Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 52, 26 December 1874 — Ke Alii Ka Moi Kalakaua! Na Hookipa Makamae. KA HOLO ANA I KA HIKINA! [ARTICLE]

Ke Alii Ka Moi Kalakaua!

Na Hookipa Makamae.

KA HOLO ANA I KA HIKINA!

I kela pepa akunei,ua haalele kakou i ka moolelo o ko ka Moi Kalakaua ku ana ma Kapalakiko, mawaena o na hoo* kipa aloha a ke kulanakaulmle o Kapalakiko, maloko o ke Grand Hotel, a i keia pepa, e hoomaka aku kakou ma ka hahai ana i na hana o kela a me keia la. 0 ke Keena Helu 22, oia ke keena i hoohiwahiwaia no ko ka Moi wa e noho pokole ai ma Kapalakiko. Ua nui loa ko ka Moi hoomaikaiia mai e ka lehulehu o na Keonimana i hele mai e hoomaikai, 110 kona pae ola ana mai. Aole i emo, ua puua koke ke Keena i hookaawaleia nona, no ka ae ia o kela a me keia e komo wale mai me ke noi ole ia.

Mahope iho o ko ka Moi hoolaunaia ana aku i ka lehulehu e kuku mai ana malalo o ka Hotele, nana aku la ia ma o a maanei o ke anaina Bui, me ka helehelena makahehi. Iko ka Moi kuemi ana mai, mai ka pukaaniani, ua puni koke aku la oia i na Keonimana i noho ma Honolulu mamua, a i ike iaia mai ia wa mai, ua hala paha he elua hora o ka ike Alii ana, a ua kohu keiki moa na haole, e pipili ana malalo o ke kinana moa.

0 kekahi o ka mea i mioi koke aku e ike i ka Moi, oia no o William Little, be hoakula no nona. Ai ka wa no ona i hopu mai ai i ka lima, ike koke aku la no ka Moi. Oke inakamua ona wahine i hoolaunaia i ka Moi, oia no o Miss Lies, aua kaa iaia ka haaheo ana ma o ka mua !oa ona wahine i lioolaunaia i ka Moi inaluna oka lepo o Amerika. Ua puai kona ula i ka wa i paa aku ai e lulu ika lima alii. oka la e kamailioia nei, he la Sabati no ia, a nolaila, ua konoia mai oia e hele i ka pule anaina, aka, no ka uuku o ka wa hiamoe i loaa iaia i ka po mamua iho, ua hoole aku ia.

Ma ka hora G ahiahi, ua paina awa kea ka Moi a me na ukali, maloko o na keena i haawiia nona, a oia no kana paina mua ana ma ka aina. Mawaena o ka poe hoa-ai, o ke Kauikela Hawaii Hanale a me kekahi o na Aliimoku o ka '*Benecia." Ua noho ka Moi ma kona keena i ke ahiahi, a ua nui a makena wale ka poe i hele aku e ike iaia. Mawaena o ka poe maka hanohano, o ka Adimarala Rodgers, ka Luna Nui o ka Pa Kapili Moku Kaua o Mokupuni Lio wahine (Mare) a me Adimarala J. J. Almy, ka Adimarala Nui o na anmoku kaua ma ka Pakipika Akau. Ua holo paka mai keia mau Aliimoku Kiekie o Amerika, maluna o ka waapa mai Yallejo mai, no ka ike wale no i ka Moi, aole no kekahi hana e ae. Ua hele pu mai no hoi o Kapena Floyd a me Lunakanawai Curry, Kanela Boyd a me J. C. Merrill, e ike i ka Moi ma ia ahiahi no. Na Kiaaina elua. Ua nui no hoi na hoaloha i hele mai e ike i ke Kiaaina Dominis, a me be mea la, he puu ahua okoa o na lulu lima kai luluia eia, ina e houluuluia ana. O ke Kiaaioa Kapena, ka liawaii ni, he puoahele oia na kela a me keia. Ua like ia me ka Moi, ke keooimana paa rula, a ke kamailio mai i ka olelo haole, ua like me he haumaoa kula la nooa ia olelo. Hē KAMAKAMAII.IO ME KA Moi. Mahope « ka ike alli ana o ka Ia inehin«»i, ua kamakamailio pu ka Moi me ka mea kakao nupepa o ke Ch,ronicle a me keia ua olelo i kukaiia : Kakaa nupepa—Ke ike nei au e ba Moi he kinai abi oe mamua. Ka Moi—Ae (me ka mino aka oka Moi). Ua ike au i kekahi maii bana o ke kinaiahi, he Luoa Hoohaua au no ka Puaii Kinaiahi Helu 5 (o ka pololei helu 4) i kekahi raanawa. Kakau oupepa—He oihana kinaiahi maikai no anei ko Honolulu 1 Ka Moi—Ke manao nei makou, na hiki ; no ke kinaiia ke ahi, aka, aole o'u kanalua, e hiki ana ia makou ke hooi aku i keia wa i pakui aku ai i kooa makaukau. Kakau nupepa—Aole wale paha keia o kou holo mo« aaa mai i Amenka Hnipuia nei. Ka Moi—la nei no an i kekahi mau makahiki eku nei i hala, aka, aole nae au i holo loa ma ka Hikina akn o Mauna Poha» ku. O keia ka'u huakai mua i na Mokuaina Hikina. Kakau nupepa—Ke ike nei aoei oe ua ano e ae o Kapalakiko i keia wa mamua o kou ike mua ana ia nei ? Ka Moi—Knpanaha ! Ke haohao nei au i ka ike ana i na hale hou nui a uani loa.

