Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 2, 9 January 1875 — Page 3
| This text was transcribed by: | Walt Kekoanahenahe Bodnar |
| This work is dedicated to: | Halau Malamalama 'O ka Mahina |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKA, ME KE AU OLOA I HUIIA.
lua e hoopaakikiki loa ana na kanaka mahope o na Alii Bonepati, e like ma ka lakou e makemake nei, e hoihoi mai i ke kino lepo o ka Emepers keuwa Napoliona Ekoulu i make aku nei i Enelani, a kanu pu me na i wi o Napoliona Nui, a me kana keiki i kapaia o Napoliona Alea, aka, aole nae i naho alii, alaila e manao ana paha kekahi poe lehulehu e hahai mai ana he haunaele. Aole i makau o Lui Pilipo i ke kiia ana ai o ke kino lepo o Napoliona Mua i ke mokupuni o Sana Helena a hoihoi ia mai ai i Farani, a o ka mea hilu loa, ua hoouna maoli no ka moi e noho ahi ana i kana keiki ia Haku de Joinville e kii. Aohe hakaka i ulia mai. Ke waiho mai nei na iei o na Napoliona make ma ko lakou Ilina, aohe hanu i koe e lapa hou mai ai.
"Ina paha i makaikai kino aku oikou i na keena o ka moi o na Alanui Kaa Ahi oia o Komodoa Vanabila, i kela la mau'ku nei, he kanaka none na makahiki he 50, aohe i nui loa, lauoho lahilahi, he noho malie a malama iaia iho. I ke mauawai hiki mai ai kona wa e hele aku ai e ike i ke alii ka@ ahi, pane aku la kela, "Aole paha oe i ike ia'u," wahi a ka mea makaikai, "aka, ua maopopo oe ia'u." "Owai oe?" wahi a ka ninau a ka moi o na Alanui Kaa Ahi. "O Eaton Pohoku au." "Owai, o Puhaku holo ho noho ole anei oe?" "Ae," wahi a ka pane. " A heaha mai nei kau o onei?" "Ua loaa ia'u he wahi dala noku ma ka'u hana iho, a ua hoi ae nei au me kahi mahiai e kokoke aku la i Patasona. Ua lawe pu ae no au i kuu mau wahi lia elemakule nana i kokua mai i loaa ai ka'u dala. Ua kukolu au i wahi halo keaka nuku, a i ka wa a ko'u mau hoaaloha e hele mai ai e ike ia'u, hoonanea aku la au me kahi lealea uaku He mea paakiki nae ia'u ka hai ana aku, owai la o makou kai lealea loa, owau paha, na hoaaloha paha o'u a o kuu mau lio paha." "Aka e Eaton, pehea oe i pau loa ai iluna o ka lio?" Eia i ko'u wa kamalii i hoaoao ai ma keia hana, haalele loa au i ka inu ona a me ka nau haka. Ua maopopo ia'u oia ke kumu o ka hiki ana i ko'u mau aa koko ke kupaa, a o keia hana a'u, aole loa e hiki i na e pa kiaha ana au. Aole au i nanbaka, aole loa hoi i inu wai ikaika ilolo o ko'u ola ana. Aole naei waiwai e like me oe e Kamadoa, aka, na kouekonea no nae au.
Nu ka nui o loa o ka makemakeia o ke kii hope loa o ke pai ana mai nei o ka wahine a ka Hooilina Moi o Enelani, oia keKama Aliiwahine o Wale, nolaila, ua pau i ke kuaiia he 300,000 o na kii.
Ke hoike mai nei kekahi nupepa o Ladana i ka nui o ka poe kaawe ma Farani, a penei no ia: I ka 1926, he 1,739 poe kanaka i kaawe ia lakou iho; i ka 1831, he 2,084; i ka 1836, he 2,340; i ka 1839, he 2,747; i ka 1841, he 2,814; i ka 1845, he 3,085; i ka 1847, he 3,647; i ka 1852, he 3,674; i ka 1860, he 3,920; i ka 1869, he 5,114; i k 1872, he 5,275. Ke hopohopo ia nei, mali o hiki ka nui o na poe kaawe la lakou iho i ka 1874, i ka 7,000
Ma ka noonoo ana o kekahi Kauka lapaau lio o Farani, ua houloulu oia o ka noi o na lio ma Europa, ua hiki i ka 16,149,800 Mailoko mai o keia keluna, no Farani iho he 3,663,600; no Auseturia, he 3,100,000 no Enelani, he 2,666,200; no Geremania, he 2,500,000; no Peruaia, he 1,800,000; no Tureke, he 1,100,000; a o ke koina iho e mahaleheleia ma Sepapuia, Holani, Belegiuma, a me Helevetia.
Ua hoopuka ae kekahi nupepa o Kikako e hoi mai ana ke Kuhina noho o Amerika Hui ma Parisa i Amerika i keia Kupu Lau ae, no ke kukua ana ia Kalani, no ka hooponopono ana i ka mea pani i kona hakahaka. Aole i hooiaio ia keia lono e kekahi mau nupepa e ae.
