Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 44, 1 Nowemapa 1873 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

JVo Oihana Kiimukula, 0 ka oihana Kumukula a kakou e la* welawe nei, he oihana nui no ia a kiekie ; aka, o ke kuUnn, he «īaopopo no, ke noouoo akahele ia e kakoa, a ke imi ia kona io maoli. Ua like no ia me ke kanaka i ho-o i kona waiwai iloko o kekalii pahn, a ki ia n pna, a Waiho ia hoi a hiki niai i ka wa i Hiakemnkeia ai e wehe, a pehea ia e hn-o ai i ke ki i kana Inea i hoopaaia, lawe anei ia ma ka wawahi aaa i kona pahu waiwa! ? Aole pela ; hooponopono oia i kona wahi i hoopaa ai mamua,meke ki ma kona puka ponoi, i hemo ai. Pela no paha kakou e na makamaka kumufuila, he muu pahu waiwai ko kakou mau kino, a o na keiki liilii a kakoa e ao aku nei maioko o ka kakou mau kula, he mau ki liilii lakou e wehe a e omo aku ana i ka waiwai naauao o ko kakou maii kino, a lawe e like me ka makemake. A ina hoi he maa pahu waiwai kakou, alaila, heaha ke kupooo no kakou e haon i keia hana ?

1. t3 hoopono knmukala ftia k«na oihana Iho, e hookaokoa ana iain ma ko* na kulana oiaio maoli, ma kona hoomalu ana iaia iho mai na hewa o keia noho ana, me he Ia e alu ilu mai ana ria hana* una opio ma koa kulana ke alakai a lilo lakon he maa kanaka hoopono i ko Ihkou, a lilo kau mau hana he kia hoomunao i ko lakou mau n iau no na hanauna hou. Mai hoolilo ia oe ma ke kamailio ana me kekahi mau haumana o ke kula, oiai oe e ao ana i kekahi papa, a heluhelu wale mai no ka h aumana i ka pauku, iilo paha oe ma kekahi aoao e paani ai, a pela aftu. A ina pela kau hana, e henao ana anei ka waiwai inai a oe aku oia ka ike? E komo pono nna anei ke ki noonoo a kau mau keiki ma ka puka ki naauao ? E ike pono ana anei lakou i ka waiwai o ko kakou mau keena nnonoo ke hana kakou pela ? Ke hoole m«i nei na Ole ekola o ka helu Hawaii, Aole. oka hoolalau anao ke kumuku1a ma ia mau mea, he mea ia na ka haumana e hai lalau mai ai, a apono wale

aku no kakou me ka lono pono ole i ke kumu o ia loaa i loaa ai iaia, a lilo ia he mea hoohenehene na ka haumuna i ike i ke ano, a lilo ka kakou alakai ana ia lakou i mea ano ole »na ia wahi mea uuku, a o ka lilo no ia he pohaku kaa palaoa i ko lakou mau naau e hoole mai ana i ka waiwai iloko o ka kakou hinai, a hoike akulakou i ka hanauna hou i kou inoa, he "kumu ike ole." Aole anei keia he pohaftu e pepe ai kakou, a he maunu paoa hoi no kakon ma keia hana nui ? He oiaio, e lalau ana kakou ma keia mea, ke ole e kokua ia ka kakou mau haaa e keia mau kumu i ami ae la. 2. E ahonui kakou ma ke ao ana, e like me ke Kapena moku i kona mau kela, olelo ana me ka elen ia lakou, e pu-a i na pea, oiai ua kokoke ka ino, a pela no kakou ; he mau kapena no hoi kakou maluna o na haumana opiopio, a maluna o na aui nalu o kanoho'na naaupo, a e hoolana aku ia lakou maluna o fla ale kolonahe o ka noho'na naauao. A ina he poe Kapena kakou, e ku anei kakon iluna me ka laau o ka enemi, a hahau ino aku i na kela a kakou e ao nei ? E ku anei kakou iluna, a olelo iho, Molowa au i ka'u poe keiki no ka ike ole, a e haalele ana au ia lakou ? E holoholo anei kakou malalo o ka lanai o ka hale alii o B ibulona, a olelo iho, He loihi ka'u hale kula—ua hemo kau lio, e noho no au, a ka Poalima au hele o kula,i pan ka maloeloe. A ina pela kakou e hana ai, mahalo anei ko kakou mau ona ia kakou ? Aole anei e ili na auwaa liilii o na pokii maluna o nalowale a me poina na haawina o kekahi la ii ao ia ? Aole anei he wahi pukoa kela tQau la i haule, nana e nlapa i na mea i ao ia a lilo i puu opala ? He pono paha ia'u maanei, e lawe mai i ka moolelo o keka-

