO NA NALULU
A me na Eha--Rumatika, no na mai i puka mai ma ke ano e o ka Opu, no ke Ake a no ke Koko paha.
OIAI he laau kupono keia no ka ohana e malama ai ma ka hale, a he oi ae hoi ke ola i na laau lapaau e ae, kona pakele, hilinaiia a me ka maopopo lea. He mau lau nahele maoli wale no keia a me ka Huaale Ola Kupanaha, eia ma na Hale Kauka a pau.
O GEO. C. McLEAN oia ka Agena nui no keia Pae Aina. 684 6mº
KA B. H. LAIANA
LAAU LAPAAU AWILI OLA.
No na mai ino, e laa ka
Rumatica,
Ka Hano,
Ka hui o ke kino,
Ke pohapoha o ka ili,
Nawaliwali o ke kino,
Na mai wahine,
Na mai o ka puu, ke ake a me ka puuwai!
E nana i ke kuhikuhi
E loaa no ma ka Hale Kuai o
Dilinahama ma, Agena.
Honolulu, Oct 4, 1874. 671 @
KO KALEPONI
LAAU KUNU OLA!
A ME KA MAI HANO.
I KA LEHULEHU!
NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i ko kakahiaka i ke ala ana ae mai ka hiamoe. Mahope iho, loli ae ana ke ano o ka mai a kohu hano ikaika maoli; he mai mau keia i ko makou ohana. I ka malama o Augata aku nei, 1873, oolea loa iho la ka loaa ana i ka hano, kunu au a paupauiho, me he me la e kaili ae ana i ka hanu. Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ka umauma a no ke ake. Ua hele au i ua hale oi kauka, ua haawiia mai au i ka laau, ua unu aole nae he ole ulu mai. Kuliamai au e hele i ka aina mehana o ka noho ana, hele no au i San Jose, aka, aohe loaa iki o ka maha. Ia'u i haalele ai ia San Jose, aohe o'u manao i koe e ola ana. O ko'u hoao iho la no ia i keia laau, nana i hooluana mai, a mahope o ka hoomau ana i ka inu, o ko'u ola mai no ia. I keia wa, ua ola loa ia au, a ua hoi e like me ko'u ola mua. Ua hoikeike aku au i kekahi poe e ae no keia laau lapaau i na halawai lakou me na hopena olioli e like me ko'u. Ano hoi, ke hoikeike aku nei au i ka laauloh, ma ko'u manao ia he laau ola keia no ka hano aohe ona like.
Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA AME KA MAI HANO i mai o ke akea me ka olelo aku, he ola nae wale no, o ka ikaika, o ka hoihoi ae i na mai e pili ana i na mea paahana o ke ake. O ka paa ana o na ohe o ka puu, aia ka mea e loaa ai i ka hanu, a o keia laau ola kupanaha ka mea nana e paahana aku a ola ka poe i loohia ma keia mai make Na keia laau no e hooiaio mai i kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ola ana ka mea i loaa i keia mai me ka loaa ole mai, mahope o ka hahai ana i na kuhikuhi, hoihoi hou aku no au i ke dala. O kekahi k@ o ke Kaleponi mau mea ulu. He akioma i hooholo kahiko ia iloko o ua noonoo o ka lenalena, no ai mai a p@, aia no na lau nahelehele ka mea i hoomakaukauia e ola ai, eia wale no ka mea pilikia, e ka loaa kupono ole o ka lau nahele e pili pono ana ia mai. O ka hano, he mai weliweli loa ia, a ua @ kolo mai no ka papa o na mai ola ole, a no na au he loihi oia ka mea huli nui a na ka@an@ lapaapu i hali ai e ake o ka loaa. Owau no, a pela aku,
FRANCIS L. SUCH.
He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke
Ola io malli o keia Laau Kunu a Hano.
O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI
MA KE
Ake-Mama, ka Ha o ka Leo,
Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea,
Na Eha a pau ma ka Puu.
E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPU
A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.
NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO
NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.
Na Rula o ka inu ana:
No Kanaka Makua--2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii-- 1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii Aiwaiu-- 1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.
A in a e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu ana ekolu.
