Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 13, 28 March 1874 — Page 3
| This text was transcribed by: | Marti Steele |
| This work is dedicated to: | R. Dwayne Nakila Steele |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPE KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA
LA LUAUI EMEPERA UILAMA----O ka la Sabati aku nei i hala, ke la 22 o Mar., oia ka la hanau o ka Emepere o Geremania, nona ua makahiki i hiki i ke oo pono ana. Ie la, puai iho la na makahiki he 77 iaia. Ma ka Poakahi iho nei, ua malama i la hoomanao, a ua kuokipa ae o T. C. Hoike Esq mamuli o kona ano Kankikela no Geremania ma Hawaii nei i kona mau hoaloha. O kona hele kuai lule keia, ua hoolilo ia i hale ohaaina ma ia la, ua kahikoia me na hae a me na maile a puni, a mawaena ke pakaukau kahi o na ono a pau e luakaha ana. I ke po iho, ua malamaia he lealea haole ma ka hale lealea o ka poe Geremania ma Alanui Emma. Malaila no ka hana kahi i hooka'uka'ulele ai a luakaha wale i na hora wanaao.
Na Hoa o na Aina e.
Ka Hoole Wai-ona ma Americka.
Cincinanati, Ohia, Reb. 14.----He hookahi haneri a me kanalima na palapala i hoounaia maloko aku oka Hale Leta o Covington, Kenetuke i keia la, i na poe mea hale kusi rama, a penei ka heluhelu ana.
"Aloha oe: Ke hana aku nei oe a ka nooiia aku nei e haalele loa i ke kuai ana i na wai-ona ikaika, no koa pono a me ke aloha aku i na kanaka. E hoomanao oe, he mea e hoohaahaa ai ia oe iho ke kanu ana i keino, ka ilihune a me ka hana ana karima mawaena o kakou. Ina aole oe e hana ana me keia, alaila, e hui lokahi no makou me ka makou mau pule e hele aku e makaikai i na hale kuai wai-ona a pau ma ke ano puali, me ke koikoi ikaika ia oe a hiki i ka wa e ko ai ko makou makemake."
Cininnati, Feb. 19.----Ke hoohalawai malu mai nei ka poe puhi wai-ona o ke kulunakauhale nei, e noonoo no ka ikaika o keia poe hoole wai ona e nee mai nei imua. Ke olelo mai nei kekahi mea hana wai ona, o ka hale kuai rama keia ma ka Hale hookolokolo Wasinetona nana e kuai nei, he haneri pahu rama o ka la hookahi, i keia wa, aohe hele ia mai e kuai. Ma Xenia i keia la, ua hookupu ae na kamaaina he puu dala nui e kokua i ka na wahine hana e nee nei imua.
KE KORELA MA BUENO AIRE.
Nu Ioka, Feb. 21.----Ma ke ku ana mai o ka mokuahi i keia la, mai Rio de Ianeiro, Berazil mai, ua loaa mai ua lono no ka lulu weliweli a ka mai korela ma Bueno Aire, ma he mea la mai ke kanakolu a ke kanalima na make o ka la hookahi. He kanalima tausani na kanaka i haalele i ko lakou mau ho ne, a imi aku i ka pakele ma na aina akea au. Ua holo pu ka Peresidena o ka aina e imi i wahi noho maikai e pakele ai kona ole.
KE KAUA ASANATE.
Ladana, Feb. 25.----Ke hoike mai nei na lono hope i ka moolele o ke kaua mawaena o Hoku Ganeta Wulese, ka Alihikaua o na koa Beretania a me na Asanate, ua hoomaka mai ke kaua mai ka hora 6 kakahiaka a hiki i ka auina la hora 3. He 17 na alii koa Beritania i make, a eha, 39 na koa moku i make mailoko mai o 147 ka nui, on na koa Raifela he 26 i make, a o ka poe anaaina he 38. O ka make ma ka aoao o na alii hui o kela ao @ mai, aole i keia, aka, me he mea la nae paha, ua anuanu. Ke manaoia aku nei aia no he puali koa nui o na Asanate e koko e mai ana i Kumasie mai ke komohana hema mai.
Ke hoike mai nei ka mea kakau o ka nupepa Pelegarapa Puka La, ua nui loa ka poino oa na koa o Scotia iloko o ka nahelehele. O ka aina keia, he apuupuu, a o ka nahelehele, ua hele a pili. Aia o Generala Wulese ma kahi he 15 mile mawaho aku o Kumasie.
KA WI MA INIA.
Ladana, Feb. 14----Ke olelo mai nei ka palapala a ka Moi Kui (Viceroy), i kakauia ma Kalakuta Ianuari 30 i ka nupepe Manawa mai ke Duke mai o Argyle, ua kauaoha aku nei oia i 352000 na toua laiki mai Bamuda mai, e laweia mai i Mappriville, i lawa ai no 225000 iloko o na malama ehiku, oia lilo e umikumamalima ana miliona dala. E nui aku ana no ke kuai ina e makemakeia. Ua manao nae ia, ua lawa iho la keia.
Ke laulahe loa ae la ke kip ma Ispana, a mehe mea la, he ano hooweliweli ke kulana.
WAI HALANA NUI.
Ladana, Feb. 11.----O ka ua a me ka makani nui i pa iho ai ma ke kai Balatica, ua lilo i kumu nana o helana ae i na kapakai o So@@-Holestim. He nui loa kahi o ka @ i hala@, a ua nui ka poiao o na waiwai.
KA HAUOLI NUI LA TIERRA.
@@, F eb. 25.----I ka wa i komomai * Tirra iloko ka Hale Ahaolelo i kei @ @ @ mai ana me ka mahalo o @@@ e ka Hale, no kona hoopaka @@@ i ka manao maloko o na ou @@@@ aupuni Ripubalika wale no ke @@@ no Farani.
@@, Feb. 12----Ua hoolaloia he palapa@@@@@ maloko o na nupepa, e @@@ ka lahui holookoa o @@@@ lakou @ aupuni o ma-@@@@ wa paha he au-@@@@ Ripubalika.
