Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 38, 20 September 1873 — He Hupo paha, heaha la? [ARTICLE]

He Hupo paha, heaha la?

E ka Nupepa Kuoko* ; Alnkaoe - Ua ikeia ma ka Hawaii Pohoi o ka la 10 o Sept ko E Mikaleaai kupaka ana me he nama kua lenaleua la, e pale iaia iho mai kona ano hookae mai i na il! ulaula i korao ole i Lahaiualuna, mt ke komo pn ana akn e lawelawe i ka Ahahui Kalepa o Ko Hawaii Ponoi, i hoololiia ae ai a " Ko Lahainaluua poe." Aole nae e hiki ke pale, na puka a maka. Mamali o ko'o hilß ana ma ia halawai a me ka lohe pono ana i na olelo, ke hooia nei'au me ka wiwo ole, na olelo maoli uo o MikaleoiH kēia mau haaololo hookt»e inalalo iho, ina ka anina iS Poaha, Aug. 21, no ka noonoo ana i ke poo, " Ka Ahnh\ii Kalepa a Ko Hawaii Ponoi," penei : "Ina 6 ke poo keia o ka Ahahoi, e haalele ana au, aole e komo, no ka mea, oa haalele aku nei an i ka'u hana a hele mai nei 00 ka manao h« Ahahui keia na ka Lahainalana waU no aole ka po« e ae. Aole o'u makemake iki i ka poe e akn o waho e komo ani ina no he Hawaii lakou, aolē nae i komo i Lahainaluna 0 ko'o makemake, na ka Lahainaluna wale no e hapai, a i hanle iho a ku paha. 0 ke ano o keia Ahahni, he hoomiemae i ka inoa ino 0 na Lahainalun*," a pela aku. Ke hoole manawa ino mai nei o Mikalemi aole oia i hookae, aka ina pela,' heaha ke ano o kftia olelo a ua Mikalemi nei, " ina o ke poo kein o ka Āhahni ( " Aha hni Kalepa a Ko Hawaii Ponoi H ), e' haa lele ana an, aole * komo, 110 ka mea, aa haalele akū oel an i ka'a hana a hele mai nei no ka manao he Ahahai na ka Lahalnalana wate no, aole ka poe e ae" ? Ina hoi aole io i hookae o Mikalemi ma ka hapa moa o kona kuknlu m?aao, alaile, aole ahei oi**a i hookae ino T6i aku i 6eia olelo waena iho baa peftfei : u a'6fe o'a

