Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 52, 27 December 1873 — Page 3
| This text was transcribed by: | Leianne |
| This work is dedicated to: | to my Hawaiian class |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
KE KAU OKUU O NA MOA.--Ma keia mau la, a me na la i hala ae, ua laha nui loa ae kekahi mai luku ino loa i na holoholona moa ; ma Waikiki waenkahi oi loa o ka make o na moa, he mea kaumaha ke ike aku i ka mokaki mai o na moa ua pau i ka make ; ma ka po hookahi ua oi mamua o ka umi, a pela ma ke ao. O ke ano o keia mai aohe akaka, a ma ka ike au i ka moa he okuu wale iho no me ke kukule, a i na e keu mai, o ka polohe aku koe.
HELE OHI DALA.--Ua noiia mai makou e hoolaha aku, e hele ana o Rev. S C. Luhi au e noi dala, no ke Kula Kaikamahine o ka mokupuni o Hawaii, e kukuluia ana ma Kohala, a pemei ka hoakaka ana : Haalele ia Kohala i ka pule elua o Ianuari, a e hiki mua ana i Laopahoehoe i ka Poakolu, a malaila aku i Hakalau, a Sabati ma Onomea ; a ma ia mau pule aku i Puna. He pono i na Kahi Ekalesia o Hilo a me Puua, e hoomakaukau i na dala o ko oukou mau kokua, no ke kula kaikamahine o ka mokupuni o Hawaii, koe wale no ka ekalesia makua o Haili ma keia olelo paipai.
KA WILIKO O KAUPAKUEA--Ma ka nana aku i na mea hana o ka Wiliko o Kaupakoea i keia wa, he keu o ka nani ; a he mea hoi e olu ai na maka o na iwa ke kilohi aku, he ano e na hana a kela hao keia hao, a he like ole na hana a kela me keia kue--Elua ipu hao hoomoa ko, elua ipuhao mahu, elua puka uwahi hao loloa, e kuku o'e-o'e nei me he kia moku la ke nana'ku, a ina e komo aku iloko o ka hale wiliko ; e ike no oe i ka nani kelakela o ka papa opiopi, a maluna ae olaila ka hawai paleko. A he nui no na mea nani e ae ; he poe pake hapanui o ka poe lima hana, a he kakaikahi kanaka. E. F. W. KAHEANA.
E PIO ANA PAHA KE AHI--Ua lohe mai makou, e hoopiii ana ka Luna Hoopuka o ka nupepa Nu Hou no kona hoolaha hewa ana i ka inoa maikai o kekahi kanaka, me ka manao e hoinoino haalele loa. Ke hiki keia hihia imua o ke kiure, aohe mea hoahewa ole, he make wale no, oiai o na ino a pau kai hooiliia e auamo malona o ka bokua o ia kanaka. Pela auanei ke hopena o ka poe hailiili a kuamuamu ino i ua poe e ae me ke kumu ole A i ole ia no kamalii lalau maoli loa no paha o ka hooponoponoia ana o ka nupepa.
HE HANA NAHESA.--Ua lohe mai makou, ke paa nei kekahi mau Lunamakaainana e manao nei e holo no Honolulu nei i na Palapala Hookaa auhau o ka poe kupono i ke koho balota @ ke lakou mau luna i aku @ poe i haoia ko oukou mau m@a koho balota eia poe, e hoopii i kela poe e alakai nei ia oukou e kaawa wale ia mai no, a uumi ia iho me he puaa la e a mai ana ka imu, aole nae i manao he imuia nona e kaluaia ai. E hoopii a paa aku i Kawa, mau ia ua holo balota i Kawa.
MAI POINA KA LEHULEHU i ka hele aku e ike a e loha i na leo mele nahenahe a na keiki ui, e haawi ana maloko o ka hale halawai ma Waikiki kai, ke hiki aku i ka po o ka la Hape Nuia. E hele ke nui a me ka liilii, ke kiekie a me ka haahaa, eia la he mau po konane o ka mahina. Me na hipuu pu no a ke aloha e hele ai a i ke kiai puka komo ana. O ka makamua keia, e loheia ai o ka leo mele lea o Kanehoa, he wahi keiki hanau eepa, i haawiia i keia talena maikai, he lea i ka himeni. He wahi keikei keia no kona, a akahi no a laweia imua o na anina nui. E hele e ike maka i haanui pono ana.
HIAMOE HOU NO KA !--Oiai i ka wati wanaao o ka la Sabati nei, a mahope iho o ke kulaina ana, hoi aku la ka Makai o ka hoioa Maunakea me Beritania, a no ka pau ole no paha o ka makahiamoe, kau aku la oia i kona kapa me ke pihi Makai i hoopaa ia maluna o kahi haka pau i ka iole , a haule iho la no hiamoe. Aia nai a hoi mai ka makai o ka wati i pau, e hiamoe ana ua makai nei, ninau iho keia, "E hiamoe hou ana no ka oe?" Pane mai la kela, "Aole au e hiamoe ana, aka, e baro ana au." Aia nae i ke ala ana ae, ua heo aku la kona kapa me ke pihi hulali ana i anoi ai i ua la mamua ae, a hepu iho la oia i ka ia he alamihi. I makemake hoi i ka oihaua, malama pono ia na rula, eia ka nupepa la he pepeiao hoolono, ke lohe no, o ka puka no ia. "E nihi ka hele i pono ai."