SEPANIA
Maderida, Feb. 16.----Ke masso nei ke auanei e koho akeaia e na makaainana o Sepania ka mana o na Kuhina no ka hoopaa ae i ka Pauku 23 o ke Kumukanawai o 1869, e pili ana i ka aupuni a ua Kuhina i mea e Kukulu paaia ai ke ano aupuni Ripabalika e ku nei, a i mea hoi keakea aku ai i ka hookaa ana o ka Ahaole a ikaika loa mai ka poe hana maalea mahope o ke Keiki Alii a Isabella.
Maderida, Feb. 15----Ua hoike pili aupuni aku nei na mana o Sepania, i na aupuni e ae a pau, e olelo ana ua paa na awa ma na kapakai akau i ke paniia o ko lakou mau mana.
E IKE ALII NUI ANA.
Sana Peteroboro, Febe. 15----Ua hoikeia ae, e haalele ana ka Emepera o Rusia i kona kulanakauhale alii, a holo aku i Enelani i Aperila aenei e ike ai i ka Mowiahine Viexoria.
KUMUMANAO.
No ka loko paakai o Walia----Oia ke kumumanao i haawiia mai ia'u e noonoo i na mea e pili ana no keia loko o Walia paakai, a e wehewehe aku no hoi imua o keia anaina.
Nolaila eia ka meamua 1. O ka mea nana i hana i keia loko, oia hoi o Walia paakai, aole nokakou i ike pono i ka mea nana i hana i keia loko o Walia paakai, aka, ma ka moolelo na Pele.
Ua oleloia, he akua o Pele mai Kahiki mai, pela i kaao nuiia ai iwaena o keia lahui o Hawaii nei, ua lohe no paha oukou ma ia moolelo
I kona kaapuni ana i keia Pae Aina e imi ana i wahi nona e noho ai, ua hoomaka oia mai Kauai mai a hiki ma Oahu nei a hoai ma keia wahi, a no ka papau ua haalele, hele hou aku a Molokai, a pela'u i Maui a hiki i Hawaii, noho paa loa a hiki i keia manawa.
Ma keia moolelo ua akaka ia kakou o Pele ka mea nana i hana keia loko, oia hoi o Walia paakai.
Kona helehelena. 2 O kona helehelena ke ku ke kanaka maluna o kona kae pali a nana aku i kona iliwai e laua mai aua imua ou he ano poepoe i ka nana aku he kae poepoe i puni i ka aina.
3 Kona mau palena ma ka Akau, Hikina, Hema, a me ke Komohana.
Ma ka Akau, o Waliamanu a me ka puu o Leinono, maka Hikina, ke ahupuaa o Moanalua, ma ka Hema, ke kula o Kamaomao, ma ke Komohana, ka puu o Kinimakalehua. Oia kona mau palena i maopopo ia'u.
4 Kona anapuni a me ka anawaena.----Aole no i maopopo ia'u kona anapuni oiaio, a ke hoike nei au i ko'u manao koho wale, hookahi mile a oi paha kona anapuui e pili ana i kona kae wai.
A o kona anawaena, he hapa mile paha a oi aku, aohe no paha i akaka loa ka pololei loa o keia, no ka mea, he mau manao koho wale no keia.
5 O kona kiekie maluna'e o ka iliwai o ka moana, he mea pohihihi no ia, e like me na mea i hai mua ia aku nei no ke anapuni a me ke anawaena.
A ma keia manao, ke hai aku nei au me ko'u manaoio maoli, a ke pane ae nei au me ka i ana iho, aohe kiekie o ka iliwai o Waliapaakai, maluna ae o ka iliwai o ka moana. E ninau mai paha auanei kekahi, Pehea la i maopopo ai ia oe, ua iliwai like o Waliapaakai me ka iliwai o ka moana? Penei e maopopo ai: Aia ma ka pii ana o ke kai a oi ae i ka nui mua i ka wa e maloo ana o ke kai e like me ko na wahi e ae, a pela no ma ke emi ana. E like hoi me ke kai o na whai hohonu no ua kapuai paha he umi a oi ae, pela no o Waliapaakai i ka wa mamua, a i keia manawa, ua emi iho no ia i ka 8 kapuai a emi hou iho, no ka piha aua i ka lep a ka wai ua. A ma keia mau kumu i manao ai ae, ua iliwai like ka wai o Waliapaakai me ka wai o ka moana.
Kahi e pii ai a e hoi ai o ke kai, he puka ka aia iaena, a o Moana-kaioo ka inoa o ua puka kai la, he puka ka keia a komo loa iloko o ka moana, a malaila e pii ai a e hoi ai hoi ke kai, a nolaila paha ka mea i pilau ole ai ke kai o keia loko, no ka pii mai a me ka hoi ana o ke kai.
7 O ka Makalii ka wa e kau ai ke paakai, a i ka wa Hooilo, he wa na nui ia, a e hehee ana ka paakai a lilo i wai, a i ole, he kai wale no.
8 Elima ano paakai i ike ia----1 He paakai papa, he ano papa e uhi ana mai o a o o ka loko, a he hiki i na kanaka ke hele mauna e like me ua kohola o kahakai, aole e hai ke hehi aku. 2 He puupuu-nui, he paakai kuaio, he ano like ia paakai me ke kuauna loi. 3 He paakai huinahalike kekahi. 4 He paakai poepoe liilii, he onohi awa ka inoa. 5 He paakai hunahuna liilii, he hunalele ke inoa. O keia iho la ua ano o na paakai i ike ia e a'u, a he nui aku no paha koe.
