Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 1, 2 January 1875 — Ka Nupepa Kuokoa Ke Alii Ka Moi Kalakaua! Na Hookipa Makamae. KA HOLO ANA I KA HIKINA! [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka Nupepa Kuokoa

Ke Alii Ka Moi Kalakaua!

Na Hookipa Makamae.

KA HOLO ANA I KA HIKINA!

j Mahope o ke kaheawai ana o ka poe wa- ; hioe a tse Dt Keooiaiaoa laele mai e ike oo j ka bora hookahi p«b», hoikeia raai la ke I Alii, ua makaukau na Laaa Nui o oa Au- ;* _ I : mokokaua e ike laia. Awiwi ibo la ka Moi j : iaia e koroo kapa hoa 0 iike aie na kahiko j o ka ike Luoa Aupuni ana. A makaokau j ' ia a me kooa mau ukali, puka aka la ia : iwaho e haiawai tne oa oaaiihioi Luoa Aupooi, oia o Adiraara!» Ilodgera o ka pa ka--1 pili moka kaua o mokupuni Liowahioe ; Adimarala Almy o ka aumoka kaua AmeI rika o ka Pakipika Akaa ; Kapena Patti> sou 0 ka moka kaua Kuokoa ; oa Lana ooi o ka pa kapiii moku Fiizhugh a me WetBon ; ka iuoa oana Fult jo o ka pa kapili moka ; ka Puuku nui Caswell o ke Aumoku o ka Pakipika Akau ; Dr. Browo o ka moku o ka Adimara!a ; oa Lutaoela Maaoo a me Keoncdys o na okaii o ka Adimaraia Almy ; lutaoela Cutts o ka pa kapili moku ; Pikimaoa E G Voo Dora. Ua ku lalaoi mai ia keia aau iuoa aupuoi noi ma- : mua o ko ka Moi puka ana aku ; a oa ke | Kuhina Amerika Pitrce i hoolaaoa aku i | ka Moi i oa Adiinaraia elaa. AlaiiaoaAdi* | marala Aimy i hooiaaoa mai inaaiii paka- | hi ma ke kahea ana i na iooa, me ke kunoa • pinepine o ka MOl i ka wa e hoikeiamai ai. j Ma l jope o koio, ua hoikeikeia aku oa Kia- ■ aiua, alaiia, 0 ka wa ibo ia )a i iho makawalu ai ka ialu lima ann. Hoi ako la ka Moi a me oa nkali i ko iakou keeoa, aka, aoho i lioa iho ia o«e pae aoa ka lono a ia mawaho o Gcneraia Sekoftia a me kona mau ukali ua makaukau e hoikeia mai. Ua kuku koke ae ia- ka Maiihini Alii e apo aloha aka. Ua komo papalua mai la oa aliikoa he 16 ka oui i alakaiia e Geoerala SekofiU, oia no ka 17. I ka auma la, oa holo kaa lenlea pokole ka Malihioi Alii, a i ka hora o ke ahiahi, ua hele aku oia e ike i ka Haie ūaoa Keaka. Ua hele a hookeke na kaoaka i I bc)e ae ma ka puka kooao e mumulu ai me na huro mai i ke aiii, i ka wa i hele aku ai e kouio i ka Haie Keaka. K hoomaka ana ke keuka, komo e ka Moi, a mele ia ke Mele Lahui Hawaii, me ke ku oo o ke alii a me ua okaii a pau ke puhi ana 0 ka leo mele. I ke kuu ana