Ua kokua mai nei na kamaaina o ke kulanakauhale o Parisa i 60,000 hapaha Farani no ke kokua ana aku i kekahi whaine hana kuaka uhauha i kona mau ia loaa, a i keia wa mai nei, ua ilihune loa, a e ole ia kokua ia ana mai la loaa kahi ola.
Ua hiia mai nei kekahi moolelo lealea, no kekahi Bihopa o ka Ekalesia Euelani, o Dr. Sumner. I kona wa ui, he kumu ao ia na Haku Alapati Cooyogham, mahope iho na Haku Loudesborough, i make iho nei, a me ia oia i holo ai i Europa. Ia laua malaila, ua make aloha loa ia ua kei. ki alii nei i kekahi kaikamahine nohenohea o Helevetia, a me ia i noi aku ai ke keiki alii e mare. Hoike koke aku la ke kumu i na makua o ke ke keiki alii me ke kaumaha a kana haumana. Eia ka manao o ka makuahine, i mea e pakele ai ke ola o ke Keiki, e mare oe e Sumner i kela kaikamahine. Ua ae lia ke noi, mai ia wa mai ka pii ana o Sumner, he anuu maluna o ke anuu, a hiki wale i ke kulana keikei ana e noho haaheo nei, a o ke kaikamahine keia i kupono oe no is mau kulana, ua hookiekie ia he Makionese, a he lede na ka Bihopa.
Ke kilo ana @ Hokulea.
A hiki loa mai ka la 10 o Dekemaba i hala, ua hiki @ na lona a pau i Ladasa mai na kaiana nana hoku mai ma Aigepita Kine, lap@na, A@eturia, Rusia ma Asia, a me Ioia; a mai ka nui mai o na kulana i l oheia, ua holo poao nae wale ana no ka hapa nui ma ka loaa ana o na nana ina maikai i na kilo hoku. Ma Aigapita me Ioia, malaila i loaa ai na kii hooleleaka maikai loa o Hokoloa. Ma Calacata, na oi aku mamua o 100 kii i paiia. O na kulana kilo hoku ma Rusia ma Asia, ua poho wale no na ma@olena, no ka ike ole ia ana o ka la. Nolail@, ke p@kui aku nei makou malalo iho i na lono mai na kulana kilo hoku like ole mai:
Nagasaki, Dec. 8.-I ko makou wa e nana ana o ka maalo ae o Hokuloa i keia la, ua paapu ke ao a ike ole ia aku. O ka manawa keia i manaoia ai e ike m@ia mai ai o ka hoku, na hala aku ia mai a makou aku me ka ike ole ia, a me ka hiki ole ke hoomanao iho i ka maalo ana mai. Mahope o ka hala ana he hapaha hora paha, a mamua iki iho o ko Hokuloa wa e hiki ai i waena o ka La, ua ike lihilihi aku ka mea nana ma kekahi ohe, a ua loaa iaia he manawa loihi e aua aku ai i ka hokupaa. A mawaena o ka manwa i hoea mai ai ka hoku ma ka lihilihi o ka La, a i ka kaa ana iwaena, ua loaa pono ka manawa o ka wa hope, Mahope koke iho o ke kaa ana o Hokuloa mawaena o ka La, ua ana hou ia aku ka loihi mawaena o Hokuloa a me ka La ma ke kaekae komohana. Ua haneri kanalima na ana okua ana mawaena o Cuspus. Mawaho ae o keia la, he ekolu mau nana ana ma na kaekae o ka La e moe ia me ka Merediana o Saturena, a mae na hiohiona ano like o na kaekae akau me hema o Hokuloa, me ka moe ana ma ia laina hookahi. He 18 mau ana liilii ana no ka loli ana o ka La me ka Hoku, ma ka nana ana i na wawae luna a me lalo oiai e a'e ana ma ka meridiana, a kokoke paha e 60 mau kii maikai o ka maalo ana, iloko o ka manawa e nanaia ana. Ua pomaikai ka poe nana hoku i ka loaa e ana o keia mau mea, oiai, i lawa no ia Hokuloa a nalo aku o ka uhi paapu loa mai no ia o na ao, a me he mea la e ua iho ana. Aia paha i ka hope o Dekemaba e hiki pono'i makou ke hoike 'ku i ke 'ku i ke kaawale lonitu, i mea e maopopo ai ke kulana maanei Ma ka lono hope mai ka Puali mai o Kapena Holo, ke ola maikai la no kona puali. O ka poe hoi i hoonohoia maanei, eia no ke noho nui nei me ke ola maikai. [He poe Kilo Hoku Amerika kela maluna.]
Veldestok, Dec. 9-Ua hiki mai na lono waea ma ka Hale Puo Kilo Hoku o Ladana, mai Inia mai, i keia auina la, e hoike ana, ua holo pono ka nana ana ia Hokuloa. Ua oi mamua o 100 kii hooleleaka i paiia.
