Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 5, 30 January 1875 — Page 2
This text was transcribed by: | Diane Poche |
This work is dedicated to: | Langues Tirees Translation |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Dec 12 -- Ua hiki mai makou i Ioka, i kekahi manawa mamua iho o ka wehe ana o kai-ao, a ala ae la makou e paina kakahiaka ma ka hora 6.
Ua ano oluolu na helehelena o ka Moi i keia kakahiaka, aka, ua mamao nae mai ke ola ana mai. Ua hiki aku makou ma Balatimoa, kahi a Kapena W G Temple o na koa moku a me kona mau ukali, na Lutanela Emory a me Tatten a me ke Komisina Hanale Kaaka. I hui pu mai ai hoi me makou. Mahope o ka hookaulua pokole ana he mau minute pokole, ua holo aku la makou ma ke alanui e hiki aku ai i Wasinetona. Ma kahi hookio kaa ahi ma Wilesona, he wahi he iwa mile ka mamao mai Wasinetona mai, ua pii mai la iluna o ke kaa, na Kuhina Fish, Belknap a me Robeson, Hon E H Allen a me kekahi poe kakau nupepa, o Mr. Chas. Nordhoff kekahi, ka mea au i ike ai ina e hoomanao ae oe, ua holo aku oia i Hawaii, a mahope pai ai i buke no na mea a pau ana i ike ai ma Hawaii.
Hoolaunaia aku la ke Kuhina Fish i ka Moi e ka Lunakanawai Allen. Ua pane pokole aku ke Kuhina i ka Moi, na hoouna ia mai oia a me kona mau hoa e ka Peresidena, e apo aku i ka Moi e hookipa mai ma ke kulanakauhale poo o ke aupuni.
Ua hoihoi mai ka Moi i na hoomaikai ana me ke aloha, a ua kono mai la oia i ka poe nana i kii aku, e noho ilalo e kamau kiaha waina, a ua ae ia kela kono. Uu kahiko wale ia ke kaa ahi a maikai me na hae Amerika a me Hawaii. Ua hoohalaia ka manawa mawaena o Wilesona a me Wasinetona, ma ke kamailio wale no. Ua ano maluhiluhi ka Moi no kela holo ana mai la, a ua hauoli nae oia no ka hiki ana aku o ka huakai i ka pahu hopu. I ka hiki ana aku ma kahi e ku ai o ke kaa ahi, oiai hoi e welo mai ana na hae Amerika a me Hawaii, lele aku la ka huakai, a ua ke Kuhina Nui Fish a me Mr. Allen, ke Kiamina Dominis a me ke Kuhina Robesona i ukali aku i ka Moi.
He elua mau bataliona o na koa moku i hele mai e haawi mai i na pu i ke alo aloha mai la i ka Moi, a no ia hoomaikai ana mai, ua hoihoi aku ka Moi ma ka wehe ana ae i ka papale. O ka lehulehu keia ma kahi o ka lele ana aku, he mau tausani aohe i kana mai ka nui me ka hahaka i hiki ai i na makai ke keakea aku i ka hele mai o na makaainanu a pili i ka Moi. O na puke aniani keia o na hale e ku koke mai ana, ua hele a kohu punana meli ka mumuluia. Ia manwa i uleu ae ai ka poe puhi ohe i ke puhi i ke mele "Himeni Kamehameha." O ka Moi, maluna ia o ke kaa lio hamama wale iho no aohe hale, me ke Kuhina Nui la a me Mr. Allen, a lawe ae la lakou i ko lakou wahi mawaena o ka bataliona mua, a o ka bataliona alua, mahope koke aku no o ke kaa alii; o kekahi poe e ae o ka huakai, mahope wale aku no lakou maluna o kekahi mau kua e ae, a hele aku la ka huakai ma ke alanui Peniselavenia, a ma ke alanui e hiki aku ai i Arlington Hale, kahi i hoomakaukauia no ka Moe e noho ai, oiai ko makou wa ma keia kulanakauhale. e pulelo wale ana no na hae ma na alanui a pau o kahi a ka huakai e hele aku ai; o na kanaka keia, huro mai la ; na wahine hoi ma na puka aniani, kiani mai la i na hainaka; a o ko ka Moi hoomaikai i na hoohanohano mai i na wa a pau, o ka hapai ae i ka papale.
Ua ano maikai ole ke ola o ka Moi; no ka ha loa o kona leo, a ua makemake oia i Kauka. Ua kiiia o Kauka Turner o na Aumoku, a ua hele mai ia a nana i ka puu a me ke ake, aka, ua ike oia, aohe pilikia e lele ai ka oili. Ua hoike mai ke Kauka, ua loohia oia i ke auu ikaika ma ka puu a nolaila i ha ai kono leo. A ua hiki ole loa i ka Moi ke ae aku e ikeia mai i keia la, nolaila i hoi koke ai ola ma kahi moe.
