Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 45, 7 November 1874 — Page 1
This text was transcribed by: | Lynda Patterson |
This work is dedicated to: | Na Lei Hulu I Ka Wekiu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XIIL HELU 45. HONOLULU, POAONA, NOVEMABA 7, 1874 NA HELU A PAU 675.
E Pau na Pupupu Kahiko!
E pani me na Hale Laau!
PAPA, PAPA, PAPA
O KELA ME KEIA ANO,
a me
NA LAKO KUKULU HALE
O KELA ME KEIA ANO, MA KA
PA-PAPA O S.G. WAILA MA!
KIHI O
ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE,
no ke Kumukuai HAAHAA
LOA ! ae like ka nui me
ka makemake.
LAAU NOUAIKI!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO,
AAHO LIILII, &c
LAAU ULAULA!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO, POU,
AAHO LIILII,
MOLINA, &c
Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,
Na Puka Hale, o na ano a pau,
Na puka Aniani, o na ano a pau,
Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.
Pepa Hale me na Lihilihi.
NA LAKA PUKA
NA AMI-PUKA,
NA AMI-PUKA LIILII.
NA KUI NAO
PENA, AILA-PENA, VANIKI,
WAI HOOMALOO.
PAAKAI Helu 1,
O PUULOA
E lawe wale ia no na mea i kuai me ai keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea, kuai mai ina ma ke kaona nei, a me na Awaʻo keia @ e like me ka aelike.
Aia @ ke Keena o ka
MOKUMAHU "KILAUEA,"
L. MARGHANT, Kapena
S.G. WAILA MA
670 3m
HE
KAAO ARABIA
NO NA
Huakai Holomoku Ehiku
A
SINIBADA KA LUINA
Unuhiia no ke "Kuokoa" mai ka Olelo Arabia a i ka Olelo Haole, a mai ka Olelo Haole a i ka Olelo Hawaii.
HELU 2.
A no ka nui hoi o na io bipi i haule makawalu mai, akahi no a lana mai ko'u manao, e pakele ana au mai ka make mai a ka pololi. Ua lohe wale no au i ke kaaoia, no kekahi awawa i pahola ia e ke daimana, a o ka waiwai wale iho la no ia o ia wahi-a ua nui ka hoao ana o ka poe kalepa waiwai, o loaa na moni mai laila mai; aka ano, ua loaa io no ia'u.
O keia awawa ma kona kiekie a me na pali laumania e poai puni ana iaia, ua hiki ole no ia ke pii aku, aole no hoi ke iho mai hoi ilalo. Ua hele mai ka poe huli i ua awawa daimana nei, a me kahi nihinihi loa a na aeto e hoopunana ai i na keiki, alaila, me ka mekini, kiola aku i ka io bipi nunui iloko o ua awawa nei; haule iho la keia mau io bipi iluna o ke daimana, napoo iho la a koe lihilihi; a ia wa, lele mai la ka aeto makoa, kiko iho la i ua mau io bipi nei, a kaikai aku la na ka lakou mau keiki aeto maluna o ke kae o ka pali, a haawi ia lakou.
Eia nae; aia i ka wa a lakou e kaikai ana i ka io bipi, ua pipili ae la ke daimana i na io bipi. A o ka poe imi daimana hana maalea, haka pono aku la lakou. A i ka wa a na aeto makua e hookuu iho ai ma na ana kahi a na keiki e noho ana, alaila, hookuke wikiwiki aku la ua poe kanaka hana maalea nei i na manu aeto makua a me na keiki, alaila koe iho la ka io bipi a me na hunahuna daimana i pipili ae.
