Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 6, 7 February 1874 — Page 2
| This text was transcribed by: | Mahealani Ahia |
| This work is dedicated to: | Liko A`e |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
MA KE KAUOHA.
Ua kaili aku la ka hanu hope loa o ka MOI, mahope iho o kona kaa mai ana no kekahi mau malama, ma ka hora 8 a me 50 minute, o ke ahiahi Poalua, Feberuari 3, 1874. ma Kona Hale Haimoeipo.
Honolulu. CHAS. R. BISHOP
Halealii Iolani, Feb. 4, 1874.
No ka mea, ua make ka Moi LUNALILO, ma kona Hale Noho ma Honolulu, ma ka hora ewalu me na minute kanalima i ke ahiahi o ka Poalua, la ekolu o Feberuari, 1874, ua akoakoa koke ka Aha Kuhina ma Hale Alii Iolani, a malaila na hoa a pau, a mahope iho o ka noonoo pono ana o na olelo o ke Kumukanawai i pili ma ia mau ano hana, ua kauohaia:
E halawai ka Hale Ahaolelo ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu i ka Poaha, oia hoi ka la umikumamalua o Feberuari, M. H. 1874, i ka hora 12 awakea: -- a i keia kauoha e nana na hoa a pau o ka Hale Ahaolelo, a e hooko lakou e like me ia kauoha.
CHAS. R. BISHOP,
Kuhina o na Aina e.
EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina.
ROBERT STIRLING,
Kuhina Waiwai.
A. F. JUDD,
Loio Kuhina.
HALEALII IOLANI, Feberuari 3, 1874.
OLELO HOOLAHA A KA PUUKU.
E aahu e Alo Alii i ke kanikau piha no ka Moi LUNALILO i make, mai ka la aku o keia hoolaha ana, a hiki i ka pau ana o na hehedoma elua mahope iho o ka hoolewa ana: a e aahu hoi i ke kanikau hapa mai ia manawa aku a hiki i ka pau ana o na malama elua mahope iho o ka hoolewa ana.
E aahu na Lede a pau i na aahu eleele me na lihilihi keokeo no ke kanikau piha ana, a o ka aahu keokeo me na lihilihi eleele no ke kanikau hapa ana.
O na Luna a pau o ke Aupuni, a me na mea a pau i pili i ke Alo Alii, e paa ko lakou mau kahiko oihana i ke kanikau
O na Keonimana i komo ole i ka oihana koa, e aahu lakou i na paa lole eleele, me na Kanikau ma ka papale a me ka lima hema, iloko o ka wao ke kanikau piha ana, a i kanikau wale no ma ka papale a me ka lima iloko o ka wa o ke kanikau hapa ana.
O na Luna a pau o na Aina E, na Kanikela, a me na Agena pili Kalepa, ke kono ia aku nei lakou e ike mai i keia iloko o ka wa Kanikau i hoike ia maanei. Ke nonoi ia aku nei ka lehulehu a pau e hoike i ko lakou aloha no ka hoomanao ana i ka Moi minamina nui ia i hala, ma ke kau ana i na kanikau iloko o ka manawa i hoikeia ae la.
H. G. Crabbe, PUUKU.
Keena Oihana Puuku, Feb. 3, 1874
E IKE auanei na mea a pau, ua hookohu ke Kiaaina o Maui ia Papalima, i Luna Pa Aupuni no ka Apana o Kahikinui, Maui, e like me ka Pauku 232, o ke Kanawai Kivila o ko Hawaii Pae Aina. P NAHAOLELUA,
Kiaaina o Maui
Lahaina, Jan 28, 1874. 636
HE KAHEA I KA POE ALOHA. --Ua nele ka Halemai Lepera ma Molokai, i na apana lole lilina kahiko, a apana keokeo e ae paha, no ka wahi ana i na palapu, nolaila, o ka mea lole nahaehae o ia ano, e oluolu lakou e aloha i ka poe i hoopilikia ia, ma ka waiho ana ae la mau apana lole nahaehae ma kahi o Mr. S G Wilder, ka mea nana e hoouna aku i kahi e waiola`i.
EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Dec. 1. 1873. 627
NO KA MEA, ua hiki mai na hoopii ana he lehulehu i keia Keena, no ka hana ino ia o na Kiowai Mapuna o Kunawai, Kumuhane a me Kalaupalolo, e ka poe apau, a holoi ma ua mau kiowai la, a me ka hookuu wale ana i na lio a me na puaa e naku iloko o na auwai e kahe ana ia wai. a oiai he wai elua ia no ka poe e noho kokoke ana malaila; Nolaila, ke hoolahaia aku nei, oia mau hana, mamuli o ka haukae ana a ua holoholona malaila, ua papa loa ia, a o na uhai ana i na rula e pili ana i keia hoolaha, e hoopiliia no ia e like me ke Kanawai. EDWIN O. HALL.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Oct. 17, 1873 620
HOOLAHA. --Ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele wale maluna o na Aina Aupuni o keia Aupuni me ka mana ole, e oki i na laau. wahie a hana ino e ae maluna o ia mau aina i ko lakou mau mea ulu.
