Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 24, 13 June 1874 — Page 1
This text was transcribed by: | Leilani Nussman |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XIII. HELU 24. HONOLULU, POAONO, IUNE 13, 1874. NA HELU A PAU 654.
E Pau na Pupupu Kahiko!
E pani me na Hale Laau!
PAPA, PAPA, PAPA!
O KELA ME KEIA ANO
-A ME-
NA LAKO KUKULU HALE
O KELA ME KEIA ANO, MA KA
PA-PAPA O S. G. WAILA MA!
-KIHI O-
ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA! ae like ka nui @e ka makemake.
LAAU NOUAIKI!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO,
AAHO LIILII, &c
LAAU ULAULA!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO, POU,
AAHO LIILII,
MOLINA, &c
Pidi Cida keokeo, Pili Laau ulaula,
Na Puka Hale, o na ano a pau,
Na Puka aniani, o na ano a pau
No olepelepe Paka, o na noa a pau.
Pepa Hale me na Lihilihi.
NA LAKA PUKA
NA AMI-PUKA,
NA AMI-PUKA LIILII,
NA KUI NAO
PENA, AILA-PENA, VANIKI,
WAI HOOMALOO.
PAAKAI Helu 1,
O PUULOA
E lawe wale ia no na mea I kuai ia mai keia Pa Papa aku a I kahi o ka mea kuai mai, ina me ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.
Aia maakei ko Keena o ka
MOKUMAHU “KILAUEA,”
L. Marchant, Kapena.
S. G. Waila ma.
640 3m
HE MOOLELO KAAO
-NO-
ROBIANA LO:
Ka Hiwahiwa o ke Koa.
HELU AKOLU O KA IKAIKA.
anuhiia mai loko mai o ha Pake Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii
Mahele III – Helu 120.
AINA e makemake ana oe e ike i na mea a pau, me ha hoao wale no e pono ai, aole hoi me ka pupuahulu ana, no ka mea, ua hai mua aku nei au ia oe, o na mea a pau malaila, he make wale no, nolaila, e hana oe me ka noonoo, a e hoolilo hoi i ka’u mau kuhikuhi i mea nau e hoomanao ia a hiki i kou puka lanakila ana; mai kaniuhu hoi oe no ha poino e loaa ana ia oe, no ka mea, aole ne he mea e hele ana i ka kaua, i nele kona mahunehune ana ma ke kahua kaua. Nolaila, e loohia ana no oe i na pilikia, no ka mea, o no kokua me oe, aole no ia he mea nou e hololea ai i ka lanakila, e komo ana no oukou iloko o ka mahunehune a me ka inea, aka, mamuli nae o kuu mana, ke ike nei au, @ loaa na no ia oe he kokua, aole nae mamuli o ko’u aoao, aole no hoi ma ka aoao ou kupuna a me ou makua, aka, mamuli no ia o na kokua ana a ka mea nana i makemake ia oe, a oia no ke kokua mai ana ia oe, a he uwao no hoi ia nou iloko o kou mau pilikia. Nolaila, no ke noi aku nei au ia oe, e hookuu i ko kaua launa ana a e hoi oe a hooko aku e like me na mea a pau a’u e kuhikuhi nei, a i ike a ko hookoia, alaila, e hoomanao ae oe ma kuu inoa. Aloha no.
Aia nai iloko o ia manawa, puoho ai la o Lo Hipa, aia ka he moe, a i kona hoomaopopo ana, akaka wale mai la no iaia na mea a pau, aka, no ka poeleele, aole oia i hooko koke aku ma ka hoao ana, nolaila, hahai ala aku la keia a hiki wale i ka ao ana. A no kona makemake e hoopau koke ia kona kuhihewa, nolaila, lalau iho la oia i kana wahi huke aniani, a wehe ae la i ke kui i omau ia ai me ko ka ilio wahi, a puka ae la a ku ana i waho. Oiai keia a makaukau ana e hooko aku i ka mea i kuhikuhiia mai ma o ka ilio la, aia hoi, konini e mai la kona huelo, a hoohonehone mai la, me ka hoalohaloha pu mai, nolaila, komo iho la ke aloha iloko ona, a hooki ae la i ka manao ana e hoopa aka, aka, ua hoolelele mau ia mai la nae kona hauli no ka mea i kuhikuhiia mai iaia, a ua hoonalonalo wale nae oia aole nae he wahi mea a mao ae, nolaila, lana ae la kona manao e hoao aka, aia nae, i kona halau ana iho ma ke poo, a hoohuli ae la i kona alo iluna, a e kui hoi a lawe i ka niho i makemakeia, aia hoi, haloiloi mai ha kona mau waimaka, a no ia mea, aua hou mai la oia (Lo Hipa) i kona mau lima i ole e hoopa aku, aka, no knoa hoopuiwa mau ia e no olelo alakai a ka makuahine, nolaila, halau iho la oia ma ke poo o kana ilio, a hoohuli ae la, a wehe ae la i kona waha me ka hoonenene, a i kona hoopa ana iho no ma ka niho i manaoia, a o ka hemo wale mai la no ia o ua niho nei, me he mea la no ua hemo mua.
