Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 12, 21 Malaki 1874 — Page 3
| This text was transcribed by: | Sylvia Chin |
| This work is dedicated to: | Halau Hula O'Kupukalau'ie'ie |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
huahua i Ko'u hoomau ana i ka manao nui i ka Oihana Kinai Ahi. E haaheo mau ana Au i na wa a pau i ka wa A'u e halia ae ai he hoa hana mau au, a o Ka'u hana i ka wa o na pau ahi, o.ke ala ae a holo aku e pauma pu, a e "hana i pkkele." Aohe aloha a mea e ae A'u e ake aku ai i oi ae i kona hoomaikai ana a oukou i keia Eia hou : No'u iho a ma ka inoa o ke alii ka Moiwahine a me na inoa o ka Ohana Alii, e lawe aku e hookipa i ko makou mau Aloha."
Alaila, ua haawi ae la ka Oihana Kinai Ahi holookoa he mau huro ekolu. A mahope o ka pau ana o ke puhi a ka poe puhi ohe, ua kai ka huakai a poka i waho a pii ma ke Alanui Alii, huli ma ke Alanui Puowaina pii iuka. Hiki io Alanui Beritania, iho ilalo, a hiki i Alanui Nuuanu, noho ka helu 4 haule ino, a hoi aku ke koena o ka huaka o ko lakou mau hale iho.
Nu Hou Kuloko.
O no Poaha a me Poalima iho nei na la hoike hapaha o ke Kula o Kapunahou
Ua hoi hou aeeni o Hon. E O Hall e noho ma kona Halekuai lole e malama ai, a malaila oia e loaa ai i na wa a pau ma keia hope aku.
I keia pule ae, e Haalele ai ana ka manuwa Beritania Tendos ia kakou, a holo aku i Vanekouwa. Malia paha o hoi hou mai no ianei i keia haule lau ae.
Ma ka Poaono aku nei, ua hele'ku kahi mau makaainana e ike i ka Moikane ame ka Moiwahine Kapiolani. A ma ka auina la ae, he 170 paha na wahine haole i hele aku e ike me na makana makamae.
Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua holo ka Lunakanawai Hairaki, a me ka Loio Kuhina Hakawela e malama i ke kau hookolokolo kaapuni o Kauai, e weheia ana i ka Poalua ae.
Ma ka Poalua nei i holo aku ai ka manuwa Amerika Tuscarora, ma kana hana o ke ana i ka hohonu o ka moana. Ma ia la no i ku mai ai ke kuna Heti mai Nawiliwili Kauai mai, a mahope o kona ili ana a hemo, he mau whai kia pakuikui kona o ka hoi ana mai nei.
Ua hoololiia aenei ka inoa o ke kuna "Mere Pka," a ma keia hope aku, e kapaia oia o "Ka Moi" mahope o ka inoa o ke kuna "Ka Moi" i nahaha ai Kaunakaka. O kona Kapena ma keia hope aku o Capt. Cluney. E hoolilo ia ana kona awa holoholo mau o Kahului.
Ma ke ahiahi o ka Poakolu, hora 5 oiai kekahi kaa lawe waiu e holo ana ma ke alanui Moiwahine, loaa aku la ekkahi wahi keiki uuku i na kapuai o kalio a hina iho la a komo malalo o ke kaa me ka ike ole nae o ka mea e hookele ana, oiai ihope kona mau maka kahi i nana ai, me ke kamailio ana aku i kekahi mea i kahea mai iaia, aka, i lohe i ka alala ana. Nolaila, e na makua me akeiki, mai hookuu i na keiki e holo hele ma na alanui, a laa ka pilikia ia.
AOHE KOHU IKI o ka poe hula Hawaii i hele hula ae ai ma ke ahiahi Poakahi iho nei. me ka hookanikani ana i na uli-uli, a kuhi ana na lima o ia nei, a e ha'u ana na waha i ka makani--O keia mau mea i hanaia ua hoohilahila mai ia oe e Hawaii, ua kupono kei mau mea na ka pegana wale no o kela au--Mai hana ino oe e Hawaii ia oe iho!! E kapu loa na hula.
Ma ka la 27 o Feberuari i hala,, ma Oakland, Kaleponi, make aku la o E. Bartlett Esq, kekahi o na haole kamaaina o Honolulu nei. I kona wa i haalele ai ia Honolulu nei, ua hoi aku oia me ka puu dala nui, a ua pau paha i ke poho ma ka hana hoopukapua puka ole. Ua panihakahakaia kona ola, no ka umi tausani dala, oia ka hui Panihakahaka Ola o Kakela a me Kuke ma.
UA HALA AKU LA. -- Ma ka hora 5 a me 3 minute o ke ahiahi Poakahi, Maraki 16, haule aku la o Hon. J. W. Lonoaea i ka make ma kona home noho ponoi ma Waiehu, Maui. Akahi no a loheia mai ka lono oiaio ma kona make, a he pono i na mana aupuni ke paa mai a paa i ka mea nana i pepehi iaia ma ka la 12 o Feb. i hala. No ka mea, ua make aku la o Lonoaea mamuli o ka eha i loaa ma ka la koho Moi.
HE MAHALO AKU.-- Owau o J.W. Keawehunehala, he hoakahiko no ka Papa Loio Hawaii, i loohia i ka nawaliwali mai, i hiki ole i kekahi mea kino uhane ola ke alo ae. Nolaila, ke haawi aku nei au i ko'u puuwai i piha i ke aloha, a me ka mahalo nui i ka poe a pau i kokua aloha mai, me ka lakou mau dala ponoi, no ko'u nele a hemahema i na pono kino, mai loko mai o ka malama o Februrari, a hiki mai i keia a o ka makahiki i hoikeia maluna. E old mau loa aku lakou ma ka lokomaikai o ke Akua Kahikolu. A e ola ka Moi Kalakaua i ke Akua. Amene, amene.