"MAI MAKE I KE KUIKELE--I ka la 6 o keia malama, ua hele aku kekahi keiki o Manoa, no Kuhua, Hilo-paliku, e ukuhi wai ma ke kahawai o Kapaheehee, mawaena o Kuhua a me Honomu, me na pakeke elua. Ukuhi oia a piha, auamo ae la, a hoi i kauhale ; a i ka hiki ana i ka hale, hookuu iho la mamua o ke alo. Ia hookuu ana iho, o ke ku ae la no ia i ke kuikele i omania ai mamua o ka lole palaka i ka mamaka, a hou aku la i ka io, a haki pu ae la ke kui. Ia wa koke no, ano e mai la ua helehelena o ua keiki nei, a pii mai la ka lena. Aka, ma kahi nae i komo ai ke kui, ua okiia malaila, a unuhiia ae la, a palekana iho la i ka make E na makamaka, mai hou wale i na kui ma ke alo o ko oukou mau lole komo, a hoolilo ia wahi i mau hela waiho kui na oukou, o pilikia ananei."
KUHIHEWA WALE--Ua palapala mai o H. L. Kailiili o Kamoiliili ia makou, e hai ae ma ke akea i kona lilo ana i pookoi no na makua o ka paa mare i wawa nuuia. A no ko makou ike, ua kuhihewa io na makua, ke papa aku nei makou ia lakou, mai olelo ino iki nona, a aole hoi e paweo'ku i ko makou hoaaloha.
-- Ua lauahea walena mai, ke manao nei na makua o ua paa mare la e hoopii, no kekahi kamu, ina e ike pono ia ka mea nana i hai mai ia makou ka hauoa huluhulu aoa o ka berita mare. Eia iho na hoike o loko : Hem@kaumoku, Nakiaha, Mr. Palani, a me Mr. Gini. E hoike aku no makou i ke kumu nui e hiki ai ; E hoopii na makua o keia paa mare i ka poe nana i haawi i ka wai on a ma ua la ; a he kumu hiki ia ke hikinaia, emoole a loaa na palapala hopu, he oiaio loa keia.
KA MAKAHIKI 1874.--Ua lawe mai makou malalo iho i na hooponopono manawa ana a Mi. Flitner, (mea hina wati ma ke Alanui Kaahumanu,) ma ka imi ana i ka manawa io, ma ka latitu a me ka lonitu o Honolulu, no ka manawa o ka 1874.
-- Na malama helu o na la mua i ka Poakahi, o Iune wale no.
-- Na malama helu Poalua, Sepatema a me Dekemaba.
-- Na malama helu i ka Poakolu, Aperila a me Iulai.
-- Na malama helu Poaha, Ianueri a me Okatoba.
-- Na malama helu Palima, Mei.
-- Na malama helu Poanono, Angate.
-- Na malama helu Sabati, Feberuari, o Maraki, a me Nobemaba.
Na La Kula ia.
-- La Hapenuia, Ianuari 1, Poaha.
-- La Hanau o ke'Lii ka Moi, Ianuari 31, Poaono.
-- La o na Kamehameha, Iune 11, Poaha.
-- La Kuokoa, Novemaba 28, Poaono.
-- La Karitimasa, Dekemaba 25, Poalima.
-- (La 31 o Iulai, Poalima, Iuali 4, Paono.)
Kau ana Mahina.
Kau ka Hilo i Iau. 17, Poaono. Kau o Hili Feb. 16, Poakahi. Kau o Hilo i Mar, 17, Poalua. Kau o Hilo i Aperila 16 Poaha. Kau o Hilo i Mei 15, Poalima. Kau o Hilo i Iune 13, Poaono. Kau o Hilo i Iulai 13, Poakahi. Kau o Hilo i Aug. 11, Poalua. Kau o Hilo i Sept. 10, Poaha. Kau o Hilo i Okat. 10, Poaono. Kau o Hilo i Nov. 8, Sabati. Kau iloko o Dek. 8, Poalua. @[O na @ minuke @ k@ @ ana in a ke ahiahi, ua kapae ae makou.]
Na Pouli ana.
Elua pouli ana o ka La ma keia Makahiki 1874, aohe nae e ikeia maanei.
Elua pouli ana o ka mahina i keia makahiki.
E pouli hapa ana ka mahina i Mei la 1, Poalima ; aole e ikea maanei a kapoo.
E pouli loa ana ka mahina i Okatoba 24, Poaono ; hoomaka hora 6 12 m. 4s ahiahi, a e pau ana i ka hora 10, 19m. 7s. p.m.
E maalo ae ana o Hokuloa ma ka maka o ka La i Dekemaba 8, Poalua, hoomaka i ka hora 3, 5m. 3s., a pau i ke kapoo ana ; e ikeia no maanei.
(O ia mau pouli, a me ka maalo ana'e o Hokuloa, ua ikeia ma ka manawa io o Honolulu.)
-- O keia makahiki 1874, he wahi makahiki ano nui iwaena o ka poe Ao Hoku. A e hoouna aku no na Aupuni naauao i ko lakou mau ao hoku ma na wahi i waeia no ka lakou oihana, no ke ana hou ana i ka mamao mai ka La a i ka Honua nei. E like me ko Kapena Kuke ana'na i ka mamao o ka la mai ka honua aku ma ka Lae o Papaete i Tahiti.
Ka Emepera o Geremania a ma ka
POPE.
Eia malalo iho nei na palapala i holo mawaena o ka Pope a me ka luaui Emepera o Geremania, i keia mau malama aku nei i hala. A no ko makou manao e lilo ana ia mau palapala a ia mau poo kiekie i mea makemake nui ia, nolaila, ke unuhi iho nei makou no ka pomaikai o ka pae heluhelu o ke Kilohana.
Vaticana, Roma, Aug. 7, 1873.--O na hana au e ka Moi, i ae ia ai e ke Aupuni o ke 'Lii, no kekahi mau manawa i hala aunei, ua ku wale no ia mau hana a pau i ka ulupa mai i ka hoomana Katolika. I ka wa a'u i noonoo nui ai, me ka hookui mau ana i loaa ai na kumu nana i alakai e hapai i keia mau hana paakiki, ua ike au aohe i loaa na kumu. Ma kekahi aoao ae hoi, ua hoikeia mai au, aole oe e 'Lii i hoapono i na hana a kou aupuni, a aole hoi i ae aku i na hana paakiki e kue ana i ka hoomana Katolika.