Iaʻu nae e noho ana ma kela awawa, ua pau koʻu kanalua ana no ka oiai o ia moolelo aʻu i lohe ai. Hoomaka koke aku la au ma ka wae ana i na puupuu daimana nunui, a hoopiha iho la i kaʻu eke ai me ke daimana, a kaei ae la hoi a paa ma koʻu hope me ia mea. Lawe ae la au i kekahi io bipi nui e waiho ana iwaena o ke daimana, hikiikii iho la au a paa maluna o kuu kua, a o na io bipi e ae, hoiliili mai la au a huna iho la, me koʻu manao, ina e waiho wale ana kela poe io bipi, e pau ana lakou i ka lawe ia e na aeto, a e koe ana no ka io bipi aʻu i hikiikii ai ma kuu kua, alaila, e ko ole ana ka mea aʻu i manao ai e puka lanakila mai ia awawa hiki ole ke manao ae a hoole iho, aole ia o koʻu home hope loa, no ka mea, ua ike no au, aohe wahi e hiki ai. Aka, aole nae au i poina i kaʻu hana maalea mua ana, oiai au ma ka mokupuni kanaka ole, a mamuli o koʻu kuhihewa, ua hoopaa aku la au iaʻu iho ma ka wawae o kekahi manu nui, me kuu manao, e lawe ana la hoi kela iaʻu a hookuu iho ma kahi kupono, eia ka hoi e lawe ana kela iaʻu a waiho ma ia awawa hiki ole ke hanu ae me ka maikai; a me ia manao no oʻu i hikiikii ai au i ka io bipi ma kuu kua, anoai o hiki paha iaia ke kaikai iaʻu a hookuu iho mawaho aku o na palena o ia awawa. Aka, ua ano kanalua iki no nae au, no ka mea, ua lohe au, o ka maka o ka la kahi e noho mau ai o na aeto, a e lawe ia ana paha auanei au a hiki i laila a e kanuia koʻu kino kupapau malaila, aka, e aho no nae ia mamua o koʻu make ana ma keia awawa.
A pau kaʻu mau noonoo ana pela, ua noho koke iho la au ilalo, a moe papio iho la ilalo ke alo; aohe uae i liuliu iho ia moe ana oʻu lele mai ana kekahi manu makuahine nui, oiai he nunui wale no na manu aeto malaila, a kiko iho la i ka io bipi i hikiikiiia ma kuu kua, a hapai ae la iaʻu ma kona punana.
Aia nae i ka wa a ua manu makuahine nei i hookuu iho ai iaʻu ma kona punana, o ka miki mai la no ia o ua poe hoomakaulii daimana nei, e hookuke i ka manu makuahine a me ke keiki.
O na punana aeto a pau ma na kuemaka pali o ia awawa, ua kaawale no ka punana a kela a me keia mea hoomakaulii daimana, a na kapa lakou i na punana aeto malaila, o ko lakou waiwai ponoi. (A ua like paha ia me na aina i loau ia kakou ma ka alodio).
Eia hoi; i ka wa a ke kanaka nona ka punana oʻu e lawe ia aku nei i ike mai ai iaʻu e hapaiia aku ana, makaʻu koke iho la oia; aka hoomaka e mai la nae oia e hoomu, me kona manao o nele i ka pomaikai, me kona manao o hoopilikia aku iaia, no ka mea, ua manao mai kela, owau ka ona noua ia waiwai.
Aka, iaʻu nae i pinapina ae ai, mai ka punana mai, kokua mai la oia iaʻu, o haule au, a hoolaunaia aku la au me ka poe kalepa e hoomakaulii daimana ana, no lakou na helehelena i hoano e ia i ko lakou lohe ana i koʻu moolelo o ka hiki ana ilalo i ia awawa daimana.
I ka wa i pau ia ka manawa kupono a lakou i manao ai e kiola aku i na io bipi, hoi aku la makou pakahi i kona aina iho.
Aka, mamua o ko makou hookaawale ana ia makou iho, huki mai la au i ka mea nona ka punana aeto oʻu i hookuu ia iho ai e ka manu, a nee aku la maua ma kahi kaawale; a ia wa no au i wehe ae ai i kuu eke daimana, a hoike aku la iaia, me kuu olelo aku, Ke manaoio iho nei au, aohe mana e ae nana i hoopakele mai iaʻu o oe wale no, nolaila, ke waiho aku nei au imua oi i keia eke daimana piha, a nau e mahele iho e like me ka mea pono i kou manao.