Dekemaha 13 -- He la Sabati keia a ke hookuu nei makou i ko makou mau maluhiluhi ma ke ala loa a makou i hele mai nei. Ua komo mai nei ke Kuhina Nui Fish, ua ka Peresidena i hoonna mai e ninaninau no ko ka Moi ola.
Ua hele aku nei ke Kiasina Kapena, Mr. Peirce a me Mr. Carter i ka pule i ka luakini Sana Ioane. Mahope o ka pau ana o ka pule, komo aku la ke Kuhina Nui Fish iloko o ka noho a ke Kiaaina Kapena e noho ano, hopu aku la i kona lima a lulu iho la. Ua lilo ae la keia lulu lima ana a laua iloko o ia wa, i mea pioloke, no ka mea, ua kuhinewa koke loa ia iho la ke Kiaaina Kapena oia ka Moi. Mahope o ka aina awakea o keia la, ua kokoke e pau loa makou i ka hele i ka holoholo kaa. Ia ahiahi no, ua hele hou aku ka poe i hele ai i ka pule i ke kakahiaka i ka luakini Sana Aloyeins.
Ua haawi manawalea mai nei o Mr. Saville o ka hale hana Keaka malalo o ko ka Moi inoa i kekahi paha oloko o koaa Hale Keaka ao ka po o ka la apopo, i ike ai ola la Miss. Kelogg. Ua paneia aku, e hele no ka Moi ina e olnolu ana. Ua komo hou mai nei o Kauka Turner i keia ahiahi, a nana i hoolana mai nei i ko makou manao, a hiki ana i ke Moi ke hele iloko o ka la hookahi a elua paha i koe.
(Aole i pau.)
Ma ke ahiahi Poakahi iho nei i holo kaapuni ai ke Kilauea ia Hawaii ma kena hookai mua loa mahope iho o kona lana hou ia ana iho nei.
MA KE KAUOHA.
Ua hookohuia aku e Mr. B H Kahananui i keia ia i Luna no ka Pa aupuni o ka apana o Kona, mokupuni o Oahu. W F ALLEN, Hope Kiaaina o Oahu. Keena Oihana o K@ o Oahu, Ian 14 1875 @
Hoolaha Pa Aaupuni -- Ke hoikeia aku nei ka lehulehu, e ka Pu makai iho o @ Haie Lole Bipi ma Kohalaloa a makai iho hoi o ka Halepaahao o Kawa, nana na Eka 3 1/2 a oi aku a emi mai paha ke hookaawaleia nei oia kahi e hoopaaia ai na holohona helehewa no ka Apana o Kona nei, mokupuni o Oahu. W L Moehonua, Kuhina Kalahaina. Keena Kalaiaina Ian 12, 1875. @
HOOLAHA PA AUPUNI.-- O ka pa hoopaa no na holoholona helehewa no ka Apana o Kona, mokupuni o Oahu, ke hooneeia nei mai Pauoha mai, a i ka pa i hooolahaia ae la maluna. W P ALLEN, Kokua Kiaaina o Oahu
Keena Kiaaina o Oahu, Ian. 12, 1875
MAI kela la a mahope aku nei, ua hiki no i ka Luna Ohi Dute ke kau i ka waiwai io o ka hapaha ulaula Beritania, ma ke dala Amerika, oia hoi, i eha dala a me kanawalu kumahiku keneta, no k ahapaha ulaula Beritania.
JNO. S. WALKER, Kuhina Waiai
Keena Waiwai, Ian. 4, 1875
Komisina o ka Hoikeike nui ma Amerika Huipuia.
O makou o ka poe nona na inoa malalo iho, na Komisina Kuikawa i hookokuhia e ka Moi, e ohi mai, e houluulu a e hoouna aku i na mea hoikeike han akamai, hana lima a me an mea ulu o Hawaii nei, kupono no ka Hoikeike Lahui Nui e malamaia ana ma Piladelapia, ma ka puui ana o ke keneturia makahiki o ke Amerika Huipuia noho Aupuni Kuokoa ana i ka 1876, Ke noi haahaa aku nei me ka hoolaha akea aka, ua makaukau lakou i ka lawe ana mai i na mea e hoounaia mai ana e ka poe makemake e hoouna loa aku i Amerika, ma ka Hale Papa o S. G. Waila, Honolulu i na mea a pau i kupono no ka hoikeike. Oiai ua makemakeia na mea hoikeike a pau e hiki aku ma Piladelapia mamua ae o Maraki 4, 1876, nolaila, o ka poe i loaa na mea hoikeike e noho ana ma keia Pae Moku, e makaukau lakou, a e hoouna mai ma kaki i hoike ia maluna, mamua ae o ka pau ana o ka makahiki 1875.
Ke hoike nei no hoi makou i ka papa inoa o kekahi mau mea kupono no ka hoikeike, na mea ulu a me na me hana akamai, hana lima, hana mikiala a me na waiwai o keia mau mokupuni, a i makemakeai no ka hoouna aku i ka Hoikeike nui:
Na Laau -- i kahi a kahi ole ia a ma na pauku laau.
Na lako hale, i hana ia mai na laau Hawaii mai
Na manu a me na ia, a pela aku.