o ka ieo pohi ohe, noho ibo \a ke a\i) t a pa'upai m&i | la oa lina o ke aoama ma ke aoo hoohaoohaoo. I ka hora 12 o ke aumoe, na hele i» mai : ka Moi ma kooa keena 0 ka hotele e ka Mahele Puali Koa Aupuoi e puhi ohe ai. He oui ioa no ka poo t luona ana ia wa o ka pe me ia. Mahope iho o ke puhi ohe ia ana mai o ka Moi i ka po nei ua heie aku ke Alii ka Moi a mo na ukali i ka. Hale Pai Palapala 0 ka uupepa Chrooiclct i keia la 1 o Dekemaba, mamoli o ke kouo aoa mai a na ona waiwai o ia nupepa. Oa hoomakaikaiia ka Moi ma oa mea a pau oloko o kallaie Haoa, a ua noho malaila he hapalua hora. PoALUI, De&EMKBA 1. Me he mea la v ke eoioo aka mai oei ko na lani 1 keia la maluna o Kapalakiko a me kaoa malihini alii. Aka, i keahiahi mamua aku o ke ahiahi oei, ut poluluhi mai ua ao me he la e haole iho ana oa paka ua, aka, aole pela. Ua ala ae ka Moi i keia li, e like me kona aia ana ma na la e ae, a ua paioa i kooa aioa kakahiaka ma kona keena, me na ukali a me kekahi mao hoa ai i konoia aku. Ua hoomaka na hana o keia la, ma ka holo kaa aua i Hale Cliff, a malaila ae i Hale Moaoa, a hoi loa mai ana iloko o ke kulanakauhale. Ua maikai na kaa a oaoi no hoi na lio oana i kaoo hoomakaikai aku i ka Moi. £ia ka oui o ka poe i ukaii aku i keia huakai, na Kiaioa elua, ke Kaaikela Hawaii Haoale, ka Meia Oti#, ka Meia i pau Alvord a me J. C. Merrill. Ua hoopo» ka ae ka Moi i kona mahalo ma ia hoakai holoholo kaa, a pela uo oa ukali. I ka hora 2 ka hoohiki ana o ka huakai i ks kola* oakauhale pouoi. Ua hele aku ka Moi i ka ahaaina a ka Meia o Kapalakiko i keia ia. O ka maoawa i hookaawaleia ai, oia oo ka hora 2 auioa la. i ko ka Moi hiki aoa mai, ua oha. obftia oiai la o»ft e kn poe puhi ohe ma ke puhiia aoa mai o ke Mele Lahui Hawaii. Ua halawai mua mai ka Meia <oe ka Moi ou ka puka ko»o, % hookipa mai la; alait la, alakai ioa ia ae ia • ma kahi moakaka Laa i ka ike akn mawaeoa konu o ke Keena Hookipa, kahi hoi o na mea a pao i ko•oia ai, i hoolauna inua ia ai i ka MoL 0 ka manao hookahi l iLomo Uoko o oa mea a pau na ia loaoa ao« f o ka mahalo wale uo 1 ko ka Moi hanohaiio. Ua bele oo hoi o pibo i k& oiioli no wohine o pou i hoolauooio oi ia«o ( i ko kaomi iho i ka pulioM nelooelo, o «o oo 110 boi i ko Keiki o Maoi ko «akoheki o ko 0000 palopalo, do kena »bwkooomaokiohionaui. Uo pioopioeio moi | « «i woMoo* K k«*i 000 ka oho i koiA o liplM