Veldestok, Dec 9.-Akahi no a pau ao la ka makou nana ana i ka maalo ana ae nei o Hokuloa. He kakahiaka pamaloo a panoonoo keia.
Ladana, Dec. 9.-Ua paiia ma na kii hooleleaka ka maalo ana ae o Hokuloa, ma Kairo, a me Suezi. O na pai kii i hoonohoia ai ma Tnebes, ua puka pono. Ma Sanahai, ua omamalu ke ao, a ua poliulia ka ikeia ana aku o ka La.
Ladana, Dec 10.-Ma na lono waea olelo i loaa mai nei no ka nana ana i ka maalo ae o Hokuloa imua o ka La, ua ike ole ia ma Onenburg, Kason, Aralesk, Astrachan, Kertch, a me Tiflis, aka, ua holopono nae ma lakahama. Ua loaa mai hoi keia mau lono waea olelo mai Kairo, ma Aigupita mai: He mau minute helu mamua iho o ka ikeia ana, ua kukulu hou ia ka lonitu a pau na wahi i hoailonaia me na waea me Greewich. O na kulana nanaina mawaena konu, ua holopono nae wale ana no, oia ma na kiekiena o Mokotiana a me na kahua laula o Sueza a me Tebesa.
Teherana, Dec. 10.-O ka nana ana i ka maalo ana ae o Hokuloa maanei, ua holo lea loa.
Mahiko no ke Kual.
MAMULI o ke Kauoha ana Luna Hooponopono Aie o Mr A L WILCOX, e kuai kudals aku no au ma ke akea, i ka
Poalima, Ianuari 25, 1875,
Ma ka hora 10 A.M.
Ma waipa, Hanalei, Kauai, ma ke kumukuai maluna ae o @3,500.
I KA MAHIKO A PAU O WAIPA!
Nona na Alna a me na Waiwai malala iho nei:
KA AINA! i haawila ia P Manson e Rov a me Mrs Johnson 1 Nov 27, 1862, nona na Eka he 30 a @ aku a emi mai paha.
KA AINA i haawiia ia G Thoms e E Johnson, Mel 23, 1863, Kkola mau Kuleana Aina nona ka Kka i a me 7 pauku.
KA AINA I Kuhikuhila na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 2937, ka Alua Mua, he 4 60-100 Eka; ka Alua Kina he 90-100 Eka.
KA AINA mai a II Kapule mai i haawi ai ia G Thoms i Augate 29, 1862, nona ka lii, he i ruda a me ka pauku.
KA AINA mai a A S Nuuanu i haawi ai la G Thoms I Augate 29, 1862, nona ka In 6 Eka i ruda a me 31 pauku.
KA AINA i kuhikuhila ma ka Palapala Sita Heiu 2956, nona ka ili he i a me 18-100 eke.
Ka manawa i koe o ka hooilmalima o WAIPA, he @173. ka hoolimalima'o ka makahiki. Ua kupono ka aina no ke kanu ko a me ka mahi lai@i, a he nui ka wai nana e will, a he makena waie no hoi ka wahie.
HOOKAHI Wilike, na rola he 33x20, i huila nui me na lako, @ mau ipu hoomaemae ko, i lalani ipu hao he 3 ka nui, i huila wai, 3 mau makiai hoomaloo ko me na lako, 21 mau ipu hao hoomaaliii, i ipuhao maha a me ka pauma wai, 50 bipi kaniua, 13 miuia, 7 kas, he pu@ okua o na lei bipi a me na kauiahao, 6 palau. 2 mau mea hap@ku opala, he mau ou me na uwea-pa. he pua @inihepa uiaola a me na ano he nui o na lako paahana.
He malo Wiliko, hale noho o ka Luna Nui, a me na hale o na Kumakahiki.
Ino noie e keheia ma ke kumukuai maluna ae, aloha e kuai liiliiia no na apana aina pakahi.
653 31@ S W WILCOX, Luna K@.
KEPAPA aku nei au i na kanak a pau, a me na ano haole a pau, aole helo walo ma na kai @ a pau o Kahaiuu a me na Loko ma koolaupoko. mokupani Oahu. Ke nei aku @@ au i @ makamaka a pau ana na hoa lona a pau o Kapalikoolau, e oluolu oukoa e heie no e oieio pu me S Kaaie ka luna, a o ka mea e holo mawaena o lana. na holo ia. W K Sumenr
Honolulu , Ian 2, 1873. @
K@ hoonoh@ nei mana ia Pahi@, i lana a maiama Aina, maluna o na apana o S Ka@ i make, o Hokukano me Heena'a ma Kau, Hawaii, @ waiho @ K@olokea ke koia e ua a@na i hoopukala ma ka nupepa mamua iho nei. Na Pahi@ 3 nana i na mea komo@wa, a @ wa i kahi mau lihi o keia mau apana, a mau holoholona paha, e hana no e like ma ke kanawai. KANALOA,
S KAULIA (op@)
Kalihi, Ian 7, 1872.
OLELO HOOLAHA.
NO KA UKU WAI!