Ma ka Poaono aku nei hoi i hele aku ai na pake maka hanohano o ke kulanakauhale nei, e ike i ka Alii ka Moi me ka lakou mau makana. Ma kau wahi e ae o ka pepa o keia la e ike ia ai ka lakou olelo hoohaahaa imua o ka moi.
Ma ia la hookahi no, ua kai aku he kaoo nui loa o na makanipuna e ike i ka Moiwahine Emma ma Hoimooipo. A i ka Poalua iho nei no. ua hele hou aku kahi poe he nui launaole, mai na Koolau a me Kona nei, e hookupu i ka Moiwahine Ema ma Haimooipo.
Ke hulilua nei, Ke one i Punahou,
Nu Hou o na Aina e.
Hookahi malama ka Makamaka!
Ma ka hora 12 a mahope iho o ka la Sabati aku eni, ua ku mai ka mokuahi kulanakauhale o Melebona mai Kapalakiko mai, iloko o 8 la a me 2 hora wale no. O ke kumu o kona holo ole ana mai i ka wa i hoolahaia ai, o ka paa ana o ke alanui kaa ahi i ka hau, a hakalia ai i ke kali o ka hiki mai. O ka hapalua o na Eke Leta i hoounaia mai ai mai Ladana ma ke ala ae o Nu ioka, ua hiki ae lakou i Kaleponi i ka wa kupono, a o na eke leta ae ma Canada oia ka mea i lohi loa.
O ka mea hou ano nui wale no i ka makou ike iho, oia no ka lanakila ana o ka aoao alii ma Enelani ma ke koho balota Lunamakaainana ana mai nei, a haule iho la kona makaainana. O ka oi o ka poe alii he kanalima, mai loko mai o ka heluna nui o nahoa he ehiku haneri.
NO AMERIKA.
Aia o Lunakanawai Kiekie Alani o ka Aha Hookolokolo Kiekie o Hawaii ma Wasinetona, e hoao ana e wehe hou ia ke kukakuka'na ona kuikahi panai like mawaena o Amerika a me na mokupuni o Hawaii.
NU IOKA, FEB 12--KA NUPEPA O KA WAEA OLELO, oia hoi, ka waha olelo o ka Ahahui Hoomoe Waea-olelo o ka Pakipika Komohana, ua hoopuka ae oia he manao alakai no ke ana hohonu a ka moku kaua U.S.S. Tuscarora mai Sana Diego aku a i na Pae Aina o Hawaii. Ua kuhikuhi ae ua nupepa nei he manao maloko o ka nupepa "Sana Diego Uniona," a i paiia e ka Nupepa Kalepa o Nu Ioka, e olelo ana, o Sana Diego, aole ia he mea kanalua oia kahi kupono no ka hoopae ana mai i ka Waea moe moana mai Kina mai; a o Honolulu ma Hawaii, oia kahi mua e pae mua ai no na waea moe moana a pau e hoomoe ia aku ana mai Asia aku, ao ke ala i manoiia ma na mokupuni Aleutia aole kpuono."
Nu Ioka, Maraki 4.--Mahope o ka huli ikaika ana no na la eono, akahi no a loaana kiure i keia la, no ka hihia o James C. King (i noho mua ai i Keauhou i Puna), no ka hihia he pephi kanaka ia Frank O' Neil, i ka malama o Novemaba 1872. Ua weheia na hana me ka hai olelo mai ka Loio apana mai.
Ua hookomoia mai iloko o ka Hale Ahaolelo Kiekie o Amerika Hui, he bila kanawai ikaika e kue ana i ka mare lehulehu, a eia ua bila la imua o ke Komite o na Aina.
Ua hooholo ka Ahaolelo o ka mokuaina o Makesuketa he kanawai, he karaima ka mea e hoohana ana ina wahine a me na kamalii malalo o ka 18 makahiki no na hora he umi a oi ae o kala, ma na hale hana.
Ke hele ikaika nei na wahine ma na mokuaina hikina e hoohulihuli i ka poe kuai rama, e haalele ia hana. Ina e hoopaakiki iho, haipule mai la na wahine, a o ka pakalaki mai la no ia. Ikaika launaole na wahine i ka hapai ana i keia hana. Pehea hoi na wahine o Hawaii nei?
Ke hoao nei ka Ahaolelo o Rodilana e hookomoia ona hoololi Kumukanawai iloko o ko lakou kumukanawai, e haawi ana i na pono a pau i na wahine e like me ko na kane.
He ahi nui kai holapu iho maluna o Panama ma kala 19 o Februari i hala, ke hele la a uwe waimaka ka poe i hoopoinoia.
NO ENELANI.
Ua kukalaia ae, ma ka la 12 o Maraki, e komo mai ai ke Duke o Edineboro me kona lima hema maikai, iloko o ke kulanakauhale o Ladana me ka Moiwahine Victoria.
Ke hoike mai nei na lono waea ma ke Keena Oihana o Inia, e malama aku ana ke aupuni i 2,00,000 o na kanaka no ekolu malama i ka ka mea o ka weliweli o ka wi ma Inia. A ua manaoia o na lilo o ke aupuni a hiki iho nei i Feberuari, ua $7,000,000.
Nui ka ino ma Beritania Nui, a ma na kapakai keia, nui ka poino o na moku.
Ke hoomakaukau nui la kekahi poe makaainana o Ladana, e kai huakai nui hookahakaha ma na Pa Nui o Ladana ma ka la 15 iho nei o Maraki, no ka makemake e hookuu pouni i na Feniana.