£aropa kekahi i pakuiia mai, o iloko hoi olaila, i komo kokoookooo loa mai ai oa Ahimoko ame oa.aliikoa aioa. Ua kokoiuia a houhouia ma kela a me keia wahi o ke Keeoa, oa pua. 0 ko akoaioa be ahaaī«a Aliiaiiooko, ekooi i ko mab«loia oka

mea nana ka ahaaioa a e haoohaoo ai • ka 3loi ke bele ako. Maaua iki iho o ka hora 4 ahi»hi, oa wehe hamaaaaia oa ipoka oo ka hele aoa e paina, a mahope ibo, be wahi hulahola, a puka iiilii «ko keia a me keia a hiki i ka pau aoa. Mamua ik* iho 0 ka hora 5 ka haalele ana o ka Moi, i okaliia e oa kiaaioa, oiai hoi ka poe pohi ohe e kaukaaieie aoa i ke Mele Hawaii mna ibo 1 pohiia ai. I ke ahiahi ana ibo, oa ike aku ka Moi i ka paali kaoikela a me oa keooimaoa e ae. Poakolo, D£li;mua 2. I keia kakahiaka, mahope o ka paina wikiwiki ano, ua hoio ako ka Moi i na wahi paoa e poai ono i ke kaikoooo, a ua ukaii aku o Geoerala Sekofile a me kekahi mau aliimoku e ae e hoomakaikai i ka malihioi kiekie loa. Ua hiki no hoi i ka pa kapili moku kaua. Ua ki la na pa aloha nooa i ka wa i holo aku ai e pili i Ikekahi manuwa. I ke ahiahi ana iho, na hele aku ka Moi e makaikai i ka Ha!e Hui Leaiea o Kaluponi, kahi ona i hoolaunaia aka ai i na kiiooka waiwai o ke kaona. I kona wa e nobo aoa iloko o keia wahi, ua konoia aku oia e pahupaho, a eia na olelo : Mawaena o ka ka Moi mau paani akamai loa oia no ka pahupahu. Ua hoopukaia mai e kekahi e hopu i ke kiu a pahopahu. Nolaila, aole ia ! i hopohopo i ke akamai, o W. G. Holmes I ka Peresidena, aa aka la no ia. Uauai loa ka hoihoi o ka poe makaikai aku i ka laua la hookakahele pahupahu mai. Ua hopu ka Moi i ke kiu a paa ae ia, ma ke aoo helu akahi, a i ka nana aku, ua lealea e wale no ia e pahupahu. Nolaila, ia ulele ana ibo, aa paipai nui ia oia no ka eo ana iaia o ke games, a na iawe oia ia hoomaikai ana aku, ma ka mino aka ana mai. Poaua, Dekemaba. 3. I keia la oa hele aku ka Moi a me kona mau nkali e makaikai i ke Keena o ka Poe Hoopukapoka, ma ke Alaoui Kaleponi. 1 ke komo ana aku i ka puka, na apo aloha ia mai la ka Moi e ka Luoahoomala, a nana i aiakai aku a hoonoho iho la ma kahi e hiki ai i ka Moi ke ike aku i na mea a pao o ioko o ke keena. O ke kulaoa o ka poe hoopukapuka ia wa, e pihoihoi aaa, aka, ua iko kumaka nae ka Moi i ke ano o kela a me keia a me ka lehulehu pu. He hapaiua hora paha ka ooho ona o ka malihini alii a hoi aku la. I ka auina la, ua manao e il*o la ka Moi a me ke Kanikela Hawaii Hanale mamuli o ke konoia ana mai, e hoohala i kekahi meu hora mawaeoa o na ea ala o ka Mala Kanu Pua Woodward. Aohe i hele pu kekahi o na ukali ponoi ma keia huakai, a na R. B. Woodward a me kaoa lede i hookipa maluhia wale mai no i ka wa o ka Moi i hiki aka ai i ka mala kanu pua. POILIMA, DEKEMABI 4« I keia la, ua kaooia aku ka Moi a me kona mau ukali i ka Hale Haoa Dala o ke Aupuui, me ka ukaii pu oke Kanikela Ha> waii Hanale a me kekahi mau keonimaoa 0 ae i konoia aku e ka Luoa Nui o ka Ha. le. Ua makahehi loa ia ka Moi i ka ike I aoa ia loko o keia Hale oui a ine oa hana 1 hookaawaleia tna kela a me keia keeoa. Mahope o ko pau ana o ka hoomakaikaiia ana, ua kauoia aku ka huakai i ka Hale Hooana waea olelo a o ka hora I ia o ka anioa la. Ua hookuiia ae la na poo waea apiu, i holo pololei ai ka oielo a biki i Wasinetona, kahi a ka Peresideoa a meke Kuhioa noi e kali mai aua o ka hiki aka ooa olelo mai ka Moi aku. Eia malalo iho nei, ua waea olelo la i kakaiia mawaena o ka Moi a me ka Peresi» deoa : Kalakiua 14 Kalani. Kapalakiko, Dec. 4.—Ke hoooni akn nei 0 Kalakaua, Moi o ko Hawaii Pae Aina, i ke aloha, i kooa makamaka noi a maikai, ka Pereaidena o Aenenka Huipuia. Ke ae aku nei ia i ka hookipa maoawalea o ke ano lahoi oaau aloha, a e wikiwiki aku aoa ia e hoike kioo i keli, mau maoao mahalo a makamaka mau loa ii hookipaia iloko o ka Pereeidena a mo ka lahoi ana e noho poo nei. Kalan! ia Kalaelaua. Wasioetona, D. C. Doc. 4.—Ke pahoia aku nei ka Peresidena o Aoienka Huipuia 1 ko hookipa a ko la!bui i kooo makamaka noi o maikai, Ka Mea Kiokie Ke Alii Kolakaoo no kooo pae ooa moi mo Amerika Hoipoio, o ko hoouno oku noi i kooo hoomaikai pilikioo i kona pae ola 000 mai. Ke ake nei ko Peresideno me ko piho i ko oli-1 oli oo ko loaa aoa o ko manawa maikai e boi aloho kioo ai, me ka hoike e oko io oe o Ka Moo Kiekie ke Alii i kooo ooho ano nakamaka aloha o ine ko lahoi o Amenka Hoipuia, o hookipo 000 oio i Ko Mea Kie kio Kt Alii, me ko maoaolaoa, e popohi mol ono ko ko Looiilo oo i kem wo e holo moi oi mawaeoo o iio oioo. Haiekaek o K&lako k ixt Aui. No ko ooi 100 o ko mokemoko o ko Meto o ko kulaookookoUi o Kikoko o mo no ko. mooino e ike alii e, nolailo, no ooi e moi la oio e helo moo ko Moi o kipo oka io kulanokaohole, momuo o ko holo 100 000 e ike ,