O ka mea hoi nona ka punana, ike iho la oia i ka nunui o na puupuu daimana, paweo ae la kona maka, a i mai la, E kuu makamaka maikai, ke nonoi aku nei au ia oe, e hoihoi hou aku oe i kau olelo, no ka mea, aohe oʻu kuleana ma kou waiwai, e hiki ai ke lilo naʻu ka mahele ana. Ina no he lokomaikai kou noʻu e hiki no ia oe ke haawi mai me ka mea kupono i kou manao, aka, o kou noi ana mai naʻu e mahele aku, he mea paakiki loa ia i koʻu manao.
Noonoo hou iho la nae au, ua paakiki io kaʻu olelo mua, nolaila, nonoi hou aku la au iaia, me kou olelo aku. Eia no na puupuu daimana a pau imua ou, a o ka puupuu au i ike ai ua oi ae kona nui, a he kumu waiwai nui loa hoi ia nou, alaila, e hiki no ia oe ke lalau iho a lawe aku me ke kanalua ole. Nana iho la no hoi kela a ma ka puupuu i oi ae ka nui a lawe aku la, a mamuli o koʻu manao, aole i lawa kona lokomaika ana i kokua mai ai iaʻu nolaila, haawi hou aku la au i kekahi mau puupuu hou nana, a ua oi ae ka nui i ko ka puupuu hookahi ana i lawe mua ai. Na keia mau puupuu daimana no hoi i hoolilo iaia i kanaka waiwai nui, a o kona kulana, ua oi aku ia i ko na aliiaimoku.
I ka minute hope loa o ko maua hui ana, i aku la au, Ke kaawale nei kaua me na manao ino ole, aka, mai keia la a mau aku, e lilo oe i hoaloha maikai noʻu, a pela hoi au nou.
A ma ka moku mua i loaa iaʻu, ua hoi loa aku au i koʻu home i Bagada. Aka, ia makou i holo aku ai, ku mua aku la makou ma kekahi wahi mokupuni uuku, o Roha koua inoa, aia malaila, e ku ana kekahi mau kumu laau nui lehulehu wale. A no ka nunui o keia mau kumu laau, ua hiki i ka haneri kanaka ke noho malalo o ka malumalu o ka laau hookahi.
O kekahi poe nae o makou, wili ae la lakou ia luna o ua kumu laau nei, a puka mai la ka hu o ka laau. A o ua hu laau nei, ua hooukaia maluna o ka moku, a mahope, ua hanaia i laau hoomake mu no na lole komo. A mai ia wa aku, maloo a make iho la ua laau la.
Aia pu hoi maluna o keia wahi mokupuni, he holoholona i kapaia kona inoa he Rinocerose, he holoholona i emi iho malalo o ka elepani, aka ua nui ae nae mamua o ka Bufalo. He kiwi kona aia maluna o ka ihu, he cubita paha ka loihi, he mea paakiki; he moe wale nae i ke awakea; aia hoi maluna iho o kona hokua, he kii e like me ka helehelena o ke kanaka. He hiki hoi i keia holoholona ke hakaka me ka Elepani, a hou i kona kiwi iloko o ka opu, alaila, lawe pu aku me ia maluna o kona poo; aka, o ke koko a me ka momona o ka Elepani, e uhi ana ia i kona mau maka a hoomakapo iaia iho. Hina oia ilalo o ka lepo, a o ka mea haohao loa, o ke kikokikoia e na manu makuahine a hoihoi i mea ai na ka lakou peo keiki.
Iaʻu i ku aku ai ma Bagada, haawiwale aku la au i na dala na ka poe ilihune, a noho iho la me ka hanohano nui maluna o na waiwai palena ole i loaa iaʻu mailoko mai o na popilikia a me na inea he nui.
Ia wa, haawi hou aku ia ua o Sinibada i ua aipuupuu nei he haneri dala Tureke hou me ke kono pu aku, e hele hou mai i kekahi la aku.
HUAKAI HOLOMOKU EKOLU A SINIBADA.
