Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 6, 7 February 1874 — Olelo hoomanao no Mrs. C. F. BALUINA. [ARTICLE]

Olelo hoomanao no Mrs. C. F. BALUINA.

| Ma Honolnlu, m.i k'i bor«i elimao kekn-a o ka Po;»hat, Ofcatoba la k 2, n»«ke ;I>Jrs. Chorlotte Fowe!er Baiuim. Ma kafl 4»uii»a la o ia la hookuhi, ua helo nni maiā "J 4na haole.n me na kanaka, i ka pu'le ma āwaiahao, e mal nna i na hana aloha hope|j sltia. Un heluheiuia na pauku knpono o ka3 |palapala Hemolele e Rt*v. Mr. Frear. Heā #mau olelo knpono ka Rev. S. 0. Damoria,|j |a me ke nlakai ana mu ka pn'ema ka ulelo« Nn Rev. B \V Pareka, a meO jßev. 1,. Kamika na hana jn ( » ka olelo 3waii. Pau na hana ma ka halepnle, ua'ā ilawoia ke kino kupapau e na kanaka Ha-[| Iwoii eono, a hiki i ka ilina o Kawaiahao ;|i lilaila ua mele ia kekahi himeni ; u<i pule» |o Rev. J. D. Paris », a ua hoomaikaiia ke§ |antjina ma ka pule hookuu h Rev. P. J.j| |Guiika CJa meleMa ka himeni il«>Ko o kaā āhalepule e heomakn ana, " Ua aUkai kna |Haku ia'u." Oia kekahi himeni punnhelea lloa o ka mea i make, a u \ mele pineptneia| ie na makua a me na keiKi, i ns mekahiki| |i hala, i ka wa i akoakoa lakou, e poai ana i| īke knahu ohana, e hiawi i ka tnohat ahi-| |aiii ma ka pule a me ka hoomaikai. 0 ko| akakou k.iiHuahine pumhele aloha, o Balu-| lina wahine ; na hnla aku i na wahi lani t| 3thoom*kaiikauia nons, a ke waiho aku nei| |m«kou i keia mau oie'o hoomanao, a hooJ maikai i kona inoa punahele, a aloha nui loal ia. Aole nae ma ke an■> kaena a hooroai-s kai wale, no ka mea, aoie oia i makeniakei iki i ke kaena. O na huaolelo knpouo īh kooa ano, " o ke aloha, o ka hooikaika, ay 0 ka noho niilie." g Ma keia mao olelo, e hoike ana i na meal a pau, ka waiwai nui o ke ola ana e like§ me kona iwaena o na kanaka Hawaii, a me| oa :nea e ae. 1] Ua hanauia oia ma Northford, Conetiku-i ta, Ameritca Hnipuia, i Nov. 7th 1805. Ij| ka wa i hiki ai oia i namakahiki he omiwo-l mamaono, ua komo oia ma ka berita o kag noahanau ekaieaia, a m*i ia wa mai, uag hoolilo loa oia iaia ih<> i kauwa no Kristo,|| oia kona Haku, kona aiii. O kona imi ana|j 1 ka naaa*o ma Na Havena, ma ke kolae hanai o Rev. Mr. Htrrick,oia kekahi o nal kaikamahine kaulana o Amerika Hui*l poia īa man&wa. M» keia kula nni no nal pono naauao i haawiia nona, a ua apo akul oia i keia m&u pono, a ma kona hooiknikae ioa, ua makaunau oia no kooa mao pono.a i hiki i kona mai hope loa. 9 I kekahi manawa, na noho oia ma ke-1 k*hi knU ma ke kolanakauhale o Nu loka. I ka wa e noho ana maiaila. oa poowhele oia me Mrs. W. E. Dodg*> o Nu loka, a na kakao leta laua a hiki i k>>na ws make. A pao kona hele ann ! ua kula nei, o« lawelawe oia m* ka hana misionari ma Nc !erese ; a ua hooikaika oku ofe oia mawa«M eoa o oa kanaka naampn o ia apana aina. Ua hni po me i» kekahi kaīkaioa ona, i manao lokahi me ia ena na hana o keia ano.. Mahope mai, na h«i oia me kekah» poe hoi haoa Kari9t»ano ma ke kulan«k«ohale oNo loka. Ualaila, o® ikeia koo» «oo manaoio. kanaioa ole i k» pooo o lean; O kom aiso oo ia a hiki i kona make ana. Ua hoopoina oia iaia iho, me be mea la, aole nia i hoomanao be wah» pono kona ; hooeaanao maa oia i ka hai pono. 0e oiaio on hauwi oi», me ka ot*oli aai, i kou maIoaw», kona waiwai, koaa akamai. mo ka haiia a kema Haku lini. A h»ki raa» ka leo e kahea ana iaia e baata)e i kooa oiao pihkoko, kona hoae, a me kona aina ha-