EDWIN O. HALL., Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Sept. 23. 1873. 617
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE -- Keena o ke Kakauolelo, Ianuari 26, 1874. -- Ko kauohala aku nei ano, o ke Kau Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Eha, e malamaia ana ma Nawiliwili, mokupuni o Kauai, i ka Poalua, la 3 o Februari, ua hoopaneeia mai ka la 3 aku o Feberuari a i ka Poaha, la 12 o Feberuari. Ma ke kauoha a ka Aha.
635 WALTER R SEAL, Kakauolelo.
UA HILINAI MAI ke Alii ka Moiwahine o Beritania Nui, ko Makou makamaka nui a maikai, ia makou, e hoonoho kokoke mai ia James Hay Wodehouse Esq., ma ko makou Alo Alii, ma ke ano Komisina a Kanikela Nui no ko ka Moiwahine o Beritania Nui, ma Hawaii nei; a nolaila, ke hoike aku nei makou i ko makou mau makaainana a me na Keena Oihana o ko Makou Aupuni, e mahalo aku i kona kino, kona waiwai, kona ohana a me kona mau ohua, a e hilinai piha a mahalo lokahi aku i kana mau hana pili Aupuni a pau ma ke ano Komisina a Kanikela Nui.
Hanaia ma Hale Alii Iolani, kulanakauhale o Honolulu,
i keia la @ o Ianuari A. D. 1874.
Na ka Moi: LUNALILO R.
Chas. R. Bishop, Kuhina o ko na Aina e.
634 3@
KE HAIIA aku nei ka lohe i na kanaka a pau i loaa ole ka lepera, mai keia la aku a mahope aku nei, ua hookaawale loa ia na alua o Kalaupapa, Waikole, a me Kalawao, ma ka aoao makani o Molokai, e ka "Papa Ola," i wahi e noho kaawale ai no na mai lepera: a ua kapu loa na mea e ae a pau aole e hele aku, a o na moku a pau, na waapa a me na waa ke palapala aku nei, aole e ku a pae ma ia mau wahi, aia wale no a ae aku ka Papa Ola: ua hookapu pu ia no hoi ke alanui e moe ia maluna o ua mau aina la, a ua papa ikaika loa ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele malaila me ka ae ola o ka Papa Ola a o kona agena paha. Kekonoia aku nei no hoi ka lehulehu, e nana ika Pauku @ A, o ka Mokuna xxxiii o na Kanawai o 1870, penei:
PAUKU @ (A.) Aole no e aela kekahi mea i loaa ole ia ia ka mai lepera, ke hele aku a e noho paha maluna o kekahi aina, wahi, a iloko paha o kekahi pa i hookaawaleia e ka Papa Ola, no ka hookaawale ana a me ka hoomalu ana i ka poe mai lepera, ke ole e loaa mua ia ia ka palapala ae a ke Peresidena o ka Papa Ola, a i ole ia o kekahi luna i hookohula e ka Papa Ola: a ina i loaa kekahi kanaka maluna o ka @, wahi a pa paha i olelo mua ia, me ka palapala ae ole, ina i ku ka hewa iaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoop@ i ka uku aole e emi mai malalo o na dala he umi, aole hoi a oi aku i na dala he hookahi haneli no keia p me keia hewa: a i uku ole i ke dala, alaila, e hoopaaha@ ma ka hana @ a kaa ka aku hoopai a me na koina o ka Aha.
E hookoia ke kuhikuhi maluna ae me ka ikaika mai keia ia a mahope aku nei.
Me ke kauoha a ka Papa Ola. CHAS. T. GULICK,
Kakauolelo Papa Ola.
Keoua Kalaiaina, Iune @, 1873.
Ia Kamahele e hele ana i ka makaikai, kipa ae la ia ma kekahi hale kamaaina, ninau mai la ka mea hale, "mama Kamahele," ae, mama, maluna mai nei o @ waa kaulua he umi; noonoo iho la ka mea hale aohe nae he loaa. Hai aku la keia na manamana he umi. Aka, no ia laua.
Olelo aku la kekahi haole i kekahi wahi kanaka, ai pinepine maoli @ like @ me ka @, elua opu. Naaupo iho la keia i ka ia nei m@ e pane aku @ like pu no hoi @ hao i ka waha.
I MOI
-- NO KO--
HAWAII PAE AINA
Ke Keiki Alii
DAVID KALAKAUA
Ka Nupepa Kuokoa
--ME--
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year.
HONOLULU. FEBERUARI 7, 1874.
KA MAKE ANA O KA MOI.