O KA UKU HOOLIMALIMA NO KA WAI MAI mai ianuari 1 a hiki i Iulai 1 1873. O ka uku mua wal no a o ka wa keia. @ o ka po@ a pau he wai ku lakoe aole i hooka@ ke kauohana 'ku nei e hookau koke mai i ka lakou mau uku wai, ma kuu Hale O!hana. me ke kihi o na A lanui Nu@ a me Moiwahine.
HENRY PRENDERGAST, L@a Wai.
Honolulu, Ian @, 1873.
KO DR. TROUSSEAU,
[KAUKA PARANI.]
hale kauka a keena oiha.
na. aha ma ke kihi o na huina o na Alanui
Papu a me Kai ep@.
KA KAUKA KILA LAAU OLA
Kupanaha
KA HOOLA NUI NO NA NALULU
A me na Eha-Rumatika, no na mai i puka mai ma ke ano e o ka Opu, no ke Ake a no ke Koko paha.
OIAI he laau kupono keia no ka ohana e malama ai ma ka hale. a he oi ae hoi ke ola i na laau lapeau e ae, kona pakele. h@ ana a me ka maopopo lea. He mau lau nahele maoli wale no keia a me ka Huaale Ola Kupanaha, eia ma na Haie Kauka a pau.
O GEO. C. MCLEAN oia ka Agena nui no keia Pae Aina.
UOOLAHA LAWE I KA MORAKI.
KE hoikeia aku nei na mea a pau. e hana aku no au e like me na hooko ana a ke kanawai a ka ahaolelo i apono ai i Iulai 18, 1874. e lawe i ka moraki i hooialuia e PETRONILLA WELLS a me JOHN WELLS, ia A F JUDD, ke kahu o MRS. S.A. CARTER. ma ka ia 2 o Dekemaba 1871, ola no keia Aina a pau. e waiho la ma Alanui Alakea, Honolulu mokupuni o Oahu, ku Hawaii Pae Aina, a nona na palena malalo iho:
E hoomaka ana ma ka aoao hikina loa o Alanui Alakea, a ma ka akau komohana loa o kela aina a hiki i kahi aia ololi; alaila, ma@a@a aku. holo hema 49 hikina 57 kapuai holo aku ma ka Hikina loa o ka aoao akau o kahi aia ololi alila Akau 41 30' Hikina 53 @-12. kapuai- holo ae la ma ko Sorenson: alaila Akau 46 45' komohana 56 9-12 kapua e hiki aku ai i ka aoao akau o Alanui Alakea, e holo ae ia me ko Sorenson: alaita. pii ae ia ma ka aoao Hikina o ke Ainui Alakea 56 10-12 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai me ke komo pu o na pono aianui maloko me na hale pu, na hana hou a me na mea a pau e piii ana maluna iho. Ina aole e uku e la mai ke kumupa@ he $500. me ka uku kuala ma ka 12 hapahaneri no ka makahiki mai ka la mai o la maraki, Iloko o na hebedoma ekolu ai ka wa aku e puka mua ai keia hoolaha, ma ka nupepa, e hoolahala aku no keia wahi no ke kuai iloko o na la he kanakolu, mamuli o ka mana kuai i hookomo pu ia iloko o la moraki.
H. A. P. CARTER.
Na W C Jones, Kona loio.
Honolulu, Ian 6, 1875.
Olelo Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
OIAI UA HOOKOHUIA mai ka mea nona ka ino malalo nei, i Luna Hooponopono no ka waiwai GEO. HUFU DAVIS i make, o Waimea, Hawaii, ke hoolaha'ku nei i na mea a pau, he mau koina ko lakou i ka waiwai maluna ae, e hoike koke mai me na hooiaio kupono, iloko o eono malama, o hoole loa la auanei: a o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make, e hookaa kike mai ma kona Keena hana, maka Hale Hookolokolo ma Waimea, Hawaii, a o na mea a pau, ian he waiwai ka i a lakou e pas nei a e malama nei paha no ka mea i make, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho. D F SANDFORD,
Lunahooponopono Waiwai o G. Haeu Davis i make.
Waimea Hawaii, Dec 10, 1874.
WAIWAI PAA
MA KE KUDALA!
I KULIKE AI me ka mana o ka Olelo Kauoha i hoopukai i ka ia 23 0 Dekemaba AD 1874, e ka Mea hauo, hano CC Harris, Kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie o ko Hawaii, ma ka Hooponopono Waiwai Hooilina, e kaui aku no au ma ke kudala ma ka puka komo o ka Hale Aupuni hou a Hale Hookolokolo ma Honolulu nei, i ka hora 12 awakea o ka
Poaono Ian. 23, A. D. 1875,
I keia aina a pau o E KANIHINA i make, e waiho ia ma Waikiki waena, Oahu, oia no ka aina i lilo mai iaia ma ka palapala hoolilua a Nakai i make, no E Kanihina, a ua hoikeia na palena maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 6649 e like me ke kuhikuhi malalo iho:
1268-Nkai, Aina ma Waiaka, i Wakiki,
Kona, Oahu.