o*u ; u« maikaukau oia e to «ku i ka ko oP| ion» Haku. B 0 B**ums kane toe k«a* «rab'>.e a hu»kat tha i hooanau ®*i « kā Papag Mis;on«rs i ken Pae Aina. L * ftnb> pa <i -« i u» reeTinit« a D bel i 1 Ua holo m*i »n-»i Nu Bed> m*i, m?» k- U o Dekemat** IS3O ; h •*« m* H uoh:lu nei ka U T o lane 1881. Ua ouhe mua laaa i Wasa>ea. Hawaia , aa{*i' I», a it»j» Kohah ua h*na lam» a hikt i makahiki 1835: aUda holo hua a noho i Lahaio*, oi.-» k > l-ua wahi noho pa» » h»k» i l» uiak»h\kv lis6B ; koe » ae k» l=na tns i i oa iuakabikt 1856-7 l ka in-iitrth«ki I£6S, aa hoi laaa i Hunolulo no ke aao i'n>»ituui. O wahine, he maknahme ii oo na -eiki ewalu ; eoōo o 1 knu e ola neiIwaena o na baoa e piii ;«oa i k i ohan», he kuuiu alakai oi&io Ua no oia, he kumu hu-|| hai kupono oo na e Kari»tiaoog * O ke »loha, oia ke kaoaw»; j> kona aleio." He nnakuahine aioha, g loa no oia ; ua hoomaka «ia i ki*»wa opiopn» !o;i q |o.ua majp jE#iki» ?o ao ia lakou ma_ka htfomana oiaio ; a e mnk.)«U ma n > liaea pono. O kooa iini mua, oia ka huli •> kaua man keiki i ke Aku* ; a ka iu» : e makauk»u iakou i na huna kino iuatkai. 0 k«na raau hana ohana, he lehulehu • knuuMkha uo ka «a loihi. 1 na makahiki 1 hala, o Luhaina he wahi ku mau ia n« na .\lisionari aoa t Ha\v»ii t a i Maui Hikiu* ; i, na kipa pinepine ioa lakou m» ka half p f ß«luina, uoiaiia, ua kaumaha <>n Biluina, wahioe t ka Uwelawe no lakt»u nk», oia la lakou r gae ka oliolii nui loa 0 ka puka o kona a me knl puka iiloha o kona nnau, ua maui e hookipa i nu mHlihini. Kek»hi wu, o ii*i it>alihioi ewalu a omi paha. i hele mai nu>l LHhaina, i ke aumoe q ka ua hookipnl ia iakou me ke ano maikai loa. Oleio ke | kuhi peoei : " Naui ka holo o na hauu| ma kKia hale,''—pei« no ka manao «» na| malihini i hookipaia e Biluina wahme | Kakaikahi' pal»a ka poe hoomanao i kt)n>t| iuhi. a me kon>t hooie ana i kwia pono iho,n i mea e hoopomaikai aku ai ta hai, O k > | na aloha i ka iahui Hawaii, ua ikaika t. hohonu. Ua mau konu hooikaika ana no ko laki.u mau pono io. v Ma n» makahiki i hala, o Lih:iinrt no ke kulanakauhale ahi, a ua noho ka Moi a mi na 'lii ilailo. 0 B«lnina wahiye ka i imikr mau aku i kona aloha ia iakou., a me k«>»>. makemake i pom*ikai ko iakou noho ana īwaena o na wahine o Lahaina ua nui kann uiBu hana, a ua ikaika koua aioha. I ke kahi manawa he kula kaikamnhine konn. me na haumana he kmjaono maiaio o kona alakni. I kona wa omaimai, a hiki ole t» ia ke hele ma ke keena, kain i akoakoa ma nu wahine no ka heiuheiu i ka Baibala me ka pule, ua hookaawale ia he wahi h;il' ma kona pa pouoi i wahi kupono no lakm e hui ai, a malaiia, halnwai pu oia me ); - ' kou. Ma ka "moolelo o ka Miso«a o U«waii ; nei," ua palapala o Dr. Anderson no Laha- | ina penei, " Ue halowai pule wahme ano v. | loa i malama ia ma Lahaiu& ma ka hoop<> ! nopono ana o Baimna wahine. I kekahi manawa he Bokema maoli n<». O na