Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 27, 4 July 1874 — No ka Aie Dala Aupuni. [ARTICLE]

No ka Aie Dala Aupuni.

I Kia imua oka Hule Ahaolelo, he bila j kanawai na ka, LunaniakaHinana Kipi o ■ Hilo t lawe mai, e heomaua una i ko AuI puni e aie loa ako a uui i hookahi miliona dala, no ka uuku ka o ko kakou aio i keia ! manawa, aia ka pono ka a koapapanui ka aie. Ua kauoha mai puha nu makaainana <j liilo iaia e hookomo ike aupuoi iloko o i ka aie, aole paha. Me na makoaioana oia ! apana ka nana ika hana ako lakou luna, oiai ua maopopo ia makon koua kulana mu ka bakilo ana. Kia ka manao o Kip», iua : e Uaa m*i ka nuliona d:\la aie nna, alaila, ; q haawi ia na mau dula uei i ka poe muhiko . ame ka poe oea haim e ae, e kukulu hou ia ona rnau hale papaa, kuai hou od« inau , mokuahi a e kii hon ia na lima paahaoa i • waho. ] He ehiku ka nui ona paukn o keia ka- ; nawai, a ke kouo aku nei makou i ka lehulehii a pau, e makaikai po mai ina hana «loha ole a Kipi» imi ai e pepehi iko kakoo Kuokoa.

• Ma ka paoku «kaht t ua hoomanaia ke I tupuoi e lie »ku i pou d«h aole e oi &ku | ! mamut o akahi miliona dal«, a 110 ia puu I | d«la, ua »ei& ke aupuni e hoopuka i pa- : Upala *ie, a oia k« olelo moakaka loa—e . o>ortki i ke aupuoi,—oo ka aka paoee, %o- -: 1« o oi tka mamoa o ka eono hapa haoen, i oq ka mauawa ho umi a iwakaloa pahama- | kahiki. | Ma ka pauka iloi, ua hoomaopopoia ka ; hoololi aoa o na palapala aie nupum i hoo- : pokaia. Ma ka hapa hopo o keia pauku, ua kauohaia e hoopuka i hoeiahi ka*cn /a | dalap*:n», nooa ka waiwai io aolo e | emi hialalo o ke hknalima daha o ka pepa hookahi a e ukuia iloko o elima makahiki osia ka eha hapa haoeri uku paneo» 0 keia tt au daWpepa, oia iho la iia d«la e uku at I oa luna aupoai a me na aie e ae o ke aupiaof. Da&>okaaw*io bou Ia e hoopaka i he hmhiku Um*tn iī ©alalo o ke kanalima k dnl* &km p«p* kookahi, a • «k«ii i ka wa ¥ «W>f ifi*i kooo o1« ta o ka aea rVw, ke pajMojMa e>aaa pela. % ' | ./EitoktoAei lui paak» •kal« ; »*Wk|«>

| lao», le hoopoki bog ke ;lokq o d» \ j U# iw»k«iwi—i »s ka ole!o mto-! popo km, e boolt 'ai« ke!« mau data }*pa, f •'no k« miniwi b« iir«Nu I ko kakoo jjl I trs a«Bi*ie| hoopukai* »i kei» au« d»t» p*pi, el»>U, 6 ' ko Ikkkoo d*la aoanei ia. oka poe ke all booii(Baliiß>ūi e ke »opaai, e okoi» an' !»koo t me keia ro»a dali laa o ka waiwai | k> o keia mati d%l» pepa a ns iike me ke | <Uli maoi> r abooa iki, aka iaa be 75 ke- I «eta trale 30 ka w»iw*i io ( alail» ua poho' Imi <r<ea dala pepa iie 25 keoela. He kea j ke poho. f 0 ke da!a maoii ka kakou d »!a i hoohana ! »bo ōei no oa makahiki he kanmiinia i b»U, 1 ake manaolaoa nei m-ikou, ao!o e !.aa!ele ' aoa ia d»i& maoli, a hele i ke āalapepa. oa ; haehae wale. ) Ua oleio ia roa ka pauka eha oka biU f : ua h«awi'a ka mana i ke Kuhina \Va»wai e f | hoolilo i na dala o ka «aīhooa 1 hookaawa* \ |!e ole ia 00 kekahi mea, e uku aku 00 0« < i iilo 00 ka luii aoa e loaa mai oa da!a e aie : aku ai. [ Ma ka pauhu elima, ua hoooiana hou ia | ke Kuhina Waiwai e koho aku i na ] no ka imi ana i kuhi e loaa mai ai ka puu : ! daia nui e manaoia nei ma na aioa rnawa-1 !ho akn. U» haawi piha loa ia ka mani i i ke Kahma Wniwai e kuai kudala aku i na ■ bona ma ke kumukuai ana i ike ai he kupono. 0«a hoi, ua kaa iaia ka muna nui e kuai aku i ua mau bona la ma ke 75. 50 a 25 ! kencta paha o ke dala pepa hookahi, aka, I ua hoopaa loa ia n«e ke Aupuni Hawaii, e ! uku aku i ka waiwai io i oleioia ma ka b>- | na i ka inanawa e okuia ai "i ka umi a iwa- | kaiua paha inakahiki." |

Ma ka pauku aono, na haawiia ka mana i ka Pupa uona na lala ehiku, oia na Kuhina eha o ke aupuui a rne ekoio mau hoa o ka Ahakukanialu, a na lakou ka mana e hoaie aku i na daia i loaa ma keia aie ana, "oo ke kokua ana i na pouo maliiai ame no pono lioouiu e ae o Ka aina," maluna o ke kahua a lakou i ike ai he kupouo ke hoaie aku.