APANA 1-1 LOI MA WAIAKA. E hoomaka ma ka Pohaku X ma ka papohaku, a e holo hema 54 Kom. 131 pauku ma ko H. Kahakai a me W. Kamana; alaila hema 35 hikina 9S pauku e pili ana me Kuhela; alaila akau 52 30' hikina 244 pauku me "Kuilei" no Keolaloa ma; alaila akau 85 30' kom. 143 pauku e pili ana me H. Kahakai a hiki i ka hoomaka ana-16-100 eka.
APANA2-PAHALE MA WAIAKA. Ehoomaka ma ke kihi hema o keia pahale, a e holo akau 54 kom. 3331 pauku ma ko H. Kahakai a me Aupuni; alaila akau 37 13; hikina 260 pauku ma ko Aupuni; alaila hema 54 hikiua 215 pauku ma ka Apana Aina Kula o H. Kahakai; alaila hema 20 kom. 277 pauku ma ka papohaku aoao ma kahawai a hiki i ka hoomaka ana-59-100. eka. SPK, i ana.
APANA 3-I LOI MA KIKI. E hoomaka ma ke kihi hema, a i holo akau 55 kom. 100 pauku e pili ana me ko paele; alaila akau 42 hikina 2@ kaulahao me Konohiki ; alaila men. 55 hikina 100 pauku e pili ana me Nawaka' alaila hema 42 kom. 2 ½ kaulahao a hiki i ka hoomaka ana-23-100 eka. (Inoa) A Bishop i ana.
Pau loa l eka.
ME KA AINA e waiho la ma Alanui Kula no E Kanina no ia aion, ola Elima LOI KALO ! i hoikeia na palena ma ka palapala Sila Nui Helu 2694, e like me keia malalo:
E hoomaka ana i ke ana ma ke kihi hikina e pili ana i ka aina o Kanihina a me ka pauaa ma ka pohoku hoaliona ia X a holo penei hema 64 kom. 1.16 kaui. i ka aina o Piko akau 42 kom. 1.71 kaui. hema 52 30' kom. 1.41 kaui. i ka aina o C Kanaina akau 41 30' hik. 1.80 kaui, akau 49 kom. o.88 kaui. i ka aina o @eaka. Akau 41 hikina 1.84 kaui. i ka aina @anihiua hem. 47 hik. 0.83 kaui. hema 4 kom 0.28 kaui. hema 58 30' hik. 1.17 kaui. hema 40 hik 3.79 kaui. hiki i kahi i hoomaka'i-Ela ka @ I eka 47-10 kaulahao kuea.
Kuike ke Daia. Aohe hemahema o ka palapala kuleana. J PORTER GREEN,
Luna Hooko Kauoha o E Kanihina.
UA HAAWI AU IA MAKUE i ka mana e hana a hooponopono, no na holoholona kuleana ole e hele ana ma na aina i kapaia o Waipio, Waiawa, Kowaiipea a me Waikakalaua, e auhau aku, a e hoopaa a hoopii e like me ke kanawai o ke aupuni i pili i ua holoholona helehewa. KIMO PELEKANE,
Honolulu , Dek. 24, 1874. (J I Dowsett.)
EIKE auanei na mea a pau, ua haalele kumu ole mai o PAIWA ka'u wahine mare, i ka'u ai a me ko maua noho ana, a ua hele aku mamuli o kona manao, nolaila, ke papa ikaika loa aku nei au i na ano kanaka a paa, aole e hoale wale iaia ma ko'u inoa, mai keia ia aku, me ka'u palapala ole e kanoha ana. PAKA APINE (pake).
Honaunau, Kona Kema, Dek 22, 1874.
Ka B. H. Laiana Laau Lapaau
AWILI OLA !
no na mai ino, e lua ka
Rumatica,
Ka Hana,
Ka hui o ke kino,
Ke pohapoha o ka ili,
Nawaliwali o ke kino,
Na mai wahine,
Na mai o ka puu, ko ake a me ka puuwai!
E nana i ke kuhikuhi.
E loaa no ma ka Hale Kuai o
Dilinahama ma,
Agena
Honolulu , Oct 6, 1874.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
A HAKIEKIE o ko Hawaii pae Aina, ma ka Hoopanoponoo Waiwai, Moku@ai e Oahu, Hawaii pae Aina, SS. Ma ka waiwai o IMILEI (k) no Waianae Oahu i make. Olelo kanoha e koho ana i ka e hooeaio ai ka palapala kanoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, me ka la 2@ o @ Kaka@ ma honolulu ko Hawaii Pae Aina Dec 19, 1874.
A FRANCES JUDD.
Ikea: Lumakanawai o ka ah@ kiekie
Walter K Seal, Kakanolelo.
OLELO HOOLAHA.
E KII KOKE NAI @I KA KAKOU MA@
AHOI pake.
Honolulu, Dek. @ 1874.