Ua kaaoia no ma ka moolelo o Pele, mahope iho o kona eli ana i keia wahi e kapa ia nei o Waliapaakai, ua haole ke kekahi hapa o ke hualu o kona mau moku, a lilo ae la i paakai. Ma ko Pele moolelo iwaena o keia lahua, he kupua oia, a ma ia ano paha i oiaio ai k amea i oleloia! Pela io no paha, no ka mea, aohe like o na ano paakai ma na wahi e ae e like me ko Waliapaakai. Aole nae au e manaoia loa ana, pela i loaa ai ia ano paakai ma keia loko. Ke manao nei no hoi au, o ka ikaika o ka awaawa o ke kai o keia loko, ua like no ia me ka awaawa o ko ka moana loa, a pa ia iho la e na kukuna wela o ka la i kela a me keia la, a o ka kau no ia o ka paakai; a no ka loihi o ka manawa o ka la ana, lilo ae la ka paakai i mea paakiki. O ke kai no hoi ma Waliapaakai, aole no ia i like me ke kai e hanaia nei i ka ppakai ma Kakaako, ua emi ka awaawa o ko laila i ko Wahapaakai, ke ole nae au e kuhihewa.
9 Na me kaulana e pili koke mai ana i kona mau palena----Aia ma i one @ mau uka, he mau lokoia ekolu, oia o Makaohalawa. Kahepalaoa a me Kanehoa Ua hooholoia keia mau loko i ka ia, a hookahi i kanoia i ka ae, oia o Kahepalao. He punawai no malaila, a nolaila mai no ka wai o ia mau loko, e ka lepo a lilo i mea ole; koe iki nae ka punawai, a ke kahe nei no ka wai a hiki i keia la. Aia ma ka hikina ka puu o Leinono, kahi i kapaia o Kaleinaakauhane, he wahi kaulan ia mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa. O ka puu o Kinimakalehua, malaila kahi i poe ai o Kahahana, kekahi Ahiaaimoku i ka wa kaua
Oia iho la ua mea a'u i noonoo ai no keia Kumumanao. Me ka mahalo.
JOE NAHOKU.
MAI HAWAII O KEAWE A KAUAI O MANOKALANIPO
He manawa kupono keia e kamailio ai kakou e ka lahui no na hoololi Kumukanawai, oiai ua kohoia na lunamakaainana, a ua puka a maka ae nei elua mau Lunakanawai apana ma ka noho lunamakaainana; o ka Lunakanawai apana o Waimea Kauai, 9o J. Kauai, a me ka Lunakanawai apana o Hana o C. K. Kakani.)
A ma ke kau Ahaolelo o ka A. C. 1872, ua hoopii mai ka lunamakaainana o Honolulu i ka Hon. lunamakaainana Lunakanawai Hoomalu o HIlo, me ka Hon. lunamaainana Lunakanawai apana o Makawao; a no ka hapa o ka poe kuokoa ua haule pu. A ma ka Ahaolelo ku i ka wa oka A. D. 1873, ua waihoia mai na hoololi o ke Kumukanawai, a o ka pauku 20, ka hoololi mua.
"E maheleia ka mana nui o ke aupuni i ekolu apana okoa, oia hoi ka mana hooko, ka mana ka kanawai, a me ka mana hookolokolo. Aole hoi e noho kekahi luna o ka mana hookolokolo i hoa no ka hale o ka poe i kohoia. E ku kaawale ia mau mana ekolu, aole hoi e noho kekahi Lunakanwai Ahakakau iloko o ka hale o ka poe i khoia."
Ma keia pauku, ua kue na huaolelo mua, a me ka mana hookolokolo. Aole hoi e noho kekahi luna o ka mana hookolokolo i hoa no ka hale o ka poe i kohoia; a me na huaolelo hope, Lunakanawai Ahakakau; a ku, owai o laua kai kokua ia e ke kanawai? Ke hai nei au oka hapa mua no, e nana pauku 818 o ke Kivila.
"Aole no e hiki i kekahi o na Luna kanawai o ka Aha Kiekie, Aha Kaapuni, Aha Hoomalu a apa paha, ke kohoia i lunamakaainana iloko o keia aupuni."
"O na hoakaka ana oka pauku 818, o ke Kanawai Kivila e ku nei, i laweia mai no na mea i pili i ka pauku 20 o ke Kumukanawai, ua ike ia ua halawai no ia me na hoakaka ana o ka pauku kumu."
A ma na ano hea i hoole ia ai e na poo oka mana hookolukolo, aole he Lunakanawai o ka Aha Kakau, a he oki loa aku hoi ka Lunakanawai apana o Makawao? Aka, me ka manaoio ola ia o na hoakaka ana o ke kanawai Kivila i hoikeia ae la maluna, ua apono lalau aku no hoi ka Ahaolelo o ka A. D. 1872.
E hiki anei e hooleia aole he mana hookolokolo na Lunakanawai apana iloko o keia aupuni? O ka mana hookolokolo o keia aupuni, ua maheleia ia na apana hookolokolo nui oia hoi: Aha Apana, Aha Hoomalu, Aha Kaapuni, Aha Kiekie.
A ua kaupaleia na mana oia mau Aha e na kanawai. Ma na mea i weheweheia mai ma ke kau Ahoaolelo o ka A. D. 1872, he ao ana aku ia i na kanaka e noho ana ma kela apana keia apana e hoole i ka mana ole i loaa i na Lunakanawai apana e hookolokolo i na hihia i laweia imuao ia mau Aha, a e hooulu ae ai i na ino. A he hoike ana hoi ika noonoo haiki o ka poe e noho ana ma ka mana hookolokolo. A i ka kuokoa ole hoi o na hoa hanohano oia kau.
A oiai ua hala aku la ia Lani a kakou me ka hana ole ia hana a kakou i paulehia aku ai, a ua noho ae nei o Kalani Alii Davida Kalakau, ma ka noho Makua no ka lahua.
E lana ko kakoumanao, nana e hoopau ua alu, na puu, na kee o ko kakou mau kanawai.
A pehea la hoi na lunamakaainana o keia kau, e like no paha auanei me ko ke kau o ka A. D. 1872?