Na mea ulu a me na hua ai, i maloo, i malama loa ia, a ano hou a e ulu ana paha.
Na hulu manu, na niu.
Paakai mai na loko mai a i maloo paha i ka la.
Na Pupu -- na akoakoa o na ano a me na mea a pau.
Na mea o lalo o ka honua.
Na olona o na ano a pau i ulu maoli ae a i hoomakaukauia paha.
Na mea ulu o loko o ka wai.
Na kope iloko o ke eke.
Na Pulu iloko o ka bena.
Kopaa mailoko mai o na Mahiko nui pakahi, ma na ano like ole iloko o na eke.
Hulu Hipa, na ano hulu hipa mai na mokupuni pakahi mai, i kahiia a kahi oleia.
Pulupulu; i waeia a wae oleia.
Laiki iloko o na eke; i hoomaemaeia a hoomaemae ole ia.
Na pupu a mea na hehu awa.
Na uhi iloko o ka pahu.
Na hana lima; na ahuula, na 'mahiole; moena: kapa Hawaii; na umeke, na aho mai na olona mai a me ka ili hau, a me ka pulu niu; na pohaku kahiko; na makau, na kii o na waa; na lako Hale Hawaii e kapali ai, na kii o na hale o ka wa kahiko a o ko keia wa paha; na ili holohona o na ano a pau, na mea hana kui, na kamaa la-i a lauhala, na papale makoloa, pua ko, pua pili a pela aku.
Na kii o na mea ano nui o Hawaii nei a me na hiohiona nani.
Palapala aina nui o keia mau mokupuni i kahaia e kekahi kanaka Hawaii ma kona ike a naauao. na kii e hoike ana i na puu, na mauna, na awawa, na alanui, na ululaau, na waoakua, na aina palahalaha a me na aina hanai holoholona, na kauhale, na muliwai, na lua pele, na awa ku moku, a me ka nui o na kanaka maluna iho o na mokupuni pakahi.
Na buke ma ka olelo Hawaii a me Enelani.
Papa Kuhikuhi o ke kulana hoonaauao a hoomana o ka lahui Hawaii; o na ano hoomana a pau.
Kuhina Kalaiaina
S.G. Waila
J.U. Kawainui.
Honolulu, Jan. 7, 1875.
Ka Nupepa Kuokoa
Me
Ke Au Okoa
I Huia.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, IANUARI 30, 1875.
O ka manao o ka hapai ia ana ona halawai makaainana e like me ka mea i ikeia maloko o ka luakini o Kaumakapili i ka po Poakahi aku nei i hala, no ka noonoo ana i na mea hoohanohano, hoohiluhilu, hookipa, a me ka hookahakaha ana i ka wa e hoi mai ai ko lakou Moi mai kana huakai makaikai aku nei i Amerika Huipuia , he hana naauao a aloha alii maoki no ia, ina ua lokahi io lakou. Aohe mea e ae e hoohauoli aku ai i ko kakou Moi hele makaikai i kona wa e hoi mai, eia wale no, o ka ike mai i kona lahui, e apo aku ana me na lima aloha alii a me na puuwai oiaio. Ina ua hiki ia Amerika ke lu wale i na dala, ke hoohanohano kiekie loa mai, a me na ano hoohiluhilu kaulana a pau, oiai oia he malihini wale ao, a heaha hoi ko' kakou mea e nele ai i ka hookelakela ana aku i ko kakou Moi, no ka mea no kakou ponci cia. Ina hoi i hiki ia Honolulu ke hoomalamalama a ke hoohanohano ma kahi huakai pokole i holo aku nei i Hawaii a hoi koke mai nei no, heaha hoi ka mea e emi iho oi ko keia wa, oiai ua kaawale he mau malama eha mailoko aku nei o ka lepo kanu o Hawaii. Ua mahalo makou i ka hoihoila ana o na hana i ke Komite he umikumamakolu e hana aku e like me ko lakou ike i na mea maikai e hana aku ai, a ke kono aku nei makou i ka lehulehu a pau e maliu aku i ka leo o ia Komite, ke hoike mai lakou i ka lakou mau moohana.
Ke holomua nei ka hana ana aina a ka Puali ana Aina o ke Aupuni ma ka mokupuni o Oahu nei. Ua pau oe aoao ma ka hema hikioa a me ke komohana a koe o Waimea wale no ko ia wahi hope. A o ka apana a me ka aina holookoa mai Waialua mai a hiki i Kaneohe oia wahi ia i koe, a anaia aku auanei. Ina e pau poao ana i ke ana, alaila; e ike wai kakou i ka palapala aina polo ei o Oahu nei.
Mai ka nupepa "Ka Lahui Hawaii" mai:
NA KIURE KOKUA HEWA!
HOOLANAKILAIA KA MEA I AE I KONA HEWA,
A HOOLILOIA KE HANAWAI I MEA OLE.
