Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 14, 4 April 1874 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MA KE KAUOHA.

OLELO KUAHAUA.

O MAKOU, KALAKAUA, ma ke Ahonui Moi o ko Hawaii Pae Aina, KE HOOLAHA NEI, I ko makou makemake a i mea hoi e kulike ai me ka hoakaka ana o ko Makou Kumukanawai, e hoakoakoa o ko Makou Kumukanawai, e hoakoakoa ae na HOA O KA AHAOLELO KAU KANAWAI o ko Makou Aupuni ma ka Hale Ahaolelo, ma ko Makou Kulanakauhale o Honolulu, no ka lawelawe ana i na Han ku i ka pono o ka Lehulehu, ma ka hora Umikumamalua o ke Awakea, o ka Poaha, La Kanakolu o Aperila, i ka Makahiki o ko Kakou Haku, Hookahi Tausani Ewalu Haneri a me Kanahiku Kumamaha.

HAAWIIA malalo o ko Makou Sila Alii, ma ko Makou Hale Alii, ma ke Kulanakauhale o Honolulu, i keia la Iwakaluakumamaha o Maraki, Makahiki Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahiku Kumamaha, a i ka Mua hoi o ka Makahiki o ko Makou Noho Alii ana.

[L. S.] KALAKAUA R.

NO KA MOI.  H. A. WIDEMANN, Kuhina Kalaiaina.

KE hookohoia aku nei o Mekia W. L. Moehonua i Kokua Kiaaina no Oahu, i ko'u wa o kaawale ai.

JNO. O. DOMINIS, Kiaaina o Oahu

Keena Kiaaina, Mar 30, 1874.  644tf

OIHANA O KO NA AINA E. - E ike auanei na mea a pau e nana mai ana, ma keia la ua hoike mai James H. Wodehouse Esq., ko Beritania Komisina a Kanikela Nui, e ike aku ia Mr. George Macfarlane, ma ke ano Kokua Kanikela Beritania, no ka manawa e kaawale ana o Mr. Hope Kanekela Davies, a ma kela, ke hoikela aku nei, mamuli o ke kauoha a ka Moi, e hilinaiia kana mau hana Kokua Kanikela Beritania a pau e ko ka Moi aupuni.

Haawiia malalo o ko'u lima a me na Sila o ka Oihana o ko na Aina e, i keia la 30 Maraki A.D. 1874.

            644 tf.  W. L. GREEN, Kuhina o ko na Aina e.

MA kela e ike la ai, i ke koho balota ana o na makua, a kahu mea keiki e hele ana i na kula Apana o Honolulu, i haoala ai i ka Poakahi, la 30 o keia malama o Maraki, ua koho hou a lokahila o Rev. HERMANN KOEKMANN, I Hoa Ekolu no ka Papa Kula Apana o Honolulu, no ka makahiki 1874.

W. JAS. KAMIKA, Lunakula o Honolulu, Honolulu, Mar 31, 1874.  644-2ta645

I KULIIKE ai e like me ka Olelo Hooholo a ka Ahakukamalu, i hooholo ai ma ka la 24 of Maraki i hala, e hooloheia na waiwai io o na kala malalo iho ma kela hope aku, a e oia ma ka Waihona Dala o ke Aupuni Hawaii, e like me keia malalo, mahope aku o kela la:

Ka Hapaha gula Beritania a me Auseturalia - $4.90

Ka Hapawalu gula Beretania a me Auseturalia - 2.45

Ka Hapawalu gula Farani a me Auseturalia - 3.90

Ka Hapawalu gula Farani a me Auseturalia - 1.95

Ka Hapawalu gula Rusia a me Auseturalia - 4.00

P NAHAOLELUA, Kuhina Waiwai.

Oihana Waiwai, Mar 26, 1874.  642 4ts 646

UA oluolu i ke Alii ka Moi ka huikala ana aku i keia poe kanaka malalo iho:

J. Kaona, Hakuole, Kaimi, Hoopii, A. M. Kahalewai, Aikala, Kaaihue, Lazaro a me Kalepe.

Halealii Iolani, Mar 14, 1874.  642

KE HAILA aku nei ka lohe i na kanaka a pau i loaa ole ka lepera, mai keia la aku a mahope aku nei, ua hookaawale loa ia na aina o Kalaupapa, Waikolu, a me Kalawao, ma ka aoao makani o Molokai, e ka "Papa Ola," i wahi e noho kaawale ai no ua mai lepera; a ua kapu loa na mea e ae a pau aole e helu aku, a o na moku a pau, na waapa a me na waa ke papala aku nei, aole e ku a pae ma ia mau wahi, aia wale no a ae aku ka Papa Ola; ua hooapu pu ia no hoi ke alanui e moe ia maluna o ua mau aina ia, a ua papa ikaika loa ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele malaila me ka ae ole o ka Papa Ole a o kona agena paha.  Ke konola aku nei no hoi ka lehulehu, e nana  ka Pauku 5, A, o ka Makuna xxxiii o na Kanawai o 1870, penei:

PAUKU 5 (A.) Aole no e aela kekahi mea i loaa ole ia ia ka mai lepera, ke hele aku a e noho paha maluna o kekahi aina, wahi, a iloko paha o kekahi pa i hookaawaleia e ka Papa Ola, no ka hookaawale ana a me ka hoomalu ana i ka poe mai lepera, ke ole e loaa mua ia ia ka palapala ae a ka hula e ka Papa Ola; a in a i loaa kekahi kanaka maluna o ka alua, wahi a pa paha i olelo mua ia, me ka palapala ae ole, in a i ku ka hewa iaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopaiia i ka uku aole e emi mai malalo o na dala he umi, aole hoi e oi aku i na dala he hookahi haneri no keia a me kela hewa; a i uku ole i ke dala, alaila, e hoopaahaole ma ka hana oolea a kaa ka uku hoopai a me na kolua o ka Aha.

Ke hookola ke kuhikuhi maluna ae me ka ikaika mai kea la a mahope aku nei.

Ma ke kauoha a ka Papa Ola.  CHAS. T. GULICK, Kanakaolelo Papa Ola.

Keena Kalaiaina, Iune 13, 1873.

OLELO HOOLAHA I NA KULAHANAI KAIKAMAHINIE Hawaii - Mai ka la 1 o Iulai, a ma la hope aku, aole e uku ana ka Papa Hoonaauao i ka uku e uku mau ia nei, no ka kaikamahine e hookomo ia ana ma ia mau Kula, in a ua oi aku ka nui o na makahiki i ka umi (10), i ka wa i hookomoia aku ai; a mai ia manawa, a mahope aku, aole e uku ia ana no na kaikamahine i oi aku na makahiki mamua o ka umikumamaono (16).

Ina ua hele mau ka haumana i kekahi kula o kela ano, mai ka umi (10) mai o kona mau makahiki, a hooloiiia aku i kekahi kula e ae o ia auo, oiai ola e hele ana iloko o ka palena o ka umi (10) a hiki i ka umikumamaono (16) o kona mau makahiki, e loaa aku ana no i ke Kula ka uku nona; aka, e uku ia ana no nae no ka loihi o ka manawa i hala ai mai ke komo mua ana i ke kula ana i hele hope ai, a i noi ae ai hoi i ka uku nona; me ka hoomanao ole ia o ka loihi o ka manawa i hala ai iaia i na kula i hele mua ia. 

I mea nae e loaa ai ka uku i oleloia, no na haumana e hooloheia ana e like me ka mea i hana maluna, e hoomaopopo pono ia ka hookuu maikai ia ana o ka haumana mai ke kula i hele mua ia ai, oia iho no hoi, o ke kula e noi ana i ka uku no ia ano haumana, aia ia malalo o na rula a ka Papa Hoonaauao i hoolahala i ka la 8 o Iune 1865.

Me ke kauoha a ka Papa Hoonaauao, W. JAS KAMIKA, Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.

Honolulu, Ian 26, 1874.  637

Koho Balota Lunamakaai@ ma WAILUKU.

Wailuku.  Ulupalakua,

N Poikai 54, 67, 121 Kohoia

J. O. Carter 108, 9, 117

J Kealoalii 93, --, 93

J Kamakele 20, 32, 52

L. W. Papalimu 8, 7, 15

N. P. Nuuhiwa 9, --, 9

C. K. Kenui 4, --, 4

G. B. Kalaaukane 1, --, 1

Ua hiki mai kekahi kanaka o Keaho kona inoa ianei mai Honuaula mai ma ka hora 6 o keia ahiahi me ka heluna pololei o ke koho balota ma Honuaula.  He kou keia o ka hole loa, in a e noonoo pono ia he 19 mile ka loihi o ka hele ana mai a hiki ia nei, a ua manao wale ia hoi, ua weheia ka Pahu Balota ma ka hora 9 A. M., a e pani ia ana ma ka hora 5 P. M.-Ua hiki pu mai no @ ka hoike pili aupuni iloko o 15 minute mahope iho o ka hiki ana mai o Keaho.  O @ pu no @i @ aku ia Honuaula i ka wa hookahi.  He mea @.  WAILUKU, @ @, 1874.

Ka Nupepa Kuokoa ME Ke Au Okoa

I KUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, APERILA 4, 1874.