O kela hihia nui o Tiahborne (Kikabona) i hoookolokoloia ai no ka manwa he haneri me kanawalu ua la maao o na hoopii he lehulehu, ua hoopaiia mai nei ma ka la 28 o Feberurari e hoopaahao i umikumamaha makahiki. E noi hou ana o Kauka Kenele, kona loio, e hoopii hou, no ke alakai hewa o na olelo ao o ka Aha i na Kiure. A ina e hooleia ana ia noi a ka loio, alaila, hoopii loa i ka Hale o ka poe Haku o Enelani.
KAUA MAWAENA O ENELANI A ME ASANETE
Ladana, Mar. 3--Aumoe--Aole mau mea hou mai Kapakakai Gula mai i hou loa i ka Generala Wolseley (Wulusele). Ke uluaoa nei ua lono a paapu wale, a ulu ae kekahi mau hopohopo malia ua pilikia ia ka Puali Koa Beritani i ko lakou wa e hoi ana e puka aku i kahakai. O ka haupu wale ma ke Keena Kaua o ko Hardy noho aku a hiki i ka hora hope, a e noho na Kakauolelo o ka waki a no ka po. O ka mokuahi lawe leta mai L@ Kakela mai, o ka la 28 o Feberuari ka wa e ku ae ai i Liaehonu, a e holo mai ana i Enelani nei, aka, oia @ nae, ke kue ia i ka rula.
Ladana, Mar. 4--Ke kalokalo nei na haipule ma na luakini i keia la, no ka hoopakele ae i ka poe kaua o Beritania e hele kue nei ia Asanste.
Ke hoomakaukau nei ko Keena Waiwai o Enelani i na lilo ponoi o ka huakai kaua ia Asanate, i hookomoia ai i loko o ka Bila Haawina i ka Anahulu i koe.
Ladana, Mar. 5--Aia a mahope loa hiki mai ana na lono mai Kapakai Gula mail. e hoiaio ana i nalono mua no ka lanakila a me ka hoopauia ana o na hopohopo makau no ka poino o ka huakai. Ua haawi pio mai la ka Moi Asanate iaia iho iloko o na koa Beritania a ke noho pio la ma kahi hoomoana o Generala Wulese.
Ladana Mar. 6--Aole i loaa mai i ke aupuni, he lono no ke pio ana o ka Moi o Asanete. Ke hoike mai nei ka leta a Generala Wulese i kakauia mamua iho o ka lawe pioia ana mai o Cumasie, o na hoomakaukau ana e kuikahi ma ka aoao mai o ka poe Asanete, he wahahee loa a me kekahi haa o ka waho ana o na kuhikuhi e lumai i ka puali kaua e make.
NO FARANI.
Parisa, Feb 7.--Nui loa ka pioloke maanei i ka ike ana iho i kekahi manao maloko o ka nupepa Geremania "Allgemaul Zietung," e kukala ana, o ka malama ana ia Tureke, aole ia he mea i hoopaa laahiaia me Genemania, a ina no e makemake ana o Geremania a me Rusia e hoohuli i ka palapala aina o Europa Hikina, aole loa he mea hiki e keakea aku. O ka nui o a nupepa puka ahiahi, walaau nui lakou ma keia mea.
Nu Ioka, Mar. 3--A ka la 16 o Maraki nei, alaila piha na makahiki e kanaka makua ai ke Keiki Alii a Napoliona, a penei ka olelo a kekahi palapala mai Parisa mai: No na malam aloihi aenei i hala, ua hoohana loa ia ka Oihana Leta mamuli o ka hoounaia ana aku he mau miliona maluna o na miliona palapala pai, na olelo kukala a me na bila, a puni ka aina. O ka poe Luna koho keia o na kuaaina a me ko na kulanakauhale iho, ua loaa wale no ia lakou na palapala makaikai o kau pu ana me ke kii o ke Keiki Alii Napoliona. a malalo iho o ke kii na huaolelo, Hoopii imua o ka Lahui! A aole loa e hiki ikekahi mea hookahi ke hele a iwakalua mile, me ka lohe ole i na Luna hooikaika mahope o na alii Bonapate, e noke ana.
NO SEPANIA.
Madareda, Mar. 4--O na lono no ka lanakila mau mai o na calisa, oia ka mea nana i hoohoihoi loa mai i na Sepania, e hele mai nei e haawi ia lakou io no ke aupuni. O na makana wale ana mai o na dala, na lole a me na loaa o na Hale Keaka, ke haawiia mai nei i ke aupuni. O na lono mai na apana kuaaina mai, ke hele mai la ka lahui e kokua i ke aupuni. O ka lono hope mai Bilbao, ke hoomau la no ke ki poke pahu ana a na kipi. Kokoke e 200 na poka pahu i kiolaia iloko o ke kulanakauhale.
Ladana, Mar 5.--Mai ka mea kakau mai o ka nupepa Manawa ma Bayonne, Sepania, i loaa mai ai keia. Ua kukala akea aenei o Don Caros, aole o kona manao ka auhau aku maluna o Baibao, ke lilo mai ia kulanakauhale iaia. Ina ia e komo iloko o ke kulanakauhale, alaila e hele pololei oia a hiki i ka halepule a hoaliiia i Moi no Sepania; hookahi e malama i na kuokoa a me ka lanakila o ka lahui, a kukulu i aupuni, me Generala Olis ka Peresidena o ka Ahakukamalu. E hoopii aku no ia i na mana e, e ike mai i ka noho ku i ka wa ana o ka poe Carlist a me na Paniolo i hookuuia mai ka noho ana kupa ma na aupuni e. E ohi koke oia i $5,000,000 o ka puu dala i hooholoia e aie.
Na Mea Hou o Hilo-paliku.
MR. LUNA HOOPONOPONO:--
Aloha oe.--Ma na pule i hala iho nei, ua noho mau mai na keiki kamaaina o ka aina ua kaulana, ke hele la a
"Hakukele Hilo i ka ua nui."
a ma keia mau la, ke o mai nei na kukuna wela o ka la, e hoopumehana mai ana i na keiki kupa o ka aina.