I kekahi o na la i hala iho nei, ua lawe ia ae kekahi kaeaka nona ka ino o Pilipo imua u ke Ahahookolokolo Hoomalu o keia kulanakauhale no ka hewa kuai a me ka haawi waiona. Ua hookolokoloia oia, a mamuli o na olelo a Mrs. Apikaila Maikai, (he wahine i kamaaina i ka lehulehu) ma kona hai ana imua o ua Aha'la "oia (Apikaila) ka mea nana i hana ka hewa a aole o ka mea i hoopiia," ua hookuu ia o Pilipo. Mamuli o keia mau olelo hoike a Mrs. Apikaila Maikai, e hooiaio ana ua kuai a ua haawi waiona ia, ua hopu ia a ua hookolokolo ia oi ma ka la 5 o Iaoneri i hale iho nei, ua hoopai ia he haneri dala. I kona hoopai ia ana na hoopii hou aku la kela imua o ka Aha Kiure, a ma ka Poaloa iho nei o keia pule, na hoolohe ia kona hihia.
Iloko o ka maopopo pono o ka hihia, ka lawe maoli ana o ka mea i hoopiiia i ka HOOHIKI HEMOLELE imua o ke AKUA MANA LOA! a hoike mai la malalo o ia hoohiki -- ua hana oia i ka hewa -- ua ae ia mai la e na kiure e hoi hou a e hana i ka hewa, ma ka hookuu anan iaia. Malolo iho na inoa o na kiure i noho ma keia hihia: Ma ka ahewa--Uilama Wright, Komo Olo. Na hookou--Kamoe, Waialeale, S. Kahana, Napoliana Nihi, Makole, John Nahue, J. W. Kaaia, H. N. Kahulu, P. Naone, a me Hehia.
O ke kumu nui a makou i lawe mai nei i keia hihia a me na ino o na Kiure, i mea no hoi e ike ia ai e ka lehulehu ka hooliloia ana o ke kanawai i mea ole, a me ka poe nana i hana pela. He oiaio ua hoolilo ia ka mana kanawai i mea ole, ua hoowahawaha ia, a uhaki maoli ia hoi e keia poe Kiure he umi. No ka mea, mahope iho o ko lakou hoomaopopo ana, ua lawe ka mea i hoopiiia i ka hoohiki paa,k a ua ae mai i kona hewa, ua hooholo iho la lakou, na wahahee a he oiaio ole ia hoohiki a me ka ae ana a ua Apikaila Maikai nei i kona hewa, a o ka oiaio maoli, oia kona hewa ole, a he pono no oia ke hele lanakila ma na alanui ma ke ano "ua hoopunipuni oia imua o ka Aha Hoomalu i kona ae maoli ana aku i kona hewa." no ka mea, wahi a ka poe Kiure, "aole oia i hana i ka hewa." Aole anei keia o ka uhaki maoli ana i ke kanawai o ka aina? Ina aole, alaila, he aha ke ano oia mea he uhaki kanawai, me ka ae maoli mai no o ka mea i hoopiiia i kona hewa io, a o ka hookuu ia iho Ia no ka ia.
Hilahila makou i kei poe Kiure, me ke kue i ke lulana i laweia e lakou no ka hooko ana i ka pono. Heaha la ka hopena o na Kanawai ina o keia iho la ke ano o ko kakou poe Kiure. Ua lawe lakou i na hoohiki ma ke ano kiure "e hooko i ka pono a haule mai na lani," a aole o ke kokua i ka hewa. Aole anei i oi aku ka pono e hoopau ia ka ohi ia ana o na Kiure, a e waiho ia imua o na Lunakanawai na hihia, ina o keia ka lakou hana? Minamina makou i ka pono o ka lehulehu a me ka maluhia o ke Kanewai e uhauha wale ia nei e keia poe. O ke ano nui o ka lakou olelo hooholo oia no keia: "Ua hoopunipuni oe e Mrs. Apikaila Maikai ma ka ae ana i kou hewa, a ma kou hai ana imua o ka Aha ua kuai a ua haawi waiona oe, ua hoike wahahee oe, a nolaila ke hookuu aku nei makou ia oe." Auwe! heha keia kue i ka makemake o ke Kanawai. Ma ko makou ano wahaolelo wiwo ole no ka pono, ke noi nei makou e kapae loa keia mau inoa, a mai noho a kikoo hou aku ia lakou ma ia oihana.
Ka Iapaau Laikini ole ma Koloa,
Kauai.
E KE KUOKOA E; -- Aloha oe ka uwea olelo o ka Pae Aina Hawii. e oluolu oe e Terekaraba aku i keia mau huaolelo e kau ae la maluna.
Ma na malama hope o ka makahiki 1874 i hala iho nei, a hiki i keia malama Ianuari 1875. Ua lapaau hele iho nei kekahi kanaka o Kane kona inoa, he elele mai Laie mai, no ka poe Moremona, he lapaau kaulima ka mea i olelo ia, a ua puni kahi poe i keia ano lapaau, a ua hele i pau kuhihewa, ua make kekahi, aole ola kekahi, aole pau ka pilikia a haule ka manaolana. A o keia lapaau ana aole laikini mai ke aupuni mai.
