Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 32, 8 ʻAukake 1874 — Page 2
This text was transcribed by: | Leo Asuncion |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUILA
MA KE KAUOHA.
Ilamoku de MAKAMAHONE, Duke o Mageneta, Peresidena o ka Repibalika o Farani.
Ia KALAKAUA, Moi o ko Hawaii Pae Aina. Ua loaa mai ia makou me ka oluolu kau leta , a maloko o laila e hoike mai ana Oe i Kou hookauia ana ae ma ka nohoalii o Hawaii. Ua kulike i ko makou mahalo kiekie ka lono ana, i like ai me kou mau hikimua ua paa kou manao e hoomau loa ia ka launa ana makamake i hookumu oluolu loa ia me Farani no na makahiki he nui i hala.
E oluolu ke lii e hoomaha me ka lana o ka manao i ke kokuaia ana o keia olelo hoo holo. E makaukau mau ana makou i na wa a pau e haawi aku i na hooiaio o ka noho ana hoaloha i kou aupuni, me ko makou manao maikai no kona holomua.
Noia mea, ke pule nai makou i ke Akua i malamaia ai oe iloko o kona maluhia.
Kakauia ma Versailles, Mei 15, 1874 (Kak@inoaia) McMAHON, Duke o Mageneta.
VITTORIO EMANUELE II., ma ka Lokomaikai o ke Akua a me ka makemake o ka Lahui, Moi o Italia.
Ia ke 'Lii KALAKAUA, Moi o ko Hawaii Pae Aina Aloha : ka makamaka aloha a maikai! Ua loaa mai nei ia'u Kau palapala, a maloko o laila, e hoike mai ana Oe e ka Moi i ka make ana o Kou mua alii a me Kou kau ana ae ma ka Nohoalii o Hawaii mamuli o ka hookiekie ana ae a ka Ahaolelo. Ke hui pu aku nei au me Oe iloko o Kou noho ana kaumaha no ka make ana o ka Moi Lunalilo, a ke haawi aku nei au ia Oe e ke 'Lii i ko'u manao maikai me he hoike pu aku, aole loa au e hoopau i ka lawelawe maikai ana, aka, ma ka mea e hoopaa loa ia'i ka noho launa makamaka mawaena o na noho alii o kaua a me ka pomaikai o na Lahui elua.
He mea hauoli loa no'u ma keia kakau ana, ka hoike e ana aku ia oe e ke 'Lii i na manao kiekie a me ka noho'na makamaka A'e e pule nei i ke Akua, e paa aku is Oe iloko o Kona mana-malama.
Kekauia ma Roma, Mei 31, 1974.
Ko ke 'Lii makamaka maikai a aloha, (Kakau inoaia), VITTORIO EMANUELLE. (Kakau houia), VISCONT VENOSTA.
I na Luna Helu.
Aohe uku i hana hou ia iho nei no ka Auhau ana i na waiwai paa a me lewa - He ola mau no. he 50 keueta no kela a me keiu haneri dala.
Na na kuhikuhi is oukou i paiia ma na Buke Auhau, ua waiho hakahaka ia i wahi e hookomo iho ai i ka huolelo "hapalua." P. NAHAOLELUA, Kuhina Waiwai.
660
UA HOOKOHUIA ka poe malalo iho i mau Luna Helu no na Apana Ohu Auhau o na mokupuni lehulehu:
HAWAII - Hilo J.W. Keaomakani
Hamakua G.W. Halemanu
South Kohala H.S. Mahuka
North Kohala D.S. Kupahu
North Kona S.K. Kaai
South Kona D.H. Nahinu
Kau J. H. S. MArtin
MAUI - Lahaina J.A. Kaukau
Wailuku Thomas Birch
Makawao J.W. Ukumea
Hana C.K. Kakani
MOLOKAI & LANAI D.W. Kalue
OAHU - Honolulu Charles H. Judd
Ewa & Waianae A. Kaoliko
Waialua S.M. Naukana
Koolauloa J. Amara
Koolaupoko James Holt
KAUAI - Hanalei D. Kaukaha
Anahola Kapahuilima
Lihue S. Kamahalo
Koloa Palekaluhi
Waimea Kuapua
NIIHAU - Kaapuni
P. NAHAOLELUA
Kuhina Waiwai
Eena Waiwai, June 19, 1874 656
Ka Nepupa Kuokoa
ME
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday,$2a year
HONOLULU, AUGATE 8, 1874.