Make ka wai--Ma ka la 12 o Feberurari iho nei nonoi ia aku la kekahi wahine kahuna, e nana i ka mai o kekahi wahine; a ma kana puuiliili ana, ku iho la ka pilikia o ka mea mai ma ka aoao aumakua, nolaila, olelo aku la oia i ka mai, e hele e luu i ka wai, e like me ka hana a kona aoao hoomana, (Moremona). A i ua mai nei,no a ku iloko o ka wai, o ka make loa iho la no ia, a kanu ia aku la kona kino kupapau ma Kaakepa.
Lilo i ka wai--Ma ka la 16 mai no o ia mahina, hele aku la kekahi wahi kaikamahine e ike i ka pilikia o kona kupunakane, oiai ua punihei oia i ka olelo a ke kahuna Moremona, e i ana, "Ina e hele a hiki i Waipio, e ola no ka mai." Aia nae i ka hiki ana i Waipio, nui loa iho la ka mai, a no ia mea, kauoha mai la oia i kana moopuna e hele aku , a oia hoi kela wahi kaikamahine i oleloia ae la maluna. A ia ua moopuna nei a me kona mau hoa hele i hiki aku mai ma ke kahawai o Opea, lilo iho la oia i ka wai. no ka palupalu o kahi lio a me ka nui loa o ka wai a me ka ua. Ua kupaka aku no nae ka lio a kau ma kula, a o ua kaikamahine nei hoi, ua loihi loa aku kona wahi lilo ai a hoopae ia ae la ma kula. Aole nae he wahi o kona kino i mahunehune, aka, o kana puolo a me kekahi mau pono kino, ua hamo aku la ka wai. Nani ka pilikia o ke kamaiki, mamuli o ka manao huhewa o ke kupuna. Me ka mahalo.
J.M. KAPOHU.
Hilo-paliku, Feb 23, 1874.
[He mea mau no na i ko Hilo poe, ua ike aku no he wai nui kahawai, i hoano a kamaaina aku ka hana, komo no iloko o ka pilikia.--L.H.]
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAwaii Pae Aina ma ka hooponopono waiwia. Ma ka hana o ka waiwai o VICTOR CHANCEREL o Honolulu i make. Ma ke Keena imua o ka Hon. C C Harris Kokua mua a HOpe Lunakanawai Kiekie. Kauoha a hoolaha i ke noi e apono i na Papa Hoike, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o WC Parke, Lunahooponopono o ka waiwia o Victor Chancerel, no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $930.27 a e hoike ana o na mea iloaa mai iaia he $950.27, a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka Poalima ka la 1 o Mei, M H 1874, ma ka hora 10 o kakahiaka imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai ae hoike i ke kumu. Ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Haole a me Hawaii e paiia maloko o ka Hawaiian Gazette & Kuokoa he nupapa i pai ia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae aina, i keia la 16 o Maraki MH 1874. CHAS C. HARRIS.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Jno. E. barnard
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie 642 3ts 644
MA KA HIHIA BANAKABUPE O AMU, E malama Halekuai ana malalo o ka inoa o ATAI. Imua o na Lunakanawai Harris ma ke Keena.
Oiai, ma ka la 12 o Mar AD 1874, o ka mea nona ka inoa maluna o Amu, mamuli o ke kauoha a ka Lunakanawai Harris, ua kukala mai ia he aie kaa ole, a nolaila ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pau a Amu i aie aku ai, i ka wa ana e noho Halekuai ana ma Honolulu, malalo o ka inoa o Atai, e hoike mai ia lakou iho imua o ka Lunakanawai i hoike mua ia ae la o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka Poaha, oia ka la 2 o Aperila AD 1874, ma ka hora 10 AM no ka hoolohe ana i ka lakou mau koina, e koi mai ana i ka waiwai o ka mea hoikeia ae la.
WALTER SEAL.
Kakauolelo Aha Kiekie
Honolulu, Mar. 12, 1874 641 3ts 643
IMUA O KA Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai hooilina ma ka waiwai o ka Moi make KAMEHAMEHA V. Ma ke keena o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, imuao ka Hon. Charles C. Harris, kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, e noho ana ma ka hooponopono waiwai hooilina i keia la 2 o Maraki AD 1874.
Ua waihoia a ua noiia mai imua o keia Aha, he palapala noi na Charles R. Bishop a me John O. Dominis, na Luna Hooponopono waiwai o ka Moi i make Kamehameha V.,
e noi mai ana , e kuaiia kekahi waiwia paa o ka mea i make, i mea e uku ia ai na bila o ka mea i make, a me na aie, a me na uku o na hooponopono ana. No ia mea, ke kauohaia nei na mea a pau i pili iloko o ia waiwai, e hele mai e hoike imua o ka Hon. Chas. C. Harris, kokua Lunakaawai mua o ka Aha Kiekie, e noho ana ma ka hooponopono waiwai hooilina, ma ka la 23 o Maraki AD 1874, ma ka hora 10 AM o ia la, ma ke Keena Hookolokolo ma Honolulu, e hoike mai ina paha he kumu e haawi ole ia ai ia noi ia mau Lunahooponopono waiwai e kuai ia aina a me na mea a pau i noi ia mai. A e paiia ke kope o keia i ekolu hebedoma iloko o ka Hawaiian Gazette ame ke Kuokoa ame ke Auokoa i huiia, he mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu nei.
CHAS C. HARRIS,
Honolulu, Mar 2, 1874 Lunakanawai o ka Aha Kiekie
Ikea e Jno. E. Barnard, Kakauolelo Kokua
RH Stanley Loio no na Lunahooponopono Waiwai
640 3ts 642
Kuai a ka Ilamuku.