No ka Hano--E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.
No ke Anu--Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.
No ka Puu Eha-- E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.
No ka Eheehe--E inu liilii me ka hana mau nae.
No ke Kunu Kalea--E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.
No ke Kaniai Eha--He pono inu no, a aole e emo o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.
E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o
DILLINGHAM & CO.,
Alanui Alii
683 @m
OLELO HOOLAHA.
Lole Makepono ke Kuike!
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE,
E LAA NA
AHINAHINA,
KALAKOA,
KEOKEO,
LEPONALO,
Pena, Aila, Aniani,
Na Mea Piula,
Kopa, Aila Honua,
Aila Hoomaloo,
Kui Kakia, Pakeke,
Tabu, Kaula, Noho lio,
Hulu-nalaki, na Pulumi.
A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na
LAINAKINI-NAO,
LAINAKINI-MAOLI,
PALULE KALAKOA,
ALAPIA, KELEPA, KILISA,
Na Lole kupono i ka wawae,
Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu,
Na Lole no ka hoohehelo ana
Lipine, Lihilihi, a me ia mea'ku.
A HE
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa, Kopaa,
Raiki, Pia, Hoohu,
Paakai, Huaala,
Pia Kulina, &c.
A ME
LAAULAPAAU KAULANA LOA
A ME JAYNE.
Laau Kunu,
Laau Hoomaemae Koko,
Laau hoopaa naio,
Penikila, Huaale,
A me na Laau Hame, a pela 'ku.
656 1y
OLELO HOOLAHA.
A. S. HARTWELL, (HAKAWELA).
LOIO!
UA MAKAUKAU AU E HANA, A E HOOponopono hoi i na Palapala Hooilina, Palapala Kuai, Palapala Moraki a me na mea a pau e pili ana i ka Oihana Loio. 670 1y•
EDWARD T. O'HALLORAN
LOIO!
UA MAKAUKAU I KE KAKAU PALApala Hooilina a kuai, me ka hoaie dala pu ma ka uku panee haahaa no ka moraki aina: me ka kuhikuhi pu aku ma na Kanawai ke makemakeia, no ka hooponopono ana i na waiwai paa.
Keena Hana ma Alanui Papa ma o mai o ka Hale Kuai o Mr. Ira Richardson, Honolulu. 683 3m 6@
ABERAHAMA KALAULI!
LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.
643 6mº @
KO DR. TROUSSEAU,
[KAUKA FARANI.]
HALE KAUKA A KEENA OIHAna, aia ma ke kihi o na @eina o na Alanui Papu a me Kalepa. 684 1y
FRIEL & LAINE (Aluni a me Laine.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau na mea ulu, a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale Nu, Alanui Papu, Honolulu. 670 1y
NU HOU! NU HOU!
Mau Lole Hou Makepono loa!
HE EMI LOA MALALO
O KE
KUAI KUDALA ANA!
MAI KEIA WA 'KU, E KUAI MAkepono loa ia'ku ai na lole o kela ano keia ano, a me na NANI e ae no a ka IINI e hoohie ai, ma ko makou Halekuai ma Moaikahane; a he
EMI LOA ME NA MANUAHI
KAULELE WALE IHO.
I ka poe a pau e kipa mai ana e kuai,
A e waiho akea ia'ku no na mea a pau,
Ma ka makemake e koho.
E MANUAHI WALE IA'KU NO NA PAPALE I
kahikio wehi ia, na Holoku, Muumuu a me
kahi mau Makana Kumukuai Nui i
ka põe kuai mahuahua.
E Makepono loa ana ke kuai
O KA
HOLOKU SILIKA MAIKAI!
mai ka ($7.00) EHIKU DALA a oi aku, a me na manuahi e ae he nui wale. Ma keia Hale kuai wale no e loaa'i ka makepono emi loa o na mea a pau--ma Honolulu nei. Nolaila, e hele koke mai a e ike pono no oukou, mai lohi, o pau o ia lakou nei. Me ka mahalo, AKE MA.
Kihi o Alanui Papu me Hotele.
Honolulu, Nov. 5, 1874. 675 3m 636