I KA HORA 12 AWAKEA o keia la e hookuu hino mai ana ka Moi i ka Ahaolelo ma Aliiiolani Hale, me ka haiolelo mai ka Nohoalii mai.
INEHINEI, ua holo makaikai aku ka Moi maluna o ka moku kaua Beritania Cameloona, A ua haawiia na hookipa hanohano alii
O KA BILA HAAWINA no na makahiki elua e hele nei, oia hoi ko kahou kia hoomanao e halio aku o keia mua iho, ua oluolu i ke alii ka Moi ke kakau inoa ana ma ka Poaono aku nei i hala. Ua hiki Kona huina i ka $976,303.87, oia hoi. aia a he 225,000 dala mawaho ae o na loaa i kohoia aku no keia mau makahiki, alaila, lawa ka huina o na dala i hookaawaleia ma ka Bila Haawina.
UA LOHE MAOPOPO mai makou, ke hookuu ae ka Ahaolelo e holo ana ke 'lii ka Moi e ike i kona mau makaainana e noho ana ma na apana i makaikai ole ia ma kana huakai mua iho nei. E ku mua ana oia ma Hilo, a malaila aku i ka aina nona ke mele: "Ka paia ala i ka hala" oia o Puna. Pii @e malaila a hiki i ka lua o Pele, alaila huli hoi a kau iluna o ka moku i kai o Hilo. Malaila mai i Hana, a ma ka aina a ma ka waapa paha, hiki mai i Makawao.
Ua lohe pu ia mai no hoi, ina e loaa ana Iaia he manawa, alaila, e lele mua ana oia ma Kawaihae, a pii i uka o Mana a iho i Hamakua. A hele loa aku i Hilo a i Puna. Aia i kahu e hookoia ana, aka, o ka mea paha e ikaika loa ai ka papa kuhikuhi hope oiai he makaainana lehulehu no ma Hamakua e kali mai la no o ka ike mai i na hiohiona o "Kauli lua i ke anu Waialeale." E hoomanao ka lahui, he alii aimoku ike kanaka keia, ke hele ia aku la oukou e na makaainana e ike. Kapuo !
UA HAPAIIA e kekahi nupepa haole he manao no ke kupono e hoounaia ona elele Kuhina kiekie e imi i loaa mai ona kuikahi panailike waiwai me kakou. Ua elua a ekolu iho nei hapai ana ona kuikahi o keia me Amerika, aka, o ka hopena, ua pakalaki waie no ia ma ko kakou aoao. O ua mau hoao ana'la nae, ua hoouna wale ia no na haole e lawelawe a kukakuka. Pehea hoi ina e hoouna ana i kekahi elele kiekie, malia i ke poo aupuni, a i kekahi alii hanau paha o ka aina, i mea e hoomahuahua aku ai i ka malamalama i ko waho poe, na mekaukau na Hawaii e lawelawe i ko lakou aupuni. Ke manao nei makou e halawau mai no keia hoaiai ana me ha lohahi o ka lahui.
MA ka nupepa haole P.C. Advertiser o ka Poaono aku nei i hala, ua hoohenehene ia ko kakou Kuhina Waiwai e noho nei i keia wa e keia nupepa haole. Eia no na olelo ponoi a ua nupepa haole la penei:
"Me he mea la i ka ike aku, ke hooikaika nei ka mea Hanohano ke Kuhina Waiwai e kue ikaika ma ke ano uuku, a hahai aku i na hoomaikeike ana a kona hoa Kuhina o ke Keena Kalaiaina, e like me na mea i ikeia e koho kue pinepine ana ma ka aoao kue o ka Hale Ahaolelo i na hana i kapaia he mau hana na ka aoao aupuni."
He manao no ko ke Kuhina Waiwai nona iho, a ua maopopo hoi ma kona noonoo ka hana pili aupuni, e like no me ko ke alakai kanawai ike a me ko na luna auhau a luna ohi auhau he umikumamalima paha, e hahai aluka ana mahope o ka mea nana e huki ko lakou ihu. Ina he hoohenehene keia a ka nupepa haole mahaoi i ko na kanaka Hawaii noho hana aupuni ae-oia no ke hele ma Aukakina.