M. McINERNY kue ia KALAWELA (w) a me KAMAI (k). Imua o ka Mea Hanohano CC Harris kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, Hope Lunakanawai Kiekie o ke aupuni.
Ma ka mana o ka olelo hooholo i hoopuaia e ka Aha Kiekie a me ke Kaulike o ko Hawaii Pae Aina, no ka pono o ka mea hoopii haiia maluna, no na $463.25 e kuai aku no au ma ke akea, ma ka Poaono, la 18 o Aperila 1874. ma ka hora 12 awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, i na pono a me na pomaikai a pau o Kalawela (w) a me Kamai (k), i loko o keia waiwai i hoopaa ia ma ka moraki, nona na palean maloko o ka mora ia M McInerny, iloko o keia hihia, a penei ke kuhikuhi ana:
Apana aina a pau e waiho 'la ma Waikiki, Mokupuni o Oahu, i hoakaka a ma ka Palapala Sila Nui, Helu 3579, ia Kalama a me Nakookoo, ma ke Kule ana Helu 5240 a me 5364, a penei na palena: "E hoomaka ana ma ke kihi Kom. a holo ma ka pa pohaku Hem. 48˚ Hik. 2.783kh, ma ka palena o Kaauwai; alaila Hem. 43˚ Kom. 0.40kh. ma ka aina o Kaauwai; alaila Hem. 45˚ Hik. 2.30kh. ma ka pa aina, alaila Ak. 54˚ Hik. 4.34kh. ma ka pa aina o Hopuia, alaila Ak. 51˚ Hik. 2.37kh, ma ka pa hale o Loiloa, alaila Hem. 38 1/8˚ Hik. 2.09kh. alaila Hem. 51 1/2˚ Kom. 2.50kh. alaila Hem. 32 1/2˚ Hik. 2.50kh. ma ka pa aina o Hopuia, alaila Hem. 46˚ Kom/ 3.36kh. alaila Hem. 54˚ Hik. 7.42kh ma ka aina o Keolaloa, alaila Ak. 45˚ Hik. 0.66kh. alaila Hem. 43˚ Hik. 2.09kh. a hiki i Kahawai, alaila Ak. 57˚ Hik. 3.48kh. ma Kahawai alaila Ak. 57˚ Hik. 3.48kh. ma Kahawai, alaila Ak 34˚ Hik. 0.47kh. alaila Ak. 60˚ Hik. 1.50kh. ma ka Auwai, alaila Ak 27˚ Kom. 2.77kh. ma Kahawai, alaila Ak. 61˚ Hik 2.54kh. alaila Ak. 76˚ Hik. 1.80kh. ma ko Kepalu; Ak. 33 1/2˚ Hik. 1.18kh. ma ka pa aina, Ak. 46˚ Kom. 11.00kh ma ko ke Aupuni, alaila Ak. 65 Kom. 1.66kh. ma ke aia Aupuni, alaila Hem. 37˚ Kom. 4.87kh. ma Paakea, alaila Hem. 55˚ Kom. 3.00kh. alaila Ak. @0˚ Kom. 1.29kh. alaila Ak. 67˚ Kom. 3.08kh. alaila Hem. 43˚ Kom. 3.55kh. ma Paakea, i kahi mua i hoomaka'i.--11 5.5-100 Eka."
APANA 2.--5 LOI.--"E hoomaka ma ke kihi Ak. a holo Hem. 41˚ Hik. 2.14kh. ma ko Hopuia, alaila Hem. 51˚ Kom. 1.36kh alaila Hem. 31 1/2˚ Hik. 2.12kh. alaila Hem. 29˚ Kom. 0.30kh. alaila Hem. 57˚, Kom. 2.24kh. ma ko Kawela, alaila Ak 38˚ Kom. 4.26kh. ma ko Luseka, alaila Ak. 56˚ Hik. 3.95kh. ma ko Paukuwahie, a hiki i kahi mua i hoomakaia'l.--1 45-100 Eka."
APANA 3.--LOI.--"E hoomaka ma ka kihi Ak. a e holo ana i ka Hem. 34 1/2˚ Hik. 4.16kh. ma ko Maunaiki, alaila Hem. 56˚ Kom. 1.20kh ma ko Kawela, alaila Ak. 43 1/2˚ Kom. 4.15kh. ma ko Ahipau, Ak. 58˚ Hik. 1.32 kh. ma Paakea, a hiki i kahi i hoomaka'i.--53-100 Eka."
APANA EHA.--KAMOKU ELUA.__"E hoomaka ana ma ka Auwai a e holo ana i ka Hem. 40˚ Hik. 110 pauku, ma ko M. Kekuanaoa aina, alaila, Hem. 45˚ Kom. 7.90 pauku ma ko M. Kekuanaoa a me Z. Kaawai aina, alaila Ak. 43˚ Hik. 172 pauku ma ko Z. Kaawai a me ko Kauhane aina, alaila Ak. 45˚ Kom. 16 pauku, alaila Ak. 44˚ Hik. 80 pauku ma ko Lotu, alaila Ak. 34˚ Hik. 70 pauku, alaila Ak. 33˚ Hik. 71 pauku ma ko Kahalehau, Ak. 35˚ Kom. 130 pauku alaila Ak. 42@ Kom. 80 pauku e pili ana me ko Kauhane, alaila 35˚ Kom. 21 pauku ma lo Palaualelo, alaila Ak. 42˚ Kom. 332 pauku, alaila Ak. 35˚ Kom. 263 panku, e pili ana me ko Palaualelo, a hiki i Kahawai o Kolea, a holo a hiki i kahi i hoomaka ai. --3 36-100 Eka."
Me ka Hale iaau e ku ia a me na pono e pili ana, aia walo no ke koe, a hookaa e ia mai ke koina, ka uku panee, ke koina o ka Aha a me ko'u uku. W C PARKE,
Ilamuku o ko Hawaii Pae Aina,
Honolulu, Mar 14, 1874. 642 3ts 644
OLELO HOOLAHA.