Aole ia he hana hoowahawaha ia laua, aka, he hooko ana ia i ke kanawai. A he mea hoi e hoopau loa ai i ko na Lunakanawai apana a Lunakanawai Hoomalu paha ake ana e holo imua me ka haalele i kana hana nui, me kona ike no ua papaia no ia e ka pauku 818 o ke kivila.
E aho no e haalele ka Lunakanawai apana i kona noho Lunakanawai apana mamua o kona lalau ana i ka oihana lunamakaainana; [Oia nae paha, i hoe kahi poe imua, he kipu hoi ka laua nei.]
KANAWAI.
Ka make ana o kauka Pohakuola.
(DR LIVINGSTONE)
[Ke hoopuka aku neimakou i keia pule i ke kii oka hiohiona i kuho wale ia no Kauka Pohakuola; ka mea nana i alo oa Amakua a me ka naele o Aferika, a i huli nui hoi me ke ake ana e ike i ke kumuy kahi i hoomaka mai ai kahe ana o na wai o ka Muliwai o Nile, ka muliai kaulana o ka aina o na Prao, a i ake e ike i na mea phihihi o ka aina hooilina o Hama, a i kau nui hoi e loaa na mea huna o ke one hanau kumu o na paele. Mamua, ua manaoia oia uamake, a o na huak@ i imi aku mahope ona, ua hoopakalakii @ mai----a he elua paha makahiki a oi i hala, ua loaa paka aku la ia Kanale ma Ujji, a ma keia mau moku leta mai nei, ua loheia mai nei ua make oia, a nona keia helehelena a kakou e i ike nei. Aloha wale! Ua manaoia e kekahi poe, o ke kii keia o Kauka Pohakuola i kona wa ui, aka, no ko makou ike ole iaia, nolaila, ke hoolahaia aku nei ua oukou e kilohi. L. B.]
O ka lono waea malallo iho nei, i kakauia mai Aden i ka la 27 o Ianuari, ua loaa mai i ke Keena Oihana o Ko na Aina e, mai ko ka Moiwahine Kauikela mai e noho ana ma Zimizaba, a penei no ia:
"O ka lono no ka Kauka Pohakuola make, ua hooiaioia mai e na palapala i loaa mai nei mai Canur@ mai, i kakauia ma Unyanyemba, Okatoba 20. Ua make oia mai ka malule pu wale mai no o ke kino mahope o ke kaa mai pokole ana he anahulu, mahope koke iho o kona haalele ana ia Loko Bemda, no ka hele i ka hikia. Ua hoao oia e ae mao o kela kapa o ka loko ma ka akau mai, a no ka hiki ole, hoi hoa i hope a kaapuni i ka loko, a a e mai ana ma Chambize a me na muliwai e ae e kae ana mailaila mai; alaila, holo eai maluna ake o Luapula a make i Lobisa, mahope o kona hele ana maluna aku o ka aina pohonoho i ka wai i hiki i ka puhaka no na hora ekolu; he umi o kona mau hoahele i make pu, a o ke koena he kanahiku kamanaoiw paha kanaka, ke hele nui la i Unyunyembe. Ua ia loa lakou i kona kono, ina ke kapi ana i ka paakai, a me ka niniai ana i ka barani ma ka waha, i ole ai e inoino. O kana kauwa o Chmas, ua hele lakou, a e olelo aku lana e hiki aku ana ke kini i na la kokoke. Ua loaa no i ka Cameron huakai ka mai piva, aka manaolana no lakou e hoouna aku a hiki i Ujji. E manaoia ana ke kino make o Pohakuola e hiki ae i Zimizaba i Feberruari. E oluolu e hoi mai i kahi e waiho ai. Aohe pahu piula loaa maanei." O na lono hope, hapai mai hoi lakou, pehea la i make ai ke kanaka makaikai honua kahiko i hele a maa.
OLELO HOOLAHA.
Kuai a ka Luna Hooponopono i ka Waiwai Paa
MAMULI O KE KAUOHA ANA Luna Hooponopono Waiwai o ka Moe i make KAMEHAMEHA V., o kuai aku no au ma ka kedula akea, i ka mea koho kiekie no ke dala kuike, ma ka
POAONO, Aperila 23, 1874,
ma ka hora 12 awake, ma ka Hale Kudala i keia aina nui i kapaia, ke Ahupuaa o
WAHIAWA,
e waiho ia ma Kauai, ko Hawaii Pae Aina. O ua ilio no na palapala, na ka mea nana e kuai a lilio.
643 5ts C. S. BARTOW, Luna Kudala
MOKUAHI KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
E HAALELE ANA IA HONOLULU I KA POakahi, Maraki 30, 1874, a e ku ana ma Lahaina. Maalaea, makena Kawaihae a me Mahukona, a e ku ana i Hilo ma ka hora A M ka Poakolu; ae haalelel ana ia Hilo i ka Poaha, hora 5 P. M. a e ku ana ma Kaaloalu i ka hora 5 A M. haalele ia Kaalualu i ka Poaono hora 9 A M a e ku ana i Kaawaloa ma ka Poaono, haalele ia Kauwaloa i ka la Sebati hora 10 A. M., a e ku ana 1 Kalina ma ka ia Sabati, hora 3 P. M., haalele ia Kailua ma ke kakahiaka Poakahi, i ka hora 12, a e ku ana ma Kawaihae i ka Poakahi, hora 6 AM; haalele ia Kawaihae ia ka Poakahi hora 12M; haalele ia Mahukona i ka Poakahi, hora----P M; haalele ia Makena i ka Poaiua, hora 6 A. M; haalele ia Maalaea, Poalua hora 8 1/2 A M; haalele la Lahian i ka hora 6 P M., a e ku ana i Honolulu ma ka hora 5 1/2 o ke kakahiaka Poakolu.