Eia no nae ka maalea, ua lapaao malalo o ka mamalu-hinuhinu o ka pule moremona i mea e ike ole ia aku ai. Eia nae na ikeia aku no nae. He like loa me ka hana a ka poe kahiko, ka poe hoopiopio a me na ano hana naaupo, pela ka hana ana imua o ka poe mai me ka akena.
Ma kahi mau la i hala aenei. O na haumana a ua o Kane, ua hooanaia e lapaau i kekahi kanaka i ikeia o na kauka aupuni he kanaka mai mai, a he mai pilikia no; aka hiki aku ua mau haumana moremona nei me ka manao e hoopuka i ka ike o ke ao ana a me ke akamai o ka lapaau moremona. ua kau na haumana i ko lakoa lima maluna o ka mea mai me ka pule hookiekie, a me ka hoohalulu ana i na wawae o lakou maluna o ka pope hele, nauweuwe ka hale i ka mea o ka ikaika o ka Iapaau ana; me ka ninau hooio, a na poe moremona nei i ka mai, "Pehea oe?" Pane mai ka mai me ka nawaliwali, "pilikia loa au," a hana hou no, me ka lohe no o na pepeiao, i ka pane mai a ka mai i ka pilikia, a o ke aiwa loa iho la ka ia o ka hoohalolu ana. A o ka holo aku la no ia o kekahi mau moremona, paka ke akamai ke holo la. Pela i hoopilikia loa ia ai ke kanaka mai. O ka inoa o na kanaka mai nei o Kealalio, a ma ka la Sabati iho nei ka makeloa ana.
O ka inoa a ka poe hauinana moremona i hele e hana i keia hana ano e, koho ole i keia wa malamalama o Hawaii nei, o Kekauoha, a o Kahalepohaku, a me kahi mau mea e ae, a o ke kumu hoi a lakou, ke kaula wahahee, mahea la hoi kahi i pee ai a hookuu wale aku no i na haumana, e hele e holapu i ka hale o ka mea pilikia? e pono e makaala na makai o ke aupuni i ka nana ana i na ano hana e like me keia, ka lapaau laikini ole.
Eia nae paha ka mea i ala mai ai keia ano hana iwaena o ka poe moremona? O ke ake no e kaulana a e lanakila ka hoomana a lakou e kapa nei. "Ka hoomana o na la mahope."
Pehea la e kaulana ai, a e lanakila ai ka hoomana o na la mahope--ka hoomana i kukulaia maluna iho o ka alualu o waho o ka Baibala, aole hoi iloko o ka io a me ka iwi o ka baibala? He hoomana ano diabalo no. Ninau mai paha kekahi i ka mea kakau i keai manao. Pehea la i ano diabalo ai ka hoomana o na la mahope, ka hoomana moremona?
Eia ka haina a ka mea kakau. 1 Aole he hoomaemae ekalesia iloko oia hoomana moremona. 2. Aole hookolokola ia na hoahanau hihia iloko o ko lakou ekalesia. 3 Aole makau i ka hoopunipuni imua o ke Akua. 4 Aole o lakou papa i ka aihue. 5 Aole o lakou manao he paumaele ka noho manuahi ana, ka noho kapae, me he la o ko lakou iini loa ia. I ka maa no hoi paha o na kumu i ka noho kapakahi, pehea la uanei hoi e ole ai ka hoohalike ana o na haumana me ke kumu? "Me na pepeiao maneo i hapuku ai lakou i mau kumu ao na lakou." Nolaila, aole au e kanalua i ke kapa aku he hoomana ano diabalo ka hoomana moremona.
Ke hele nei ua kaula wahahee nei o Kane me ka hoohuli ana i na kanaka naaupo, a me ka poe kino papalua, a me ke ao hou no i kekahi hana e ae no, i mea e punihei mai ai kanaka i kana pelau ana, a ua manao no paha ia, oia ka mea e holo loa ai kana oihana lapaau moremona? O ke kilokilo i na a-a o na poholima o na kanaka a me na wahine, me ka wanauna aku imua o kanaka i ke ano o kela a me keia mea, me ka wehewehe i ke ino a me ka maikai. Me he la o Simona ke kilokilo keia ua ala hou mai nei paha? A i ole ia, ua hoomahui paha i ka hana a na kilo hoku o Beritania. Nolaila paha keia e hele nei e kilo ina poholima o kanaka. Alaila o ke kilo poholima keia o ke aupuni o Laie, kaulana io ka o ua o Kane, ke kilo poholima o ka heomana moremona, a he kahuna lapaau laikini ole. Nolaila, ke puhi nei au i ka pu i lohe na mokupuni o Kalakaua I. Ke hooki nei au maanei, ua kiko ka la i ka ilikai o Lehua.
IOELA.
Hawawai Makaainana.
Halawai hui na makaainana o ka Apana o Honolulu maloko o ka luakini o Kaumakapili, ma ka la 25 o Ianuari, 1875 i ka hora 7 1/2 o ke ahiahi.