Aohe no i emo iho, loaa hou no iaʻu na pilikia a me na poino aʻu i ike ai mamua, a no ka manaka no hoi kekahi i ka noho wale iho no, nolaila, manao iho la au, e au hou no i ke kai. Kau aku la au maluna o kekahi moku, a holo aku la, a mahope o ka hala ana o kekahi mau la mai ko makou haalele ana aku i ke awa, ua alakaiia makou e ka makani maikai iloko o ia mau la, aka, i kekahi mau la mahope mai, punia iho la makou e ka makani ino, a nana i hoolauwili ia makou, a hala loa mawaho ae o ka ihu kupono a ke panana e alakai ana. Haalulu ae la ka moku, aka, ua olioli makou i ke ku ana i ke awa mua, kahi a makou i manao ai, ua kupono ia no ka hana ana i na wahi i poino.
Aia nae ia makou e kapili ana ma na wahi i poino, paapu ia mai la makou e na kanaka liilii poupou pegana, e au hele mai ana i kahi a ka moku o makou e ku ana, o ka hele ia a piha u. Aole i oi aku ko lakou keikei maluna o ka elua oubita, aka, me ha la nae he ano kanaka ikaika. O ko lakou heluna nui a me ko lakou mau maka nanakee mai, ua lilo ia i mea e hooweliweli mai ana ia makou, me ko makou manao kuhihewa wale no, e lele mai ana la lakou maluna o makou a pau, a lawe ae la i ka moku. Ua laki loa nae makou ia wa, no ka mea, aole he wahi manaolana iki no ka pakele mai; aka, mahope iho, ua lohe mai makou, ina ka makou e lalau lima aku me ka ikaika i kinohi, ina ua pau loa makou i ka pepehiia.
Ia lakou nae i lawe ai i ka moku no lakou iho, kiolaia aku la makou iuka o kapakahakai, a kunikuni mai la na lima, e hele makou ma kahi a makou e makemake ai.
Mahope nae o ko lakou haalele ana iho ia makou, hoi aku la lakou iluna o ka moku, a holo aku la i kekahi wahi mokupuni e aku e pili koke mai ana. A o makou hoi, hele aluka aku no makou iluna o ka aina, aka, aole nae makou i komo kukonukonu loa aku, hiki loa aku la ka huakai a makou i kahi o na hale e kupaila ana, a komo aku la. Loaa aku no ia makou na puka komo a me na keena e like me ke ano mau; aka, ua hoolilo nui ia nae ko @ makou nanaina i ka pihoihoi i ka ike ana aku, e ahu mokaki mai ana na iwi o na kino kanaka a me na kukulu o na kapuai i koalaiaʻi paha. Ma keia mea nae, ua nawaliwali loa ia makou i ka makau, a e makaukau ana makou e puka a hoi loa mai keia hale aku, puiwa ana makou a pau me ka make o ka manao, aole makou e pakele ana, oiai ua puka mai ka haku mea hale me na helehelena ku i ka hooweliweli, a he mea makau no ia i ka nana aku.
O ua mea hale nei, he kanaka nui loihi, ua like kona loihi me ke kumu loulu, a hookahi wale no ona maka, aia iwaena konu o ka lae; a me he la i ka nana aku, ua like ka hulili o ua maka kahi nei ona, me ka lanahu e a ia ana e ke ahi; o kona mau niho keia a me na maiao lima, ua hele no hoi a loloa winiwini; a o kona waha ua like me ko ka lio. I ka puka ana mai o ia kii, aohe o makou mea i nee hou aku imua, aole hoi i hope, aka, ua puni loa ia makou a pau i ka haalulu.
Mahope o kona nana hele ana mai ia makou a pau, lalau mai la kona lima ma kuu kani-ai, a haha iho la me he mea papehi la i kana hipa. Aia nae i kona ike ana, ua wiwi a pilalahi loa ia au, nolaila, hookuu iho la kela iaʻu e noho, a kaikai ae la i kekahi mea e o makou; a mahope loa, lalau mai la ia i ko makou Kapena, a oia no hoi ka mea momona o makou, hokaekae iho la me ke kuha, a ho-a-a ae la i ke ahi, koala iho la a moa, a ai ae la. A pau kana ai ana, hoi aku la ia e moe ma ke keena mahope, kahi ona i hoononolo mai ai i kona pukaihu i ka po, a ua like ia me ka halulu ana o ka uila. I ke kakahiaka ana ae, ala mai la ia, puka aku la iwaho, a haalele iho la ia makou iloko o kona hale.