Huakai Alii no Hawaii me Maui.

Ma ka hora 5 1/2 o ke ahiahi Poakahi iho nei, ua kau aku la na alii no Moi maluna o ke Kilauea no ka hele ana e ike i ko laua mau makaainana ma Hawaii a me kekahi hapa o Maui.  Ua kaukooia ka laua huakai e ke Kama Aliiwahine Keelikolani a me ka Hon. Mrs. Kamakaeha Dominis, ke Kiaaina Dominis, na ukali Col. C. H. Judd a me Mekia E. H. Boyd, Hon. H. A. Kahanu, Lunakanawai Lilikalani a me kana wahine, C. Pernet, Godfrey Brown, ka poe puhi ohe, na aipuupuu, a me na ohua he lehulehu o na alii pakahi.

Ua lawea ae na 'Lii no Moi maluna o ke kaa lio me na Mea Kiekie na Alii R. Keelikolani a me ka Hooilina Alii Leleiohoku.  I ko laua hiki ana ma ka uapo e ku imua o ke anaina nui i akoakoa ae, ua haawi mai la na makaainana i na huro elima no na Moi.  Ia lakou i lele iho ai, ua kuikui lima pu aku ka Moi i ka Mea Kiekie R. Keelikolani, a o ka Hooilina Moi hoi i ka Moiwahine, e pii nui aku la me ke anoano eehia iluna o ka moku.  Ia lakou e nauwe aku nei, ke haukawewe mai nei ka poe puhi ohe, a ke pipii ae nei ka Have Kalaunu.  A i ke kau pono ana o na moi iluna o ka moku, a o ka have hoi iluna o ka winiwini o ke kia, o ka haawi koke mai la no ia o na pu aloha o ka manuwa Benecia, a o ka lohi apa mai no hoi ka Puowaina, aia e eo e, alaila kani mai la.

Ma na hiohinoa o na mea i hoikeia aku e na makainana i na Moi ma ke ahiahi Poakahi iho nei, he hoike ana mai ia, ke pii loa mai nei ko laua makemakeia e ko laua mau makaainana iho ma ke alo alii, a pela aku no hoi ma na wahi e ae a laua e hele aku ai.  Ke manao nei makou, e kaawale aku ana na moi no na la he umi a umikumamalua paha.

Ka Laina Hooholo Mokuahi.

KE pii ae nei ka noonoo ana o na lahui naauao, a ke holo nei ko lakou ma ka halihali hikiwawe ana, aole ka apa.  Ua manao kekahi poe mamua, he maikai loa ka holo ana malalo loa ae o ka Lae Hao maluna o ka moku pea e kakakii ai, aka, loaa iho nei ka mokuahi, papapau nui ilaila, a a hoopokoleia ka holo ana.  Kai no hoi o ka pau ia, aka, loaa ke alanui hao a me ke kaa ahi, kakahe hou ilaila.  Aole hoi oia wale, loaa iho nei ka waea lawe olelo aohe mahalo mai a kana.  I ke sekona, a i ka imo ana o ka make, ua loheia aku la ma kela paia o ka honua, ua hiki mai la o mea-he kaua ma Europa-he ahi nui ma mea-a pela aku.

Aole kakou i ike kumaka i keia mau mea hana akamai a na aina naauao, aka he lohe wale mai no, ke manaoio nei kakou, a ke kapa aku nei he mau hana akamai a ke kanaka a me ko ka honua nei.

Hookakhi a kakou me e ike kumaka nei, oia no na laina hooholo mokuahi.  Ke makemake nei kakou ia lakou e ku mau mai maanei, a e lawe mai i na mea hou o na Aina e i o kakou nei, aka, eia ka ninau, pehea la auanei kakou e kuluma mau ia mai ai i ke ku ia ana e na mokuahi e holoholo nei mai ka hema a i ka hikina o keia moana?  Mamua iho nei, ua hilinai kakou maluna o na mokuahi mai Kaleponi mai a i Honolulu nei, a ke aupuni o Amerika i kokua wale mai ai, aka i ka unuhiia ana iho nei o ka Laina Hooholo Mokuahi o Holedo a me Uwepa, hokaohka loa iho la kakou a nele wale.  Kau kai aku o ke ku mai o kahi moku o pea loaa na wahi mea hou a me na mea e ae.  Aka i keia wa, ua kukulu paaia he laina mokuahi hou, a ke komo mai nei lakou iloko nei o ke awa, me ka loaa ia kakou o ka hana, na malihini e hele makaikai mai ana, na nu hou, na ukana a me na mea e ae.  He ilihune kakou me ke dala, aole ia he mea e hapai hou 'ku ai, aka, aole anei e hiki ia kakou e kokua aku i keia laina, ma na mea e ae.  E laa ka hookomo wale mai aole uku pailata, k pili wale mai ma ka wapo, ka ukuhi wale i ka wai, ka haawi wale aku i wahi hoahu lanahe, ka ae aku i ko lakou mau waiwai e pili ana i ka hooholo ana i ka mokuahi e komo wale mai me ke dute ole a me kekahi wahi kokua e ae paha a kakou e kokua aku ai, i mea e hoopaaia ai kona komo io ana mai i na wa a pau, aole hoi o ka holo loa ae i kekahi wa, ke lohi iho ka manawa helo, a ke manao mai paha lakou e holo loa ae mawaho.  No ka mea, he mau mokuahi keia e lawa ai i kela a me keia ke hoopiha i ka lanahu e holo loa ai i Kapalekiko.  He pono e noonoo pono ko kakou Ahaolelo o noho mai no keia mea.