Kakuu oupepa—Ua hoikei» raa kekohi 0 aa nupepu puka kakahiaka, ua olioli ka oe e ke 'Lii i ka eo ana iho nei o na koho b;ilota lunamakaainana o Amerika Huipuia 1 ka aoao Demoearata. He oiaio auei keia ? Ka Moi—Ke noi aku nei au ia oe, e olaolu oe e hooponopono aku no'u. Malia ua lolie hewa aku la paha ka mea kakau i ka'u i hai aku ai. Ua uinau mai kela ia'u no ko oakou koho bu!ota ana iho nei, a oa paue aku au, aia ko'u manaoio ma o ka aoao e hookomo dute ole ana i na mea ai o ke kino. Aole au i olelo aku, ua hauoli au no ka puka ana o ka aoao Bemocarata. Minamina loa au ke lawe hewa ia ka'u man oielo i mea e hoahewa aku ai i ko oukou aiua. Kakau nupepa-0 kau liele makaikai ana mai nei i Amerika Huipuia, he mau noonoo pili aupuni anei kekahi I Ka Moi—Aole loa a'u mea e ae, o ko'u ake wale no e ioaa ona launa kalepa oluolu loa me keia lahui nui, me ka makemake hoi kekohi i na hana ana o ko oukou mau oihana haoa. Kakau nupepa—O kau huakai e holo nei i WaBin«tona he manao mua auei kekahūi hoomakaukauia iloko ? Ka Moi—(rne ba inioo aka) —0 ke Kuikahi Panailike. Kakau nupepa—Mai hauoli loa makou i ka hookipa aUu ika Moiwahine ina i hele pu mai uei olua. Aole auei oua kupouo ke liele pu mai olua ? Ka Moi—Ua holo wikiwiki mai nei makou. Ua mamina au mahope o ko'u kaawnle ana mai, no ka lawe pu ole aoa mai iaia. Kakau oupepa —Pehea ka loihi o ka wa au e noho pu iho ai me makou ? Ka Moi—Ekolu p»ha malama. Kakau nupepa—E mauao ana anei oe e holo loa aku i Europa ?