Ua hiki wale no paha ke hoohalike ia ae ko makou mau poino, no ka mea, he manawa ko makou i hoao ai e holo mahuka, a no ko makou ike ana no hoi, aohe makou i hoopaaia, nolaila hooholo iho la makou e mahele liilii ia makou ma na huakai like ole, a imi aku la kela a me keia o makou i na wahi malu loa e hiki ai ke pee aku, kahi hoi a makou i hoomau ai i ka pee me ka manao lapuwale e pakele ana.
I ke ahiahi ana iho, ua pau loa i ka loaa ko makou mau wahi i pee ai i ua makahi hooweliweli nei, a houluulu mai la kela ia makou a akoakoa imua ona. Nana hou mai la ia i kekahi o makou a ma kana mea i ono ai, lalau mai la ia i mea e maona ai kona opu aikanaka. Haule aku la no kela hiamoe.
I kekahi la hou ae, hoomaka hou makou i ke kumakena ia makou iho, no ka mea, e pau loa ana makou i ka alapohoia e kona waha nui. Manao iho la nae kekahi, ua ahona ka ko makou luu ana iloko o ke kai a make aku, mamua o ko kakou haule ana aku iloko o ka make malihini. Hoolana aku la au ia lakou, ma ka olelo ana, "ua papaia kakou, aole e pepehi iho ia kakou."
A o kekahi hoi, ike aku la oia i ka nui o na apana laau o lana mai ana a e waiho mokaki mai ana ma kapakahakai, i ae la oia. Ua hiki no ia kakou ke kapili i wahi waapa uuku nana e mono hele aku ia kakou maluna o ka ilikai; e nui ana no ka poino, aka, he oi loa aku nae hoi ka maewaewa o keia kulana a kakou e ku nei. E kau koke kakou maluna o lakou;-aka i ka pau ana ae o ka lakou hana, hki mai la ka po. Alakai hou aku la ua aikanaka nei ia makou i kona hale, a lalau hou mai la hoi e mu-ka i kekahi o makou, e like me kana hana mua.
Ia makou hoi e Koomakaukau ana i na pauku laau e hoolana aku ai, waiho aku la au i kekahi manao imua o koʻu mau hoa, e noho makou i kekahi po hou me ua aikanaka nei, me ka manao e pepehi aku iaia. E like me ia manao, pela makou i hookaulua ai i hookahi po maloko o kona mana; a i ko makou lohe ana i ka nono o kona ihu, maopopo iho la ia makou, ua pauhia loa oia i ka hiamoe, nolaila, lalau iho la he umi o ko makou mau kanaka ikaika, e pakahi ana i na pauku hao, a kau aku la iluna o kapuahi koala kanaka ana, me ka hoa a enaena, a i kona wa i ala mai ai, kiola aku la makou i na pauku hao enaena maluna o kona maka hookahi, a makapo iho la oia, a ala mai la me ka inaina nui e uwa ana me ka hapapa hele ana ma kahi ana e manao ai e loaa ana makou, no ka mea, ua akahe loa makou i ka haka pono ana aku i kahi e hiki ole mai ai kona mana. A i kona ike ana ua nele makou ma kahi ana i haalele iho ai, holo aku la i ka puka o ka pa, a kahea ae la me ka leo nui. (Aole i pau).\
Heaha Ia na Kumu e Kaawale ai na hoa aloha mai ko lakou noho hui aloha pu ana?
O ka noho hui aloha ana, he mau no ia mai ka wa kahiko mai a hiki i keia au e naue nei, ka launa ana, ka hui pumehana ana o kekahi mau hoaloha, na mea elua, ekolu a oi aku. Pela no hoi ka Moi me kona mau makaainana, kekahi aupuni hoi me kekahi aupuni, ua lilo laua, a o lakou paha i poe hui me ka oluolu a me ka lokahi o ka noho ana. Aka, i kekahi manawa, ua ikeia aku, "Ua hemo ka pili a Makalii," a ua pau hoi ka noha ana e like me mamua, a ua emi mai hoi a kana nei o ka moe, pale hoi ke kuwili pu mai, kani na aka. He wahi ninau ka kekahi poe e ninau iho ai, "Heaha mai nei la hoi keia o ua hui nei?" A pela iho la na ninau a ka poe i ike mua, a he mea haohaoia no ia.