UA ILI mai maluna o ka lahui ka aweawe kaumaha menemene a luuluu, ma o ko makou hai ana aku i ka lono ia Hawaii o Keawe, Maui o Kamalalawalu, Molokai nui a Hina, Oahu a Kahuihewa, a me Kauai o Elepulukahonua, i ka hiolo ana mai la o na kaupoku o ko LUNALILO hale; ua haalele mai o ua o
"Noweo hiwa ka uka o Puna,
Liua i ka uahi a ka Wahine,
I hoa no i ka luna o Keana,
Puoho e no i kai o Heeia,
Malamalama aku la Kulilikaua,
Kaulu wela ka nahele o Puna a Hilo,
E hilo oe i ke aho a ke aloha,
Nana no ia e @ a na wale iho."
Ma ka hora 8 me na minute he 50 o ke ahiahi Poalua iho nei, Feberuari 3, 1874, me ka ehaeha a oni ole, ma kona home ma Haimoeipo, Honolulu.
KONA HANAU ANA.
Ua hanauia Oia ma Pohukaina, Honolulu, ma ka la 31 Ianuari, makahiki 1835, keiki Alii a Ka Mea Kiekie C. Kanaina a me Kekauluohi, kaikamahine a Kamehameha I, a laua o Kaheiheimalie (w.,) ke keiki a Kalaninuikupu@paikalaninui (k.,) ke keiki a Keeaumoku (k.,) a laua o Kamakaimoku (w.,) ke keiki a Keawe a laua o Kalanikauleleiaiwi, na alii nui o Hawaii.
Ma ka aoao alii o ka makuahine Kekauluohi, O Kaheiheimalie (Hoapili wahine,) ke kaikamahine a Namahana a laua o Keeaumoku, ke kaikamahine a Kekaulike (k.,) laua o Haalou, ke keiki a Kaulaheanuiokamokua laua o Papaikaniau, na alii kapu o Maui.
NA LA ILUNA KE ALO.
I ka wa uuku, ua laweia ke keiki alii e kona makuahine a me kona makuakane e pabetizo ia e ke kahunapule Binamu maloko o Kawaiahao. A i ka ninau ana mai o ke kahunapule i ka inoa o ke keiki e pabetizo ai, ua pane aku ka makuakane, e pabetizo ma ka inoa o Wiliama Kale Kanaina aka, ua hoole ka makuahine alii, a na pane aku, o ka inoa o ke keiki, o LUNALILO, ke ano o keia, he alii iluna-lilo.
NA LA OPIOPIO.
I ka wa e pii ae ana ka nui o ke keiki alii, ua ike e ia he keiki naauao. A i kona wa ma ke K@ alii, ua kaulana oia ma na palapala hoonaauao i ao ia aku iaia; a he eleu hoi ma kona ano.
KONA ANO ALII MAOLI.
Iaia i pii ae ai i kanaka makua, ua maopopo kona hooko ana i na mea i koho wale ia ai i ka wa kamalii a me kona eehia alii maoli no hoi. Ua mahaloia oia no kona hoohaahaa a oluolu.
I ka wa i noho moi`i o Kamehameha IV., ua lilo oia he punahele na ka Moi. Ua noho ia i Ukali ma kona manao, a ua kauia hoi i ka inoa hoohanohano alii, Ka Mea Kiekie ke Alii; aka mahope o ka make ana aku o ka hanau muli ma ka hanauna o na makua, ua noho moi o Kamehameha V., ka Moi nana i hoopau ae i ka inoa hoohanohano "Ke Alii," a hookoe wale ia iho la no "Ka Mea Kiekie."
KONA KAULANA MAWAENA O NA MAKAAINANA.
Ua hoomaka mai ko na makaainana makemake iaia mai kona wa @i mai, a ma ka noho hoa ana hoi no ka Ahaolelo Alii. No ka mea, ma na mea pili i na makaainana kona kokua nui ma ke koho ana.
KONA LILO ANA I MOI.
Oiai e pipili ana ka makemake o na makaainana iaia, a make kauoha ole ka Moi Kamehameha V., ua hooho koke kela a me keia pea o ka aina, o Lunalilo ka Moi. I ka hiki ana aku hoi o kana palapala kukale, aohe makaainana komo ole ke aloha alii, no ke ko@ maoli ana aku, na lakou e kohomua mai iaia, a mahope ka Ahaolelo. Ua hookoia kela olelo, a ua balota ka aina a puni, a nona wale no na balota i hooia.
I ka akoakoa ana o ka Hale Ahaolelo ma ka la 8 o Ianuari 1873, ua kohoia oia me ka lokahi e na alii a me na lunamakaainana ma ka balota hui. He nui no na alii hanau, aka nona wale no nae na balota i hooia.
KONA PONIIA ANA I MOI.