AOLE LOA PAHA I IKEIA ma ka moolelo o Hawaii nei kekahi elelo pegana awahia i hoolahaia ma ke akea, e like me ka mea i hoopukaia e ka nupepa haole P.C. Advertiser o ka Poaono aku nei i hala, a malalo hoi o ke poo manao, "Eia he aoao o ka poe pono me kakou." O ke ano nui, e hoohenehene ana i ka poe pono a hoopololei ke kohoia e noho luna aupuni. I ka hoomaopopo aku i na olelo a me na hoolala ana, ua like loa me ke kahu akua o ka Nu Hou, ka pelapela a me ka hehu i ka poe maemae a hoopono, a aia no ka pono a hapala like ia i ke pena eleele. Ina la paha aole e nune nuiia nei kekahi manao ulu, o ka poe nona na hiohiona hana ino, e pulama nei lakou ma ka heiau o ke ake hana aupuni e lia ana o ka loaa wahi oihana aupuni e like me ke kau ana o kahi poe, ina la aole makou e lawe mai i mea na mahou e kamailio aku ai.
Ke kue loa nei keia nupepa i ke kanaka i lilo i hoahanau ke noho ae ma ka oihana kiekie o ke aupuni, a he pono no ka i ke kanaka e loaa ae ana, aole ke kaukai wale a ka poe i komo a lilo i mau hoahanau.
Ke noonoo nei makou, he wa kupilikii loa keia o ko kakou noho ana, a he pono e hookohuia ma na oihana koikoi o ke aupuni na kanaka aole kiko eleele o ka lakou mau hana mua, aka, i poe hoopono, hoopololei a imi i ka pomaikai o Hawaii. Aole i ka poe hele mai ia nei e imi dala ai a ku ae no ka puu hoi loa. A ina, aole e loaa ia kakou na kanaka hoopono ma ka oihana kiekie i keia mua iho, heaha la auanei ko kakou hopena.
He kupono anei i kela nupepa ke hoowahawaha i ka huaolelo kumu o kai aina, "Ua ma ke ea o ka aina i ka pono?" A o ka mea anei a kela poe e hooikaika nei e hoonohoia ka poe kupono ole ma na oihana, i hookahuliia keia huaolelo kumu maluna ae a Kauikeaouli i kakia ai i makia no kona aupuni a me kona mau hooilina mahope ona. He hana akamai anei ka haawi ole ia ana i ka poe noho pono a i ikeia he hana pololei o na oihana aupuni. Aole. O ka poe pono a hoopololei ka oi o ka poe i makemakeia mamua o ka poe i alina na hana kumakaia i kekahi poe.
Aole no paha e pau loa na kanaka hoahanau a pau e lilo i kanaka maikai, aka, eia ka ninau, he hiki anei i keia aupuni ke hookohu aku i mau luna aupuni i na kanaka nona na hana eleele ino mua ana, e noho poo mai maluna o ke aupuni? He poe kanaka kupono anei ia a ka lahui e hilinai aku ai ? A he hiki hoi anei ia kakou ke kiola ako i ka olelo kaulana a kekahi Moiwahine, "o ka ikaika o ko'u aupuni, no ka baibala mai." He poe imi anei i ka pomaikai ka poe aea haukae i hono mai maluna o ke kai me na hana ino i nalowale ole, a noho maloko o keia anaina ? Aole ! E wae i ka poe hoopono a hoopololei ma ka oihana.
I KEIA awakea, e hookunia ai ka Ahaolelo o na Hawaii wale no, nana i hoonaukiuki i ka lahui mai o a o. Ma ko makou kaahele ana a me ka launa nui ana me na makamaka, ua hoaiaiia mai keia mau kumu hooinaina malalo iho, e kekahi poe naauao i kamakamailio mai me makou :
Akahi-Ka hoemi ole ia no na lilo aupuni malao o na loaa i kohoia'ku no na makahiki elua.
Alua-Ka hooholoia ana o ke Kanawai e ae aku ana i ke puhi rama ma Hawaii nei, oiai ua hoopii mai ka lahui mai ka Hikina a ke Komohana, e hookapu loa ia ka lawe ana mai i na wai ona.
Akolu-Ka ae ia ana o ka aie Hookahi Miliona Dala ia waho, ka mea nana e hoopokole mai ana i ko kakou noho kuokoa ana.
Ua kaniuhu ka lahui i keia mau hana kupanha a ka Ahaolelo, a ua nalu kekahi poe me ka nihau iho, "Heaha la ke ano o keia au e hele aku nei ?"
Wahi a na poe i kauna mai, ua olelo mai lakou, ua nui loa ka hoopunipuni o kekahi poe Lunamakaainana, mamua o ko lakou koho io ia ana. He nui ka na leo i ka olelo, e hele mai ianei e hoemi ai i na lilo, aka nae, mahope iho o ko lakou pakaliia ana aku me na Oihana Luna Helu, Luna Auhau, a pela aku ua hoemiia ko lakou ikaika, e poke iho a e noonoo pono i na mea e holo ai ke aupuni.