 

O KA LONO NUPEPA haole o Amerika mai a makou i hoolaha mua aku ai no ko ka Lunakanawai Kiekie Allen kukakuka ana ma Wasinetona e loaa mai on a Kuikahi Panai Like me ka haawi ia Ewa, aohe oia, ma ka mea a makou e ike aku ai.  Ua hele aku Ke Mea Haaohanu i Wasinetona i na la mua o Feberuari, e hakilo, malia he wahi noonoo iki ko lakou e kukakuka no ke Kuikahi Penei Like, a i ole ia, e hoolohelohe i ka manao oia aupuni no keia mea he Kuikahi.  A oiai, aole i hooahuia oia me na mana Aupuni mai anai aku, nolaila, o kona hele makaikai ana ilaila ma ke ano makaainana wale no ia.  Aka ao koea launa loa me na luaa aupuni ma Wasinetona a pela no hoi paha i na hoa Ahaolelo, nolaina, ua loaa iaia ka pomaikai e hele e hoolohelohe i ke kamailio ae no ke Kuikahi Panai Like a me na Mea pili ilaila.  Aole paha i nele aku la kona mahui i na mea i paholaia iho nei maanei, aohe makemake o Amerika e hoomakamaka loa mai a oi loa aku ka pili loa mai ia kakou e like me ko keia wa - a he mea oiaio loa, aohe makemake o ia aupuni e hana kuikahi mai me kakou ma na ano a pau, oki loa aku hoi ko lakou ake mai e hoohui aku ia kakou, aohe komo iki iloko o ko lakou noonoo ana, oia ua oi kelakela aku ka nui o ka aina e hiki ai ia lakou ke malama.  E hoi mai ana ka Lunakanawai Allen ma ka Mikado mai e ku mai ana i nei mau la, a i ole ma ke Tata.

Ka Lima Hana a me ka Hoomahuahua Kananka.

Ka ulolohi loa mai nei hoi na kanaka maoli o ka aina nei i ka manaoio hana, aohe eleelelu mai e huli i ka waiwai mailoko mai o ko kakou mau aina momona, a ke ano hoohanohano loa mai nei kahi poe ma ka noho hookohukohu a kanaka waiwai a ake nui ole i ka olelo kahiko, "me ka hou o kou lae oe e ai ai oe i ka ai."  O ka hoohemahema ana i ka hana io e waiwai ai ka aina, he mea nui loa ia e hiki ole ai ke paweo ae mai ka nana ana.

Ke manao nei makou, o kekahi o na hana mua a ko kakou mau lima aupuni e lawelawe ai, oi ka hoohoihoi mai e loaa ooa mau lima paahana nana e mahi aku i ka ama, a hoowaiwai mai mahope aku, a o ka imi hoi i kahi e mahuahua mai ai na kanaka e noho ai maluna nei o ka aina, a me ka hooholo paha i kekahi mau aweawe hookaumaha i na lima paahana.  Malia paha, aole keia e lilo ana i mea na kekahi poe e manao ole mai ai; aka, ke hoike mai nei na mea o na aina naauao, ina aole e hoohoihoiia ka hookomo ana mai a me ke kono ana aku i ka poe komo mai e noho maluna o ka aina, e lohi ana ka nee ana o ia aina, a i ole ia, e emi mau ana ka heluna, e like me kakou i keia kanaka owaho a noho maluna nei o ka aina, e pomaikai ana ke aupuni ma ka haneri pakahi.  Ina e konoia ana he tausani poe malihini e komo mai, e pakui mai auanei ia heluna i ka waihona o ka lahui, ma ke koho haahaa ana i i hookahi haneri tausani dala.  Ioa no o ia heleuna iho la ke makemakeia ana e komo mai, e pakui mai ana no ia i ka waiwai o ka aina.  Aole paha e hiki ke hoopoinaia, oiai i ka wa e komo mai ai kekahi malihini a noho iluna o ka aina, e kau ana maluna on a na auhau kuloko o ka aina nei, a e lilo ana hoi oia i mea ai no ko kakou mau waiwai, a ma keia hana, e pii nui mai na loaa.