kanaka o Lihaina, ua pau loa i k» ; makaala no ka pono o ko lakou nhane. U« kahaha oa makua no ke ano e ob hoolohe ana o ka lakou msu keiki i ko lakou kauohn, a me ke ano nohp malie ; a ua loaa ia lakou e pule ana i ke Akna ma kahi roehamehn e hoola i ko lakou uhane No k» manawa loißi, aole hiki\i kekahi meae hele ma o, maanei, ma ka mala ko, mawaena o na ulu maia, me ka loaa ole i na keikie pu le ana, a e owe ana imua o ke Akua/' Nui ke uloh» o a» kanaka Hawaii ia B» iuina waiiine ; aka o ke aloha o na wahme ma Lanaina ia ia, na mau a hiki i koo» wb make. O kekahi o keia mau wahine, o Kealoh l ! ka inoa, ua noho pu me kon* ohana, oo na makahiki he kanakolukumamawalu, be makamaka oiaio, a be punahele hweiawe hoomaoawanui i kona wa opmimai a oawaiiwali, oia kekahi o ka poe kanikau ma kona hoolewa ia ana, aole loa if» ! i na, oo ka mea, aole ae la kona maknahine | aloha | I ko Mrs. Baloioa huakai hele loihi i I Ameri*a, oiai ora ma ka moana, a kaawaie I aku maī kana haoa miaionan, ua hana oia i i Buke Hoolani mauao ma ka ole!o H.iwaii, | a paua oa buke la, a ua hoolahaia iwaeoa o oa kanaka B»w»ii t a ua jke ia he Buke waiwa» nui do ka poe haipule. (waena o ka poe i launa me la, aole hookahi mea i kaoaloa i kona aloha i kona Ha ko, a me kona aupuoi. Ua hana oia t a na pul'e oo ka maemae, a me ka hoio o ko Kriato Aupooi oaa keia mau moku aina. Okona iini man oo ia. Ua kauiaoa oia be wahi»e mauaoio a me ka puie Oa manao kanaloa ole oia \ ko lao*kiia o ka pola a oa ike kooa mao hoaioha ika mana o kao%paie. O koa* oiai hope loa ua loihi, » » manawa, nui kooa ehaeaa. Sia ni makahiki hope eha o koaa oU ana, aole biki iaia ke lawe aa na hana maoiī ; aka, n* paipai akn, * ua aloh» to t oa mea a pao i haUwaī pu me ia, a hiki i »» 1* hope o kooa oU a&a. Iwaeoa o kona man pilikia ]>aa oo ka aa-f waliwali, na olelo pinepine oia i kona oha-v oa t ** Nui no n» pomaikai o'u e nohonei,*^ 1

loht» ««oa olelo •' lie «»» I eha ; w ak». o* na hoailoaa o k» ena--h- na; ma kona kioo ano e, aole K 'ki ni» huoa. Ua »00 «t»alo 00 oia a hik» i hook.ihi mamn;* ih> «> kou» maiie ani. Ma !*>*uao n kou» tu»«» mik*n> i'<* nai, ua hiki t > aK««oie m.-*} ka !*ia. Ak*. 04 n\*Run'**u t>ia e Uefe ; •>.» o*l* kor« h«oa, u» p*o pooo. Elu* is •»u* o kou» (D9ko aiia, oa olelo *»»■*« ke <*hi 1 he\e m*i e ike lai», " K ,*nUi %n»>/' *neane h»*i ole ke hv>opokA ltM> oitrfo oia mo ka leo akak» loa,. " E pu !'• c han«i* k» makon>ake o ko ? n M»k-: * ' "A'ile anei 00? ksktni e ol* hou 0« f e n b. >v< tn« mak ii e iike «e k« «n i h«U, >n* r»cfa Kt»n* ff»ttke<ni*ke T\ Ole J o kela, K n«nai *kn ms»*en»Ake ok* Hakn," O l»o n* mau olelo hop»? he «uka. E Hke me !e?o okek*h\ h«fci no ke «lelo e iaio n. wahoie uU» noho mau me ka tnu » hiki wai nona wa m»kt\ *oU i» be hana hoomakuukau ; o ka mnke wae 110 " Ike kafcabiakft nui, Ika poka'n* n«i o ke alohiU>hi o k» 1», e Uoom-UmAia n.n &ua i 11 a kuahiw» o O*bo, aneiue ma nua o k* hiki ana e kahea i ka uhan* e iloha hope loa iaia, ti* lele aka konn hanu ->a hiamoe oia ma ka poH o leaa. E kau »iona **hli »ofttun* o koua mau keiki k »ne. ."i ine kona inau kuikamahine. B W. P.