EKUAIKUDAI.A aku ana wan i kekahi apana aina o HAPAKUKA (k), o Lahaina mokupuni o Maui, i make, ke hiki aku ma ka la 18 o Aperila. M H 1874, ma ka hora 12 0 ke awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui e kudala ai. Aia keia apana aina ma Paunau, Lahaina, Maui. o ka nui he 1/4 Eka, oia ke kuleana Helu 6437, a palapala Sila Nui. Hel@ 1212. L AHOLO.
Kekahi Lunahooponopomno waiwai o Hapakuka (k).
Lahaina, Maui. Mar 13, 1974. 642 4ts 645
EIA ILOKO O KA PA AUPUNI PAUOA APAna o Honolulu, na lio helehewa i laweia mai 3 e kuai kudaiaia ana, ke hiki aku i ka la 26 o Maraki, hora 12 awakea Poaha, eia ke ano a me na hao kuni:
Lio k eleele maikai wahi keokeo uuku ma ka lae ak K Lio w ulaula laekea iki wiwi kuapuka ak anoe hem anoe. Lio k. ulaula lekea a hiki i ka ihu ak H Lio k ulania hauliuli wiwi aole ikeia o ka hao kuni. E Lio k ulaula laekea l w keokeo mahope wiwi kuapuka hem Cn
Mau lio hou mai no kahi--Lio k keokeo wiwi akau 75 75 Lio k hulupala laekea nui kuapuka wiwi 4 w keokeo ak 3 Hoki w puakea aole ike pono ia o ka hao. Lio k lokia wiwi ak ham M2
W PANIHALE, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Mar 20, 1874 612 1*
l ka Poe i Aie ia aku ai.
MA KA WAIWAI O JAMES DANIELA O Wailuku Maui i make. Ke noiia aku nei ka lohe o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka Luna Hooko o ka waiwai o James Daniels, i ka poe he mau koina ko lakou iaia, e hoike mai me ka hooiaio kupono, ina paha ma ka moraki a ma kekahi ano e ae i ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ka Hale oihana o Henry W. Daniels, Lunakanawai Apana o Wailuku, mokupuni o Maui. Iloko o na malama eono mai keia la aku. A ina aole e hoikeia mai, alaila, e hoole loa ia.
R.E. MORRISON,
Luna Hooko o ka Hooilina o James Daniels i make.
Wailuku, Maui, Mar. 7, 1874 642 4ts 645
I LOHE OUKOU e na kanaka a pau, owau o Kawikihoua, ka mea nona ka inoa malalo iho, ka mea hoi nona na apana aina kuleana ekolu, e waiho ia ma Napoopoo, Hamakua Komohana, Mokupuni o Hawaii, ua hoi hou mai ua apana aina la ia'u pono, mai kona lilo manele ana i ka apiki a na keiki a kuu wahine mare. Nolaila, ke lawe nei au i ko'u waiwai ponoi, e lilo loa ia S Unukahi ko'u Lunahoopnopono, iaia ka mana kuai, hoolimalima, a me ka hoomalu e ae. O na palapala i hana ia mamua kau, ia i puhia paha i ke ahi, e lilo ia i mea ole loa a mau loa aku. Aole loa au e ae ana e lilo kuu mau apana i ka poe nana maka ia'u. O ka poe makemake e kuai me Mr. Kaiwihoua nei e ko ai ko oukou makemake. Na S Unukahi e hopu i na holoholo hewa, a e ohi i ka auhau dala o ka poe mahiai, oihoi $2.00 pakahi.
KAIWIHOUA
Waipio, H.K. Mar 3, 1874 641 2ts 062
KALAKAUA no Ka MOI
HIPA, HIPA, HIPA, HURO !!
MA KA HALE KUAI
Kikahakaiwainapali.
O KOMO A ME PELEKA.
E kuai aku ana laua uo ke kumu lilo o na waiwai ma ko laua Hale Kuai, no na la
wale no he Umi Ke hana nei laua i keia no ka pomaikai o ka lehulehu, me ka
manao e loaa ana i ka poe a pau e kipa mai ana ma ko laua Hale Kuai ka
pomaikai, me ka manuahi wale ia mai o kekahi mau mea okomo wale.
E hoomaka ana ke kuai no keia ano ma ka Poakahi, la 2 o Maraki, ma ka
Hora 9 me 30 minute kakahiaka.
639 4ts HAYSELDEN BROTHERS.
HOOLIMALIMA
ONA AINA LEI ALII !
MA KE KUDALA !
MAMULI O KE KAUOHA A NA KOMISINA o na Aina Lei A iii. e kuai aku no au ma ke kudala, ma ko'u Hale Kukala, ke hiki aku i ka
POAONO - - - APERILA 9, 1874.
ma ka Hora 12 awakea.
no ka manawa he UMI MAKAHIKI ka loihi, i ke
Ahupuaa o K A A U H U H U,
e waiho la ma ka Apana o Kohala, mokupuni o Hawaii, a nona na Eka aina he 1700 a oi aku a emi mai poaha. Kupono kela aina no ka mahiko. C S BARTOW,
641 4t Luna Kudala.
AI HANAI I KA MOA!--Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN & CO.
Honolulu, Mar 25, 1873 (391 ly) (Kiulana ma.)
Moku holo mau no Molokai !
E HOLO MAU ANA KA MOKU KUNA
" MILE MORRIS,"
i na hebedoma a pau, no Kaunakakai a me na awa ma ka aoao hema o Molokai. No na ukana a me na ohua, e ninau ma ka moku ia
634 3ms Kapena Ioreve Lima.
$10. MAKANA !
LIO NALOWALE.