O kekahi poe o lakou, aole i hapai wahi hana iki no ka pomaikai o ka lehulehu, aka he opu wale iho no me he mea oki loa la, a na hai e hana mai kahi mea e hapai ai, a i pakikeia mai, o ke oki loa iho la no ia, a hoka.
Ua manao ka lehulehu mamuli la o ke komo ana o na kanaka Hawaii wale no e pomaikai ai kakou, aka aole pela ko makou manao. Ua kuhikuhi makou ma kahi o na lunamakaainana elua o ka apana koho, i haole a i kanaka ; a ma kahi o ka eha luna, i elua haole a i elua kanaka. Ina i hooko oukou ia leo, ana aole la oukou e liko i poe haikaika aku i kea la, aka, i poe e wae ana i na naauao i houluuluia.
Nu Hou Kuloko.
Ke hooluolu pinepine mai nei na paka ua kilihune i ke kaona nei.
KA MOI.-Maluna o ka manuwa Rukini ke'lii ka Moi, a me kona mau ukali i ke awakea Poakolu iho nei, a aohe i liuliu loa aku hoi koke mai ana no.
MAKE EMOOLE.- Ma ka la I o Augate i hala, ua make ulia waleia o Wile Kamikana, keikikane a Rev. F Kmikaua kahunapule haole mua iho nei o Hilo.
HAIOLELO a JOS. NAWAHI.- Mamuliu o ke noi, e hoopukaia aku ana no ka haiole lo kue a ka mea Hanohano maluna ae, i ka bila hoaie dala miliona.
"HE MOA HANAU kupanaha" ke poo o kekahi leta i loaa mai ia makou. Ke i mai nei, ua hanaiuia he moa ekolu ona mau wawae a me elua puka hoomaha.
Ma ka pule mua o Iulai ma Waiohinu Kau, ua make ia kekahi kanaka kumakahiki o ka mahiko o Naalehu, i pii ia e ka hulia o ke kaa bipi, a ua mako loa, mahope o ke kaa maoliawa ana.
Ke pii mai nei ka oluolu o k Hon J Kahai mai kona mai nawaliwali mai i hooiloiloia ai e na kauka haole. Aia ma ka latitu Hawaii e lapaauia nei. Eleu no ka hoi ka rula Hawaii la ea !
Ke hoohaiamu mau ia nei no ka pa o ka Moiwahine Emma e ka poe kiai i ua po a pau, a i ka po Poakolu iho nei, he mau leo himeni kai loheia aku maloko o ia wahu mai ka leo kani mai o Kanehoa.
PAPA KUHIKUHI MANAWA.- Ua hoouna mai o Rev. E Helekunihi he papa kuhikuhi manawa no Hawaii nei, e hoomaka ana mai ka hanau ana o Kualii a hiki i ka aie dala nui $1,000,000.
HOA AHKUKAMALU HOU.- Ua lohe mai makou, ua oluolu i ke alii ka Moi, ka hookohu ana ia Mr. Jno A. Cummins (Keoni Kamaki) o Waimanalo e lilo i hoa no kona Ahakukamalu.
Ma ka Poakahi nei i ku mai ai he kuna lepo manu C M Ward mai na aina guano mai, me na paahana ola holilea. Ua make hookahi oia poe ua make ma ka moana a moe aku la i ka hohonu, o Kahawai no Kona Hema, Hawaii.
Ma ka auina la Poakolu nei, ua ku mai ka mokuahi Tata iloko o na la 8 mai Kapalakiko mai, a i ka Poaha ae, ua holo aku i Sidane. Ua holo mai keia moku malalo o ka mana o ke kapena, aole hoi ko ka Laina mau kuhikuhi puuone.
LA 31 o IULAI.- Maka Poalima o ka hebedoma i hala, ua malamaia he elua mau Ahaaina ma Lahaina. Hookaki ma Lahainalalo, ma Pupukahana, a hookahi ma ka olu kohai o Kaukaweli. He ahaaina lulu dala ma Lahainalalo.
HUAI HOU IA.- Ma ka leta a J L Puahewa o Kalawao, Molokai, i ike iho ai makou ua kii malu aku kekahi luahine no Kona Hawaii i ke kino i kanuia o kekahi kanaka mai lepera i make ma ka malama o Iulai 1873 i hala. Maluna aku o ka pali o Kalae ka haawe ana, a ma Kaunakakai aku ke kau ana i ka moku.