Ma keia ninau, he pono ia kakou e na hoa kumu a me ka poe naauao, mai ka la hiki a ka la kau, e kaana like iho hoi i ko kakou mau noonoo ana, a hookahua iho i na haina me na wehewehe pu hoi a kakou e hooia iho ai. Ua ikeia ae la ka ninau maluna, a o na haina koe. Eia iho na haina:
O ka waiwai.-O ka waiwai i loaa i ke kanaka a mau kanaka paha, oia kekahi mea e kaawale ai na hoaloha mai ko lakou noho like ana. Mamua, i na la o ka ilihune, he hoaloha like nae no, aka, hiki mai la ke kau o ka waiwai, o ko iala huiku ae la no ia i ka ia la loaa, i nana aku ko hana, "Kapukapu mai la na maka o Puna i ka waiwai, Aohe ike wale iho i na hoa o ke kau ilihune." A ia manawa, "Pau olelo me luina, Kapena wale no hoa olelo." Na keia kumu o ka waiwai, ua ike kakou ma ka Baibala i ka moolelo o Aberahama lana o Lota; oiai laua ma kahi hookahi, na nui a mahuahua ke waiwai i loaa ia laua, a ua pono ole ka noho ana o na mea nana e malama, nolaila, ua kaawale ko laua noho pu ana. A mai a laua mai a hiki i keia wa, oia mau no.
2. O ka holoholo olelo.-O keia kekahi kumu ino loa iwaena o keia lahui; ua ikeia keia iwaena o ke kane a me ka wahine, na makua me na keiki, kekahi ohana me kekahi ohana. Aia a loaa keia mea i kekahi poe e noho like ana iloko o ka hale hookahi, o ke kaawale koke no ia, e like me ka Solomona i hoike e mai ai, "O ka mea holoholo olelo, hookaawale oia i na makamaka." Nolaila, e hoomaopopo iho kakou, he kumu ino ka holoholo olelo.
3. O ka manao ino.-O ka manao ino i ulu mai iwaena o ka noho pu ana o kekahi poe, he hope no ko ia manao ino, oia no ke kaawale o ka noho like pu anaa. Ua ike lea no kakou i na hana a ka manao ino, he imi wale aku no i mea e kaawale ai, me ka oiaio ole nae o ke kumu i hanaia. Aole no hoi paha kakou i poina i ko Iosepa moolelo, no ka mea, mamuli o ka manao ino o kona poe kaikuaana, i kaawale ai oia mai ko lakou makuakane aku. A pela no hoi o Iakobo ia Esau kona kaikuaana. A malia mamuli o keia ano e kaawale nei kekahi poe kumu o kakou, mai ka oihana ae a kakou e lawelawe nei. Oiai he nui ka poe manao ino mai, o na makua, ka Papa Kula, ka Lunakula paha, nolaila, ua hapa loa na kumu o ka 1871 i paa a hiki hui ana.
4. O ua hana ino a ke kanaka, a mau kanaka paha i hana ai, oia ka mea e kaawale ai ko lokou noho ana-Oiai, i ka wa e noho ana kekahi poe ma ka pono, nolaila, ua lilo ka poe pono a pau i mau hoaloha oiaio, a lilo hoi ke Kahu Ekalesia i hoa kuka, a o na luna hoi, he mau hoa ohumu lakou ma na mea e ala ai ka pono o ka Haku; pela no ka lolii pu ana a hala he wa loihi, loaa mai la i ka hoowalewale, a ano e mai la na hana pono, a pela no ma na mea like. Aole kakou i poina i ua hana a Amerika Huipuia i kekahi mau makahiki i hala aku nei, oiai ua ikeia iwaena o ko ka Hema poe, he mau hana ino ka lakou, nolaila, kue ikaika loa ko ka Akau, a kaawle lakou he mau makahiki. E nana hoi ia Adamu ma, ua kaawale laua mai ka pono mai a ke Akua i hoomakaukau ai no laua, a oia no hoi paha ka mea i haule ai o kekahi poe kumu mai ka oihana aku, o ka hewa, a hana ino a lakou i hana ai.