E UKUIA KA MAKANA MALUNA AE. I kekah poe e hoihoi mai ana i ka Hale Lio ma Hale Aiii, Honolulu, i ka lio wahine ulaula. i kuniia ma ka uha hope hema PP UA malowale oia he mau malama ae nei i haia, mai ke kauia mai o ke Kiaaina Dominis, ma Waialua, O ka poe e hoike mai ana i kahi e loaa ai, e maka naia oia.
641 3ts 643
EKOLU DALA MAKANA !
UA HAULE ma ke alanui mawaena a Haleula a me Kahuku, Oahu, he
KUKA PULIMA NUNUI HOLOPU.
E ukuia ka Makana maiuna ae, i ka mea e loaa ai a hoihoi ae ia J Richardson ma Kahuku, a i ole ia Mr. Rose ma Kaneohe, a i ole i ka mea nona ka inoa maiaio iho.
Dr. J MOTT SMITH (Kanaka Kamika).
Mar 7, 1974. 640 4ts 643
E HELUHELU I KEIA.
O ka poe a pau i makemake e loaa
Ona mau kii
O ko lakou
MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA
O ka wa wale no keia e loaa ai ma na
Kumukuai Haahaa loa!
MA KA HALE POAI KII O
DICKSON,
612 y Helu 61 Alanui Papu
E NA HOA ALOHA MAIKAI O'U O UA ua Kanilehua nei o Hilo, aloha wai huihui oukou: Eia no au ke kahea hou aku nei ia oukou e na makamaka, no kuu manao e imi i ka pono kaulike mawaena o'u a me oukou, oiai he Moi hou keia e noho mai nei ma ke Kalaunu o Hawaii nei, nolaila, manao ai au e kahea aku ia oukou, e hookaa mai i ko oukou mau aie kahiko ma ka Hale Kalewa, Hilo nei, me ka hoopanee ole aku : e wiki i ka hookaa ana mai, i lona ai ia oukou ka manuahi o na lole ana Nu Hou maikai loa, me kuu ae hou aku ia oukou e aie hou mai a hiki i ka wa kupono e hookaa mai ai. O keia ka'u i manao ai he pono kaulike mawaena o kakou a pau, noiaila, mai ho- hakaiia oukou i ka hookaa ana mai i na aie kahiko, o aumeume auanei ka manuahi makepono o na mea hoikeia ae la maiumna ia oukou.,
E hoao oukou i keia ieo kahea, i pau ko oukou kuhihewa, o olelo iho auanei oukou he "hoohoihoi makuahonowai," e ike maka ka pono.
"O ka lohe ke oia, o ke kuii ka make,"
C. Y. AIONA.
Maluakiiwai Hale, Hilo, Feb 24, 1874
639 2m*
E IKE AUANEI OUKOU e na kanaka a pau, Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei; ke hookapu aku nei i kuu aina ma Kukuihala, Puna, Mokupuni o Hawaii, aole e ae ia kekahi kanaka e hookunu wale i kana holoholona maluna o ua aina la me kuu ae ole: oia hoi na Kao, Hipa, Lio. Hoki, Kekake, Bipi. Ina o ka mea hookuli i keia kauoha, alaila, he mana hiki no i kuu mau Hope ia Kahai a me Nika ke hopu aku, a hana aku e like me ke Kanawai, [638-2ms] W.M. C. BROWN.
Hookapu i ka Ainae Puepaku!
E IKE AUANEI NA MEA A PAU. ua lilo mai ia'u ka aina o PUEPAKU, Hilo, Hawaii, ma ka hoolimalima no na makahiki elima, noiaila, ke papa a ke hookapu ioa ia aku nei na holoholona, aole e hele wale maluna olaila, aka, ina e komo mai lakou ma ia aina, alaila, e hopuia a hooukuia e like me ke kanawai. Ke papa pu ia aku nei no hoi na kanaka, aole e noho maluna o ia aina.
P. APANA (pake).
Honolulu, Mar 12, 1874. 641 4t* 644
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUE.A!
Mar 28 ………….………………………………………………………………….Kona
Mar 29 ………………………………………………………………………………Hilo
E haalele ana ka mokuahi a Honolulu ma na hora 5 ahiahi, koe wale no na holo ana e kipa ai ma Kaunakakai, oia hoi ma ka hora 10 o ka po e holo ai.
Ma na holo ana i Hilo, aoie e haalele ana ka mokuahi ia Lahaina mamua o ka hora 4 AM ma ka holo ana aku malalo nei.
Ma na holo ana i Kona, ao;e a haalele ana ka mokuahi ia Lahaina mamua o ka hora 5 AM.
Ma keia la aku, o ka uku ohua o ua eemoku, e hooko pololei loa ia ana. Na palapala eemoku ma ka Hale Oihahana o ka Agena wale no e loaa ai.
Aole hihia ka Agena no na paiki i kakau inoa ole ia, a me na ukana e ae i kakau inoa ole ia ka loaa ana mai.
639-2ms SAMUELA G. WAILA, Agena.
L. MAKELE.
HE LOIO, a he kokua no na hihia o kanaka (koe na hihia hewa.) Aia kona keena ma ka Hale Hookolokolo. 633 -4ms
EDWARD PRESTON!
(LOIO PELEKANE.)
HE KOKUA OLUOLU NO NA KANAKA I pilikia ma na hihia Karaima a me na hihia Kivila ma na Aha Kanawai a pau ma keia mau mokupuni. Aia kona Keena Loio ma ke Alanui Kalepa ma kai pono iho o ka Pa Kuai Papa o Lui ma., He keiki kamaaina no ia oukou kekahi e noho pu ia me ia malaila, nana no e mahele pono aku na hana a oukou a pau me ka oiaio
Honolulu Oct 22, 1873 621 1y
E HAAWI ANA AU I MAKANA I KA MEA i hoihoi mai ia'u i kekahi o keia mau mea:
1. Ke koena o ku'u Buke Kakau Moolelo o ka loaa a me na lilo o'u.
2. Ko'u Buke Hoomanao uuku no 1873.
3. Ko'u Buke o na Kanawai o ka Ahaolelo ma na olelo elua.
4. Ko'u Buke o na Kanawai kahiko.
638 4ts 641 A F JUDD, (Alapaki).