Ma ka la 9 ae o Ianuari, ua akoakoa na alii, na luna aupuni, na Kuhina o na Aina e mai, no Kanikele, ae maka hanohano a me na makaainana maloko o ka luakini o Kawaiahao e ike i koaa poaiia ana, oia hoi a @hiki aku, iaia e malama i ke Kumukanawai e he Aupuni. Mai ia wa mai a hi@ ana, aohe i kana mai kona @ a makou@ keia @ ka lahui.
KONA OMAIMAI.
Aohe i liuliu na malama o kona noho Moi ana me ke kino puipui a loohia oia i ka mai ma ke ake mama. He mai aneane hiki ole ke hoolaia ina ua loihi ka hookio ana a ka mai. Ua holo aku oia e imi i kona ola kino ma Kona, me ka manao e loaa iaia na ea oluolu ma Kona Kai Opua i ka lai, me ka ukal@ e na Kauka, aka aohe i loaa mai ka pohala, a hiki wale i
KONA MAKE ANA AKU LA
Ma Honolulu nei i ke kanakolu kumamaiwa o kona mau makahiki o ke ola ana me na huaolelo hope loa, "Ke make nei au." He Alii konoonoo a waiwai loa oia, aohe hoi alunu wale. Maluna o kona waiwai oia i ola ai a hiki wale i kona lilo ana i Moi.
KA IKEIA ANA O KE KINO MAKE.
Mawaena o na hora 10 kakahiaka a me 2 auina la o ka Poakolu iho nei, Feberuari 4, ua waihoia kona kino make maloko o Hale Alii Iolani, me ka aeia ana o na makaainana e hele a e ike.
I ka nana aku, o ka nui o ka poe i komo e ike, aia mawaena o na tausani ehiku a me ewalu ke helu ole ia na komo papalua ana a na kanaka.
Ua lohe mai makou, mamua o kona make ana, ua papa oia i ka malama ana o na hana hulahula Hawaii maloko Halealii Iolani oiai kona kino e waiho ana i luna. He ha na naauao keia aloha ino.
Ka Makemake Lahui
Eia no he mau manawa e ili mai ai maluna o ka Papa Pai e hana pololei aku ai, a ma ke ano he elele no ka Lahui, aole e pono e hana me na manao kulike ole. Pela no ka hiohiona o keia wa. O na la o ka Moi hanohano a opiopio, ua heluia a ke moe la me na Moi o Hawaii nei i hala e aku. Oiai, aole oia i hooili i panihakahaka nona, ua hoohakahaka hou ia ka Noho Alii, a nolaila, eia hou o Hawaii iloko o ka pioo, e kali ana o ke kohoia ona Moi kupono malalo o ke Kumu Kanawai. Ke ola nei no na Alii hanau o ka aina e nana aku i ka hele ana o ka Moi i make, a ke kukala mai nei ke Kumukanawai, mai loko mai o na Alii hanau, hookahi o lakou e kohoia e ka Ahaolelo i pani hakahaka no ke Kalaunu. Mawaena o na Alii a pau, aohe Alii e ae a ka Lahui e nana aku ai me ka lokahi o na manao, o ke KANELA D. KALAKAUA, wale no, ke keiki a Keohokalole ke Keiki Alii, nona na hiohiona e lilo i Moi kupono, i makua akahai, a he hoopakele no ka Lahui. Koe wale no kona kaikaina Alii, oia no hoi kekahi Alii hanau e ae i kupono no keia kulana, a i kulike paha e hooko i na manaolana o ka Lahui.
No ia mea, ia makou e hookipa mai nei i na mahalo kiekie ana no na Alii hanau a pau e ola nei, aole i maopopo lea ia makou he wahi kanalua kekahi o ka Lahui, o ke koho wale aku no i ke keiki Alii DAVID KALAKAUA no ke kulana kiekie he Moi no ko Hawaii Pae Aina, a oia ka ka Lahui e hoikeike aku ai i ka Hale Ahaolelo, e koho mai iaia i pani hakahaka no LUNALILO. Ke hoopii pu aku nei no hoi makou i na Alii, e hana pololei iloko o keia wa pioo e like me ka hanauna o na Alii Hawaii, a e koho i kona aoao no ka pomaikai a me ka maluhia. Ina he lehulehu na poe e ae e holo ana, hookahi wale no mea e koho ia ana oia ka mea i maopopo, aole he hana naauao e hoole ina he hiki, no ka uluaoa hookelakela, o ke koho maoli aku no iaia i Moi, oia ke Alii i kaulana. A ke ao aku nei makou i ka Lahui mai Hawaii a Niihau, e malama i ka maluhia a me ka noho kuee ole, a e hoike ae i ke ao holookoa e like me ko kakou hana mua ana iho nei, i ike ia mai ai ua makaukau na Hawaii no ka malama ana ia lakou iho, ke koho ia kekahi Alii hou. No ia mea, he pono ia kakou e hui pu ma ke koho ana ia ke Keiki Alii DAVID KALAKAUA, i pani hakahaka no ka Noho Alii hakahaka o Hawaii nei.