Ma ku paukn hope loa, uo hoakakaia, o na dala i loaa mai malalo c keia kanawai, ua hiki no ke hooliloia ako "no ke kukulu ona i mau hale papaa no ka hoahu ana i ua mea olu, no ka hooholo ana o na mokuahi, a me ke kokua ana aku i ka Oihana Uoopae Lima llflna. ,, Maanei, ke ike nei kbkou f o na hana i hookaawaleia ja ka Almoleio, e ka Pauku 15 o ke Kumnkanav?ai, ke paialewaia uei, a oa kekahi poe mana ole e hooliio.

Aia ka hanu la o ka Bila Kanawai a ka Lunumakauiuaua Kipi, o Hilo, i manao ai e aie i hookahi milioua (lala, ma ka ukupa nee, aole t oi aku mamua o eono hapahanen no ka makahiki. Aole e hiki ia uiakou ke hooiaio aku i ka huina dala nui loa i manao ia e aie me ka ukupanee pu, ke kau palena ole ia ke kuai anu aku i na bona aie no ke kuai ana aku malalo iho oka tcaiia<ii io o ka 6ona. Aka, aole loa e hiki ke hanaia pela, a ke hopohopo nei kekahi poe, e hiki ana ka ukupanee a kakou e uku aku ai no ka makahiki. i ka 15 hopahanen no ke dala hookahi.

Ke mukemake nei mal>on e oinau hookahi aku i ku Lunarn;ikaainana Kipi : Ina e loaa ole ana iaia ka hoina (UU aie nui auae manao ne», e hele aku e aie iwaho, a i ole iloko nei paha, ua makemako anei ia, o ka pomaikai piha e loaa mai ana malulo o ka Pauku 2, ka hoopuka aua i ona ddla pepa, (\ hoopaa ole ia ma ke dala luaoli), aka, mamuli o ka inoa maikai o ke oupuni, no na makahiki he iwakalua, e hoopukaia anei ? lua oia kont» mauao, alaila, ho pooo e Oookaawaieia i elua mau bila kaawale, aole ehoohuikau, oia hoi—i hookahi l>ilu aie—a i hookahi bila dala pepa. 0 ke kau kanawai ana malaio o na kumu apoka, he mea ia e hoowikiwiki ai i ko kahou nele i ka aina ole.

He ponp ia kakou e na kanaka Hawdii, e makaala a e hoao no kakou iho, oo ka bila ano nui e like me keia, e hookau mai nei i ona aie kaumaha o ka lahui kanaka. , Ina e loaa ana ia kakou ke dala ke aie aku, he dala no ke dala t no ka nku paneo haahaa, lie ahooa iki ib. Aka, ina he eliuia haneri iaueani wale no e loaa mai ana ia kakou, a o ka kakou e hoopaa ai i hookahi miliona, e uku aku ai i ka pao ana o na makahiki ho iwakalaa, aole keia he mea pouo, ka loaa o ka miliona dala ia kakou, aka, he uku manoahi wale aku no. 0 ka makou e ake neī e ike, o ka aioole akn i ko dala, aka, o ka aie iho i ko loko nei kahi e kaana ia ae ai na pomaikai inalnna ibo o ka aiua, a ukuia kela a me keia kanaka. Ina no ka haahaa loa o ka kakou uko panee e oka aku ai i ka mea dala o)oko iho nei ka hiki ole, e aho no ka i hoomahuahua ae i ka nkn panee. £ akahele loa oukou i keia aie dala. Ua afe o F»ji, he $400,000, a o ka hua i loaa: ma ia aīe ana, aa lilo holookoa kona kuo-1 koa. He oi aoei ka pono o ka noho ana malalo o ka hala hoopīlimeaaī manua o ka balo oo ka oiwi ponoiiho ? Ina aole kakoo « aloha i ko kakoa aiaa a e akaheie ma ke kalai aupuoi aua, aolo eemo a hahai kakoo amhope o Piji. O kakou hana hopa to*| o ka haawi i *e aloha i na knahiWi nliuli, aa aina palahalaha, na awawa olnwehiwehi, oa koalono molaelae, na makaui koHaiiiai, a oht iho ka lepo a haoa i aa naka t • no ka nea, ao ka 4Mlihiai ka

j£ār- E ea ho-i heiohelo oopepa, ka | poe «ke. e&aiiAo* ka poe mio&iaina ika ! pouo noi o ko ookou waha olelo, Ke j pa!t>-ō!īii man ana i ka bodbaikt ia o ko imkba maa pono ; e ani mai oukoa, mai hoopalaleha umī ookoo i ke ola o ka kakou mea makamae, o make wale i iho aoaneī i ka oe!e i ka wai e nfa ai a | e hookoii ai i kona man aa. Ina he iioi | ko onkou nona e mao, e hoolawa mai ; oukou iaia i ka ai. j