KE @ALA@AIA NEI e a u kekahi mau waiwai i hele auwana mai. mai mua mai o ka m@hi Ki@ ma ke ia @ o Novemaba. @ hoi. @
WAIHAU.
Keaw@ki, Lahaina Dek 12 1874.
HOOLAHA- O kela a me k@ kanaka e hookipa ana i kou wahine mare ia Kahalewale, mai keia ia aku a mahope aku nei, e hoopi@ lakou.
Haiku, Dek 1@, 1874. ALBERT SALA.
Kuai a ka hamuku.
JAMES I. DOWSETT MEA HOOPII KUE IA G W Pilipa mea hoopiiia. imua o ka mea Hanohano A. F. Judd. kekahi o na lunakanawai o ka aha Hookoiokoio K@ o ka Hawaii Pae Aina a me ke Ka@
Mamuli o ka mana i hoopukaia e ka Aha Hooko@kolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina a me ke kaniike ma ka aoao o ka mea @ i h@ no na 8484.23, e kuai aku no au ma ke akea, ke hiki aku i ka
POAONO, Ia 2 o Ianuari, 1875!
-MAKA PUKA O KA-
Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni Oahu, I na pono a me na pomaikai a pau o ka mea hoopiila hoko o ka aina i hookomeia maloko o ka Moraki. nona na palena i hookomoia maloko olaiia, e like me la malalo nei:
O keia apana aina a pau e waiho ia ma Koai, Holuaioa, ma ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii kekahi o ko Hawaii Fae Aina, a nona na paiena malalo iho: E ho omaka ana ma ka paila pohaku ma ke kihi Komohaua Hema a mauka o ke Aianui Aupuni Maluna, a e holo akau ana 64 Hikin 13 79 ka ulahao e pili ia me ku Kaiwe o Koai a me Palaueka, Akau 46 Hikina 1 74 kaulana@; Akau 64 15' Hikina 2 54 kaulahao; akau 77 Hikina 4 7 6 kaulahao; akau 59 30' Hikina 3 54 kaulahao' Akau 63 Hikina 7 69 kauiahao; Akau 54 43 Hikina 3 10 kaulahao; akau 60 13 Hikina 4 84 kaulahao; akau 73 30 Hikina 4 69 kauiahao; Akau 61 15 Hikina 21 60 kaulahao; Akau 73 30 Hikina 2 70 kauiahao; Akau 61 30 Hikina 4 05 kaulahao: A kai 72 00 Kikina 18 15 kauiahao; Akauu 60 30 Hikina 1 03 kauiahao; Akau 64 30 Hikina 4 20 kaulahao; Akau 62 Hikina 8 98 Kauiahao; Akau 61 15 Hikina 17 18 kaulahao; Akau 63 Hikina 3 50 kauliahao.
A hiki i ka paila pohaku i hoaiionaia "B." alaila holo ma ke kihi Hikina Hema, Akau 40 Komohana 14 02 kaulahao; a hiki i kahi hoailona "B" ma ke kihi Hikina Akau, alaila Hema 58 30 Kmohana 9 84 kaulahao; e pili la me ko kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63 Komohana. 16 90 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56 Komohana 6 kaulahao, e pii la me ko Kaiwi o Kaai a me Paki; Hema 70 15 Komohana 11 62 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Pake; Hema 69 30 Komohana 15 93 kaulahao e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 67 Komohana 3 36 kaulahao. e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63 30 Komohana 5 22 kaulahao e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 41 15 Komahana 7 74 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 69 Komohana 2 56 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 64 30 Komohana 6 59 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56 Komohana 1 50 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 60 Komohana 1 08 kaniahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56 45 Komehana 2 06 kauiahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 67 komohana 3 16 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 71 45 Komohana i 80 kauiahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 54 30 Komohana 6 50 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 73 30 Komahana 3 08 kaniahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 55 Komohana 1 94 kauiahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 62 45 Komhana 2 55 Kauiahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 73 15 Komohana 4 94 kaulahao. e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63 Komohana 2 73 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 69 15 Komhana 4 92 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 70 15 Komahana 3 05 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; a hiki i ke kihi komahana Akau o ke Alnui Aupuni, nona na eka he 1151 83-100, a ola na ka aina i hoikeia na palen ma ka palapala Sila Nui Helu 2730 i haawiia no ka mea hoopiiia ma ka la 3 o Sepatemaba, 1860.
Aia wale no ke koe o keia aina a hookaa e ia ka uku panee, na koina a me ko'u uku a me ke Komisma mamua ae. W C PARKE, Ilamuku.
Honolulu, Dek 11, 1874.
Ua hoopaneeia ke kuai o ka aina maluna ae a ka la 16 o Ianuari, 1875, ma ka hora 12 awakes. W C PARKE, Ilamuku.
NO KE KUAI
BERENA PAILATA
makepono.
BERENA PULUKAI
ai a ka Moa.
PAAKAI o KAKAAKO,
make eke a tona paha.
WAHIE o ke ano maikai, oki a liilii ke
makemake.
NA POHAKU, pou.