Ina io pela, aloe io no oe e ke 'Lii i apono ia--a o na palapala hoalohaloha au e ke 'Lii i kakau mai ai ia'u mamua, he kumu io ia e hoike mai ana, aole oe i hoapono i ka hana e ne-i nei maluna o kou aupuni ina io e ke 'Lii aole oe i hoapono i ka hana a kou aupunii e hoomau aku nei ma ke kuamoo i paeli iho ai e hoohaiki mai i ka hoo laulaha ana aku i ke aupuni o Iesu Karisto, a ma ia hana ana, e poino loa ai ka hoomana o Iesu Karisto, ke olelo aku nei au, aole anei e pono ia oe e ke 'Lii e hoohuliia kou manao, he hana keia e hoohaahaa ana i kou noho alii e ka Moi. Ke kumaailio aku nei au me ka oluolu no ko'u poe ma ka manaoio hookahi iloko o ka oiaio. Ke pane aku nei au, i mea e hooko pihaia ai ka'u mau olelo, oia ke ao ana aku ma ka oiaio, i na mea a pau, ina no aole he Katolika lakou, no ka mea, o na mea a pau i pahetemaia, na ka Pope wale no ia hana. Ke hauoile nei ko'u manao, e lawe aku ana oe e ke 'Lii i ka'u mau kuhikuhi ana ma kou ano maikai mau, a nau ia e imi i ka mea kupono e hana aku ai iloko o keia wa ma keia hihia. Ia'u e haawai aku nei ia oe e ke 'Lii i ka mahalo ana a ko'u manao, ke pule nei au i ke Akua, i hoohuia mai ai oe e ke 'Lii a me a'u iloko o ka noho ana hookahi a me ia hipuu pu a ke aloha. Pio.
Eia iho ka pane a ka Emepera i ka Pope malalo nei:
Berelina, Oct 28.--Ke olioli nei au e ka Mea Hemolele, e like no me kau mau hana mua, ma ka hoohanohano mai ia'u. Ke hauoli loa nei au ma keia mea mai ka wa mai i loaa ai ia'u he manawa kupono e hooponopono aku ai i na hewa, ma na mea oloko o kau leta o ka la 7 o Augate, e pili ana no ua hana ma Geremania. Ina paha o na lono i hiki aku i ou la e pili ana i ua mea o Geremania, a ua haiia me ka pololei, in a la paha aole e hiki ia oe e ka Mea Hemolele ke nalu iloko ou aole i hele ko'u aupuni ma ke kuamoo pololei ole a'u i hoapono ole ai. I kulike ai me ka kumukanawai o ko'u aupuni, oia ano hihia, aole loa i ulia iki mai ka wa mai o na kanawai o ke aupuni o Perusia i noi mai ai i ko'u ae ma ke ano he moi. Ua mamina nui au i ka ike ana, o kekahi hapa o ko'u mau makaainana ma ka aoao hoomana Katolika, ua kukulu lakou i aoao hooponopono aupuni iloko o na makahiki elua i hala aenei, nana i paipai e hookueo mai i ka noho ana maluhia i hookumuia ma Perusia no na keneturia aenei i hala. O na kahunapule Katolika poo maoli keia, aole wale lakou i hoapono aku i na hana o keia ano, (ko lakou komo ana mai e hooponopono kino i ua kula aupuni,) aka, ua komo pu aku lakou e hoopahola loa aku ia hana a hoohaunaele maoli i na kanawai paa o ka aina. Aole no paha i pakele mai kou ike mai e ka Mea Hemolele no keia mea ano like i ka wa ano, ma na mokuaina he lehulehu o Europa a ma na mokuaina e pili la ma ka Atelunika. Aole o ka'u hana ka huli kino aku i na kumu nana i hoohuli i na kahunapule Katolika a me ka poe ma naoio o ia aoao hoomana e kokua @ o ke kanawai@ hana, o ke keakea i ka noho ana m@ loko iho o ka aina a e malama hoi i ka mana o na kanawai o ka aina ma kahi a ke aupuni i hilinai mai ai ia'u ma o ke Akua la. He manao maikai ko'u, e aie ana au ma keia hope aku, i ka mooleloo ka'u hana moi. E malama no au i ka maluhia a me ke kanawai o ko'u aupuni mai na hoopilikia wale mai a pau. E like me ka loihi a ke Akua e haawi mai ai i a mana no'u, ua paa au e hana aku ma ke ano he alii Karistiano, ina no o ko'u wa kaumaha ia, o ka'u hana no ka hooko aku i keia hana alii, e kue i na kauwa a pau a ka ekalesia, ke kue lakou i na hooko ana a ke kanawai.
He nui no ka pao kahunapule ma Perusia, e noho nei malalo ou, i hoole i keia aohe he hana Karistiano, a ua waiho lakou i ko'u aupuni malalo o ka nele, me ke kokua ia e ka hapanui o na Katolika aloha alii a me ua makaainana malalo o ka hoomana Euanelio, ma ka pahola ana aku e malama i ke kanawai ma keia ano noho ana honua Ke pau nei ko'u manaolana, ina e hiki aku na lohe oiaio ia, oe e ka Mea Hemolele, no na mea e pili ana i keia ninau, e pahola aku oe i kou mana e hoopau i ka poe e hookomokomo olelo nei e alono olelo hewa ai i ka oiaio a hoahewa kuhihewa aku i ka mana kahunapule.