iko Peresldeoa. Ni keio mou kike oloio waeo e koike moi f ko oioio: Kikako, Dec. 4—l ko Alii ko Moi Kolokooo o Howaii, oo Kopalokiko : Ko hoomaikai oko nei ko Meio oke kolioakauhale o Kikoko io oe e ko Alii ko Moi o ko Hawaii Pae Aina oo koo pae 010 ooa o«i malaoa o ka lepo o A»ertka Hoipoia. Ke hilioai nei oio e 1000 koke ooa ioio ko haoohaoo o me ko olooloio moi o ko hookipa moa aoa ako io oe eka Moi ma ke kolaoakauhale o Kikako. Ke hiiioai po aei no hoi oia, o ko ko Moi hoakai makaikai lo Amerika, e haoioio ia, aoie wale oo koua oioolo iho a me kona mau okali, aka, i mea e waiwai li&e ai na aioa o eloa. Ua koi Jima pu īa mai nei ao e oa mana anpuoi a me na kamaaina a pau o Kikako ma keia kono aoa aku ia oe. No keia 1000 waea olelo kooo mei iko Moi, na pane aku ia penei : Kapalakiko, Dec 4.—1 Ka Mea Haoohono, ka Meia o Kikako : Ke oloha ako oei 0 Kalakauo ia oe oo kao mau hoomaikai eloolo, aka, ke minamina oei oia ika hiki ole iaia ke makaikai mua aku i koo kula. nakauhale mamao o kooa hiki e ana i Wa--Binetoos, oia wa eae ai i kau kooo loko* maikai. Mahope o ko pau ooa o keia mau 1000 waea olelo i ka paoe ia, oa hoomaikeikeia ae la ka Moi ame na nkali ma na keena hana he nui, ahe wa pokoie, hoi aku la ka huakai alii. Ike ahiahi, ua makaikai aka ka Moi i ka Paikau ana aka Mahele Koa ( regiment) elua o ke aopuai, iloko o ka Hale nui, ī hoomakaukauia oo na anaioa hoikeike nunui, e laa ka fea, ka paikau koa, a rae na mea like e noi ai ka bele ana a na kanaka e ike. Ika hora 7i, ua hoomaka ka ikeia aoa aka o na heieheleoa o ke auaina nai e naue mai ana e ike kooiaka ; a mamaao ka hora S'A, ka manawa i hoaoa e ia ai e wehe ai, aia hoi, ua pau loa ae la na noho oloko ika nohoia. Ua hoohiehie wale na lede i na kahiko, a ua hele wale a | " Onaona Panaewa i ka hala me ka lehua, U ! i ke ala kai o Pona." O kahi hakahawaie no i koe, o na alanui hele, aohe 1 liuliu iho, me ka hakahaka e loaa ai kahi eku ai. Ua kau ia na paia oka Hale i na hae. Maluna ae oka Paha kahi aka Moi e noho ai, e kau ana na Hae Hawaii ame Amerika. Ua waiho kaawaleia hoi na noho no na luna aupuni kiekie kuloko iho a kuwaho mai. I ka hora 9 ponoi, kawewe mai ana ka leo raporapo o ka pahu mawuho o ka hale, e hoiue mai ana, aia ka inahele koa mawaho oka puka komo. He leo moakaka iloko oka noho malie kai lobe aheaheia aku mawaho oka Hale, \ka bea ona ae i na " llalo—Pu/" halulu ana ke kumu o na pu ilalo. Ia wa he wahi kukakuka mawaena o na aiiikoa ; a o loko keia o ka bale, ke loloa mai la na kaniai i ke kiei, e ake ana oka ike mai ike komo ana aku. He huro ka mea mua o ka nei ana mai, komo mai ana ka makamua o ka inahele, me ke Kaneia Maeakomaha ma ke poo. I ka mahele koa e kai kolama nei, aia hoi, hoouna e mai la ka Poe Puhi Ohe i ka Elele leo mele, e hoike mai ana i ke anaioa nui, e i ae ke Aliimoku nui o Hawaii a me na Ukali, ke Kiaaina Booth a me na ukali ame na nkali, oka leo e puhiia ana : " E alohaia ke Alii nui," i ka wa a ko Moi i komo mai ai ke poo iioko o ka Hale, o k? Kiaaina mai e pulamaia ana e kona man ukali ma ka akan a ma ka heaaa, ua kahikoia nae ke kiuaina i ka aahu ahiahi ; alaila, o na luna aupuoi mai o na aina 3, e like me ko lakou kulana, me ka ukali pu mai o ka moi ma ia popa. Ika wa i komo tea

