Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 6, 7 Pepeluali 1874 — KA MAKE ANA OKA MOI. [ARTICLE]

KA MAKE ANA O KA MOI.

UA ILI mai maluna o ka lahui ka aweawe kaumaha menemene a luuluu, ma o ko makou hai ana aku i ka lono ia Hawaii o Keawe, Maui o Kamalalawalu, Molokai nui a Hina, Oahu a Kakuihewa, a me Kauai o Elepulukahonua, i ka hiolo ana mai la o na kaupoku o ko LUNALILO hale ; ua haalele mai o ua o " Noweo hiwa ka uka o Puna, Liua i ka uahi a ka Wahine, I hoa no i ku luna o Kaana, Puoho e no i kai o Heeia, Malamalama aku la Kulilikaua, Kaulu wela ka nahele o Puna a Hilo, E hilo oe i ke aho a ke aloha, Nana no ia e uu a na wale iho." Ma ka hora 8 me na minute he 50 o ke ahiahi Poalua iho nei, Feberuari 3, 1874, me ka ehaeha a oni ole, ma kona home ma Haimoeipo, Honolulu. KONA HANAU ANA.

Ua hanauia Oia ma Pohukaina, Honolulu, ma ka la 31 o Ianuari, makahiki 1835, keiki Alii a Ka Mea Kiekie C. Kanaina a me Kekauluohi, kaikamahine a Kamehameha I, a laua o Kaheiheimalie (w.,) ke keiki a Kalaninuikupuapaikalaninui (k,) ke keiki a Keeaumoku (k.,) a laua o Kamakaimoku (w.,) ke keiki a Keawe a laua o Kalanikauleleiaiwi, na alii nui o Hawaii. Ma ka aoao alii o ka makuahine Kekauluohi, o Kaheiheimalie (Hoapili wahine,) ke kaikamahine a Namahana a laua o Kee aumoku, ke kaikamahine a Kekaulike (k.,) laua o Haalou, ke keiki a Kaulaheanuiokamoku a laua o Papaikaniau, na alii kapu o Maui. NA LA ILUNA KE ALO. I ka wa uuku, ua laweia ke keiki alii e kona makuahine a me kona makuakane e pabetizo ia e ke kahunapule Binamu maloko o Kawaiahao. A i ka ninau ana mai o ke kahunapule i ka inoa o ke keiki e pabetizo ai, ua pane aku ka makuakane, e pabetizo ma ka inoa o Wiliama Kale Kanaina aka, ua hoole ka makuahine alii, a ua pane aku, o ka inoa o ke keiki, o LUNALILO, kei ano o keia, he alii iluna-lilo. NA LA OPIOPIO. I ka wa e pii ae ana ku nui o ke keiki alii, ua ike e ia he keiki naauao. A i kona wa ma ke Kula alii, ua kaulana oia ma na palapala hoonaauao i ao ia aku iaia ; a he eleu hoi ma kona ano. KONA ANO ALII MAOLI. Iaia i pii ae ai i kanaka makua, ua maopopo kona hooko ana i na mea i koho wale ia ai i ka wa kamalii a me kona eehia alii maoli no hoi. Ua mahaloia oia no kona hoohaahaa a oluolu. I ka wa i noho moi'i o Kamehemeha IV., ua lilo oia he punahele na ka Moi. Ua noho ia i Ukali ma kona manao, a ua kauia hoi i ka inoa hoohanohano alii, Ka Mea Kiekie ke Alii ; aka mahope o ka make ana aku o ka hanau muli ma ka hanauna o na makua, ua noho moi o Kamehameha V., ka Moi nana i hoopau ae i ka inoa hoohanohaoo "Ke Alii," a hookoe wale ia iho la no "Ka Mea Kiekie." KONA KAULANA MAWAENA O NA MAKAAINANA. Ua hoomaka mai ko na makaainana makemake iaia mai kona wa ui mai, a ma ka noho hoa ana hoi no ka Ahaolelo Alii. No ka mea, ma na mea pili i na makaainana kona kokua nui ma ke koho ana. KONA LILO ANA I MOI. Oiai e pipili ana ka makemake o na makaainana iaia, a make kauoha ole ka Moi Kamehameha V., ua hooho koke kela a me keia pea o ka aina, o Lunalilo ka Moi. I ka hiki ana aku hoi o kana palapala kukala, aohe makaainana komo ole ke aloha alii, no ke kaa maoli ana aku, na lakou e koho mua mai iaia, a mahope ka Ahaolelo. Ua hookoia kela olelo, a ua balota ka aiona a puni, a nona wale no na baloti i hooia. I ka akoakoa ana o ka Hale Ahaolelo ma ka la 8 o lanuari 1873, ua kohoia oia me ka lokahi e na alii a me na lunamakaainana ma ka balota nui. He nui no na alii hanau, aka nona wale no nae na balota i hooia. KONA PONIIA ANA I MOI. Ma ka la 9 ae o lanuari, ua akoakoa na alii, na luna aupuni, na Kuhina o na Aina e mai, no Kanikele, na maka hanohano a me na makaainana maloko o ka luakini o Kawaiahao e ʻike i kona poaiia ana, oia hoi ka hoohiki aku iaia e malama i ke Kumukanawai o ke Aupuni. Mai ia wa mai a hiki i ka make ana, aohe i kana mai kona

KOK\NA OMAIMAI Aohe i liuliu ua malama o kona noho Moi ana me ke kino puipui a loohia oia i ka mai ma ke ake mama. He mai aneane hiki ole ke hoolaia ina ua loihi ka hookio ana a ka mai. Ua holo aku oia e imi i kona ola kino ma Kona, me ka manao e loaa iaia na ea oluolu ma Kona Kai Opua i ka lai, me ka ukalua e na Kauka, aka aohe i loaa mai ka pohala, a hiki wale i KONA MAKE ANA AKU LA Ma Honolulu nei i ke kanakolu kumamaiwa o kona mau makahiki o ke ola ana me na huaolelo hope loa, "Ke make nei au." He Alii kuonoono a waiwai loa oia, aohe hoi alunu wale. Malana o kona waiwai oia i ola ai a hiki wale i kona lilo ana i Moi. KA IKEIA ANA O KE KINO MAKE. Mawaena o na hora 10 kakahiaka a me 2 auinala o ka Poakolu iho nei, Feberuari 4, ua waihoia kona kino make maloko o Hale Alii Iolani, me ka aeia ana o na makaainana e hele a e ike. I ka nana aku, o ka nui o ka poe i komo e ike, aia mawaena o na tausani ehiku a me ewalu ke helu ole ia na komo papalua ana a na kanaka. Ua lohe mai makou, mamua o kona make ana, ua papa oia i ka malama ana o na hana hulahula Hawaii maloko Halealii lolani oiai kona kino e waiho ana i luna. He ha na naauao keia aloha ino.