O ka hoomana o Ieusu Kristo, ina e like me ko'u hooia e ka Mea Hemolele imua o ke Akua, aole a lakou manao imi hala mawaho ae o ka oiaio, no lakou ka paa i aeia e oe e ka mea hemolele. Hookahi manao wehewehe i koe maloko o kau leta, a'u e hiki ole ai ke hoohala ae me kou ekemo ole aku, aka aole no i kukuluia maluna o ka manaoio ou e ka mea hemolele, oia hoi, o ka poe a pau e pabtemaiu, na ka Pope wale ao ia hana. Ua ike puha oe e ka mea hemolele, o ka poe i kapia he ho@ euanelio, aole lakou i ae mai ia kako@ kakou pili ana i ke Akua ma ke a@ owao e ae kekahi mawaena o ka Akua me ke kanaka, o Iesu Karisto wale no Ua like no ao me ko'u maa kupuna, a me ka hapanui o ko'u lahui ma ia mea. O ke kue o na manao no keia, aole ia he mea nana e keakea mai i ko'u noho ana iloko o ka maluhia, a me ka haawi aku ia oe e ka mea hemolele i ko'u manao mahalo. UILAMA.
O ka paa balota malalo iho @ noonooia e kekahi poe kanaka Hawaii @ me na haole i kuhohonu no ke kau koho balota ae nei o na Lunamakaainana no Holulu, Apana o Kona nei, a ke manao nei lakou e apono puuiia mai ana e ka poe a pau i makemake e koho i mau kanaka naauao e hana no ka pomaikai o ka lehulehu. O ka la e koho balota Lunamakaainana ai, aia i ka Poakahi, Feberuari 2, 1874.
J. KAHAI, W. C. JONES (Aeto.)
Z. POLI, H. L. SHELDON, (Hale,)
Ua ike lea ia keia poe a pau e ka poe koho balota o keia apana koho. O Kahai a me Poli, o kekahi mau kanaka hanohano ia o kakou. O ka Aeto, he loio a ua akamai i ka hana kahawai a ua noho mua i ka Ahaolelo. O Hale, oia no hoi kekahi kamaainana i mare i kekahi mamo a Hawaii nei a he ohana nui kona. He kanaka hoopono a kamaaina maikai oia.
I na Luna Kuokoa a pau.
Ke paipaiia aku nei na Luna Nupepa a pau he mau koena aie lakou i ko kakou nupepa, e hookaa koke mai lakou me ka hookaulua ole, mai keia wa aku. Ua pau ka hapanui o ka makou hana, o ka oukou mai koe o ka hookaa. H. M. WINI.
Luna Hoopuka.
Honolulu, Nov 15, 1873
OLELO HOOLAHA.
HOOPANEEIA !
O KA Hoolaha no ke Kuai Kudala i ka Hoolimalima o ke Ahupuaa o PUUANAIIULU, Kona, Hawaii, i hoolahaia ai no ka la 27 o Dekemaba, ua hoopaneeia mamuli o ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina, a hai hou ia aku mahope. E P ADAMS, Luna Kudala.
630 2ts 631
EIKE auanei na mea a pau, ke hookapu aku nei ni i kuu kuleana aina e waho la ma Honokawai, mokupuni o Maui, oia o WAIHALE, aole e hele wale kekahi Lio, Bipi, Hoki, Miula, Kao, maluna olaila ; in a e hele kekahi o keia mau holoholona, e hooukuia i 50 keneta no ke poo hookahi. Aole e hele wale na kanaka e lawaia i ke kai, a e kii wale i na laau ma ke kuahiwi. Ke hookohu pono aku nei au la Mr. Maui, i Luna nana e nana i ka maluhia, a e hooko i ka oiaio o kei hoolaha.
S PURVIER.
Hoaeae, Ewa, Dec 16, 1873. 6304t* 633
Lio Nalowale a Aihueia paha.
MA KE AHIAHI Sabati, Dekemaba 14, ua nalowale ko maua lio kane ulaula, keokeo na wawae hope, a o na wawae mua, ua paa i kamaa hao, lae kea me kahi kiko keokeo maluna o ke kua, hao kuni FJ akau hope) O ma ka ai, ua poaiia he kaula a paa mawaena o kona kino ; he lio laka keia, ua nalowale keia lio mai Ainahou aku.
E loaa no ka uku kupono i ka mea nana e hoihoi pono mai ka lio i haiia ae la, ma ko maua wahi noho ma Niupaipai, Honolulu. WM. H. DAVIS,
630 1t* MARIA E DAVIS.
Na Makana Makahiki Hou !
E LOAA no ma ka Hale Kuai Buke o II. M. WINI, na ano makana hou loa a pau kupono no ka haawi makana ana aku i na kamalii. Eia na mea hou e loaa ai:
Na Buke Eleele a kamaii,
Na Buke malama Kii
Na Lei pupu,
Na Pine umauma a me na kula pepeiao,
Na Pepa kakau me ka inoa kumu,
Na Peni Gula,
Na Pahi-pelu, a pela aku,
E hoomanao oukou, e loaa no keia mau mea ma na kumukuai makepono loa, no keia hebedoma wale aku no.
Ma ka Hale Kuai Buke. 630
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
@ Kona e ku ana ma Kaunakakai, ma ka
@ @ holo aua aku a me ka hoi ana mai.
@…………………………………….no Hilo
@………………Kaapuni ia Kauai
@……………………………..K@
Feb 7 ……..Kona, e ku ana ma Kaunakakai ma ka
holo ana aku a me ka hoi ana mai
Feb 9……………………………..Hilo
Feb 18………………Kaapuni ia Kauai
Feb 23……………………………Hilo
Mar 2…..…….Kona a me Kaunakakui
Mar 9…………………………….Hilo
Mar 16………………….………Kona
Mar 25……………..Kaapuni ia Kauai
Mar 30…………………………..Hilo
E haalole ana ka mokuahi ia Honolulu ma na hora 5 ahiahi, koe wale no na holo ana e kipa ai ma Kaunakakai, oia hoi ma ka hora 10 o ka po e holo ai.