01 ai ai ka moi iloko o ka Hale, oa hoike © mai la ke aoaioa i ka hoomaikai me ka paipai ana o na lima ; a o ka mahele koa boi, ° 1 ke alo ])U ! " ia lakou e komo mai nei, na paa na lima i ka pepale, me ke kuoou aloha aoa a ke poo o ka moi ma o a maanei o ke alaoui e hele aka nei e Doho. O ka Moi wale no a me ke kiaaiua Booth ka hoooohoia ma kahi kiekie t oia no hoi kahi i hoohanohanoia loa ia oo ka hookipa ana aka i ka Moi. Ia lakou i noho iho ai, alāila, oa haawi mai ia ke anaioa i ke aloha pumehana me ka huro ; a e aloha ana ka moi me ke konoa ana o ke poo; a oa hoonohoia ka moi ma ka lima akatf. 0 ka wa iho la no ia i haawiia aku ai o ka mana paikan o na koa na Lutanela Have Lake, ke aliikoa hoi i apo mai i ka hanohano o ka paikau ana iloko o kela anaina nui. Ua hoikeia na akamai koa i ao ia ai, me ka mahalo nni o ke anaina. 0 na makaikai kaalaoa keia, na huipu i ka paipai o oa Hma me ke anaina. I ka pao ana o ka p»ikau, ua poka akn la oa koa ma ka pnka ma ka akau ae ka hnro naiia. Ka HOLO AXA O KA. Moi i Wasisetoxa. Kolopaki, Dec. 5,—1 keia kakahiaka, ua kau aku ke Alii ka Moi a me na ukali, i nkali pn ia aku e Kaoeia Wherry ( LuUoeia Wiliaaa o Beoecia, Kaaela Hahhaxd, Kanikela Hanale, ke Knhina Aoienka BL A. Pierce ( LuUnela nui WhiltiDg, aalona o ka mokuahi e holo ana i Okalani, aohe uui o na kaoaka i hela ao» a aohe oo hoi he nau hoohiwahiwa. Ua komo koke no ka hnakai iloleo o ke Keena o hope, a oalo'ko la. I ka pao aoa aku ma kela kapa, he '4)0 paha poe i akoakoa e am aalaila • ike i ka pae ana ako. He aioa kakahiaka

aao feoofc*«wale kai mai «oiau ekiaoii tn® o» oktlt, M* k«bi bookio o ke ihi n« 3l«{erose. 0« Ikeie o Hilla, k» w»hioe » k« PeTeBi4fQi o Kiptatboß i kekahi mii makahiki i h*U, me o% k«aato f )fi3&ea Speocer ■jm Roweil t »me umi tnia kaikiaahioe heole i haamoia mi oei »Ioo« o ke k »«, i btiwi ukini m«i lt i Q* pa*. One akali, aa hoopee Die waie ie t»ae oo oe koke mc ka poa ri-ee. Ua hookipa eko ko «aoi la Ukoe ma ke »00 maikai. Mahope oka pao aea oka aioa kakahiaka, ea haaie aka la ka ooi e me ke kieaioa Djaiiois t)uaa o ka a hieaoe ako lt a hiki waie oo i S«Cirameta. Gtttld Ruo, Dec. sw—lfe a!a aeoei o ELei lekaaa oiehope koko iho o ke haalele iu o ke kaa thi ie Sac4ramet«, • oa ike mai oia ia umikuma&ala» mau kaaaka Hawaii. Ua olelo aku oia ie lakoo, iaa e hoi mai oia mai ka hikioa mai, e ooho iki iho aoe oie ma S*carao>€ta he mau ia, a ia maoawa i manaolaoa ai oia e ike aku ia lakoa. Ke malohiluhi la 00 oia, oo oa hookipe hala ole i haawiia iaia ma Kapalakiko. ' Point of Roebs, Dec. 7 —Ua hiki mai ma ' Ogdeo i keia kakahiaka, ka huakai alii, a ua hoikeikeia aka imoa ooa, o S. H. Cl«rke ame T. L. Kimhall na Laoa Nui oke Alaoui Hao a na laua i haawi aku i oa maoawalea 0 ke alaoui kaa ahi. Ua hookuoia mai ke kaa 0 ka Luaa Alanui Hao, a holo aku la. Ua akoakoa ae ma kahi ikoai ke kaa abi, he maa haole Moremoaa a lehulehu wale, aka, aohe nae ka Moi i ike aku ia lakou. Ma Evanstowo, oa akoakoa ae he aha kaoaka oai. A i ke kaa e holo akahele ana, ua ku ae ka Moi ma kahi kiekie a oa haawi ia aku iaia oa huro aoa a me ke kiaoi aoa 0 ua haioaka.