5. O ka hoomauhala.-Mamuli no o ka hoomauhala ke kaawale ana o kekahi poe mai ko lakou noho like ana. No ka hoomauhala o Abesaloma ia Amenona i make ai; o ka hoomauhala hoi o ka ekalesia i ko lakou Kahu, e hemo ai ka noho. Kahu ana no ia ekalesia; hoomauhala no hoi o Hamana ia Moredekai a me na Iudaio, loaa iaia ka make, no ka hoomaikai ole aku o Moredekai. He nui no na ano hoomauhala, hoomauhala kekahi no na mea ai, no na mea aahu, no na hana maikai, a pela wale aku.
6. O ka puni hanohano.-O ke ake nui ia o kekahi poe, aia malaila ka hiaai nui o ka manao, e moe ole ai ka po o ka hapa nui o ko ke ao nei. Ua ikeia keia kumu iwaena o ke kane me ka wahine, a o na makua hoi me na keiki. No ka mea, i kekahi manawa, e noho pu ana ke kane me kana wahine a ia laua e noho pu ana, ike iho la ka wahine i ka hemahema o ke kane ma kekahi mau mea; ina no na mea ai, oia iho la; a ina hoi no na mea aahu ka hemahema, o ko ia la haalele iho la no ia, a o ke ku ae la ne ia heo ana; e uwalu ku ana oe he keku mai ka ua wahine nei, a o kou hoi iho la no ia i Hamohamo. O ka puni hanohano ke kumu o ke kaawale.
7. O ka naauao.-O ke kanaka naauao a kuokoa Karistiano oiaio loa oia mai na hana hoopilimeai o kekahi poe, ua loaa he kanana no ka poe naauao i keia ola ana. O ka Ahaolelo ka kanana o ka poe naauao, ia lakou me kakou ma ka la koho, miki ka waha i ka olelo mai, "E koho iaʻu. Ina owau ka oukou Lunamakaainana, pau ka pilikia." Aia nae a komo kela, a ina la mua, ke hoomanao la kela ia oe, a liuliu iho, huli aku la kela ma o, ma kahi o ka loaa ho @ iloko o ka waihona.
8. O ka pono Karistiano.-O ka pono Karistiano i hiki mai i Hawaii nei, oia ka mea i Kaawale ai na kapu o keia Pae Aina. O ka poe e haua ana i ka pono, ua lilo lakou i mau @ me ka poe hewa, ua like ka poe Karistiano io me ke la malaelae a hoolele mai ana i kona mau kukuna, a o ka makemake hoi i ka poe hewa o ka nalo aka, aole nae e nalo, nolaila hookaawale lakou mai ka poe pono aku. Ke hoike mai nei ka Baibala i ka poe Karistiano oiaio. E@, Elissi, Mose, Daniela me a me kakahi poe aku he nui wale me na pilikia he nui a lakou i hoomanawanui ai. Ua kaawale lakou mai ke alo mai o na ’lii i kekahi manawa a no kela kumu i hai ia aole maluna. He nui wale ka poe Karistiano i kaawale ma na hoopilikia a ka poe hewa.
Ua lawa iho la na haina i ike ia e ko oukou loaa nei, oia hoi keia mau haina maluna ae. Ka mua, ka lua, ke kolu, a pela aku a hiki i ka walu, aka, in ua hemahema ka’u mau haina, maluna iho oʻu ia hemahema. Nolaila ke noi aku au i ko oukou noonoo kanaka makou e hoo@ iho maluna o keia Kumumanao @. He nui ae na haina i ko@ aku no keia ninau, aka ua hoopokoleia mai ka manawa na kakou e hooulu aku i hui ai ko kakou Kumumanao. Ua lawa 2au maanei. Owau no me ke aloha. S. W. @