Ma na holo ana i Hilo, aole e haalele ana ka mokuahi ia Lahaina mamua o ka hora 4 A M ma ka holo ana aku malalo nei.
Ma na holo aua i Kona, aole e haalele ana ka mokuahi ia Lahaina mamua o ka hora 5 A M.
Ma keia ia aku, o ka uku ohua o na eemoku, e hooko pololei loa ia ana. Na palapala eemoku ma ka Hale Oihana o ke Agena wale no e loaa ai.
Aole e hihia ka Agena no na paiki i kakau inoa ole ia, a me na ukana e ae i kakau inoa ole ia ka loaa ana mai.
630-3ms SAMUELA G. WAILA, Agena.
HOOLAHA HOOLOKOLOKO
AHA KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai, Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina. SS. Ma ka palapala hooilina o KEKOALAULII (w), o Mokokai i make. Olelo kauoha e hono ana i la e hoolaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 23 o Dekemaba M H 1873, ua waiho mai imua o ka Aha, kekahi palapala i olelola, oia no ke kauoha hope loa a Kekoalaulii (w), i oleloia maluna, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hooiaio la keia palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko no kekkahi mea kupono, ua wauhoia mai e S G Wilder. Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakahi, oia ka la 19 o Ianuari M H 1874, ma ka hora 10 A. M. ma ka rumi hookolokolo o la Aha, ma Honolulu, oia ka la me ka hora, e hooiaioa'i ia palapala kauoha, e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala Luna Hooko. A ua kaulohaia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu, iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahala ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na palapala kena no na hoike no ia palapala kauoha a me na hooilina o ka mea make, e hele mai a e kue i kela palapala kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dec 23, 1873
ALFRED S. HARTWELI,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Jno. E. Barnard, Hope Kakauolelo. 630 3ts 632
AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana, Elna, Maui SS. Kau Hookolokolo, Dekemaba 1873. KELIIMAHIAI, mea hoopii hooki mare, kue la CHARLES WALLACE, Poaono, la 30 o Dekemaba 1873. Ma ka hoopii oki mare maluna ae, ke kauokaia nei, ua ae ia ka hooki ana i ka hipuu o ke kanawai mare, ma ka aoao o ka mea hoopii, oia o Keliimahiai Wallace, no ke kumu he moekolohe o Charles Wallace, mahope iho o ka pau ana o na malama eono mai ka la aku o keia ae ana, i kulike ai me na olelo, aia wale no a he kumu kue oiaio e hoike kueia mai ana no keia hihia.
Ua kauohaia ka mea hoopii, e hoolaha i kope oiaio o keia ae iloko o ka nupepa aupuni "Gazette" a me ke "Kuokoa a me ke Au Okoa i huiia," no na hebedoma eono; o ka puka mua ana, mawaena mai o ka malama mahope iho o ke kauohaia ana ; a o ka poe a pau he kuleana ko lakou i ma keia hihia, he pono lakou e hoike mai iloko o na malama eono i ke kumu e hoo ia ai.
Na ka Aha, HENRY DICKENSON jr., [L.S.] Kakauolelo Aha Hooko Apana2.
Ke hoike nei au, o na olelo maluna, he kpe oiaio ia o ka olelo hooholo maoli ma ka hihia maluna, e waiho nei ma ka Aha. Hoikeia e ko'u lima a me ke Sila o ka Aha Hookolokol Kaapuni Hpana2, i keia la 18 o Dec 1873.
HENRY DEKENSON jr.
Kakauolelo Aha Hook. Kaapuni Apana 2.
530 6ts 635
AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Elua, Maui SS KAu Hookolokolo Dekemaba 1873, JOHN WAGNER, mea hoopii hooki mare kue ia MARIA WAGNER Poalua, la 16 o Dekemaba 1873.--Ma ka hihia hoopii @ mare maluna, ua hooholoia ka pono e hookaawale i ka @ o ka materemonio o ka mare ma ka aoao o John Wagner, no ke kumu he haalele kane na Maria Wagner ia, no na makahiki ekolu, mahope iho o ka hala ana o na malaka eono mai ka la aku o keia hooholo ana e like me na olelo, aia wale no a hoike ia mai na kumu e kue ana.
A ua kauohaia ka mea hoopii e hoolaha i ke kope oiaio o kela olelo hooholo iloko o ka nupepa aupuni, "Gazette a me ke Kuokoa a me ke Au Okoa i huiia," no na hebedoma eono i o ka hoopuka mua ana, maloko o ka malama hookahi, mahope iho o ka hooholoia ana ; a o na kanaka a pau i @, ua hiki no ia lakou ke hoike mai i kekahi kumu e hoole ia ai. [L.S] Na ka Aha--H. DICKENSON jr.
Kakauolelo Aha Hook. Kaapuni Apana 2.
Ke ho@ aku nei au, o na olelo maluna ae nei, he kope @ la e ka olelo hooholo ma ka hihia maluna ae, e waiho @ ma ka moolelo o ke Aha.
@ e ko'u lima a me ke Sila o ka Aha Hookolokolo
@ @ 2. I keia la 18 o Dekemaba A D 1873.
HENRY DICKENSON jr.
@ Kakauolelo Aha Hook. Kaapuni Apana 2.
@ Waiwai o Puhikuahiwa (k), no Wai@2 ohi@, Kau, Hawaii imake, am ke Keena o ka Lu@wai ai Kaap@ o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae @,
@e hol@holula a ua waihoia ka palapala noi a Keouli (k), @ ana, e hoopohola i Lunahooponopono no ka waiwai o @ Kaa@ @ no W@ohina, Kau, Hawaii i make. Noia@ k@ @A aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 14 o Ianuari M H 1874, ma ka hora 10 ka @, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, ola ka ia a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i @ @ me na mea kue ke hoia ia.