E hana hou ia ana ke "Kilauea" a hiki i ka ia 29 o Aperila, ia wa e holo kaapuni ai ia Hawaii; Aperila 27, kaapuni ia Kauai. 643 1 ts) S. G. WAILA, Agena.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU o keia ano keia ano, mai Hawaii a Niihau, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ka makua ponoi o ka Moi W. C. LUNALILO, ke hoke aku nei, ma ka waiwai o na Moi i make, ma ka waiwai o Kaikioewa alii i make, i hoolii no Kamehameha III., a i hoolii no Kekauluohi, ma Lahaina, ia Hoapili-kane, i hooilia no Mose K-III aku ai i kona kaikuahine is V. Kamamalu, a V. Kamamalu i hoolii ai no Lota Kamehameha V., a o ka mea pili aku ma la hope iho, o W. C. Lunalilo, a o Lunalilo i kona makuakane, nona ka waiwai i kela manawa.
Nolaila, ke hoike nei au, owau ka mea pili ia waiwai, ma ka moolelo e waiho nei la'u a me na hoike oiaio, nolaila, ke hoike nei au, e waiho ana au i keia moowaiwai o ka hanauna aoao Moi imua o ka Aha Kiekie, imua o Allena, Lunakanwai o ke Aha Kiekie. Me ka mahalo,
CHARLES KANAINA,
Haimoeepo, Honolulu, Mar 27, 1874 643 2m
E IKE AUANEI na kanaka a pau, o kela mau aina o WAIOMAO a me PUKALE, he mau Aina Lei Alii ma Palolo. Ua hookohe mai ka Moi Kalakaua ia'u, i konoaiki ma ua mau aina ia, nolaila, ke papa ia au @ nei na mea a pau, mai komohewa wale ke kanaka a mau kanaka paha me ko'y lohe ole, a pela na holoholuna o keia a me kela ano, o hoouku ia auanei e like me ke Kanawai. O E. K. Uku ko'y Luna Kakau.
J. H. KANEPUU.
Palolo, Oahu, Mar 26, 174 643 4t* 646
EKUAI KUDALAIA aka na lio he 10 ma ka Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa, ke hiki aku i ka Puakahi oia ka 10 Aperila, hora 9 kakahiaka. Ke ano o ka lio me ka hao kani malalo nei:
Lio w keokeo huia a-i pokupoko wawae haa@ aole hao kani. Lio k lokia kalakoa hao K Lio k huiapala laekea, a
4 kapuai keokeo kuapuka hao ai NP hem uha mua H Lio w keokeo hao ak @ 4 K me He he U ia mawaho Lio k ulaula laekea X kuapuka 4 kapuai keokeo wawae kapuai hao, eha hao, ak aho U me ke kiko Hoko, hem O Lio k ulaula laekea eha pauai keokeo pepeiao mahele ma ke kania a-1 ak aho ano e. Lio k kalakoa laekea 4 kapuai keokeo @ hem w Lio w halopala haalaaka lakea 1 kapuni keokeo i hao aaoe ak a me ke keiki. Lio w hulupale haulaula @kou aole hao kuai.
J. KAHAUOLONO.
Luna Pa Aupuai.
Waiawa, Ewa, Mar 24, 1874. 643 18*
HOOLh HOOKOLOKOLO.
A MA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono waiwai Mokupuni o Oahu o ka Hawaii Pae Aina. SS. Ma ka waiwai o KALEMELA (w) o Honolulu Oahu i make. Olelo kanaka o kuho aha i la e houkako ai ka palapala kanaka, a no ka hoomaka ana.
No ka mea, ma ka la II o Maraki M. H. 1874, ua waihola mai loaa o ka Aha. Kekahi palapala i oleloia, ola no ke kanaka hope na o Kalemela (w) o Honolulu, Oahu, i aia ke aku ae, a me ka palapala ka op@ e mai ana e hooleloia keia palapala kanaka a e hoopuia hoi ka palapala loaa Hoo@o no na puke ma waiwai mai o Aha (puke).
Nolaila ea kanaka o ka @ oia ka la Aperila M H 187@ ma ka hora 10 A. M. ma ka mai Hookolokolo o ka Aha ma ka Hale Hookolokolo ma Home aia oia ka ha me ka hora e hoopuka ai ka palapala mauka a e @ hoi no ia mai ana mai a me ka poe a pau i pila e kue ana ka palapala kanaka a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooka. A ua kanaka ho ka e hoo@ no ka mea no na pule ekola. Noko o ke Kookua a me Okoa i he@, he nupepa i paiia a hooahaia ma Hoao'ula.
A ua kanaka @ ia o hoopukala ua palapala kena no na hoike no ia pahapaha kanaka a me na hoo@ o ka @ make, ma Honolulu, e keia mai a e kue i keia palapala kanaka i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu o ko Hawaii Pae Aina Mar, 1874
A. FRANCIS JUDD
Lunakanawai o ka Aha Kiekie
613 1ts 643
Ikea:
Jno. E. Barnard, Hope Kakauolelo
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAwaii Pae Aina, ma ka hooponoono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o VICTOR CHANCEREL o Honolulu i make. Ma ke Keena, imua o ka Hon. C. C. Harris Kokua mua a Hope Lunakanawai Kiekie. Kauoha e houhaha i ke noi e apono i ua Papa Ho ke, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
Ma ka belubelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o W. C. Parke. Lunahooponopono o ka waiwai o Victor Chancerel, no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoalii he $330.27. a e hoike ana on na mea i luna mai iaia he $330.27. a e noi ana e i ana a aponula kela mau mea a e kauolhala e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me koaa mau hope mai ko kakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Pualima, ka la 10 Mei, M H 1874, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai ia ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, o ka oe a pau i pili malaila, e hele mai ae hoike i ke kumu, ina he ku au io kolakou e ae ole la ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Haole ame Hawaii e palia maloko o ke Hawaiian Gazette & Kuokoa he uup pa i pai ia a houiana ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hooloha ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 16 o Maraki M H 1874.
CHAS. C. HARRIS,
Ikea:
Jno. E. Barnard
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 642 3tw 614
MA KA HIHIA BANAKARUPEO AMU E malama Halekuai ana malalo o ka inoa o AIAI. Imua o ka Lunakanawai Harris ma ke Keena.