E hoopanee kakou i na kuee, a e noonoo ma ka mea nana e hookiekie ae i ka maluhia a me ka pomaikai o ko kakou aina hanau oia o Hawaii nei.
Ka Hana a Kela a me keia Kamaaina.
Iloko o keia wa pihoihoi, o ka mea mua ka malama nui i ka maluhia o ka aina, a o ka hoopau loa aku i na hoohaunaele e hoomakaia mai ana. E noho ana ka Aha Kuhina o ka Moi ma ke ano Aupuni kuloko, oiai e waiho hakahaka ana ke Aupuni aole Moi, no ka wa pokole, a hiki i ka wa e koho hou ia ai ona Moi. He mau kanaka na Kuhina i hilinai ia, a o ko lakou pomaikai hoi ka malama i ke Aupuni no ka pono o ka lehulehu. O na hoala e kukulu i na hana Kumukanawai ole o kela a me keia ano, he mea hoohaunaele wale iho no ia, a he pono e hoopau ia mea. O ka Lahui Hawaii, he poe malama Kanawai lakou, a ke lana nei ko makou manao aole he mea keakea e ulia mai ana no ka inoa maikai a lakou e hauoli nei. He mea kaumaha ka hiki ana mai o ka make o ka Moi me ke koho ole i hope nona ma ka noho Alii; aka, @ hilinai nei makou maluna o ka manao maikai a me ka naauao o ka Lahui, e malama lakou i ka maluhia.
KA HALAWAI NUI
--A NA--
Makaainana ma Kawaiahao!
KALAKAUA
KA MOI
I HOOHOLOIA E KA LEHULEHU!
PEHEA OUKOU E NA POKII!
Honolulu, Feb. 4, 1874.
Ua akoakoa nui ae na makaainana i aneane e hiki aku i ka 3000 ka nui, ma ka luakini o Kawaiahao, i ka hora 3 o ka auwina la.
Kohoia o Hon. J. M. Kapena i Peresidena, Mr. P. Naone. Hope Peresidena, W. Jas. Kamika, Kakauolelo.
Hoomalu ia ka halawai e ka Peresidena. Mamuli o ka hai ana ae o ka Peresidena, o ka hana mua i manao ia e hana ia e ka halawai, oia o ke koho ana i Komite nana e kakau i olelo hooholo e hoike aku ana i ka Makua Alii, ka Mea Kiekie Charles Kanaina, i ke aloha o na Makaainana no ka pilikia nui, a kaumaha, i ili ae iluna ona, i ka lawe ia ana aku o ka Moi Lunalilo i aloha nui ia. Ua koho ia o R. H. Stanley, W. L. Moehonua, G. W. Pilipo, C. C. Harris, a me J. U. Kawainui, i Komite na lakou e hana i ka olelo hooholo, a ua apono ia e like me keia:
HOALOHALOHA ALII.
NO KA MEA, ua loohia mai kakou na makaainana o Honolulu nei a me ka lahui mai o a o i ke kaumaha luuluu a menemene ma ka lawe ana aku o ke Akua Mana Loa i ke ola o ke `Lii ka Moi Lunalilo, ma ka hora 8 a me 50 minute o ke ahiahi Poalua. Feberuari 3 o keia makahiki, nolaila:
E Hooholoia. -- O makou o na makaainana o ka Apana o Honolulu, mokupuni Oahu, ke hoike aku nei i ko makou aloha alii me ke kaumaha nui ia oe e ka Makua Alii Ka Mea Kiekie Charles Kanaina, i ka make ana o ko makou Moi i alohaia Lunalilo, a ke komo pu aku nei makou iloko o kou wa kaumaha a kumakena nona.
Hooholoia. -- Na ke Komite i kohoia e waiho aku i kope o keia olelo hooholo imua ou e ka Makua Alii, a i hookahi kope i na nupepa o keia kulanakauhale.
R. H. STANLEY,
W. L. MOEHONUA,
G. W. PILIPO,
CHAS. C. HARRIS,
J. U. KAWAINUI,
Waiho mai o A. Kalauli he olelo hooholo e kokua ana i ke koho ia o ke Keiki Alii Kalakaua i Moi no ko Hawaii Paeaina, a e ao ana i na Lunamakaainana e hele ana i ka Ahaolelo, e koho ia ia, aole i kekahi mea e ae.
Oiai, e noonoo ia ana ka olelo hooholo a A. Kalauli, ua hoike mai o W. L. Moehonua i keia mau manao e pili ana no na olelo a ke Alii Kalakaua iaia penei:
"Ke olelo nei wau i ka olelo a ko kakou alii; oia hoi, aole e hana ia kekahi mea e kue ana i kona manao, i ku ole i na Haawina o ke Kumukanawai, a me na Kanawai o ko kakou Aupuni.