Ma ke noi a J.U. Kawainui, na kohoia o Revd. M. Kuaea i Peresidena, a o S. B. Dole a me A. Kalauli, i mau Hope Peresidena.
Ma ke noi a Revd. P. W. Kaawa, i kokua ia e J. K. Unauna, ua kohoia o Z. P. Poli i Kakauolelo.
Hoopuka mai o J. U. Kawainui i kekahi mau Olelo Hooholo a na S. B. dole i heluhelu mai ma ka olelo haole penei:
HOOHOLOIA 1. No ka mea, ma ka manao o keia halawai, ua kupono loa i na makaainana o keia kulanakauhale alii e huipu i mea e hoike akea aku ai i ko lakou ano kupa Hawaii oiaio, a aloha alii, ke hiki aku i ka wa e hoi mai ai ke'Lii ka Moi mai Amerika Huipuia mai.
HOOHOLOIA 2. A nolaila, e kohoia kekahi Komite i 13 lala, na lakou ka mana e hoomakaukau i na mea a pau e pono ai no ia hoohilohilo akea ana, a e imi i ke dala e uku ai i na liko:--
Ma ke noi a Revd. P. W. Kaawa, na lawe ka Aha e noonoo i ka Olelo Hooholo.
Noi mai o G. B. Kalaaukane e heluhelu pakahiia ka olelo hooholo, na kokua nuiaa keia manao e ka Aha. Hooholoia.
Na ke Kakauolelo i heluhelu mai i ka Pauku I, a na S. B. Dole i heluhelu mai ma ka olelo haole.
Ma ke noi a L. Keliipio ua Aponoia ka Pauku I o ka Olelo Hooholo.
Heluheluia ka Pauka 2, a ma ke noi, na aponoia.
Hoopuka mai o J. U. Kawainui i ka Papa ino o ke Komite 13; a ma ke noi a L. Keliipio, ua ninau pakahi ia na inoa a hooholoia.
E. Mikelemi, E. P. Adama, Z. P. Poli, P. C. Jones, J. Makea, J. H. Paty, D. Kahanu, S. B. Dole, L. Keliipio, W. W. Hall A Kalauli, J. S. Smithies, Ioane Akina.
Ma ke noi a J. K. Unauna, wa haule keia inoa hope, a ua kohoia o W. S. pahukula i mea pani ma kahi o Ioane Akina.
Noi mai o J. H. Balaka e hoomahuahua ae i keia Komite a hiki i ka 15. Kokoaia mai keia manao, i ka nieanie ana ua haule.
Hookuuia ka halawai.
Z. P. Poli.
Kakauolelo.
Hawawai a ke komite Umikumamakolu.
Hala@aiani, Poakolu, Ian. 27, 1875.
Hora 7 P.M. Ua holawai ke Komite Umikumakolu ona makaainana i hoomanaia ai no ka hapai ona i na mea hoohanohano i ka wa o ka Moi e hoi mai ai mai Amerika mai.
Kohoia o w. S. Pahukola i lunahoomalu no ka manawa, a o S. B. Dole i kakauolelo no ka manawa.
Ma ke noi ua kohoia o John H. Pay, P. C. Jones. A Kalauli, a me D Kahanu, i Komite Imi Dala.
Ma ke noi, ua kohoia o S B Dole a me E Mikalemi, i Komite e hui aku me ke Kiaaina e hoike mai i hoailona no ka ikeia ani aku o ke hae Moie e welo mai ana ma no ako o Lee Abi.
Ma ke noi, ua kohoia o P. C. Jones a me J Makua, i Komite no na Bele a me na Hae.
Ma ke noi, ua kohoia o D Kahanu, W. W hall, a me E Mikalemi, i Komite Imi Launahele.
Ma ke noi, na kohoia o D Kahanu, J. Makua, L Keliipio, E P Adamu John H Paty W W Holo, E Mikalemi i Komite no na Ahikao, a me na hoomalamalama ahi.
Ma ke noi, ua kohoia o S B Dole a me Z P Poli i Komite no na Kamalii Kule.
Ma ke noi, ua kohoia o J S Smithies a me A Kalauli, i Komite Kuikawa e hele aku ai e halawi me na Kuhina no k lakou ae mai i ke Komite Hookipa o na makaainana e hoohanohano pu me lakou i ka Moi.
Ma ke noi, ua kohoia o S B Dole, a me W S Pahukula i Komite Pai Palapala.
Ma ke noi, ua hooholoia e hoolaha i ka moolelo o na hana a ke Komite ma na nupepa, a iloko o na olelo Enelani a me ka Hawaii.
Ma ke noi, ua kohoia o S B Dole i Luna Nui no ka La, a o J. H. Paty, a me A Kalauli i mau Hope Luna Nui.
Ma ke noi, ua hoopaneeia a halawai hou i ka hora 7 P M o ka Poaono, Ianuari 30.
S B Dole. -- Kakauolelo manawa.