Ka Moi—Aole, e holo pololei ana makou i Woßinetona, a mahope o ka ike aaa i ka PeresideoA, e hele aku ana makou e inakaikai ia Nu loka, Bcsctooa, Pi!edelapia a me na kulanakauhale nui e ae. Makemake makou e ike i ko makoo Keeoa i hookaawaleia no ka Iloikeike Nui, mamua o ka huli hoi loa aua aku i Hawaii. Alaila, ina e hiki makou i ka home, e hoao makou | e piha ko makou keen». Kakau nupepa—Ke hauoli oei anei oe | no kau huakai holo mai nei ? | Ka Moi—Ae Ua maikai loa ka holo ano mni nei. No Kapeua Hopkins a me na al:i moku o ka Benecia aole e hiki ia'u ke hoo- , hala i ka akeoa akea ana i ko'u ho<>maikai i a mahalo. Ua nani lon ko'u hookipaia ana ! ma Kapīilakiko. Aole loa au e poina ana. ! INla ka la 30 o Novemub», ua hookuu ia j i wa ikealii uo na kanaka Llawaii a me na : haole i noho kamaaina mua ma Hawaii ma- j waena o na hora 12 awakea a me 2 auina j la. Na ke Kanikela Hawaii Hanale e «e, ! alaila, alakai ae e ike i ka Moi. M« keia j ikealii nna, na kahikoia ka Moi me ka aahu ; piha, a pela no hoi kona mau ukali. Ua < ike mai ka Moi i ka poe hele aku e ike iaia | ma ke ala ana mai kona noho mai t a lulu lima pu me na mea a pao i komo aku. Ua j ikeia ma kona w& ike malu a ike aupuoi, I he keonimana paa rula oia e like me na i Moi naauao. Eia na maka hanohano i ike aku iaia o na haole kamaaina ia Hawuii, A. P. Everctt. W. P. Powell, R. Von Pf«- j ster, Mrs. Hutching, Mr. Whitanau a me : na wahiue, Mrs. B«tes a me Miss. Bates, j Mr. Lehman, C. Browo. Mrs P. S. Wea- ! ver, Miss Bryant, Miee Armstroug, Mie» Amelia Ar(iistrong-, W. H. Dimond, J. fi. Allen a me J. E. Jamisoo t he haumaoa no< .. ke Kula Alii i ka 1851. He taaa papa o!e- « lo pokole kai kukaiia mavaena o ka malihini hanohano a me na kamaaioa i hele *ku e ike, he hoike ana ia, ua hele ka Moi a paulehia i ka ike ana aku i kona mau hoalauna kōhiko. Ua ike mai ka Moi i kamea ' kakau o ka nurepa me ka oluolu mehe mea ! la he manao pipili kona no ke ano hana j hoopouopono nupepa. Ua pane aku ka Moi j iaia e kikekeia ana la ia e na mea kakan j nupepa, aka ke ike nei oia anoeia ka lakou he mau hoaaloha nona. Ua ike hoopono- 1 pono nupepa ka Moi no na makahiki be umi,a ke manao nei oia, me he la, be wahi ; ike iki kooa ma ia hana. Ia wa a laua ( e kamailio ana, kamailio mai U ke Kiaaina ; Kapena he huaolelo. He mea hoopooopono oia mamua, aku, aole uae ma ke ano hikiwawe la, e like me ka ahai ana a ka waea oleio ma Amerika Hui. O kekahi o na makaikai kaulana o keia j la, oia ūo o Kapena Kaisara Celso Moreno t ka mea nona ka 1010 e hele nei a piha me ka hana nui, oia ka hoomoe aoa i ona «raea moana ma ka Pakipika. Ke nana oei ke Kapena iaia iho me he mea nui la no keia au hou, oiai o kana Misiona he poai i ke ao nei iloko o ka wa pokole. E ae ana paha ka Ahaolelo Nui i kana hana i ke kao o nobo mai. He mea maopopo, e kui lima pu ana na kanaka wiiwai o Kaleponi e hui pu me ia. Aka, aia ma ka Hikina kekahi kanaka nona ka inoa FieJd, be kue ioa i ko keia Moreno mau mauao. Ke ouaia nei e keia kanaka hookahi, be ekolu mau waea olelo e halaoa nei maialo o ka hohonu o ka Ate)anika, a he makeauakeia e pau loa ke dala iaia, oia paha auanei ka mea o nele ai. No ka noi loa o ka poe hele mai, ua hoopau koke o Moreno i kana haiolelo leihi a ka I Moi i hooiohe hoomanawaoui ai. I {Aole i paw). )