Ma ka po o ka la 20 o Iulai i hala, na ikeia ka he mau mea kupanaha ma na kakai pali o Moanaluya aenei no, pela mai nei hoike kukahekahu a J. Nahoku o ia wahi no. He ahi lapalapa i ieia i ka lewa me he ipu kukui la, a mahope o kekahi wa, ua lilo iho me he mea weli la e like me ke koe ana o ke ahi koe.
Mawaena o no hana o ka Ahaolelo e ike iho ai ka poe heluhelu, ua kakau inoa mai nei ka Moi i ka bila ae e puhi rama na mahiko. Ehia la auanei mahiko e ae e puhi rama ? Ina he elua a ekolu wale no mahiko, aohe no hoi i kana mai ke oki loa o ka hanaia ana o ia kanawai no ka poe uuku.
KE KIAAINA O MAUI.- Mawaena o na ohua ohope o kilauea i ku mai ai i ke Sabati nei, ua ike aku makou i ke Kiaaina o na Honoapiilani meia poe; mahope o kona ike Moi ana aku, ua holo aku la i Waialua.
KE HOPUHOPU IA mai nei e ninaninau ka poe i kakao inoa malalo o ka palapala hoopii hooweliweli i ka Hale. Ahaolelo i heluhelu mua ia ai, mauli o ke kauoha a ka Hale. Papaa la i ke ahi, i ka ua mea o ka hooioi hookiekie launa ole mai.
KE AU O KA MANAWA.- Elua mau mea ikaika loa a kekahi poe o na makainana e hana makau ole mai nei i ka hoomaka ana o keia au, o ka hala Hawaii a me ke puhi rama malu me ka hoohainu ana. Ina hoi e ae ia ke puhi rama, pehea la auanei ka nui o ka loko ke piha i ka rama ke puhiia?
NA POE HANA BIA.- Ma ka Poalua iho nei, ua hookolokolo ia a ua hoopai'a no ka hana hia, o Wahineaua he $50.00 me $3 konia ; Kealakai he $50.00 me $3 00 koina ; Kaululena he $2500 $300 konia ; Keaweopala he $25.00 $1.00 konia. A ma ka Poakolu ae, ua hookolokoloia o Puaakahuluhulu, a ua hoopai ia he $25.00 a me $3.00 konia.
KEENA OIHANA KUOKOA.- Ua hooneeia mai nei ke Keena Oihana o ka Nupepa Kuokoa, aia ma ke keena malalo o Dala Nui e huli la i ke alanui, a ma Waikiki hoi o ke Keena Leta. Malaila e loaa ai kona Luna Hooponopono i na mea a pau e makemake ana e launa me ia ma na mea e pili ana i kana oihana.
Ma ka hoomaka ana iho nei o na kula aupuni i ka Poakahi iho nei, ua ike iho makou i ka nui o na haumana, ka poe kahiko me ka poe hou. Ka poe keia i komo i na kula kanaka a hiki aku i na kula kiekie ke hoonahui nei ma keai lala o ka ike oia ka olelo pakake a ka haole. Ke mahalo nei makou no ko oukou paupauaho ole, nolaila imua e na pokii a hiki i ka puaneane.
POHAKU ANIANI-Ua loaa i ka Luna mahiko nui o Kaneohe, he mau apana pohaku aniani ma Kaneohe, a ua laweia mai nei i ke kaona. Ua manao kekahi poe, ina e hoomanawanui ia ana e imi i na waiwai hu ma ko kakou nei mau mo kupuni, aole e nele ka loaa o kekahi mau minerala waiwai loa. Pela no auanei e houpuupu mai ai la, a o ka hoea mai no koe o ke gula.
I ka pili ana mai o ka mokuahi Tata ma kona uwapo ma ka auina la o ka Poakolu iho nei, ua haiamu ae na ano kanaka a pau malaila, a mawaena o ia poe makou i lohe ai i kekahi mau olelo haku epa, e i ana penei : Ua lawe ia mai nei kela kaa no ka Moi, aia ka inoa o Kalakaua ma ka aoao kahi i kakau ia ai, a i ko makou hakilo ana eia ka he kaa e, nani no hoi ka epa o ka Hawaii.