Honolulu, Ian. 28 1875.
MANAWA PUKA, ME KA NA POO ANA A KA LA,
NO KA MALAMA O FEBERUARI, 1875.
Feb. 1. Puka ka La 6h. 38' a m. Kapoo, 5h. 50' p m.
: 2. : : 6h. 38' : : 5h. 51' :
: 3. : : 6h. 37' : : 5h. 51' :
: 4. : : 6h. 37' : : 5h. 52' :
: 5. : : 6h. 36' : : 5h. 53' :
: 6. : : 6h. 36' : : 5h. 53' :
Ian. 31. : : 6h. 39' : : 5h. 50' :
Na Kau ana Mahina no Feberuari.
Feb. 5---Mahina Hou --- 9h . 23.6 m P M.
" 12---Hapaha mua 6 48 9s "
" 19---Mahina piha, 9 29. 9 "
" 27---Hapaha hope 11 20 1 "
Nu Hou Kuloko.
Ua haalele kekahi moku kiapa ia Nu Holani i ka la 2 o Dekemapa he lanahu ko luna ukana, no ka mokuahi Kilauea e au nei i na kai ewalu.
Maluna makou o Lae Ahi i ke ahiahi Poalua iho nei, a ilaila, iikeia ai kekahi nu hou, oia ka iho ana i ka pali me na lala elima e hoopaheehee ai.
E halawai ana ka Ahahuui Opiopio maloko o ko lakou hale halawai mau i ka hora 7 o keia ahiahi Poaono, no ka noonoo ana i kekahi mau kumu ano nui. E hele nui mai na hoa a pau o ia Hui.
Make Loa.---Ua haule iho kekahi luina o ka moku kana Amerika Tuscarora e ku nei ma keia awa mailuna iho o kekahi i-a, i ke ahiahi Poaloa iho nei, oiai oia e hana ana , a pa i ke kai make loa.
Ua noiia mai makou e hai akea aku i na'lii a me na hoa pakahi a pau, o ka Puali Leleiohoku, e akoakoa ae ma ko lakou Hale Paikau i ka hora 7 1/2 o keia ahiahi Poaono, Ianuari 30, E eleu mai na hoa a pau loa.
MISIONARI MAKE.---Ma ka leta a Rev. R. Maka, i loheia mai ai, na make ka wahine a Rev. H. T. Taylor ma Apaiana i ke la 26 o Sepatemaha, 1871, i ka hora 6 ahiahi. He misionari hope loa aku nei keia o ka holo ana aku nei e hoolaulaha i ka Euenelio a ka Hoku. ---
KE KIURE HAWAII.--- Ma ka Poalua iho nei, ua hookuu ke Kiure Hawaii i ka mea i akaka ka hewa he hoohainu rama me ka noonoo ole. Ina i waihoia mai na inoa ia makou ina me keia, ke kau kehakeha aku nei ko lakou mau inoa na ka lehulehu o hoohenoheno mai.
Ua noia mai makou e ke Kakauolelo o ka Anahai Kule Sabati o Kauai, e hoolaha akea aku, e malamaia aua he halawai maloko a ka lukini o Lihue, he hiki aku i ka la 27 o feberuari, a nolaila, na makemakeia ua lala a pau e akoakoe ae me ka makaekau pu i au haawina i haawiia na lakou e hoakaka mai.
LA HOOKAHAKAHA O NA KAA WAI.--- O ke la 3 o Feberuari e hiki mai ana, oia keia Poakolo ae, he la nui hookahakahaia no na keiki kiaai ahi o ke kulanekaehale o Honolulu nei. E akoakoa mua aea lakou mamua iho o ke Keea o ka Hele 2 mamao iho o ka hora 10 kakahiaka oia la, alaila kai hele ae ma na alanoi a ka Luna Kinai Ahi Nui o kuhikehi ai.
Mai ka Poakolu mai a hiki i ka Poaha iho nei ka noho ana o na Kiure Hawaii no ka hihia o Kupio i manao wale ia ai oia ka ha o ka poe popehi kanaka i ka elemakule a me ka luahine ma Hilo, eia nae, ma hookuu na kiure ia Kepio, a ua lanakila oia.
Ma ka moolelo o na hana a ke Komite Umikumamakolu o na makaainana o Honolulu nei, a ka la 28 iho nei, ua ikeaia iho o Jno H. Paty, P C Jones, A Kalauli, a me D Kahanu, ke Komite Ohi Dala. Nolaila, ina e hele aku lakou imua o na makaainana aloha alii e noi dala ai, e hilinai mai.
Ma ka halawai makaainama nui i malamaia ma ka luakini o Kuemakapili i ka po Poakahi iho nei, no ka noonoo ana i ka keia kulanakauhale alii hana e hoike aku ai i ho lakou aloha alii i ka wa a ko lakou Moi e hoi mai ai, ua ikeia la hoakamai olelo o kekahi poe me ka halahu loa mawaho o ka poai o ka poe noonoo. Kamailio wale ma ka mea aole imua o ka hale, a hoolauwili i ka mea i hooholia a pau. Ua lealea ka poe naaupo i ka pahee leao, aka, o ka oiaio, he hoakamai wale iho no, aohe manaoia hana. Oia ke ano o ia poe ku-e hoakamai ai.