I mea e hoohoihoi ai i keia mea ke hookomo kanaka mai, e pana e noonooia kekahi mau mea mamua o ke kamailio wale iho no - oia kekahi mau hana e manaoio ia mai, ke ake nui io aku nei kakou e nui ka poe komo mai.  Ke manao nei kahi poe, ma ka hookuu wale aku i na dute o ka lakou mau mea ai, na mea paahana me kahi mau mea, aole e loaa maanei ke hapapa ae ma ke ano he waiwai io noloko ae o nei lahui.  Mawaena paha o keia mau waiwai, oia ka papa, palaoa maka, na mekini mahu a me na mea paahana, na pena, aila pena, ti lau, a me kekahi mau mea waiwai e ae, e laa ka lole.  He mea oiaio ma keia hookomo wale anai i keia mau waiwai e hoemi ia ana ka loaa aupuni; aka, eia ka ninau, E nui ana anei ke poho ke komo io mai ka poe e makemake ana e hele mai ia nei e noho ai i kamaaina ma ia ano?  He me paha ia e hoonui ae ai i ka noonoo ana no ia kumu.

 

Eia kekahi hana nui i koe, o ka nele loa o kakou i na lima paahana ole.  He pono i ke aupuni e imi ma na wahi a pau e loaa mai ai on a mau lima hana, aole hoi ke kali no ka poe aeahaukae o kakou o ka lalau mai o na lima e hana.  No ka poe e makemake anaae komo mai iloko nei o ka aina a lilo i mau kamaaina, o ka maikai loa o ka hoolahaha akea ae i na kumu nana e kono aku e hele mai iloko nei e noho ai.

Ina e ae ana ka poe o Europa mai e holo mai ia nei e noho ai, o lakou ka poe maikai loa.  A e keia hana hoi, he mea ia e hoopuipui ae ai i ko kakou lahui, a melia o walea loa iho, noho a ewe ia Hawaii nei.  Na ka Papa Hoopae Lima Hana ka hana nui o keia e hoonoe ae ai i ka huila e kaa.

KE HAWAII KEOKEO. - Mawaena o ka heluna o na aliimoku o ke manuwa Amerika Kearserge i ku mai nei i kela ahiahi Poaono aku nei, o J. C. Polena (Spalding,) kekahi o na haole kalepa kahiko o Honolulu nei a hoi aku i Amerika he 12 a 14 paha makahiki i hala aku nei.  Iloko o keia wa loihi ana i kaawale aku ai, ua hoopilipili aku oia ma ka oihana kaua, a ano he Kakauolelo kona kulana na ka Puuku o ka moku.  Ike hou ae maka o ua o Polena ia Kou nei.

Ka Huakai a Kalani KALAKAUA!

NA AHI LAMALAMA O KA PO!

Keahikaoleleiwaenakonumoana!

Kona Hookipa Hanohano loa la e na Makaainana o Lahaina.

Mamua aku nei o ka holo ana o ka Moi, ua hoi mua aku ke Kiaaina o na Hoao o Piilani e hapai i ka hoomakaukau ana e hookipa aku i ka Moi.  Ua kohoia he 13 Komite nana e hoomakaukau, a o ke Kiaaina Kapena ka Lunahoomalu o ia Komitie.  Ua kauohaia mai i Honolulu nei he 300 ipukukui lamalama, a ma ka holo ana aku o ke kunu Nene Aukai i kela Poaono aku, na hooiliia aku lakou a pau me na lako e ae.

Ua hoahu pu ia hoi maluna o na puu o Pukilea, Paupau a me Kekaa a ma ke Kiekie o Lahainaluna he mau puu wahie e hoaaia ai ke ikeia mai ke Kilauea e au aku ana i ke kai o Pailolo.

Ua kauoha pu ia hoi ke Kapena o ke Kilauea, in a e holo aku oia me ka Moi maluna, alaila, e hoikeike mai oia iwaena konu moana i kekahi hoailona e maopopo ai i ko Lahaina a me ka poe hoa-a ahi, o ka Moi kekahi o luna.  Ua hooko ke Kapena i kana apana hana, a i kona kaa ana mawaena o Molokai a me Lahaina, o kona iliki ae la no ia i

KE AHIKAOLELE IWAENAKONU MOANA.