FSLYMAN, Lunakanawai Kaapauni Apana Ekolu.
Kau, Hawaii, Dec 16, 1873. 630 3ts 632
OLELO HOOLAHA.
UA MAKAUKAU AUE Hoolimalima i na wahi i hoakakaia malalo, e hoomaka ana ma ka la 1 o Ianuari 1874. Eia ua mau wahi nei:
Akahi--Ke Kai Lawaia o Koholaloa huiia me ka Hee.
Alua--Ke kai Lawaia o Mokapu, huiia me ka Hee.
Akolu--Ka Aina i kapaia o Kuilei, ma Waikiki he 14 eka, a huiia me ke kai o Ele, no ka makahiki hookahi, a oi aku, e like me ka mea i hooholoia.
E hele koke mai ka poe makemake i ike ia'u.
KIMO PELEKANE,
(no Dowsett & Summers)
Honolulu, Dec 24, 1873. 630 2ts 631
NA LAIKINI AWA KUDALA !
MA KE KAUOHA A KA MEA KIEKIE KE Kuhina Kalaiaina, e kuai kudala ia aku no ma ke akea, ma ka
Poano, - - Dekemaba 27,
ma ka hora 12 awakea, ma ke Keena Kudala, he
Ekolu mai Laikini Awa no Honolulu nei,
no ka Makahiki 1874, (e hoomaka ana ma Ianuari 1.)
Ma ke kumukuai maluna ae o ka $500 pakahi.
Kiuke ke dala ma ka la e lilo ai. E P ADAMS,
628 3ts 630 Luna Kudala.
Na Laikini Awa ma ke Kuai Kudala !
MAMULI O KE KAUOHA A KA MEA KIEkie ke Kuhina Kalaiaina, e kuai kudalaia aku no ma ke akea ma Makao, Koolauloa, ma ka Poaono, Dekemaba 27, i ka hora 10 kakahiaka, HOOKAHI LAIKINI AWA, no ka Apana o Koolauloa, no ka makahiki 1874, e hoomaka ana ma Ianuari 1.
E kuai kudala pu ia no hoi ma ka HAle Hookolokolo ma Kaneohe, ma ka Poaono, Dekemaba 27, i ka hora 3 auinala, he HOOKAIII LAIKINI AWA, no ka Apaua o Koolaupoko, no ka makahiki 1874, e hoomaka ana ma Ianuari 1.
E kuai kudala hou ia aku no hoi ma ka hale noho o J Kahauolono, Luna Pa Aupuni o Waiawa, Ewa, ma ka Poakahi Dekemaba 29, hora 12 awakea, HOOKAHI LAIKINI AWA, no Ewa a me Waianae, no ka 1874, e hoomaka ana mai Ianuari 1 aku.
O ke kumukuai e koho ai maluna ae o ka $100 pakahi. Kuike na dala ma ka la e lilo ai.
629 2ts W C LANE, Luna, Kudala.
MA KEIA LA, ua haalele kumu ole mai ka'u wahine mare Mele Ana Kamaka ia'u ame ka'u ai, a holo mahuku aku, nolaila, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hoaie a hookipa iaia ma kekahi ano e ae. Aole au e uku ana i na ale a pau ana e ale aku ai. E hoolohe oukou i keia. JNO. SILVA,
Honolulu, Dec 19, 1873. 629 4t* 632
MAKEMAKEIA !
I KANAKA MAEMAE, MALAMA Pono, akamai i ka hana waiu bata. I kanaka me kana wahine kupono, akamai i ka hooponopono hale. E ninau ia
S N EMERSON.
Waialua, Oahu, Nov 30, 1873. 627 tf
UA MAKEMAKEIA
I EKOLU A EHA PAHA WAHINE O ka Papa Akahi i ike i ka Holoi a me ka Aina Lole. E ninau ma ka Hale Holoi Lole ma Kapalama.
W. M. WALLACE, Ona-hana.
Honolulu, Dec. 20 1873. 629
E IKE AUANEI na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na haole, pake a me ka poe waiwai a pau loa, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare la Mrs. Kamaliikapu, no ka mea, ua keku mai oia ia'u iloko o keia mau la. Ina e hoale mai kekahi iaia, maluna on a ko oukou poho, aole au e hookaa ana i kona mau aie a pau. KAWELU.
Nahiku, Dek 15, 1873. 629 1t*
NO KA MEA, ua noiia mai ka mea nona ka inoa malalo iho, i Lunahooponopono ma ka waiwai o Kaihe (w), o Waipio, Hawaii i make, nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau i kuleana i ua waiwai la, e hoike koke mai iloko o na malama eono ; o ka poe a pau i ale iaia, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai. @IOANE PAELE.
Lunahooponopono Waiwai.
Waipio, Hawaii, Dec 10, 1873. 629 4ts 632
Hoolaha a na Luna Hooponpono waiWai.
UA HOOKOHUIA mai na mea nona na inoa maialo, e ke Mea Hanohano D. McBryde, ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha, i mau Lunahooponopono no ka waiwai o William Wallace, o Niumalu, Lihue, Kauai, Nolaila, ke kauoha, a aku nei ka poe e pau ana i kekahi mau waiwai o ka mea i make, e hoihoi mai ma ko makou lima iloko o ka ma@w@ @ia ke komo@aia aku @ ka poe an@ i ale aku @ koke mai me na hoike e @io maloko o @a malama @ keta hoolahaia ana ak@, a i ole, e @ ia i @ ole @ A o ka poe i @ mai @ e hookaa koke mai @. @
WAWA@
Na Lunahooponopono Waiwai.