KIMO PELEKANE
(Jas. I. Dowsett).
Kihi o Alanui Maiwahine a me Papu.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA !
KAPENA MARCHANT!
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki I Kaunakakai, a pela maluna mai… $ 5.00
" Lahaina, " " " 6.00
" Maalaea, " " " 7.00
" Makena, " " " 8.00
" Mahukona, " " " 10.00
" Kawaihae, " " " 10.00
" Kailua, " " " 10.00
" Kaawaioa, " " " 10.00
" Hilo, " " " 12.50
" Kau, " " " 13.50
Uku kaapuni ia Hawaii,… 22.00
A hiki i na awa o Kauai,…. 8.00
Uku kaapuni ia Kauai,…. 12.00
Uku ohua Hawaii oneki,… 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keen o hope e lilo, ala wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noila aku ai.
SAMUEL Q. WILDER, (Waila),
Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.
Olelo Hoolaha!
E like me ke kuleana a me ka mana i aponola a i hoomaula mai ia'u mai Ka Mea Kiekie R. Keeliolani, nolailia, OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei. ke kauoha aku nei au i na hakualoa a pau i hoolimalima i kekahi kui@ana ai ua a aina kai lawala paha, o M@ holookoa, mai a Kaleiluhiole mai, (ua make) e hoike mai i ko lakou mau ale a pau, mamua o ka hoomaka ana aku o ka makahiki 1873, ma ko'u wahi ma Aaia.
A no ua mea a pau e pili ana i ke Ahupuaa o Moanalua, me a'u wale no e kuka a e hooponopono ai, aole me kekahi mea e ne. DAVID MANAKU.
Aaia, Honolulu, Dec 24, 1874
EIKE ananei na kanaka a pau loa, ke nana mai i keha olelo hoolaha, o makoa o ka poe nona na inoa malalo iho nei, ke hookapu aku nei makoe i na ano kanaka a pau loa, aole e wawahi wale a @ hoi i ko makoe manowai e pili ia me ka kuieana e T Kaleaka oia hoi o Kaiwa, O ka anwai wai e hahe ana mai Kaiwa mai a hiki i wainuiohui, aole no hoi e holoi i na lole, aole e kapuhu i na kuila wili @aiki a wawahi hoi. aole e kukule i na holoholona ma ke kae o ka auwai aole e wawahi wale ka mea i hana ole ma na auwai nei aole no hoi ma ke kahawai a hala loa aku niauka o Kahoinaakaunulehua. A o ka mea e koe ana i kela, e hoopaila oia no keia a me keia hewa i han@ he @5. E hoomaemae@a ka auwai i ka pua@ mua a me ka puaha hope o ke@a a me ke@ malama, aole e ae ia kekahi hoa a mau hoa paha e noho wale hoko e ka ia @ auwai me ka hoapono ole la e ka hapanei o na hoa.
E @o kela i Kanawai pua mai kona ia e paka ai ma ka nupepa a mae loa aka; nolaiha ke koho nei makou ia D B MAKALOA i luna nana e nana.
No ka olelo o keia mau mea i haila maluna, ke kau nei makou i ka makou mae inoa kaialo nei.
Jame a Kane Kaimaui Kaiwakea
Kama@ L Meheaia L@
Joh S K@ K Io@ Ho@
P@o Ka@ Kaai@
D B Makaloa S Pakaua
Huiaia, Dekemaba 13, 187@.
Eake @
PAULO KANOA.
Ka@, Kona A., Hawaii, Nov. 30 1874.
KO KALEPONI
LAAU KUNU OLA!
A ME KA MAI HANO.
i KA LEHULEHU!
NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i ke kakahiaka i ke ala ana ae mai ka hiamoa. Mahope iho loli ae ana ke ano o ka mai a koho hano ikaika maoli; he mai mau keia i ko makoa oh@. I ka malama o Augate aku nei, 1873, oolea loa iho la ka loaa ana i ka heno kuna au a paepaeaha, me he maa la e kaili ae ana i ka hanu. Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ke @ a ne ka aku. Ua hele au i ai hehe oi ka@ka, ua haawiia mai au i ka l@. ua in@ aole nae he aka @
laau ola keia no ka hano, aohe @ like.
Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA AME KA MAI HANO i m@ me ka olelo aka, he ola @ wale ae, o ke ikaika, o ka hoihoi @ o ke ake. O ka paa ana o na ohe o ka paa, ole ka mei @ ka mea nana e paahana aku a ola ka poe i loohia m@ kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ole @ o ka hahai ana ina kuhikuhi, hoi@ hoa aku u@ ulu. He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na a@ lau nehelehele ka mea i hoomakaukauia e ol@ ai, @ lau nahele e pili pono ana ia mai. O ka hano, he @ pa o na mai ole ole, a no na au he loihi oia ka mea h@ loaa. Owau no, a pela aku.
FRANCIS L. SUCH.
He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke
ola io maoli o keia laau Kunu a Hano.