AUMOKU KAUA--- Ua lohe mai makou, e hoonohoia ana ka moku kaua Amerika Portsmouth ma Honolulu nei, i ka wa o ku mai ai, a e hookuuia ke Tuscarora.
---Iloko o ke anahulu, e haalele iho ana ka moku kaua Beritania Tendos ia Honolulu nei, a e hoi aku ana i Kapalakiko a malaila ae i Amerika hema.
---O ka moku kaua Reindeer, o ku anan ma Honolulu nei a hiki i ka malama o Aperila.
---O ka moku o ka Moi e hoihoiia mai ai, oia ka moku Pensacola o ka Adimarale Almy. E ke anan pahu ia nei mawaena o ka la 10 a me 15 o Feberuari.
Mai kekahi lawe pepa mai a makou o Waikiki waena i hiki mai ai ka Jono io makou nei, aia kekahi poe puni pepa lealea ma ke alo pono o ko makou mea kukulu kepau---ua kuhi oia ua nalo, aka, ua lalahu e mai la ka maka tile a ua lawe pepa nei, a iko iho la makou, ke noke la na kape me na wahine ma ke pepa lealea. A ina e make kahi, e ku oia iluna, me ka hooukaia i ka noho amana, ka pale, a me kekahi mau mea e ae. He hana hoomaewaewa, he hoohaahea anaia ia Kamoiliili a lilo i Pegana loa. Heaha keia o Kamoiliili? Mamua he apana maikai loa ia, ano he Bobulona ke! "E na punahele, mai hoomahui ka hewa," o nahu ke kanawai.
HE MAU MAKE MINAMINA.--- I ke kakahiaka o nehinei, Ianuari 29, ma keia kulanakauhale o Honolulu nei, ua make aku la o Kapena Keoni Miki, i ke 83 makahiki a me 3 malama o kona ola ana. Ua hoopiha oia i ka Oihana Luna Awa o Honolulu nei no kekahi makahiki loihi i hala me ka malama pono, a na ka make i lawe e aku iaia.
---Ma kela kakahiaka no malama ae, ua make ke kaikamahine hanau mua loa a Warren Kamalani kekahi o na Kakauolelo o ka Hale Date. He kaikamahine i aloha nui ia. ma ka hora 10 o keia la e hoolewaia'i kona kino lepo ma Kawaiahao. E hele ae o na hoaaloha a pau i ka hoolewa.
Ua lohe mai makou aia ma Kaliuluna e pili la me kahi o Kiha kahi o kekahi mau kamalii kane mai ke kaona'ku nei, a me na ui kaikamahine o laila e akoakoa mau nei o ka po, no ka hula uliuli, ukeke, a me kekahi mau hana lapuwale e me no hoi, a hiki wale aku i ke kulu o ke aumoe, a i kekahi wa a koloke e ao. A u ka hana hoi a kanaka makua he pepa pili dala mai ma kuono. He keu ke ahonui a me ke kulikuli ole o na poe maikai a me na haole e noho kokoke 'la malaila ke hoomakakiu ole ia'la keia poe hana lapuwale, heaha la ka mea e haawi ole ia nei i ka Ilamuku. Ma ka olelo mai a ka mea mai ia ia mai kela lono o kekahi no ka keia o na lua mimilo nana a kauo nei ka Lahui Hawaii Opiopio, a kakou e makemake nei e hooulu, i ka poino ana ka make. Eia ka makou e ao aku nei, ina he oialo keia lohe i hui ia e la maluna, e pono e hoopau a e haalele loa i keia mao hana lapuwale, no ka mea he "lohe ke ola a he kuli ka make."
HUNAHUNA MEA HOU.
Iloko o na makahiki he umikuma nalua i hala, ua mahuahua loa mai ke kalepa mawaena o Rarani a me Kina---o na waiwai komo, mai ka $17,000,000 a i ke $60,000,000, o na waiwai lawe aku, mai ka $3,400,000 a i ka $17,600,000.
Eia ka olelo hooloha a kekahi lunahooponopono nuupepa kuaaina i kono aku ai i kona poe lawe pepa aie penei: "I ka poe a pau i aie i keia pepa no ka makahiki a oi paha i hala, e holo mai lakou a hookaa a e haawi aku no makou i ka hooiaha ana o ka poe make o ka papa akahi me ka aku ole, i ka wa e make ai lakou." Ku no ka olelo i ka hoonaikola.
Ua @ kekahi @ me ka inoa o ka luna makai o kekahi kulanakauhale o Enelani, a i ka weheia ana ae, aia hoi, he keiki no e ola ana ko loko. Hoole na luna makai nei i ka lawe ana iku i keia makana, ake, nonoi mai la kona aipuupuu nana ka makana, a lawe aku la ia i ka hake-