He mea haohao loa nae ia Lo Hipa, i kona ike ana iho, he mea hemo wale no ka ka niho o ka ilio ke hoopa aku i ka lima. A no kona manaoio pela, manao wale iho la no oia, ua like wale no la pela na niho a pau, aia nae i kona hoopa ana iho i kekahi niho, a hoonioni ae la, aole nae he wahi mea a naue ae, nolaila, i iho la oia, Heaha la hoi ka mea i hemo ole ae nei o keia poe niho, a i kela niho wale aku nei no ka hoi ka hemo wale iho no ma ka hoopa wale ana aku no, a o keia poe niho hoi, ua hana iho nei au me ka hooikaika loa ana, aole loa no he wahi mea a hemo ae, ole le hoi ka hemo o ka naue iki ae la hoi; a hoopau ae la oia i koua kuhihewa ma ia noonoo ana.
A o ua niho nei nae i hemo ai, lawe ae la keia a i iho, O oe no e keia niho, i kou mau la un, ua nui loa kau mau kokua ana i o’u mau kupuna a ne o’u mau makua, a ua hoopakele oe ia lakou mai loko ae o kekahi mau pilikia nui, a no lakou na kaua lanakila a kaulana i ka wa kahiko, i kakania ma ka buke moolelo a Walena; a e lilo e ana keia lani a me kela honua i mea ole, aka, o ke kaulana o ka oukou mau hana, aole no ia e nalowale ana a hiki i ka wa pau ole. A e kou ikaika nea ia manawa, aole no ia he mea na’u e kanalua ai, no ka mea, ua hana aku oe me ka wa lana no hoi ia o ke koko o kou kumu, aka, i keia wa, ua elemakule kou kumu, a pela no auanei oe, a nolaila, ke kanalua nei ae, a ke haohao nei hoi, a pehea la e hiki ai ia oe ke hana i kekahi hana nui o oe wale iho, ke ole me ke kino holookoa o kou mea i ikaika ai?
Ua ike no hoi au, o na ano niho a pau i kaawale mai ke kino okoa mai e like me oe nei, he mea ole wale no lakou a pau, a pela no auanei me oe i keia la, a nolaila, ke waiho nei au ia oe me ke kanalua, a o na alakai a me na kuhikuhi ia ana mai nou, aole no au e manao ana he oiaio, nolaila, e aho no kuu waiho malie ana aku is oe pela, mamua ae o kuu hoohilahila ana aku ia’u iho, imua hoi o keia mau paia laumania a ku mai nei, ka mea hiki ole i kekahi mana kupua ke hoolilo i keia paa mea ole, a o oe ano ole ae nei ka hoi ka mea e hiolo wale mai ai keia paa i hana ia me ke akamai nui .
Oiai nae oia e nanea ana ma ke noonoo ana i ka pono a me ka pono ole o kona noho ana malaila, aia hoi, wawalo aheahe ae la ke leo ma na kumu pali, a me he mea la ua leo la e i mai ana, E lawe koke oe i ka niho o ka ilio au i unuhi ae la, a e hana koke aku e like me ka mea i kuhikuhiia mai ia oe, a e hoopauia auanei kou kuhihewa ma ia mea, a pela no auanei e hookoia ai na mea a pau mahope aku.
A iloko no o ia wa, lalau iho la oia i ua niho nei me ka ano hooinaina, a olelo iho la, He pono paha kau aole paha, a ina aole au a pono, alaila, e kiola no au ia oe me ka minamina ole, a e waiho hakahaka auanei kou makalua a hiki i ka hopena o kou kumu i ulu ai.