O ko kakou Pua Alii Kalakaua, e ku ana no ia ma ke kahua o ke Kumukanawai, a me na Kanawai, a he hilinai no oia, e hoolohe no kona lahuikanaka, i ka poe iaia ka mana i keia wa. Me kou manaolana, e lokahi ana ka makemake o na makaainana, i ka wa e akoakoa ai ka Ahaolelo, a hoolaha ia aku ka mea a lakou e koho ai."
Mamuli o ke kukakuka lea ana, ua hooholo ia me ka hooho hauoli leo nui o ke anaina i na olelo hooholo a A. Kalauli, penei:
OIAI, ma ka make ana o ke `Lii ka Moi Lunalilo ma ka la 3 o Feberuari, 1874, me ke kauoha ole a me ka hoolaha ole i kona hooilina ma ka noho alii, nolaila, e
Hooholoia. --O makou o na makaainana o Honolulu, Apana o Kona, Oahu, ma ka halawai nui i akoakoa ma Kawaiahao, Feberuari 4, 1874, ke hooholo nei, e kohoia ke Keiki Alii DAVID KALAKAUA i Moi no ko Hawaii Paeaina.
Hooholoia. --E ao aku kakou na makaainana i ko kakou mau lunamakaainana e hele ana i ka Ahaolelo, e koho ia ke Keiki Alii DAVIDA KALAKAUA wale no, aole kekahi mea e ae.
No ka pau pono ana o na hana i manao ia, ua hookuuia ka halawai.
W. Jas. KAMIKA,
Kakauolelo.
I ka po Poalima i hala, ua haawi ia ia ka aha mele e ke Papa Himeni o Maunakiekie maloko o Kawaiahao, me ka mahalo loa ia o na mele. O na oi no nae o ka paakani, o Master Kanehoa. Moses Hairama a me kana hapa maikai, a me Miss Annie Kamealani. Ua oi papalua aku o Kanehoa ma ka puka pono o na huaolelo a pau, a ua hiki ke loheia ina i ke kuu i ka nahenahe, nui ae paha a punawele loa, e loheia ana no. He talena maikai kai loaa i keia wahi hanau kupanaha.
Olelo Kukala a ka Moiwahine
EMMA KALELEONALANI
Ma ka Poaha iho nei, ua hoopuka ae ka
MOIWAHINE EMMA KALELEONALANI.
i kona Olelo Kakale, a ke lawe mai nei makou ma ke ano mea hou, oia keia malalo iho.
I KA LAHUI HAWAII.
NO KA MEA, ua make ka Moi LUNALILO i minamina nuiia, ma ka la 3 o Feberuari, 1874, me ke kukala akea ole i Hooilina no ka Nohoalii; a no ka mea,
Ua hana ka Moi i hala mamua ae o kona mai hope ana, me ka hoike ana i kona makemake maoli, me ka manao, o ka mea nona ka inoa malalo ke lilo i Hooilina Nona no ka Nohoalii o keia mau Pae Aina Hawaii, a ua koi mai ia`u, aole e hoole aku no ia mea malalo o kekahi kumu; a no ka mea hoi.
He nui ua kanaka Hawaii i nonoi mai ia`u mai ka wa mai i make ai ka Moi, e waiho aku au i ko`u inoa no ke kohoia mai ma keia halawai ae o ka Ahaolelo e hiki mai ana;
Nolaila, ma ka nana ana i na mea i hoi keia ae la, a me ka`u hana i o`u mau makaainana, a me ka hoomanao ana hoi no ka Moi i hala, ma keia, ke hoike aku nei au, a ke kukala aku nei hoi, owau no kekahi e waiho aku ana i ko`u inoa no ka Nohoalika o ka Pae Aina o Hawaii Nei, a ke kauoha aku nei au i o`u mau makaainana aloha o na mokupuni a pau, e hoakoakoa ae lakou me ka maluhia ma ko lakou mau apana iho, a e hoike lokahi i ko oukou mau manao no keia kumu ano nui, a e ao aku hoi i ko oukou mau Lunamakaainana no keia Ahaolelo ae e hiki mai ana.
NA KE AKUA E MALAMA IA HAWAII NEI.
EMMA KALELEONALANI.
HONOLULU, Feberuari 5, 1874.
Ka Ahakukamalu.
Ma ka la inehinei (Poalima), ua malaia he halawai o ka Ahakukamalu maloko o Halealii Iolani, a ma ia halawai ana, ua hooholo ia he mau olelo hooholo no ka ma ke ana o ka Moi a me ka hoalohaloha aku i ka Makua Alii Kanaina. Ua hai @oakaka ia mai hoi e na Kuhina o ka Moi make aole i koho iki ka Moi i hooilina nona a hiki i kona hora make, aka ua koi ikaika aku lakou i ka Moi e koho mai i hooilina nona, aole nae ia i maliu mai. E hoopukaia aku ana ka moolelo o ka halawai a ka Ahakukamalu ma ke pepa o keia pule ae.