Oiai ma ka la 12 o Mar A D 1874, o ka mea nona ka Inoa maluna o Amu, mauiulu o ke kauoha a ka Lunakanawai Harris, na kukala mai ia he aie kaa ole, a nolaila ke haha aku nei ka lohe i na mea a pau a Amu i aie aku ai, i ka wa ana e noho Halekuai ana ma Honolulu, malalo o ka inoa o Atai, e hoike mai ia lakou iho imua o ka Lunakanawai i hoike mua ia ae la o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka Poaha, oia ka la 20 Aperila A D 1874, ma ka hora 10 A M no ka hoolohe ana i ka lakou mau koina, e koi mai ana i ka waiwai o ka mua hoikeia ae la.
WALTER R. SEAL.
Kakauolelo Aha Kiekie.
Honolulu, Mar 12, 1874 641 3ts 643
Kuai a ka Namuku.
M. MCINERNY kue ia KALAWELA (w) a me KAMAI (K),. Imua o ka Mea Hanohano C. C Harris Kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, a Hope Lunakanawai Kiekie o ke aupuni.
Ma ka maua o ka olelo hooolo i hoopukaia e ka Aha Kiekie a me ke Kaulike o ka Hawaii Pae Aina, uo ka pono o ka mea hoopii haila maluna, no na $463.25, e kuai aku no au ma ke akea, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, i na pono a me na pomaikai a pau o Kalawela (w) a me Kamai (k), iloko o keia waiwai i hoopaa ia ma ka moraki, nona na palena maloko o ka moraki ia M McInerny, Hoko o keia hihia, a penei ke kuhikuhi ana:
Apana aina a pau e waiho 'la ma Waikiki, Mokupuni o Oahu, i hoakaka ia ma ka Palapala Siia Nui, Helo 2379, ia Kalama a me Nakookoo, ma ke Kule ana Helu 5240 a me 3364, a penei ua pulena: "E hoomaka ana ma ke kihi Kom. a holo ma ka pa pohaku Hem. 48@ Hik, 2.73kb, ma ka palena o Kaauwai; alaila Hem. 43@ 2.30 kh. ma ka pa aina, alaila Ak, 54@ Hik. 4,34kh, ma ka pa aina o Hopuia, alaila Ak. 51@ Hk. 2.37 kh, m aka hale o Loiloa, alaila Hem. 46@ Kom. 3.36 kh, alaila Hem. 54@ Hik. 7.42kh, ma ka aina o Keolaloa, alaila Ak. 43@ Hk. 6.66kh. alaila Hem 43@ Hk 2.09kh. a hiki i Kahawai, alaila Ak 57@ Hik. 3.48kh. ma Kahawai; alaila Ak. 57@ HIk. 3.45Kh ma Kahawai, alaila Ak 34@ Hik. 0.47kh. alaila Ak. 60@ Hik. 1.30 kh. ma ka Auwai, alaila Ak, 27@ Kom. 2.77kh, ma Kahawai, alaila Ak. 61@ Hik. 2.54kh, alaila Ak. 76 Hik. 1.86kh. ma ko Kepaiu; Ak. 33 2/3@ Hik. 1.18 Kh. ma ka pa aina, Ak. 46@ Kom. 11.00kh ma ko ke Aupuni, alaila Ak. 65@ Kom. 1.66kh. ma ke ala Aupuni, ailaila Hem. 37@ Kom. 4.87 kh. ma paakea, alila Hem. 55@ Kom, 3.00 kh. alaila Hem. 43@ Kom. 3,33kh. ma Paakea, i kahi mua i hoomaka'i.--11 55-100 Eka."
Apana 2.--3 LOI. --- E hoomaka ma ke kihi Ak a holo Hem. 41@ Hik. 2.14kh. ma ko Hopuia. alaila Hem. 51@ Kom. 1.30kh alaila Hem. 31 1.2 hik. 2.12kh. alaila Hem. 29@ Kom. 0.30kh. alaila Hem. 57@, Kom. 2.24 kh. ma ko Kawela, alaila Ak 38@ Kom 4.26kh. ma ko Kuaeka, alaila Ak. 56@ Hik. 3.93kh. ma ko Paukuwahie, a hiki i kahi mua i hoomakaia'I.---i 45-100 Eka."
Apana 3.---1 LOI.--- "E hoomaka ma ka kihi Ak. a e holo ana i ka Hem. 34 1/2@ Hik. 4.16kh. ma ko Maunaiki, alaila Hem. 58@ Kom. 1.20kh. ma ko Kawela, alaila Ak. 43 1/2@ Kom. 4.15Kh. ma ko Ahipau, Ak. 58@ Hik. 1.3kh ma Paakea, a hiki i kahi i hoomaka'I --- 53-100 Eka."
Apana Eha.---Kamoku Elua.--- "E hoomaka ana ma ka Auwai a e holo ana i ka Hem. 40@ HIk. 110 pauku ma ko M. Kekuanaoa aina, alaila, Hem. 45@ Kom. 7.90 pauku ma ko Kekuanaoa a me Z. Kaawai a me ko Kauhana aina, alaila Ak. 45@ Kom. 16 pauku, alaila Ak. 44@ Hik. 80 pauku ma ko Lotu. alailaAk. 34@ Hik. 70 pauku, alaila Ak. 38@ Hik. 71 pauku ma ko Kahalehau, Ak. 35@ Kom. 130 pauku alaila 55@ Kom. 21 pauku ma ko Palaualelo, alaila Ak. 42@ Kom. 332 pauku, alaila Ak. 35@ Kom. 263 pauku, e pili ana me ko Palaualelo, a hiki i Kahawai o Kolea, a holo a hiki i kahi i hoomaka ai.---3 35-100 Eka."