Niumalu, Kauai, Dec 20, 1873. @
MA KA WAIWAI O L. AHI (k), NO Naalehu, Kau, Hawaii, i make.
Ma ke Keena o ka Lunakauawai Kaapuni o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.
Ua heluheluia a ua waihola ka palapala noi a Kamakele (w), e noi ana, e hoonohola ola i Lunahooponopono no ka waiwai o L Ahi (k), no Naalehu, Kau, Hawaii, i make. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 14 o Ianuari M H 1874, ma ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia ka la a me kahi i kohola no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apara Ekolu.
Hilo, Hawaii, Dec 11, 1873. 629 3ts 631
MA KA WAIWAI O PAHIA (k). NO KAU, Hawaii, i make.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.
Ua heluheluia a ua waihola ka palapala uoi a Nakapalau (w), e noi ana e hoonoho ia i Lunahooponopono, no ka waiwai o Pahia (k), no Kau, Hawaii, i make. Nolaila, ke kauoha la aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poakolu, ola a ka la 14 o Ianuari, M H 1874, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohina, Kau, Hawaii, ola ka la a me kahi i koho ia uo ka hooloha ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu
Hilo Hawaii, Dec 11, 1873. 629 3ts 631
MA Ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KA ELEU (k), no Anahola, Kauai, i make.
Ua heluheluia a ua waihola ka palapala noi a Liua, e noi ana e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Kaeleu, no Anahola, Kauai, i make.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Ianuari 1874, ma ka hora 9 e kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, oia ka la a me ka hora i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia. D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Dec 3, 1973. 620 3ts 631
HALE PAI KII NANI,
MA ALANUI NUUANU!
UA PAU KO AKIONA HUI ANA ME AHI, ma ka
Hale Pai Kii Hoolele aka--Helu 65,
ma Alanui Nuuanu. Nolaila, ma keia hope aku, e pai aku no au i na kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no. O na lole komo i ka wa e pai ai, eia no ia!u, kupono no na wahine a me na kane--kuka paina loloa, kaula wati, komolima, kamaa nuti, papale, a pela aku--pela no hoi ko na wahine, ua lako i na lole, peahi, komolima, gula pepeiao, na paa hoonani, a pela aku. O ka one ole i ka wa e pai kii ai. oia ka maikai loa. I ka wa e paiia ai, e haawi mua ia ka hapalua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai, alaila, hookaa pau loa. I keia wa, e hoolauleak u ana au a nui na hoa'loha, aole hoi e ike me ka wa aihi kapena mua ka piena. AHI (pake).
Honolulu, i ka 9, 1873. 607 6m
I O'U MAU KINI MAKAMAKA O KA ULU ohia loloa o Aiku, Hamakua, Hawaii, Aloha oukou:--Oiai o ka wa kupono keia : ke kau leo mua hou aku nei no au la oukou e o'u mau makamaka, e hookaa koke mai i ko oukou mau aie o na wa i hala a hiki i keia wa e puka aku nei keia Olelo Hoolaha. oiai ke ninau aku nei au ia oukou. O na hana maikai hea la a'u i lokomaikai wale aku ai ia oukou, i paweo ai ko oukou mau lunaikahala, i ke kipa ana mai e hookaa i ko oukou mau Ale ia'u? Kupanaha oukou e na makamaka, a lokoino no hoi oukou ia'u, me kuu lilo i makamaka oiaio no oukou, iloko o ko oukou mau wa pilikia kuloko a me kuwaho, aole nae oukou i maliu mai ia mau lokomaikai ana. Kuhi nae paha oukou, o ia mau hoale ana, he haawi wale a he kokua ana aku ia oukou? Aole ; ma ko'u ano makamaka aloha i waena o oukou Hawaii, i hoopanee ai au i ko oukou mau Aie. Ano, ua hiki mai ka pilikia ia'u e koi ia mai nei, nolaila au e koi aku nei i ko oukou mau Ale, e hookaa koke mai i keia manawa. He lana nae e haawi i ke Kanawai ia oukou aka, no kuu aloha ia kakou, nolaila, ua hoopau au, noiail, e uleu mai kakou, e hookaa mai, mai lohi, e awiwi mai: E loaa no au ia oukou ma Hilo, a i ole ia Kaikaina (k) ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii. Nolaila, i hookahi mahina mai keia ia aku, e makaala ai oukou i ke hookaa mai i ko oukou mau Aie, mai kali, o lalau koke ke Kanawai ia oukou, a lilo i hana nui. Owau no o ko oukou makamaka oiaio. C Y AIONA, (Pake).
Kukuihale, Hamakua, H., Dek 1, 1873. 627 1m 630
MA KA WAIWIA O JOHN RAE, NO HANA, Maui, i make. Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a William O. Smith, ka Lunahooponopono o ka waiwai o John Rae, no Hana, Maui, H P A i make, e noi ana i ka ae ana mai o keia Aha, no na kumu kupono, i ke kuai kudala ia ana o ka waiwai paa o ua John Rae la. Nolaila, ke kauoha ia nei na kanaka a pae ke pili, o ka Poaono, oia ka la 20 o Dekemaba 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A.
Lahaina, Nov 24, 1873. 627 3ts 629
WAI ! WAI!!
A HIKI I KA WA E HOOLAHA HOU ia aku ai, ke hai ikaika loa ia aku nei, o na hora hookahekahe wai no na mea kanu, ma hora 7 a hiki i ka 9 A. M. a mai ka hora 4 a i ka 5 P. M.
THOS. LONG,
624 3m Luna Hooponopono Wai.
OLELO HOOLAHA
L. MAKAL@
HE LOIO, a he kokua no @ia o kanaka, (koe na hihia hewa.) Aia ko@ Hale Hookolokolo.