He nui na lono lauahea e waha a waleia nei mawaena o Hononunu nei, no na leo hoonaulu hakaka, aka, ke papa aku nei makou me ke ano aku i ka poe o ka la 12 o Feberuari, mai lawelawe hou lakou i na mea make. Eia ka makou, e noho maluhia mai oukou malalo o ka maluhia o ke alii ka Moi Kalakaua, a e manoa, oia wale no ke alii a ke Akua i ae mai ai e noho alii. "O ka lohe no ke ola, a he kuli ka make," no ka mea, aohe kipi e lanakila.
KA HANA NAAUPO.- Ua heluhelu is imua o ka Hale Ahaolelo mamua aku nei he palapala hoopii i kakau inoa ia e kekahi poe o Honolulu nei, a o ke ano nui, e hooweliweli mai ana i na lunamakaainana, ina ao le e hoole i ka bila hoaie miliona dala, alaila, e malama na Kunamakaainana o like me ka la koho Moi. He ekolu haneri inoa a keu i kakau iho malalo i ia palapala hoopii me ka hana naaupo. Nawai la i ao'ku i keia poe naaupo he mana ko lakou e hookiekie aku maluna o ka poe kau kanawai, a e lawe i ka mana i hookaawaleia na ke kanawai, a na lakou e hooko. Ua oki ka manoa hana ino.
HOLO IO NO.- I keia wa, he nui ke paonioni mawaena o na laina hooholo mokuahi e holoholo ne mawaena o Kapalakiko a me Kina. He laina mokuahi Beritania kekahi, a he laina Amerika kekabi. I ka malama aku nei o Mei, ua haalele like kekahi mau mokuahi o ua mau liana nei, a holo aku i Iapana. O Vasco de Gama ka inoa o ka mokuahi Beretania, a o Gerenada ka inoa o ka Mokuahi Amerika. Ia laua i kokoke ai i Iapana, ua mama loa aku ka moku Amerika a ku e i ke awa, he 29 na hora ke kaawale. I ka huli hoi ana hoi i Kapalakiko, ua ku e ka moku Beritania, he 26 hora kona oi-oia he 16 na la a me 17 na hora holo o ka mea holo loa.
Ua puka mai ke Kulani ae o Yale i keia makahiki o William Foster (Poka), a o W.S. Bona aku keiki a Rev. E Bona i keia makahiki ae. Ua heluia, he 14 ua keiki haole Hawaii i puka ae mai ia kula mai.
I keia wa, he 98 ka nui o na halepule hoole pope ma Mekiko ; aka, he elima makahiki i hala ae nei, he 6 wale no.
Ke paipai hou nei kekahi poe e koho hou ia Peresidena Kalani i keia kau koho balota Peresidena ae.
KEAUOKALAKAUA.
Na hana o ka Ahaolelo.
LA HANA 72. Iulai 25.- Hoomaka na hana e like me ka mau.
Heluhelu mai o Mi Mikalemi, he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina, e hoike mai i na loaa a me na lilo o ka mokuahi Kilauea, o na makahiki elua i hala, i hoike ole ia iloko o ka hoike a ke Kuhina Waiwai. Aponoia.
NA HANA O KA LA.
Noho o Hon. W T Martin ma ka noho, a lilo ka hale i ka noonoo ana i ka bila aie dala imua o ke Komite o ka Hale.
Noonooia ka pauku 6.
Noi mai ka Hon. Bihopa, e hookomoia na huaolelo, "iloko o ka Aha Kakamalu," a penei e heluhelnia'i, "e kohoia i okolu poe noloko" mai o ka Aha Kukamalu. Ua aponoia.
He nui na hoololi i waihoia mai, a mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hooholo ia kekahi mau hoololi, oa keia, "piha" ma kahi o "mana" a me ka "hookaa ana i ka aie lahui, i ka wa e pau ai ka manawa," a ma ka hope o ka pauku, "e hoike mai ke Kuhina Waiwai i ka Aholelo, i ka hunia o na loaa a me ua lilo."
I mai ka Hon. Bihopa, he kui loa ia i ka bila mai ka mua o ka hoopaapaa ana, aka, ua hooholoia nei ka pauku 1 a me ka 7, a ke noonoia nei ka pauku 6, a o ka pono loa no ka hoopau loa i keia pauku.
Kokua mai ke Kuhina Kalaiaina i ka pauku, me kekahi hoololi nae, penei : "a me na aina e ae," a penei e heluheluia ai, "na mea i hana limaia maanei a me na aina e ae."
Ma ka ninau ana, ua hooholoia ka pauke 6 me na hoololi a ke Komite Wae a me ke Komite o ka Hale.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 73. Iulai 27.- Hoomaka na hana e like me ka mau.