Me ka Hale laau e ku la a me na pono e pili ana, aia walo noke koe, a hookaa e ia ma ke koina, ka uku panee, ke koina o ka Aha a me ko'u uku. W C PARKE,
Hamuku o ko Hawaii Pae Aina
Honolulu, Mar 14, 1874 612 Sts S44
HOOLIMALIMA
ONA AINA LEI ALII!
MA KE KUDALA!
MAMUIIOKEKAUOHA A NA KOMISINA on an Aina Le. Alii e kuai i ku no au ma ke kudala ma ko'a Hale Kukala, ke hiki aku i ka
POAONO APERILA 11, 1874
ma ka Hora 12 awakea,
no ka manawa he UMI MAKAHIKI ka loihi, i ke
Ahupuaa o KA A UHUHU,
e waiho ia ma ka a pane o Kohala, mokupuni o Hawaii, a nona ua Eka aina he 1700 a oi aku a emi mai paha. Kupono keia aina no ka mahiko. C S BARTOW,
641 4t Luna Kudala
$10. MAKANA!
LIO NALOWALE
E UKUIA KA MAKANA NALUNA AE, I kekahi poe e hoihoi mai ana i ka Hale Lio ma Hale Alii, Honolulu, i ka lio wahine ulaula, i kunua ma ka uha hope hema PP Ea ualowale oia he mau malama ae nei i hala, mai ke kula mai o ke Kiaaina Dominis, ma Waialae. O ka poe e hoike mai ana i kahi e loaa ai, e maka oaia oia.
641 3ts 613
EKOLU DALA MAKANA!
UA HAULE ma ke alanui mawaena o Haleula a me Kaouku, Oahu, he
KUKA PULIMA NUNUI HOLOPU.
E ukuia ka Makana maluna ae, i ka mea e loaa ai a hoihoi ae ia J. Richardson ma Kahuku, a i ole ia Mr. Rose ma Kaneohe, a i ole i ka mea nona ka inoa malalo iho.
DR. J. MOTT SMITH (Kauka Kamika)
Mar 7, 1874 640 4ts 613
KE PAPA LOA IA AKU NEI NA KANAka a pau, aole e hele wale a hehi a e ainaia i na mea maluna o na aina o
MAKAHANALOA a me PEPEEKEO,
ma Hilo, Hawaii, o hoopilo ananei malalo o ke Kanawai.
636 6m APUNG & ACHUCK
E KUAI KUDALA aku ana wau i kekahi apana aina o HAPAKUKA (k), o Lahaaina, mokupuni o Maui, i make, he hiki aku ma ka la 18 o Aperila, M H 1874, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui e kudala ai. Aia keia apana aina ma Pakaoa, Lahaina, Maui, o ka nei he 1/2 Hka olu ke kaleana Helu Helu 6427, a palapala Sila Nui, Helu 1212 L AHOLO,
Kekahi Lunahooponopono waiwai o Hapakuka (k),
Lahaina, Maui, Mar 12, 1874 642 4ts 645
OLELO HOOLAHA.
L. MAKALE.
HE LOIA, a ke kokua me na oluolu o kanaka, koe ma hihia kewaa Aia kona ke ino ma ka Hale Hookolokolo. 433 4ms
EDWARD PRESTON!
(LOIO PELEKANE)
HE KOKUA OLUOLU NO NA KANAKA I puikia ma na ninia Karu@ma a me na ninia Kivila ma na Aka Kanawai a pau me ke la mau mokupuni. Aia kona Keepu i oio ma ka Ahanai Kelepa, ma kai pono iho o ka Pa Kuai Papa o lui ma. He keiki kamaaina no ia oukou kekahi e noho pu ia me ka malaila nana ae e oiahele pono aku o na nana a oukou a pae me ka oiaia.
Honolulu, Oct. 23 1872 @21 1y
HALE HOOMOA PALAOA HOU!
UA WEHE AE ne ka mea nona ka inoa malalo, i Hale Hoomo Painoa ma ke kihi o ao ALA UI MOIWAHINE a me KIKEKE. @kahi i noho mua ia iho nei e Mr, Gladstone a ke kona aku a i i na kipa ana mai o na kokua ma kana hana
Palaoa Moe Geremania. Rae a me Palaoa Geremania maka kuahe maanei.
634 3m ANTON SINGER
JUDD & LAINE (Alanui a me Laine.)
NA MBA KUAI MBA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hooponopono lio Halekuai malalo o ka Hale Ma, Alanui Papa Honolulu. 617 ly
KAUKA O. S. CUMMINGS, he
Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka Laau i kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIVA,
a me na mai kaa loihi wale
Aia kona Ke-na Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papa, Honolulu. 589ly
AI HANAI I KA MOA!---Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka pee maae noke ana, a e loaa no ma Ulaaoheo, Honolulu C@ULAN & CO.
Honolulu, Mar 25, 1873 (391 ly) (Kiulana ma.)
I ka Poe i Aie ia aku ai.
MA KA WAIWAI O JAMES DANIELs O Wailuku, Maui i make. Ko nana aku nei iohe e ka mea nona ka inoa aiaia o iho, ka Luna Hooko o ka waiwai o James Daniels, i ka poe he mau koina ko lakou iaia, ehoike mai me na hoolalo kupono, ina paha ma ka mo@uki a ina kekahi ano e ae i ka mea nooa ia mua malalo iho, ma ka Hala oihana o Henry W. Daniels, Lunakanwai Apana o Wailuku, mokupuni o Maui iloko o na malama eono mai keia ia aku. A ina aole hoikela mai alaial e hoole loi ia.
Luna Hooko o ka Hoodina o James Daniels i make.
Wailuku, Maui, Mary 7, 1874 642 4ts 6-4-5
E HELUHELU I KEIA.
O ka poe a pau i makemake e loaa
Ona mau kii
O ko lakou
MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA,
O ke wa wale uo keia o loaa ai ma na
Kumukuai Haahaa loa!
MA KA HALE PAI KII O
DICKSON
612 Y Helu 61 Alanui Papu.
HALE UAI HOU
ME NA
LOLE HOU.