Aia nae i ka pau ana ae o kana mau olelo kuhihewa, hoani wale ae la no oia i ua niho nei, me kona manao ole nae e moku io ana, aia hoi, ike aku la keia i ka oaka ana ae ma kahi a ianei i hoani ae ai; akahi no keia a hoomaopopo iho, ua oiaio na mea i kuhikuhiia mai, nolaila hoomau ae la oia i ke kaha ana ma na wahi i koe, a hui aku la ma kahi i hoomakaia’i. I loa no a puni, o ke kulana mai la no ia o ua pani nei, a i kona haule ana iho, holo ae la kona halulu a puni ka lewa, a puoho ae la ka hiamoe o Keahinoa, a i ae la, Ina he hope ko ke pupua nana i wehe mai la i ka puka o puu aupuni, alaila, e hele mai ana oia me ka lanakila, a hiki mai nae oia i ke pani ewalu o kuu aupuni, kahi e hiki ole ai i ka mea ikaika ke pale nona iho, no ke mea, mai ka la i kukuluia ia keia aupuni a hiki i keia la, aole loa he kupua a kanaka ikaika hoi e hoi ola mai kuu aupuni aku, no ka mea, he mea ole na mea a pau e hiki mai maanei, ke ole he kuleana a pilikana hoi kona maloko nei o keia aupuni.
Eia hoi, i na wa a pau mamua aku, he mea mau ia Keahinoa ka noho nanea wale iho no, me ka hoomakaukau ole i na mea e pale aku is i ka enemi. Aole no hoi hookahi mea owaho aku nei i ike maka iaia.
O Keahinoa no hoi, ua maa loa oia i ke ano o ka hemo ana o ka puka e me kona paa hou ana, oia hoi, he elua paha hona mahope iko o ka hemo mua ana me kona halulu nui, ua ala hou mai no oia a paa e like me mamua, a o kona meheu, aole no ia he ike ia ke nana aku, aka, a ko halulu o kona paniia ana mai, ua like no ia me ka halulu o kona hina ana; aka, me keia hina ana nae, ua kakali oia a loihi loa, aole nae ona lohe iki a ka halulu o ke paniia ana mai, nolaila, komo iho la ka haohao iloko ona a me ka poe kiai i hoonoho ia ma ne puka, oiai ke poe no lakou ua maa i ka wa e hemo ai a me ka paa ana o ka puka.
Iloko o ia wa, ua hoomakaukau koke ae la na kiai puka ia lakou iho, a pela no hoi o Keahinoa, ua kauoha koke ae la oia i kana moopuna, e hoomakaukau i na mea a pau e like me ko lakou mau haawina, a e hoopihaia ke aupuni holookoa i ke ahi. Aka, i mai ka moopuna, he mea makehewa wale no ka hoomakaukau e ana i keia manawa, oiai ua hoonohoia e oe no kiai ma na puka, a pehea la e pakele ai ia enemi mai ko lakou mau ikaika aku, e mai ka mana aku hoi o ke kololio uwahi a me ka wai wela o ke pani ewalu o kou aupuni? A nolaila, ne mea makehewa ka hoomakau e ana, oiai aole i hiki mai i ka palena o na puuhouua ikaiki i hoonohoia e kiai a e malama hoi i kou maluhia a me ko ke aupuni. Pane mai ke kupunakane, He oiaio no ia, no na wa phah i hala aku, aka, i keia wa, ke malana e wale nei no na ohohina o ko’u poo, ka mea i maa ole ia’u iloko o ko’u mau la ui, a ke aneane aku nei hoi au e iho iloko o ka lua, akahi wale no au a ike i keia mea. I mai ka moopuna, He mea mau no i ka lauoho ka luli i ka makani. Pane aku ke kupunakane, O ka luli ana o ka lauoho i ka makani, aole no ia i like me ka malana ana o ka lauoho me ka ili poo pu. Ua nui loa ko laua hoopaapaa ana ma keia mea, a ua ane inainainaloa ka moopuna. Pane hope loa mai nae ke kupuuakane, Ke hopohopo e wale nei au no kaua, aole paha kaua e mau ana ma keia wahi, no ka mea he noho wale ae nei no hoi, akahi no a ike ia ke kupua nana i wehe a i kulai ho i ke pani o kuu aupuni ke ala hou ole mai la ke pani a paa e like me kona mau, nolaila, in o keia kupua a ua pili ia kaua, alaila, ua pomaikai, aka, ina aole kaua i pilikana iaia, e lilo ana keia aupuni i mea ole, a o kaua ake no ka moepuu, aka hoi, ke pomaikai nui loa nae ko kaua, ina e hooliloia mai ana kaua e noho kanaka aku malalo ona, alaila, e aho no ia, hala ae kekahi mau la, mamua ae o ka iho koke ana aku o keia mau oho kina ilalo o ke lua. Pane mai la nae ka moopuna, Ina no pela, o oe no ke noho kanaka aku malalo ona, a owau nei la, aole au e ae ana, a e noho aliii ana no au maluna o kuu aupuni, a o na pomaikai a pau e loaa ana, no’u no ia, oiai aohe ou kulena i koe ma keia aupuni.