m'akemake iki i ka poo e aka o waln'. e komo inai ( iloko o Ka Ab«Uui) in* no be Hawaii lakou aole nae i komo i Lahaioalaa hoi oa pakele o Mikalemi mai ka hookae ino aku mai kana mau olelo ue mamaa, alaila, aole anei oia i komo iloko 0 ke kio wai lepo o kn hoowahuwaha i na Hawaii e ae no kana olelo anq penei : " O ko'a makemake, na ka Lahaiualuna wale no e hapai, a i hiiule iho, a kn p«ha ?*' " 0 ke ano o kei;» Ahahni," wahi a Mikalemi, " he hoomiemae i ks inoa ino o na Lahuinaloua." Oia paha ka hoikala ana 1 na karaima o ka poe Lahaioalona i ahewaia, a i oleia, oia paha ke kii akn ia Mahu ma a hoonoho ae i mau lona no na Ahohui la e kukuluia nei He mana kala anei kekalii oua ioiae i ko ka Moi ? Ke lawe wale nei na E. Mikalemi nei i ka hana aole uaya. Ke olelo hou mai nei na o Mikalemi, "O ke Kumukan'iwai no keia a ko Lahainalnna poe o ka 1870 i kukulo ai, £ u* kakau inoaia e kekahi i»oe, a na ia poe i hapai hou a koho i Komile e hoopo lopouo hou'." Ina aole au i kuhihewa, ke kakai» inoaia kekahi Kumukauawai, alaila, na paa iho la ia, koe wale no na hoololi a lakou i makeinake ai ma kekahi halawai njau o ia Ahahui. Aka, he ano okoa ka ke Kalaiaina Mikalemi e ao mai nei ia kakou e hahai aku o kana ka M* ka nana ana i ke Ku* mokanawai "a E. Mikalemi e kapa nei he hooponopono, he ano KumukHonwai hoe wale no a f>au, no ka mea, o ke Kumuka nawai o 1870, me he mea la, ua pili nu oia ma ka lanna ana ona Lahainaluna iho, a ma na ano kokoa kekahi i kekahi. Ke hoole niai nei na.o Mikalemi, aohe kuleana o kamailio ai ma ia ualawai, Ma inamoa o ko'u kamailio ana eia ia haiawai, ua uiaau mua au i ka Lunahoomalu, ina paha ua keakeaia au ke kamailio aku. U« pane ia mai, "aole he mea keakea ia." He hoike no o Mikalemi no ia ae ia ana mai o'u e kamailio, ana e kukalekale uei. Ke ake mui uei ua o Mikalemi, ua olelo hookano au ma ia la, "he holoholona ka Lihainalnna, he hopo ka Lahainaluna, a ua haule ka Lahainaluna maUlo iho o oa wawae o ka holoholoua." Ke iioole uei au i keia olelo i apo ia eke kauna koma, aole an i hoopuka pela, a aole no hoi i ka* pa inoa ia E. Mikalemi "he hupo." Aole oe i hoopunipnni i ke kanaka, aka, i ka mea no nana i hana. Eia ka'n olelo ponoi : **Eia no kakou a pau maluna o kahi waapa hookahi, (Hawaii nei) inae kahuli ka waapa, e poholo ana kakou a pau. 0 ka mea e hookae ana i kona hoa kanaka, na hala loa aku koua noonoo malalo iho o oa wawae oka holoholona. Eia anei malalo iho o ka la kekahi mea i oi ae i ko ka mea nana i hana, e hookaeia nai oei kekahi poe 0 kakou ?" Aole anei i hookae io o Mikalemi i ka poe nooa na inoa malalo iho i'komo ole i Lahainaluna, a'u e noi akn nei i ko lakon ahonui e ae mai ia'u e hoopuka i ko lakou mau inoa pakahi ? Eia : Moehonoa, Moananli, Kapeua, Kalauao, Malo.'KaUkaoa, a nui wale aku. He oiaio, oa kaooha ao i ko Hooolnln nei, e nana pono i ke kanaka hookae nui wale o oe ia makon na Hawali, i komo ole aole i ao pu ia iloko o hoo hal»u, a e hoomau ako ana no au pela. Ke kapa mai nei ee, be Luna Aupnni an ame ko hoonoho mai i kuhina. Aohe nan ia hana, ke pii ae la oe ma ka lapa mann ole. Aole au » noi akn i oihaoa anpuni a hiki i keia la, e like la me Mikalemi i hele ai e noi i Luna Ohi no Ewa a me Waianae, hookahi no peku a ke kiaaina ku ana ua keiki la o Olaunin. pupuu hoolei lna noho aoa i Kapalama, ua oki oe e haha poele ana 1 ka papai o Hoooluln, hoi i kauhale me ka pnolo i.ka lima he hok». Ua keha mai nei o B. M. i kona naanao ke heihei me ia ma keaha la, nfta ka owil! puhena maou me ke kapa aai hupo ka hounoho ia ana i hoa oo k# Papa Ola Hawaii, no ke kne i ke kanawai. Eia ke kanawai, na ka Moi e koho oo kal>apa Ola Hawau, he ekolo man kanaka Haw«ii i hanaoia ipa Hawaii oe\. Aole a« i noi iki i keia, f o kou kapa ana ipaai ia'«J ka hupo, me he mea la ua hapala pu ako oe maluna oko kakou poo ma ke kino. Mai k«ena waie ka mea naaoao i kona naaoao aoa. He noi ui» mea lrrfii i koe u kau paniJ Ahuolelo e pili ana ia Mikalemi, aole ( c pau maauei, aia nae a ike aku aiJ e pii ana ke kai i ka pohpehne, alail«, e hakukoi ananēi. J. U. E.