Ma ke kihi o Alanui Waianuenue me Alahaka
UA HOOMAKA AKU KA MEA NONA ka inoa mala o I Hale Kuai i hoolakoia me na
LOLE PIO,
LOLE PAA,
NA LAKO mea ai haole, tc.
O keia mau waiwai, ua wae ia, a o ke ano maika wale no, me ke dala kuike ke kuaiia ana, aole he waiwai kudala, a e kuai ia aku ana kahi ola nuku; a no ka makepono o ka'u kuai ana aku a me ka @ o ka hoolilo ana, aole e hiki i kekahi ke kuai i na waiwai o kela ano malalo o Ka'u.
E naue mai a e nana! JOHN WORTH
HILO, OCT 18, 1874 622 6M
HALE KUAI O AHI & CO.
[Helu 63, Alanui Nuuanu, Honolulu,]
E pili koke la makai iho o ka
HALE KUMEKA KAMAA O AGIU
a me ka Hale Pai Kii o Ahi!
MALOKO O KEIA HALE KUAI, E LOAA AI na mea a pau malalo iho nei, ma na kumukuai ha ahaa a oluolu loa ka keia:
Palule, Loie Wawae, Mamalu,
Alia Lauoho, Wai-aia, Kui-hao o ua ano o pau.
Aila hou ua, Aila kohola, Pena hale, Waaiki,
Sopa, Poo Leta, Ipukukui o na ano apau
Pa, Roia, Kiaha Aniani,
Puna Kauana Pahi o na ano a pau.
Kaula Lio, Ili-keehi, Kiaha Aniani,
Ipu paka, Paka Kika, Pulumi Hale, Laka hale
NA MEA AI: Maia, Alani, Ipuhaole, Niu
a me na ano waiwai a pau o Kina mai, a e kuai ia ma na kumukuai Helo 1 o ka makepono loa ma Honolulu nei. E hele mua malaila i ike maka, mamua o ke hele ana i na Hale Kuai e aku. 624 6m
Moku Holo mau no Molokai!
E HOLO MAU ANA KA MOKU KUSA
"MILE MORRIS."
i na hebedoma a pau, no Kaunakakai a me na awa ma ka aoao hema o Molokai. No na ukana a me ua ohi a, a ninau ma ka moku la.
634 4 ms Kapena Iokeke I@ma
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa ia aku nei na kane, wahine, keiki, kaikamahine, aole e hiki ke heia a lalau i ka niu, haulu, loloniu a me ka aa-niu maloko o kaa aina niu, ma Waialae-iki, ola ka aina a'u i hooiimalima ai me Keo (Pukiki). A ke papala aku nei ka lio, bipi, hoki, minia a ka puaa,, aole e hele maluna o ka apana kula o Makaili a me ka loko-ia o Molokohana Waialae. Ina e hele maluna o kahi i hookapuia ai, e hopaia e ko'u mau luna, oia o Kalolo. Uilama a me Mooloa. O ka uku hoopai o ka mea e lawe i na mea i papala he $5.00; a o ka holoholona e komohewa ana maluna o ka aina, e hoopaiia i $3.00 no ka poo hookahi, a ina, a ole, a hoopii no au e like me ke Kanawai.
W C A KALAUKI.
Honolulu, Mar 7 1874 640 3ms
E NA HOA ALOHA MAIKAI O'U O UA ua Kauilehua nei o Hilo, aloha wai huihui oukou: Eia no au ke kahea hou aku nei ka oukou o na makamaka, no kua manao e imi i ka pono kaulike mawaena o'u a me oukou, oiai he Moi hou keia e noho mai nei ma ke Kalauna o Hawaii nei, nolaila, manao ai au e kahea aku ia oukou, e hookaa mai i ko oukou mau aie kahiko ma ka Hale Kalwa. Hilo ne, me ka hoopanee oia aku; a wiki i ka hookaa ana mai, i loaa ai ia oukou ka manuahi o na lole ano Na iloa maikai loa, me kua na hoa aku ia oukou e aia hou mai a hiki i ka wa kupua, a hookaa nui ai. O keia ka'u i manao ai he pono kaulike mawaina o kakou a pau, nolailal, mai ko baikaila oukou i ka hookaa ana mai i na ole kahiko o aumeume auanei ka manuahi makepono o na mea i hoikeia ae ia maluna ia oukou.
E hoao oukou i keia leo kahea, i pau ko oukou kuhihawa, o olelo iho auanei oukou he "hoohoihoi makuahoeowai, e like maka ka pono.
"O ka lohe ke ola, oke kuli ka make."
C. Y. AIONA.
Maluakawai Hale, Hilo, Feb. 24, 1874 639 2m
E IKE AUANEI OUKOU e ua kanaka a pau, owao o ka maea nona ka inoa malalo nei: ke hookapu aku nei i kua aina ma Kukuaihala, PUna, Mokupuai o Hawaii, aole e ae ia kekahi kanaka e hookua wale i kana holoholona maiana o ua aina la me kuu ae ole; ola hoi na Kao, Hipa, Lio, Hoki, Kekake, Bipi. Ina o ka mea hookuli i keia kanaka, alaila, he mana hiki no i kuu mau Hope, ia Kahai a me Nika ke hopu aku, a hana aku e like me ke Kanawai. (428-@@) WM. C. BROWN.
Hookapu i ka Aiano Paepaku!
E IKE AU A NEI NA MEA A PAU, ua lilo mai ia'u ka aina o PUEPAKU, Hilo, Hawaii, ma ka hoolunalima no na makahili elima, nolaila, ke papa a ke hookapu loa ia kau no i na holoholona, aole e hule wale maluna olaila, aka, ina e komo mai lakou ma ia aina, alaila o hapuia a hooukula o like me ke kanawai. Ke papa pu ia aku nei no hoi na kanaka, aole a noho maluna o ia ina.
P. APANA (pake).
Honolulu, Mar 12, 1874 641 41 641