E na hoa, ua ike ae nei kakou i ka hemo ana o ka puka i Lo Hipa, mamuli o na kuhikuhi a kona makuahine a me ka mana kupua o ka niho ilio, a e nana ae hoi kakou no kana mau hana, oiai, i ka haule ana iho no o ke pani, a kaena ae le me ka inoa o kona makuahine, e like me ka mea i hoopua ia ae ia kakou ma kela helu iho nei, a o ua mau olelo la, ua lilo iho la ia i pohaku hekau nana e kaohi i ua pani puka nei, i ole ia oia e ala ae a paa hou e like me kona mau la mamua, ua haule ino kona mana a o kona nani, ua lilo ia i mea ole a hiki i keia la.
Haalele iho la oia i keia wahi, a komo aku la keia iloko o ka pouli, a hala na la ewalu, halawai oia me ke ano ma lamalama aweawea, a mauao ae la oia, a loaa ana iaia ka malamalama; a i ka eiwa o ka la, ike aku la keia i kahi mamao loa, me he mau ipukukui la eha, a manao aw la keia he kauhale, aka, i ka umi o ka la, hiki pono aku la keia, a i nana pono aku ko ia nei hana, eia ka he mau moo, a o na mea a me he kukui la, o ko laua mau maka mo ia. A e koke no hoi me na mea i kuhikuhiia ma iaia, a i hoike hoi ia kakou ka kela helu iho nei, ua weheia mai la he puke nona, a pela oia i komo aku ai. A e like no hoi me la loina i hahaia mai, mai ke pani mua a hiki i ka ewalu, aole no ia i ano e ae, a o na la hoi mai kekahi pani a i ke kani pani, ua like loa. (E hoomanao e ka poe heluhelu no na mea e pili ana i na hana ana o keia wahi, a e kiei hou aku hoi ma ka helu i hala iho nei).
(Aole i pau).
Ka Holo Makaikai ia Kapalakiko.
[Kakauia e Hon. J. Nawahi no ke Kuokoa.]
He nui wali no hotele e ae malaila, e like me Windsor Hotel, Costmupuletan Hotel, a pela aku; aka, ua lawa paha ko kakou maikaikai ana maila; a e hoike aku au no na Makeke o laila, kahi e kuai ai i na mea ai o kela ano keia ano.
Na makeke o Kapalakiko.
Elua mau kale makeke nui loa olaila, a o ka’u wehewehe no kekahi o laua, oia like no ko kekahi o laua. O Henry Carter no ko makou alakai no keia hele ana i kela mau makeke. O ka makeke mua a makou i komo ai, he hookahi wale no ona hale o kona kiekie, aka, no loihi loa nae; e moe ana oia mai kekuhi alanui a kekahi alanui e ae ma kela aoao mai oia kuea; e hiki no na kaa e holoholo ai mawiena o na wahi kuai, i loko o ua makeke nei.
I ko makou komo ana aku iloko, he mea e ka nui o na mea kuai o kela a me keia ano e ike aku no oe i na bipi, na dia, na hipa, na rabita, an iole, (keokeo) na manu o kela ana a me keia ano, na ia o kela a me keia ano; na opihi, na olepe, na opae, na papai @ na mea liilii o kela ano keia ano; e ola ana, e hele ana e kolo aua e holo aua kekahi poe iloko o na pahu wai. Aohe no hoi i ua mea he lehulehu o na poe koai o loko na kane, na wahine, na keike, noho no kela mea a me keia mea ma kona keena iho, me kana mau mea juai, e kakau ma kana buke iho i na loaa mai no ia mau mea pakahi; a hoike ia keia mau buki, i ke kakau olelo nui o ka makeke okoa, a paiia ma ka “Nupepa Makele,” i kela a me keia ahiahi, a kia ia ka nui, o na mea ia kuaiia ma ua makeke la, a me kona loaa mai, i kela a mea keia la. He mau hana nui loa keia, aka, na ka naauao ka mana hoo pokole i na hana.