O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI
-MA KE-
Ake-mama, ka Ha o ka Leo,
Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea,
Na Eha a pau ma ka Puu.
E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO
A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau,
NO LOKO MALO NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO
NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.
Na Rula o ka inu ana.
No Kanaka Maku-2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii-1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii Aiwaiu-1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.
A ina a mau ana no ke hoii o ke Kuna, Piu iki no mawaena o na ino ana ekola.
No ka Hano-E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.
No ke Anu-Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.
No ka Puu Eha-E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.
No ka Eheehe- E inu liilii me ka hana mau nae.
No ke Kuna Kalea-E inu no e like me ka ikaika o ke kunu.
No ke kaniai Kha- He pono inu ae, a aole e eua i o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.
E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o
Dillingham & CO.,
Alanui Alii
OLELO HOOLAHA.
lole makepono ke kuike!
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE,
-E LAA NA-
AHINAHINA,
KALAKOA,
KEOKEO,
LEPONALO,\
Pena, Aila, Aniani,
Na mea Piula,
Kopa, Aila Honua,
Aila Hoomaloo,
Kuikakia, Pakeke,
Tabu, Kaula, Noho Lio,
Hulu-nalaki, na Pulumi.
A he Agena no hoi na na Mokupuai o Hawaii nei no na.
LAINAKINI-NAO,
LAINAKINI-MAOLI,
PALULE KALAKOA,
ALAPIA, KELEPA, KILIKA,
Na lole kupono i ka wawae,
Palule Huluhulu,
Na lole Huluhulu,
Na lole na ka hoohehelo ana
Lipine, lihilihi, a me ia mea'ku
-A HE-
MAU MEA AI KAHI
Ka palaoa, Kopaa,
Raiki, Pia, Hoohu,
Paakai, Huaala,
Pia Kulina, &c
-A HE-
LAAUILAPAAU KAULANA LOA
A Dr. Jay@a
L@ Ku@,
L@ hoomaemae Koko,
L@ hoopau naio,
Pea@kila, H@aole,
A me na laau Hame, a pela Aku.
OLELO HOOLAHA.
A.S. HARTWELL, (HAKAWELA).
LOIO!
UA MAKAUKAU AU E HANA, A E HOOponopono hoi i na palapala h@ilua. Palapala Kuai. Palapala Moraki a me ua mea a pau e pili ana i ka Oihana Lolo.
EDWARD T. O'HALLORAN
LOIO@
UA MAKAUKAUIKEKAKAU PALApala ho@lina a kuai, me ka h@ dala pu ma ka uku panee hauhau no ka moraki aina; me ka kuhikuhi pu aku ma na kanawai ke makemakeia, no ka hooponopono ana i na waiwai paa.
Keena Hana, ma Alanui Papu. Ma o mai o ka Hale Kuai o Mr. I@ Richardson, Honolulu.
ABERAHAMA KALAULA!
LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na aha Ho kolokolo a pau o keia Aupuni.
Hooia@a a ka luna hooponopono
Waiwai.
OIAI ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa maiaio iho i lunahooponopono no ka waiwai o JOHN BOOTH @ make kaooha ole, ke kau@haia aku nei i ka poe a pau a ka mea make i aie ai. e hoike mai i ko lakou mau koina me na hooiaio kupono. pua ko u Keena haana. maloko o na malama eono mai keia ia aku. a i ole ia, e hoole loa ia. S B. DOLE
Honolulu, Dec 16, 1874
NU HOU! NU HOU!
Mau Lole Hou Makepono loa!
HE EMI LOA MALALO
-o ke-
KUAI KUDALA ANA!
MAI KEIA WA'KU, E KUAI Makepono loa ia'ku ai na lole o kela ano keia ano, a me na NANI e ae no a ka IINI e hoohie ai, ma ko makou Haekuai ma Maeikaha@e; a he
EMI LOA ME NA MANUAHI
KAULELE WALE IHO.
I ka poe a pau e kipa mai ana e kuai,
A e waiho akea ia'ku ao na mea a pau,
Ma ka makemake e koho.
E MANUAHI WALE IA'KU NO NA PAPALEI
@AHIKO WEHI IA, NA Holoku, Muumuu a me
kahi mae maiana Kumakuai Nui i
Ka poi kuai mahuahua
E Makepono loa ana ke kuai
-o ka-
HOLOKU SILIKA MAIKAI!
MAI KA ($7.00) EHIKU DALA a ei aku, a me na manuahi e ae he nui wale. Ma keia Halekuai wale @ e lo@'i ka makepono mai loa o na mea a pau-ma Honolulu nei. Nolaila, a h@le koke mai a e ike pono no @ukoa, mai lohi, o pau e ia lakou nei. Me ka mahalo. AKE MA.
Kihi o Alanui Papa me H@
Honolulu, Nov.5, 1874
FRIEL & LAINE (ai@)
NA MEA KUAI MEA AI e ka lake ai a pau na mea niu, a me na mea hoo@ .
Hal@ malalo o ka Hole m@, Alnui Papa, Honolulu. ly