Na ke Kuhina Kalaiaina i hoike mai i na loaa a me na lilo o ka mokuahi Kilauea, penei : "Mai Okatoba 10 1870 a hiki i Iulai 24, 1874, he $180,733 74 na loaa, a o na lilo hoi, he $186,328.14."
Na Mi Nahinu i heluhelu mai i kekahi olelo hooholo, e kohe ha hale i Komite e hele aku e hai i ka Moi, ua makaukau ka Ahaolelo e hookuu ma ka hora 12 o ke awakea Poaono.
Hoololi mai ka Hon. Kuihelani, aia ma ka Poanon o keia pule aku.
Noi mai o Mi Miklemi e hoopanee loa, a ia aponoia.
NA HANA O KA LA.
Noho o Hon. W T Marin ma ka noho, a lilo ka hle i ka noonoo ana no ka bila aie dala.
Ma ke noi, ua noonooia ha pauku 2 o ka bila.
Noi mai ka Loio Kuhina, e hooholo loa ia ka pauku e like me ke noi a ke Komite Wae.
Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e kapaeia kahi e i ana, "a e hoopuka no hoi ke Kuhina Waiwai a me ai mea aku." Na keia mae a hoino i ka pauku holookoa, nolaila, he pono ke hoopanee loa ia ka bila kala pepa.
I ka ninauia ana o ke kapae loa ia wahi o ka pauku, na aponoia.
Ninauia ka hooholo i ka pauku 2 a me keia hoololi, ua hooholoia.
I ka noonooia ana o ka pauku 3, nonoi mai ka Loio Kuhinam e like me ke noi a ke Komite Wae. Ua hooholoia.
I ka noonoia ana o na lauku 4 a me 5, noiia e hooholo e like me na hoololi a ke Komite Wae. Hooholoia.
Hoopauia ke Komite o ka Hale, a hoike aku, ua hooholoia ka bila a me na hoololi, a e kakau poepoeia. Aponoia.
Heluhelu alua ia ka bila e kokua ai i na palapala kii o no hihia waiwai, a ma ka ninauia ana, ua hoopanee loa ia ka bila.
Heluheluia ka bila e hooponopono hou ai i na kanawai o ke aupuni. I ka hoopaapaaia ana, ua hooholoia ka bila e kakau poepoe.
Noi mai o Mi Komoikehuehu, o ka hana mua e hanaia'i ima o ka Hale i ka la apopo oia no ka bila e papa ai i ke kuai ana i ka opiuma maloko o keia aupuni. Aponoia.
Heluhelu aholu ia ka bila Haawina, a eha wale no wahi mea i hooholoia a o ka hoopanee no ia o ka Hale.
LA HANA 74-Iulai 28, 1874.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
Hapai ia ka noonoo ana no hana i koe o ka la, oia hoi ka bila haawina ma ka heluhelu akolu ana, a ua hooholoia me kekahi mau hoololi o kekahi hapa Hoopanee.
LA HANA 75, Iulai 29, 1874.- Hoomaka na hana e like me ka mau.
Waiho mai ke Komite wae i waihoia 'ku ai e noonoo i ka bila e hoololi ai i na pauku 6, 7, 8, 9, 10 e pili ana i ka helo a ohi auhau i ka hoike me kekahi mau hoololi a aponoia.
Lilo ka Hale i ka noonoo i ke koena o ka bila haawina ma kona heluhelu akolu, a hooholoia me kekahi mau hoololi. Hoopanee.
LA HANA 76-Iulai 30, 1874.
Hapaiia ka noonoo no ke koena aku o ka Bila Haawina, a hooholoia e like me keia malalo iho ma ka hoopokole ana :
No ka Moi a me ka ohana 'hi $55,000.00
Na uku hoomau 18,000.00
No ka Ahololo & ka Aha Kuk. 15,300.00
Oihana Hookolokolo 70,100.00
" o Ko na Aina e 67,070 00
" Kalaiaina 414,828.00
" Waiwai 156,013 17
" Loio Kuhina 99,332.00
" Hoonaauao 80,660 00
Huina $976,303 87
Ma ke noi, ua hooholoia na pauku 2 a me 7 o ka bila haawina.
Heluhelu aluaia ka bila e papa loa ana i ka lawe ana mai a me he kuai ana i ka opiuma, a hooholo loa ia.
Heluhelu akoluia ka bila e hoololi i na pauku 2 a me 3 o ke kanawai e pili ana i ka poe holo Lunamakaainana, a hooholoia e kakau poepoe.