Ua ike no hoi au he mai bipi na pepehiia, a e kau ana no me ka ili, aohe i loleia, ua pau nae na wawae a me na poo i ke okiia, a waiho no ke kino pela, a kekahi la okoa aku. O ke kumu paha oia hana ana pela, oia no ke anuanu o ke ea oia wahi, nolaila, aole ino koke na mea io ke waiho a poalua, a poakolu, a poaha; Pela no hoi na palahu me na moa, no koloa, me na nene, na umiia, a,e kau ana no me ka hulu aohe i hukihukiia; Ina no o nei nei kela poe manu; aohe mea nana e kuai aku, manao kakou he manu kupapauia, aka malaila hiki no e umi i na manu, a waiho aku my ke hulu no Poalua, aole inoino.
Ma ka naua ana aku hoi oloko, oia makete, he ano maemae loa, a makaola loa, e like no me ko na home noho. Aohe like me ko kakou makeke kuai ia ka pelapela a ano inoino ke’e a ke honi aku.
Ma ia makete, e ike oe i no hinai i e ua hele a piha i ha pua ala o kela ano keia; e ike aku no oe i na keaki liilii i ka holoholo ae me na huihoi pua, e kuai aku ana i ka poe makemake mai.
Me ka’u hoomaopopo aku, me he la he mau tausani o na mea kuai iloko oia hale. Lehulehu loa no poe e komo mai ana i kela a me keai minute, aohe wa hoomaha a niki wale aku i ke aumoe.
Maloko no o keia hale e hanaia ai kekahi mau holoholona, a me na manu, a na hoomaemae mau na kahi i ko lakou may wahi e noho ai, i kela a me keai minute, aole noho wale. Ua malama pono loa ia ka hoohoia ana o na rula a pau.
Maanei no hoi au i ike ai i kekahi wahi keiki nuku e kuai ana i ka hua moa i kekahi Keonimana. Ua makemake ua kanaka nei i mau hua kupono no ka 5 keneta; a ua pane mai ua wahi keiki nei; “Ekolu huamoa ho ka 5 keneta.” E kali oe i hookahi minute, alaila,, lawa hou makemake. Pane aku la na kanaka nei, “Heaha hoi ka’u e kali aku ai I hookahi minute hou? E hele aku no hoi paha oe e huli i kela mau punana moa e hoomoe ia mai la, malia no hoi i loaa ae na hua ekolu, hoi ae au.” Pani mai u a wahi keike nei, “Aohe hua i koe ia poe punana, wa pau i ke kuaila i ka hora 8 o kakahiaki nei; a ina e koli ana oe i hapalua minute, loaa no ia oe na hua ekolu.” Olelo ae la na kanake nei, “Auhea na moa a’u e kali nei, e hanau mai ana i na hua ekolu?” Pani mai la no hoi na wahi keiki nei, “Ei aku! eia mai! eia iho no hoi ma ko alo, e naua el la no wahi maka ia oe.”
Olelo hoe no ua kanaka nei, “Ae, ina hoi aohe e hanau mai ana keia poe moa i ua hua ekolu iloko o kau namawa i hai mai nei, e ina oe, e lawe ana au i keia poe moa a pau na’u, i aka no kau hooponiponi ana mai nei ia’u.” Pane aku ua wahi keiki nei, “Ae, a ina hoi e hanau mai ua poi moa nei i ekolu hoa, alaila, e uka mai hoi oe ia’u i ekolu hapaha dale.” Au aku la no ua Keonimana nei.
I ka minute hope loa no, o ka hanau like mai la no ia o ua poi moa nei a pau i ekolu hua, a o ke kahea koke au la no ia o ua Keonimana nei me ka leo nui, “Ua eo au ia oe! Ua eo au ia oe! Eie mai no au mau hapaha ekolu! Eia hou ua mau keneta 5 no ua hua moa ekolu!”
I ino la au iloko o’u iho, Ua helu wale ia no ka hoi e keia wahi keiki ka wa e hanau ai ka moa, a ke hiki loa ke hai ae, e hanau ana ka moa helu 2, i ka hora 4 o ke ahiahi.