hi haole kaulana, nona ka oleloia ana, Ua ku koiia hale kula, he 8| mil« mai kona wahi aku ma ke ILomohana Akau, a ua hele hoomanawanai aku oia ma ke hele ana e ao i kela kula uo na makahiki ehiku, me ka oi ole mamua o elua U ka haule iaia, ma ka l| ailina ka uk« ka la hookahi. A mahope iho, ua hoo> kiekieia ae oia a lilo i feresidena no ka hale kula o na keiki makua ole ma ia Apana. Heaha ke kumu o koia hookiekieia ana ? E»a ; oka hoomanawanui wale no. 3. E akamai kakoa ma ke ao aka—o ko kakou hookomo ana nku i ka ike i na keiki i ko lakou wa opiopio, he mea paakiki no ia, ke ole e haawi ka kako« «o ana me ke akamai akahele a noonoo tto hoi. A ina e loaa ia kakoa be ko*ra akea e alakai ako ai ia lakoa ma kela aoao o kahi i manaolanaia, alaila, • hoohaikiia ana ka makataa o ka kakoo inau hana e ke kaulana, a lilo kakou he puo oioina no na hanmana a kakou e kano nei maluna o ke ala uwea o ka noho'na naauao, a ola maa ko kakoa mau inoa i na hanauna a pau. oke akamai o kakou e ua kumn kula ma ka wehewehe ana i naninau Helnnaau ; ma ka hoaka* ka ana i na Helu Alimakita ; ka wehewehe pono ana i ko ano o ke Ao Kiko ; 0 ka hooponnpono maikai i ke ano o ka heluhelu ame ke kakaalima ana, ua like no ia me ka waea tele£at*apa e holo pbl6tef aria kna!lta pTlt6 (i kakon « K o. ana a i ke poo o kahi i hoom»uia ai i ko lakou mau naau ; aolo no e linliu na hora me na minute, e hooneeneeia mai aaanei lākou ma ua alanni kapekepeke la a 1 ikon i hele maa ole ai, a k« maluna o ka pahu hopu a lakou e uhaialo ana. 0 na keiki a kakou e kauo nei iloko o keia hana, he man rrokn kuna liilii lnkou i hoopouliia kona mau rumi, a ke hahao nei kakou i na ukana maloko o ko lakou mau keena ; a o knkou ka poe naiaa e ho-a nei i ke kukui mahu o ka naaaao ma ko l«koif inaw kukui uiuiki o ka na-

au. A ina o Ukou ke kukni, nlaila, owai k;\ aila eaai ? Aole anei o kukon no na aila e ninini ai iloko o ia mau kukni liilii, a hookahekahe aku maluua o ko lakou auwai naan kamalii, a hooma-u akn i na kihapai oko lakoo mau noho 'na naaupo, i mohala, a pua mai na han ohaha o ka mahinaai, a ohi kakoo i ka hou o ko kakon mau lae i paeli ai malu* na o n<* kuaio o ia mau loi nahelehele ? Oia no! 0 ka o ihana a kakou e nei he oihana lunakiai ia, e like me ke Kn* hunapule i kona mau aoao, oia hoi, He «ikamai i ke ao aku, a he uoho malie e iike me na manu nunu, a he maalea eliko me ka nahesa. Oko kakou kulana io anei ia ? Oia no. E na hoaloha o'u ma keia haoa, elike me ke Kahunapule e w«he ana i kana Iwi Haiao mni kona awai mai, pela. no ke kamu kula ma kona kulana. A ina o ko kakou kulana ia a me ko kukou pahu ku, auhea ko kakou alanui e hele ai ? Eia no ia ; o keiu mau kumu a'u i hoike ae nei maluna, o ko kakou moali no iae hiki aku ai i ke kulana i ake nni ia e keia au e nee nei. A ina e kakulu ana kakou i ke kahua o ko kakoa mau hale maluna o keia man pohaku, aole no ia e hiolo ana, aka, ina e kukuln kakou mahina o ke one, a i&oti mai ka makani, o ka bio)o no ia, a nani wale kona hiolo ana. A itia e hiolo ka kakou mau haoa, auhea ka hua ? A o na oihana aupuni, mai a wai e loaa mai ai na Lnna Helu, Luna Auhati, Lunakanawai, Kumnkula, Kapena moku akamai, na Loio hoopono, na Ana Aina loea, a pela akn ? Aole anei mai ka kakon aku ka pono o ia mau oihana ? ][na hoi aole kakou e kokua i keia han», o ka nele no ia ona pono & pau. OkA kakou oihana ke poo o na oihana aupnni, a he oihana haoohano no ke malama pono ia. D. Kboahu, Halo Kula o WaiamA.