Oia no nae ka hoailona i haawiia nana e hoike mai.  I ko Lahaina ike ana mai no, oiai e ala ana no na maka aole i hiamoe no ke ake nui e ike mai i ka Moi, o ko lakou hoa-a mai la no ia i na puu ahi maluna o na puu a me na ipukukui malamala i kukulu lalaniia ma kapakahakai.

I ka nana aku i na ahi e aa mai ana, he nanaina nani a maikai maoliia i ike ole ia ma ka Malu Ulu o Lele i na au i hala, a aole no paha e ike hou ia mahope aku nei.

Kai no la hoi o ka pau ae la no ia, aole ka auanei.  Hookauia kekahi poe kukui malamalama maluna o na waapa a me na waa maoli me ka paa pakahi o na kanaka, a holo lalani aku la i kahi a Kilauea e holo mai ana e ku.  O ke Kiaaina a me ka waapa o ka poe himeni na alakai o ia huakai.  Ua olelo mua ia no hoi, o kahi a ka poai waapa me na lamalama, oia kahi e kuu ai ka heleuma o ke Kilauea, ua hooko wale ia no.  I ka holo ana mai o ke Kilauea a komo iloko o ka poai, a kuu ka heleuma, o ka hora 2 paha ia, o ka hele poai mai la no ia o ka waapa mua a hookui me ka hopena.  Alaila, o ko lakou haawi no ia i na huro.

I ka huakai waapa nae e hele ae ana e hui ka mua me ka hope, na haawi e mai la ko ka moku i ha huro a ua kaukaulele e mai la hoi ka poe puhi ohe i na mea kani.  Nana aku ia nani o ia kai lalani ana mai la iloko o ke kai aohe lua.  Lilo iho la ka aina o ka mano i kahua paani no ka poe make aloha alii o Lahaina.  Ua hiki, i nani ai oukou e ko ka Malu Ulu.

Mahope o no huro ana, ua holo aku ke Kiaaina a pii iluna o ka mokuahi a ike pu me ka Moi a me na alii.  Kahea pu ia mai hoi ka poe himeni o Lahaina e hele aku e hoolealea.  Ua hooko aku lakou ia leo.  Holo lakou a pili ma ka aoao, hoomaka lakou i ka hana mele, o ko Lahaina mau no he heke ma ke mele.

KA HANA LOKOMAIKAI A KO LAHAINA.

I ka moku e ku nei, ua eleu ae la na kamalii waapa e aolo wale i na ohua me ka uku ole, oia hoi na ohua e manao ana e lele ma Lahaina.

I ke anaina o luna o ka moku e nanea nei i ka hoolohe i na leo mele a me ka nanea nei i ka hoolohe i na leo mele a me ka nanaina i na hoohiwahiwa hookelakela a ko Lahaina, aia hoi, ikeia aku la ka Luna Makai a me kekahi poe e holo poai puni ana maluna o na lio me na ipukukui pakahi.  Nana aku, he mahalo wale no, aohe mea e loiloi ai.

MAHALO IO IA NO KO LAHAINA.

He mea e olioli ai no ka Moi, e hauoli ai hoi no ka huakai alii a e oluolu ai no na makaainana ma kela a ma keia pea o ka aina nei ke lohe i ka hookipa hanohano loa ana mai a ko Lahaina poe makaainana i ka Moi Kalakaua, aole hoi e like me na nune olelo o mua aku nei.

Kahuli lua o ke one I kai o Punahoa.

AOLE KA MOI I LELE I UKA.

Aole i lele ka Moi i uka o Lahaina, ua hookaulua oia i kona ike i na makaainana o ke kulanakauhale alua aia a hiki i ka huli hoi ana mai o kana huakai.

O KA LA E HIKI AI KA MOI I LAHAINA

Oia ka Poaha o keia pule ai, Aperila 9.  I ka huli hoi ana mai mahope o ke kaapuni ana ia Hawaii, e lele ae ana oia ma Makena, a kau maluna o na lio holo ae ma ka aina a i Wailuku.  Ma Wailuku mai i Lahaina.  E ukali aku ana na makaainana o Lahaina iaia a hiki malalo o ka pali maluna e na lio wale no, alaila hoi nui mai i Lahaina.

E hookupu mua ana ko Lahaina, Ukemehame, Olowalu, Kaanapali, Honokohau a me Kahakuloa ma ka la e hiki mai ai ia Lahaina, me ka hookaawale ia a maopopo ka kela a me keia puu makana.

I kekahi la ae mahope o ka hiki ana mai, e weheia ana ka luakini o Wainee, a maloko olaila, e loheia ai ka haiolelo a ka Moi Kalakaua.

Nu Hou Kuloko.