NO KA MEA, ua hoihoila mai kuu Buke hoomanao no 1873, a me kau Buke Kanawai o ka Ahaolelo. Ke haawi nei ay i ka mea nana e hoihoi mai ia'u, i
(1) Kuu Buke Kanawai kahiko.
(2) Ke koena o ko'u Buke kakau lilo me na loaa.
(3) Na Palapala Hookohu, Buke Hoomanao a me na palapala e ae a Kauka ko'u makua. A.F. Judd
640 4ts 643
KE PAPA LOA IA AKU NEI NA KANAka a pau, aole e hele wale e hehi a e alualu i na mea maluna o na aina o
MAKAHANALOA a me PEPEEKEO.
ma Hilo, Hawaii, o hoopiiia auanei malalo o ke Kanawai.
636 6m AFONG & ACHUCK.
HALE HOOMOA PALAOA HOU !
UA WEHE AE nei ka mea nona ka inoa malalo, i Hale Hoomoa Palaoa, ma ke kihi o na
ALANUI MOI WAHINE a me RIKEKE.
i kahi noho mua ia iho nei e Mr. Gladstone, a ke kono aku nei i na kipa ana mai o na kokua ma kana hana.
634 3m ANTON SINGER.
JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)
NA MEA KUAI MEA Al o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio Halekuai malalo o ka Hale Alu, Alanui Papu, Honolulu. 617 ly
KAUKA O. S. CUMMNGS, he Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka laau i
kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIA,
a me na mai kaa loihi wale
Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.
589 ly
HALE KUAI O AKI & CO.
[Helu 63, alanui Nuuanu, Honolulu.]
.. … E pili koke la makai iho o ka
HALE KUMEKA KAMAA O AGIU
a me ka Hale Pai Li o Ahi !
MALOKO O KEIA HALE KUAI, ELOAA AI na mea a pau malalo iho nei, ma na kumukuai haahaa a oluolu loa oia keia:
Palule, Lole Wawae, Mamalu,
Aila Lanoho, Wai-aia, Kui-hao o na ano a pau.
Aila houna, Aila kohoia, Pena hale, Waniki,
Sopa, Poo Leta, Ipukukui o na ano apau
Pa, Boia, Kiaha Auiani.
Puna, Kanana, Pahi on a ano a pau.
Kauia Lio, Ili-keehi, Kauia opu Lio,
Ipu paka, Paka. Kika, Puumi Hale, Laka hale.
NA MEA AI: Maia, Alani, Ipuhaole, NIU.
a me na ano waiwai apau o Kina mai, a e kuai ia ma na kumukuai Heiu i o ka make0ono loa ma Honolulu nei. E hele mua malaila, i ike maka, mamua o ka hele ana i na Hale Kuai e aku. 624 6m*
HALE KUAI HOU
--ME NA--
LOLE HOU.
Ma ke kihi o Alanui Waianuenue me Alahaka.
UA HOOMAKA AKU KA MEA NONA ka inoa malalo i Hale Kuai i hooiakoia me na LOLE PIO. LOLE PAA, MA LAKO mea ai haole, &e.
O keia mau waiwai, nua wae ia a o ke ano maika wale no, me ke dala kuike ke kuaiia ana. aole he waiwai kudala, a e kuai ia aku ana no kahi oia uuku; a no ka makepono o ka'u kuai ana aku a me ka emi o ka hoolilo ana aolle e hiki i kekahi ke kuai i na waiwai o keia ano malalo o ka'u.
E naue mai a e nana! JOHN WORTH.
Hilo, Oct. 18, 1873 622 6m
Hoolaha a ka Lunahooponopono
Waiwai.
OIAI, UA HOOKOHU pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho, i Lunahooponopono no ka waiwai o J W NAIHE, o Kohala Akao, i make, nolaila, ke konoia aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ko lakou mau koina, i hooiaio pono ia. Iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia e hooie loa ia a o ka poe a pau i ae mai iaia, ke kanuohaia aku nei e hookaa koke mai.
W. MERSEBURGH,
Lunahooponopono Waiwai o J W Naihe.
Kohala Akau, Ian 31, 1874 639 4ts 442
E IKE AUANEI na mea a pau, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho, i Lunahooponopono no ka waiwai o NAPAPAI (w), o Lahaina, Maui i make, nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai iloko o na maama eono; a o ka poe hoi a pau i aie mai ia Napapai, e hoike koke mai maloko o ia manawa i oleloia. MANUEL SILVA.
Lahaina, Feb 25, 1874 649 4t˚ 643
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa ia aku nei na kane, wahine, keiki, kaikamahine, aole e hiki ke hele a lalau i ka niu, haniu, loloniu a me ka aa-niu maloko o kuu aina niu, ma Waialae-iki, oia ka aina a'u i hoolimalima ai me Keo (Pukiki). A ke papaia aku nei ka Lio, hipi, hoki, miula a ka puaa, aole e hele mauna o ka apnaa kula o Makalii a me ka loko-ia o Moiokohana. Waialae. Ina e hele maluna o kahi i hookapuia ai, e hopui e ko'u mau luna, oia o Kalolo, Uliama a me Mooloa. O ka uku hoopai o ka mea e lawe i na mea i papaia. He $3.00; a o ka holoholona e komohewa ana maluna o ka aina, e hoopaiia i $1.00 no k poo hookahi, a ina e ole, e hoopii no au e like me ke Kanawai.
W C AKALUKI.
Honolulu, Mar 7, 1874 640 3ms