EDWARD PRESTON
(LOIO PELEKANE)
HE KOKUA OLUOLU NO NA KANAKA pilikia ma na hihia Karaima a me na hihia Kivila ia na Aha Kanawai a pau ma keia mau mokupuni. Aia kona Keena Loio ma ke Alanui Kalepa, ma kai pono iho o ka Pa Kuai Papa o Lui ma. He keiki kamaaina no ia oukou kekahi e noho pu ia me ia malaila, nana no e mahele pono aku na hana a oukou a pau me ka oiaio
Honolulu, Oct. 22, 1873. 621 1y
Loaa mai ka moaua!
UA LOAA MA KA Moaua, he Moue, melaika, o ka poe he mau kuleana ko iakou ia mea, e hoihoi ia no ia lakou, ke uku ia mai na lilo a me na paahuna.
SIEMSON & CONWAY.
Hilo. 62 3ts 630
JUDD & LAINE (Alani a me Laiue.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu. 564 1y
KAUKA O. S. CUMMINGS, he Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka Laau i kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIVA,
a me na mai kaa loihi wale
Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.
589 1y
AI HANAI I KA MOA !--Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN &Co. Honolulu, Mar 24, 1873 (591 1y) (Kiulana ma.)
Olelo Hoolaha a ka Luaa Hooko Kauoha.
UA HOHOIA KA MEA NONA KA Inoa malalo nei, i Luna Hooko Kauoha, no ka waiwai o John Allen, o Kahuku, Oahu i make aku nei, nolaila, ke kauoha ia aku nei i na mea a pau i aie i ka mea i hoike mua la, e hookaa koke mai ; a o ka poe hoi a pau i ale la aku, ua makemake lakou e hoike koke mai maloko o na malana eono, o nele loa auanei oukou.
J L RICHARDSON, (Likikiua), Kahuku, Oahu, Nov 19, 1873. 626 4ts 629
E HELUHELU I KEIA.
O ka põe a pau i makemake e loaa
Ona mau kii
O ko lakou
MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA
O ka wa wale no keia e loaa ai ma na
Kumukuai Haahaa loa!!
MA KA HALE PAI KII O
DICKSON,
612 y Helu 61 Alanui Papu.
HALE KUAI HOU
--ME NA--
LOLE HOU.
Ma ke kihi o Alanui Waianuenue me Alakaka
UA @ KU KA M@NON@ ka inoa malalo i Hale Kuai i hoolako@ @a LOLE PIO.
LOLE PAA,
NA LAKO mea ai haale, &e
O keia mau waiwai, ua wae la, a o ke ano maika wale no, me ke dala kuike ke kauila ana, aole he waiwai kudala, a e kuai ia aku ana no kahi ola uuku : a no ka make pono o ka'u kuai ana aku a me ka emi o ka hoolilo ana, aole e hiki i kekahi ke kuai i na waiwai o keia ano malalo o ka'u.
E naue mai a e nana! JOHN WORTH.
Hilo, Oct. 18, 1873. 622 6m
O WAU O J K NAONE, ka Luua Auhau o ka Apana o Ewa a me Waianae, ma kahi iho nei o I) Kekoowai i make aku nei, ke kahea aku nei au i ka poe i koe aole i ka ko lakou mau Auhau, e Lawe koke mai ma kahi o Keekapu, ma Kapauhi, mai ka la 17 o keia matama a hiki i ka la pau. E wiki, mai lohi. J K NAONE,
Luna Auhau o Ewa a me Waianae.
Honolulu, Dec. 16, 1873. 62@ 2ts 630
HALE KUAI O AKI & CO.
[Helu 63, Alanui Nuuanu, Honolulu.]
E pili koke la makai iho o ka
HALE KUMEKA KAMAA O AGIU
a me ka Hale Pai Kii o Ahi !
MALOKO O KEIA HALE KUAI, E LOAA AI na mea a pau malalo iho nei, ma na kumukuai haahaa a oluolu loa, oia keia:
Palulu, Lole Wawae, Mamalu,
Alia Lauoho, Wai-aia, Kui-hao o na ano a pau.
Alia honua, Alia kohoia, Pane hale, Waniki,
Sopa, Poo Leta, Ipukukui o na ano apau.
Pa, Bola, Kiaha Aniani,
Puna, Kanana, Pahi o na ano a pau.
Kaula Lio, Ili-keehi, Kaaula opu Lio.
Ipu paka, Paka, Kika, Pulumi Hale, Laka hale.
NA MEA AI: Maia, Alani, Ipuhaole, Niu,
a me na ano waiwai a pau o Kina mai, a e kuai ia ma na kumukuai Helu I o ka makepono loa ma Honolulu nei. E hele mua malaila, i ike maka, mamua o ka hele ana i na Hale Kuai e aku. 624 6m
J. NOTT & CO.,
NA MEA HANA
TINI, KELEAWE,
A HAO PAPAA,
Helu 9 : : ALANUI KAAHUMANU
Ua hiki ia laua ke hana i na ano a pau e pili ana i keia laina, e like me ku
Hoomoe ana i na Piula Wai,
HAO A PIULA PAHA.
HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU.
EIA HOI KEKAHI
Eia ma ko laua wahi i na wa a pau,
--NA--
LAKO PIULA!
O KELA ANO KEIA ANO.
KAPUAHI HAO,
O NA ANO A PAU
A ME NA KUMUKUAI A PAU,
Papaa Kepau, Pinia Wai,
Paipu Hao, Papaa Ziniki,
Pauma Wai, Ili Wai,
NA KAOU A ME NA PAKEKE HAO !
Papa Holoi, Na Ipu-hao,
Iliwai Laho Lio, Pa Palai,
Kui kakia moena,
NA PAPAA HAO KAUPAKU HALE 26x84,
Na Palakai hamo puna me Holoi hale,
Na Ipukuk ui hele po,
A me na mea e ae he nui wale ke helu aku.
1 yr.