A keia Poakahi ae o ku mai ai ka mokuahi Mikado mai Kaleponi mai me na eke leta no keia awa.

Ua lilo iho nei ka aina a me ka hale loaa o Rev. P. J. Kulika me Makiki ia Prof. W. D. Alekanekero opio no ka $2000.

Ma ke awakea Poaha nei i holo aku ai ka moku kiapa Hokuwelowelo, (Comet) no Kapalakiko, me ka piha ukana no ia awa.

Ma ka la Sabati aku nei i hala e, komo mai la ma Honolulu nei ke kialua "Robert Cowan" mai Kikane mai me 251 tona lanahu no keia wahi.

POALIMA MAIKAI. - Onehinei iho la ka la a na aupuni Katolika e kapa nei, he "Poalima maikai," mamuli o ka make ana o ka Haku ma ke Kea.

MANELE IA - Ma ke Sabati i kunewa aku la, ua manele ia aku la kekahi o na keiki puhi ohe i kaa loihi i ka mai, oia o Anaseko hope kumu o Lapilio mamua, na kona mau hoa puhi i hoolewa aku iaia.  Ma ia la no ma kahi o ka eono poe i haalele mai i keia ola ana.

Ua hoopolehe iho nei ka pake kalepa Amau o Honolulu nei, a ua lilo ia i mea aie kau ole. Ke nokea nei kona waiwai i ke kudalaia.  Ua no la mahea ke dala o na hale kuai on a i noke iho nei i ke kukulu ma na kuaaina aku nei.

UA WAIHO mai nei o E. Fenard Esq., i kona kulana Kakauolelo mua no ka Hale Leta nui o Honolulu nei, a e hoi ana oia i Farani kona aina hanau.  Mahope iho o kona hoi ana mai nei mai Farani ka lilo ana i Kakauolelo, a iaia e malama ana, ua mahalo loa ia oia.  Ke paniia nei kona hakahaka e Kapena I. B. Peterson o Kamaile.

NO NUUHIWA. - Ma keia la paha, a i ole ia ma ka Poakahi aenei paha, e haalele ai ka Elele a ka Papa Hawaii e hooana nei e hele e makaikai i na Kihapai Misiona ma ka Pae Aina o Nuuhiwa, maluna o kekahi moku kuna hoolimalima.  E ukaliia ana keia huakai e Rev. J. Kauhane, Kahu Ekalesia o Keaiwa.

HE ALANUI HOU. - Ma ka hoomaemae ia ana iho nei o Pohukaina, ua pale ia ae ka aoao ma waikiki me ka pa pohaku, a hamama iho la he wahi kowa nona na kapuai he 15 a oi aku.  A o ua kowa la me he alanui la i ka nana aku, aka, i ka makou koho wale he alanui aupuni kela i hanaia paha no ke kula kaikamahine ma ia wahi.

 

NO NA KII MAKANA. - Ke kanohaaia aku nei na kii e waiho wale ana ma na lima o na Luna "Kuokoa" aole i pau i ka lilo, e hoihoi koke mai me ka hoohakalia ole, aole ka waiho wale ma ko oukou mau paia.  E wiki, e eleu mai.

HE ANAINA HAIPULE ANO HOU. - Ma ke ahiahi o ka la apopo (Sabati), e malamaia ana he anaina haipule ano hou ia kakou i na Hawaii maloko o Kaukeano, a he ano kahiko no i na haole.  Poao no i ka poe pepeiao lohe ke hele ae me on a mau wahi hipuu a ke aloha.

MEHAMEHA IO. - I ka hala ana aku o ka huakai Alii i ka Poakahi iho nei, ua hoi ae ke Keiki Alii Leleiohoku a me kona kaikuahine alii Likelike a nonoho kokoolua wale iho no iloko o ka Hale Alii.  A na welo ka la i lehua, hoea aku ana na hoahele a me ka Mekia, laukanaka ai.  O ka hao no ka hoi ka lakou la, pau loa kanaka, koe wale no hoi keia.  Aloha ino.

AHAAINA HOOMANAO. - Ua loaa mai ia makou kekahi palapala e hoike ana no na hana a na keiki o Kaukaweli ma ka Poaono, la 21 o Maraki.  Mahalo a makemake makou i na hana o ia la, aka, no ka uuku mai o ka kakou Kilohana i keia wa, no ka nui o na wahi e ae i paa i na mea he nui, nolaila, ua lawa iho la paha keia mahalo piha no ka oukou hana.

HALAWAI KU I KA WA. - Ke kahea ia aku nei na Kahu, na Elele, a me na lala a pau o ka Ahahui Euanelio o Oahu nei, e akoakoa nui ae maloko o ka luakini o Kaumakapili, ma ke kulanakauhale Alii o Honolulu, ke hiki aku i ka Poalua la 14 o Apr, hora 10 o ke kakahiaka.  E. KEKOA, Luna Hoomalu.