Heluhelu akoluia ka bila e ae ana ia na Kahuna Hawaii e lapaau i na lepera, a ua hooholoia.
Heluhelu akoluia ka bila e hoololi ai i ka pauke 237 o ke Kanawai Kivila e pili ana i na holoholona hele hewa i hoopaaia ma ka pa anupuni, a ua hoohloia.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 77-Iulai 31, 1874.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i na loaa o ka oihana wai o Honolulu o na makahiki elua i hala, he $24,553 25 ; mai ka Makeke Kuai ia o Honolulu $7,427.09.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu akoluia ka bila e hoololi ai i ke kanawai e hooponoppno ai i ka Buro o ka Oihana Hoonaauao i apono ia i ka la 10, o Ianuary, 1865. Ma ke noi ia ana, ua noonoo pakahi ia na pauku. Mahope o ka hoopaapaa ana ua hooholo loa ia ka bila me ka hoololi.
Kapae ia na rula, hoike mai o Mi Komoikeehuehu mai ke Komito mai i waihoia ai ka bila e hooponopono ai i ke kuleana o ka wahine kane make, a noi mai e hookomo mai i bila hou, ma kahi o ka bila mua. Aponoia.
Heluhelu akahi ia ua bila la, a ua hooholoia ma ka heluheli alua ana.
Kapae ia na rela, a hoike mai o Mi Kaai mai ke Komite i waihoia ai ka bila i kokua ai i ka hoana ana i wahi no na mai lepera e noho ai, a noi mai e hooholo ia ka bila e kakau poepoe ia.
Rula mai ka Peresidena, ua hala mawaho o no rula ka hoike a me ka hoololi o ka bila, oiai me he bila hou la akahi no a waiho ia mai.
Ma ka ninau ia ana o ka wehewehe a ka Paresidena, ua haole, a aponoia ka hoike a ke Komike.
Ma ke noi, ua hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hooponopono ai i na hora hana, oia hoi ka helukelu akolu ana.
Noi mai ka Hon. Mr. Waila, e hookomo i "10" ma kahi o ka "9."
Noi mai o Mi Kaukaha e hoopanee loa, me ka haiolelo kue loa i ka bila.
Ninau ia ka hoopanee loa i ka bila, haule, 12 ae, 23 hoole. A o ka hoololi i "10" haule, a ua hooholo loa ia ka bila.
Hoopanee ka Hale.
[Ua koe ka la hana 78.]
LA HANA 79,Aug. 3, 1974.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina he palapala hoopii, e noi mai ana e ae ia o Abere e haawi laau.
Ma ke noi ia ana, ua waihoia ka palapala hoopii i ka Papo Ola.
Hoike mai ke Kiaaina J.O. Dominis mai ke Komite Hooiaio Kanawai mai, i ke apono ana o ka Moi i na bila Kanawau he 40.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu aloaia ka bila e hooponopono ai i ke kuleana o ka wahine mare iloko o ka waiwai o ke kane mare, ina e haalele kumu ole ana kehahi, aliala, ua pau kona kuleana iloko o ka waiwai paa.
Mahope o ka noonoo ana, ua hoopanee loa ia ka bila.
Heluhelu akolnia ka bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka Papa Ola Hawaii, a ua hooholoia.
Heluhelu akoluia ka bila e haawi ana i manawa no ka moraki e kala ai no kekahi mau kumu, a ua hooloia.
Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i na paeku 1420 a me 1423 o ke kanawai kivila.
Ma ke noi ua waihoia ka bila i ke Komite o ka Hale, o Hon. W.T. Martin ma ka noho.
Heluheluia ka hoike a ka hapan@i o ke Komite Wae me na hoololi a noi mai e hooholoia ka bila e like me ka hoololi ana a e kakau poepoe ia.
Noi mai o Mi Kipi e hoopanee loa.
I ka hoopau ana o ke Komite o ka Hale, a hoike mai, ua haule loa k Pauku 1, a ua hooholoia ka pauku elua i pauku 1 ;
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 80. Aug. 4.- Hoomakaia na hana e like me ka mau.
Lilo ka Hale i ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai ka bila e hoololi ai i na pauku 1420 a me 1423 o Kanawai Kibila, imua o ke Omite o ka Hale; o Hon T W. Matina ma ka noho.
Heluheluia ke poo o ka bila.
M ke noi a ka Loio Kuhina, ua hoopanee loa ia ke poo.