O ka Hookahakaha Makahiki o ka Puali Kinai Ahi o Honolulu nei, ua hookoia ma ka Poaono i hala, e like me ka papa kuhikuhi i hoopuka ana aku ai I ka wai i akoakoa ai na pua pakahi a pau mamua iho o ke kuea a ka Helu 2. ua hookalalaniia na puali a pau e ka Luna Kinau Nui e makaikai ana i kakahi hana i waiho ia aku nana e hana, oia hoi ka haawi manawalea ana i kekahi mau medala gola i@ Mr. Gililana, W. B. Wright a me Mr. Anaru, he mau lala kahiko no ka puali helu 2. No ka puali keia e haawi aku, ma ke ano he hoailona no ko lakou aloha ia lakou i ka noho ana mai he mau hoa no ia helu he 21 makahiki ka nui. O na makana he kii gola o ka hailima kanaka, me ka huahelu 2, a i hoanaia no ka la hookahakaha. Ma ka hora 10 1/2, ua hoomaka ka
hele ana, me na kaa i hoonaniia me na launahele o ka waomaukele. Ke helu ole ia na poe Puhi Ohe nana e alakai ana i ka huakai, a me na ekiui e kani koele ana, alaila, me he la, he 144 ka nui o ka poe i puka. Mahope o ka pau ana, ua hoi ae kela a me keia helu e paina ma ko lakou mau hale kaa iho, aka, o ka puali helu 4 nae ka oi ma na mea ai. Ua haiia he mau haiolelo, a ua kikeia na ola o ka moi a me na luna kinai ahi.
Nu Hou Kuloko.
KE HUKI NEI KE KUOKOA I KONA HAE, O KE KEIKI ALII DAVID KALAKAUA KANA MOI NO HAWAII NEI.
Ma ka po o ka la 26 o keia malama, ua make o J W Huluhulu kumuao o ke Kula hanai o Hilo.
E ku mai ana o Mr. H H Holo, ke alakai o ka Laina Hooholo Mokuahi hou maluna mai o ka mokuahi Makareta, mai Kaleponi mai.
Ma Weha, Hamakua, ua loaa aku kekahi kanaka, ua make o Kamil@. I hele ua kanaka nei i hea ia kaa e i ka pali. Pela ka leta a Kaiwi opio o Hamakua Hawaii.
Ma Kaupakuea, ua uliaia e ka poino o Lui Kamikana ma ka hehi hewa ana o ka wawae i ka mekini a kapeke. Ua manao wale ia, aole paha ia e ola hou mai ana.
KE AHI A KA WAHINE-- Ke hoomalamalama ia no ua wahine hoahi nei i kana kapuahi i ka piko kuahiwi o Maunaloa. Noho mau mai nei no hoi na mea hooweliweli.
Ua lohe wale mai makou, hookahi mahina mai keia la aku, e haawi ana ka Hookahi Ogana o Kawaiahao i aha mele nui maloko o ia luakini, no ka pomaikai o kekahi mau hana maikai.
E halawai ana ka Ahahui E@anelie o ka mokupuni o Oahu ma ka Luakini o Kawaiahao, Honolulu, i ka Poalua, la 10 o Feberuari, hora 10 A.M.
H H PALEKA, Kakauolelo.
Ke kauohaia aku nei na luna a @ o ke "Kuokoa" ina he mau nupepa helu i koe ma ko lakou lima, e hoihoi koke mai no ka mea, ke nele nei makou i ka helu mua ole.
I keia Poaha ae e hiki mai ana, oia ka la e kohoia ai ka Moi e ka Ahaolelo ma ka balota hui, nolaila, e hoolohe kakou malalo o na hoomalu ana a ke Kanawai.
Ua oi ae ka nui o na makaainana i hele e ike i ke kino kupapau o ka Moi make Lunalilo mamua o ka Moi i hala. He hoike ana ia i kona aloha loa ia.
Ua lono mai makou, e hoohalahala ia ana ke kohoia ana o ka L M o Ewa a me Waianae, mamuli ka o ka hana pono ole ana a na luna nana koho oia mau apana. Pela mai ka S W M leta ia makou.
NO KIKANE -- Ma ka Poalua iho nei ua holo aku ke kiapa "Helen W Almy" no kela awa maluna ae, me 600,000 paona k@ paa, 100,000 paona raiki, he 282 kukaa pulu, no lakou ka waiwai io i hiki aku i ke $36,116.
He kinipopo paonioni kai malama ia ma Kulaokahua, i ka poaono aku nei i hala, mawaena o ko Honolulu nei poe kinipopo a me ko na keiki aukai o ka manawa Betitania Tendos. Na kamaaina ke eo.