KOKUA KIAAINA - E hauoli ana no paha na makamaka o ka Mekia W. L. Moehonua ke lohe aku, ua hookohuia iho nei oia i kokua Kiaaina no ka mokupuni o Oahu nei, no ka wa e kaawale ai ka anoano nona ia makalua.  Oiai o kona wa i hookohuia ai, he pokole wale no ia, aka, ke nee nei ke au imua, a malia o hookohuia ae oia ma kekahi oihana kiekie.  O ka makou no nae e ake loa nei, e lilo ae oia i Puuku no ka Moi, no ka mea, oia hookahi wale no ko lakou kanaka i koe, a noho aku ana he makua ma ke alo ponoi, aole i ka poe o kulakula.  Ina e hoohalahalaia no ka namu ole, eia ka makou, noho malie ia namu.  O Kahiki ka aina nona ia olelo, he ilaila.  O Hawaii keia, a he olelo Hawaii.

KO KALEPONI

LAAU KUNU OLA!

A ME KA MAI HANO.

I KA LEHULEHU!

NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i kakakahiaka i ke ala ana ae mai ka hiamoe.  Mahope iho, loli ae ana ke ano o ka mai a kohu hano ikaika maoli; he mai mau keia i ko makou ohana.  I ka malama o Augate aku nei, 1872, oolea loa iho ia ka loaa ana i ka hano, kunu au a paupauaho, me he mea la e kaili ae ana i ka hanu.  Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ka umauma a me ka ake.  Ua hele au i na hale o ka uka, ua haawiia mai au i ka laau, ua in a aole nae he oluolu mai.  Koiiia mai au e hele i ka aina mehana o ka noho ana, he'e no au i San Jose, aka, aohe loaa iki o ka maha.  Ia'u i haalele ai ia San Jose, aohe o'u manao i koe e ola ana.  O ko'u hoao iho la no ia i keia laau, nana i hooluolu mai, mahope o ka hoomau ana i ka inu, o ko'u ola mai no ia.  I keia wa, ua ola loa ia au, a ua hoi e like me ko'u ola mua.  Ua hoikeike aku au i kekahi poe e ae no keia laau lapaau, a ua halawai lakou me na hopena olioli e like me ko'u.  Ano hoi, ke hoikeike aku nei au i ka lehulehu, no ko'u manao io he laau ola keia no ka hano, ache o na like.

Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA AME KA MAI HANO i mua o ke akoa me ka olelo aku, he ola nae wale no, o ka ikaika, o ka hoihoi ae i na mea e pili ana i na mea paahana o ke ake.  O ka paa ana o na ohe o ka puu, oia ka mea e loaa ai i ka hano, a o keia laau ola kupanihi ka mea nana e paahana aku a ola ka poe i loohia ma keia mai make.  Na keia laau no e hooiaio mai i kona waiwai ke hoohana ia.  Ina aole e ola ana ka mea i loaa i keia mai me ka laau ola nei, mahope o ka hahai ana i na kuhikuhi, hoihoi hou aku no au i ke dala.  O kekahi keia o ko Kaleponi mau mea ulu.  He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na noonoo o ka lehulehu, ma na mai a pau, aia no he lau nahelehele ka mea i hoomakaukauia e ola ai, eia wale no ka mea pilikia, o ka loaa kupono ole o ka lau nahele e pili pono ana ia mai.  O ka hano, he mai weliweli loa ia, a ua heluia kela mai ma ka papa o na mai ola ole, a no na au he loihi oia ka mea huli nui a na kau lapaau i huli ai o ake o ka loaa.  Owau no, a pela aku.

FRANCIS L. SUCH.

He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke Ola io maoli o keia Laau Kunu a Hano.

O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI

- MA KE - Ake-Mama, ka Ha o ka Leo, Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea, Na Eha a pau ma ka Puu.

E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO

A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka eluelu ni ia lakou, ke ai i keia Laau.

NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.

Na Rula o ka inu ana,

No Kanaka Makua - 3 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

No Kamalii - 1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

No Kamalii Aiwaiu - 1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.

A ina e mau ana no he koiii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu @ ekolu.

No ka Hano - E inu i ka wa e hiki ai ka he, a mahope iho.

No ke Anu - Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.

No ka Puu Eha - E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.

No ka Ehooho - E inu liilii me ka hana mau nae.

No ke Kunu Kalea - E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.

No ke Kaaiai Eha - He pono inu no, a aole emo o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.

E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o DILLINGHAM & CO., Alanui Alii.