Ma keia hale, ina ua hala ae ke kuai ana mai e kekahi, alaila, ua lilo mai la i kekahi mea mai mahope, a pela mau no. Heaha la ko kakou wahi makeke, ke hookalike aku me ko kela – Lilo no i ka ole.
Ma ka’u ana koho, o ka lawa e hanaiia’i no ke kulanakauhale o Honolulu nei, ma ne mea o ia ano, no na pule elua, oia ka mea i hanaia maloko o ua hale makeke la, no ka la hookahi wale no. A e like me ho keia makeke, pela no ko kekahi; a mahope ae o keia mak makeke, ho mau hahe@hale makeke uuku iho o keia ano no, he leulehu wale ma kela a ma keia wahi o he kulanakauhale. (Aole i pau).
O ka make ka pahu hopu hope loa
o ke ola ana o ke kanaka.
Ma ke ahiahi o ka la 8 o Feberuari aku nei, he la ia i manao ole ia oia ka hopena, akaa, ua lalau e mai la nae na luna menemene ole o ka make ia H Hina, a ua hala aku la. He wahine i aloha nui ia, he makua heahea ohana, he miki ma na hana a ke pulama i na makemake. A no ka nui o ko’u aloha iaia, no kona waiho ana iho ia’u a me na keiki a maua, e uwe ana ole i ke kaha o Kaunekekai, nolaila, ua haku iho au i wahi kanaenae aloha nona.
Kanikau he aloha noe e Mrs. H Hina,
Kou wahine i palamimo aku nei ka hele’ua
Palanehe ole i ka nehe a ke kai,
Huli wale ena au o ka mohai,
O ka makaua e ike aku ai ia oe,
Waiho iko i ka puolo waimaka a ka onoki,
Me na kamalei a kaua i ke lai – e,
Ulu walo ana au o ko aloha,
O ka huale a kuu waimake e hanini ilalo e,
Auwe kuu wahine hoi.
Kuu wahine mai na lai elua – e,
Mai ka manu lawelawe malia o Hilia,
Mai ke kaha pili ai ole a Kaiekea,
Kuu hoa o ka malu hekuawa o ke kula,
A kana e hoholo ai ioka i kai,
Hookahi a kaua nue o na kamalei,
Hii ua ke alo weha ma ke kua,
A komo aku i ka olu ehua a Puoholua,
Kuu ka luhi, ka nae, ka maloeloe,
Auwe! Kuu wahine hoi.
Kuu wahine mai ka uka anu o Kalihi,
Mai ka uka anoano kanakaa ole ke noho ia,
I hoolaukanaka i ka leo o na manu,
Kuu loa pupuu o ke anu kehau – e,
Hoopemehana aku i ka poli o na keikii
I ka poli no ke hoa a hele – e,
Wehe i ka pili hookooia,
Haalele ia’u me na luki o kaua, Ua lawe koa waa i koa kanaka,
Auwe! kuu wahine hoi.
Kuu wahine mai ka ua lani polua o ka ai-
Mai ka makani haualialia o Kekaha, [oa,
Mai ka ua halii mai i ke pili,
Kua hoa pili o na one o Kamiloloa,
Mai ka makani anu la ke Pai,
Kuu hoa uhaiaholo o na lae o Kupaia,
Hoa kulolia o ka la ai ole,
Hoomaona aku i ke ahe a ka makani,
Ola i ka hale malu polua a ke ao – e,
Auwe! kuu wahine hoi.
Kuu wahine mai ka ia hoonau pu me ke le-
Mai ka ia moe wale iho no i ke alialia, [po
Kuu hoa mai ka la ikiki o Malama,
Ke malama nei no au i ka ukana a loko,
O ke kuko o ka lia i ko hikina mai,
A hiki mai no ko aloha e uwe no au,
Hoihui mai nei kuu manawa he malihini
Aloha oe-a, a owau – e, [paha ko waho –e,
Auwe! kuu wahine hoi.
Kuu wahine mai ke kula panoa o Keauhou
O ia kula mehameha a kaua e noho ai,
E ulo ai i na kipona la o ka makalii,
I na lae lehua i ai ia e ke mani, Kuu hoa kuili o na pono o ke kino,
Hoa hooponopono o ka noho ana,
Akahi a hemahema ua hele oe,
Ua hoapo mai nei la’u i ka hoa o ke koe-
Au i kookuli ai i ka uwalo aku – a, [koe,
Auwe! kuu wahine hoi.
Kuu mea aloha – e.
John N. Kauaawa
Kaunakakai, Molokai.