Ma ka halawai makaainana nui i malamaia ma Kawaiahao i ka auina la Poakolu iho nei, ua namunamu malu kahi poe ma kuono, aohe ka make koho i Moi ma ia la.
Ma ka la Sabati aku nei i hala, ua ku mai ma ka nuku o Malama kekahi moku kalepa e holo ana i na aina lepo manu, mai Panama mai. Hookahi o lena i loaa i ka mai @.
E na makaainana o ua Pali hauliuli o Koolaupoko, welina oukou, ke kau leo aku nei au ia oukou e akoakoa mai ma ka luakini ma Kaneohe ke hiki mai ka Poakahi la 9 o Feberuari, e kuka no na mea i ko oukou lunamakaainana e hana ai imua o ka Ahaolelo Kau Kanawai e hiki mai ana. J. CUMMINGS.
HE KAULA UA HUHEWA. -- I ka pule hope o Dekemaba o kela makahiki, ua wanana ae la o Beniamina no Kapalilua Kona Hema Hawaii; wahi ana, "O ka la 31 o Ianuari 1874, oia ka la e hiki mai ai o Iesu Kristo i ka honua nei, a oia ka la hope a kakou e kali nei." Ke hooiaio nei oia me ke kanalua ole. I ka hiki ana nae, ua ikeia ka wahahee.
KE KINO MAKE O KA MOI. --Mawaena o ka hora 10 kakahiaka a me ka hora 2 o ka auina la Poakolu iho nei, ua wehe akea ia ka puka o ka Hale Alii Iolani, no ke komo ana o na makaainana e ike i ke kino make o ka Moi LUNALILO Huliamahi na mea a pau i ka hele e ike; aohe waimaka paa i ka ka mea o ke aloha. Ua loaa ae hoi ka Moi opiopio, e kaili hou ia aku ana no ka.
Ua ku mai ka manawa Amerika ana hohonu Portsmouth, i ka Poakahi nei, mai na pae aina hema mai. Iaia i holo aku nei, ua hoomaka i ke ana i ka hohonu, mai ka lonitu aku o Honolulu nei a hiki i ka lonitu komohana 170, me ka makaikai holo ana i na mokupuni o Palmyra, Wasinetona, Fanning a me Karisimaka, me ke ana pakahi ana ia mau mokupuni.
Ma ka hora 2 auina la Poakahi iho nei, ua a ia ae e ke ahi ka hale lio mahope iho o ka hale noho o Rev. W. Frear, ma Manamana, mamuli o ka paani ana o kamalii me na ahi koe. Ua eleu ae na kaa kinai ahi, a ua haawi i ko lakou mau kokua ahonui, mai ka lapa loa ana ae a ke ahi i na hale pili koke, a ua palekana i ka pio e ana.
KE TUSKARORA.-- Ma ka Poakahi nei, ku mai la ka moku kaua Amerika Tuscarora, Kapena Belknap, he 28 la mai Sana Diego mai. He 726 wale no @ kona nui, a ke lawe nei he eono wale no pukuniahi. Ua Ua loohia oia e ka inoino ma kana huakai i holo mai nei ianei. Ua hoohanaia oia ma ke Aua ana i ka hohonu o ka moana, no ka hiamoe ana mai i ka waea olelo. He 63 ka nui o kana Ana pakahi ana mai nei. a o kahi hohonu loa, aia i ka 3045 anana. Mahope iho o na haalele ana ia Sana Diego, ua awiwi mai ka pii ana o ka hohonu i ka 1100 anana a hiki i ka loaa o kekahi kualapa koa me he kuahiwi la, aole loa mamao mai kuaau mai. Mahope o ka haalele ana i na kualapa mauna koa la, ua loaa mai ka waiho maikai ana o ka papa olalo o ka moana. me he mea la he hiki ke holo ae kaa @ A kokoke mai i Hawaii nei, ua emi hou ka hohonu. O ka papa inoa malalo iho, oia no kona mau alii moku.
Commander - Geo. K Kelknap.
Lieutenant Commander - Theo F. Sewell, Ex Officio.
Navigating Lieutenant - Geo. a Baldy.
Lieutenant -G@ A. Morris, F. M. Sym@, We@ Doty
Ensign - M. D. Hyde.
Chief Engineer - Louis J. Allen.
First Assistant Engineer - J. M. Harmony
Second Assistant Engineer - J. M. @
P@ Assistant P@master - J. Goodwin Hobbs.
Assistant Surgeon - @ L. @
Midshipman - W. H. H. Su@, V. L. Cottman, M.A. @ T. D. Veeder.
Boatswain- Ja@ T. Barker.
Gunner - Chas. H. Vanahia.
Carpenter - Je@ L. Thatcher.
Sailmaker - J @ Roddy.